Wydanie 10, 08.01.2021

To z komunistami na dachu świata, definitywnym końcem Adobe Flash oraz potężną turbiną

Jan 08, 2021

Po wyczekiwanym pożegnaniu roku 2020 nadszedł tydzień z dniem wolnym od pracy, ale tydzień zdecydowanie nie był wolny od światowych wydarzeń. Gdyby ktoś miał ochotę nadrobić trochę treści, to zapraszamy na selekcję najlepszych artykułów, które wpadły w nasze ręce w ubiegłym tygodniu.

Znajdziesz tutaj nie tylko informacje o wydarzeniach z różnych zakątków globu, ale również publicystykę, interesujące podcasty oraz artykuły o tematach społecznych czy ekonomicznych.

Przypominam, że w okresie postanowień noworocznych postanowiliśmy wypuścić ekstrakt w postaci krótkiej listy siedmiu książek, które wydają się nam szczególnie istotne.

Zapraszamy również na nasze konto na Instagramie oraz do przekazywania nam swoich uwag w formie komentarza.

Polska

Porażka programu walki z niepłodnością. Jak donosi serwis Forsal: "Nie udało się – resort zdrowia przyznaje, że program walki z niepłodnością nie wypalił. I likwiduje dotychczasowe wsparcie. Szumnie zapowiadany plan, który miał zastąpić in vitro, skończył się fiaskiem". [link]
Podsumowanie roku 2020 według Klubu Jagiellońskiego*. "Największym wygranym 2020 jest Jacek Kurski, największymi przegranymi biskupi i Julia Przyłębska". [link]
Pięć lat rewolucji Prawa i Sprawiedliwości w sądownictwie. Co jeszcze przed nami? Minister Sprawiedliwości nieustannie marzy o weryfikacji wszystkich sędziów poprzez tzw. "spłaszczenie" struktury sądów. W wyniku tego zabiegu wszyscy sędziowie musieliby zostać jeszcze raz powołani na swoje stanowiska. Ci, którzy są nieprzychylni obecnej władzy, mieliby się wówczas czego obawiać. [link]
Rzecznik Praw Obywatelskich, Adam Bodnar interweniuje w sprawie tweeta opublikowanego przez TVP INFO, w którym redakcja państwowej telewizji porównuje polską opozycję do terrorystów, którzy okupowali Kapitol 6 stycznia. Zauważa, że takie kłamliwe przedstawianie wydarzeń może prowadzić do tragedii, tak jak 2 lata temu doprowadziło do śmierci Pawła Adamowicza. [link]
Abp Marek Jędraszewski wyrzuca redakcję "Tygodnika Powszechnego" z budynku przy ul. Wiślnej 12. Miesięcznik "Znak" wyraża oburzenie wobec tego nieprzyjaznego gestu konserwatywnego hierarchy wobec środowiska katolicyzmu otwartego. [link]
Przed świętami, w czasie pandemii zwolniono ponad 200 pracowników Stoczni Remontowej "Gryfia". "65 proc. z nich jest po pięćdziesiątce i nie znajdzie na wyspie pracy, bo tu jej nie ma" – mówi Solidarność. Zwolnienia wynikają z decyzji rządu PiS, przez którą państwowa stocznia idzie pod młotek. Podjęte działania mogą mieć związek z chęcią ratowania gorzej radzącej sobie stoczni w Szczecinie, której upadek byłby wizerunkową katastrofą rządu PiS-u. [link]
*Tygodnik Neuropa jest prasówką, w której przy wyborze konkretnych artykułów kierujemy się wyłącznie ich merytoryczną jakością. W niektórych przypadkach nie możemy wszakże abstrahować od miejsca ich publikacji. Jednym z takich przypadków jest Klub Jagielloński – prawicowy think tank, którego były prezes został czynnym politykiem Zjednoczonej Prawicy. Zalecamy ostrożność przy czerpaniu informacji z tego źródła

Europa

Szczepionka amerykańskiej Moderny przeciw koronawirusowi została dopuszczona jako druga do użytku na terenie Unii Europejskiej. Pierwsze dawki preparatu pojawią się w Polsce jeszcze w styczniu. Podobnie jak produkt Pfizera jest oparta o relatywnie nową, ale bezpieczną technologię mRNA i ma zbliżoną (około 95%) skuteczność. W odróżnieniu od niego jest łatwiejsza w transporcie i przechowywaniu, ale firma ma mniejsze zdolności produkcyjne. Więcej o technologii mRNA w materiale Naukowego Bełkotu [link], [youtube]
Start programu szczepień we Francji nie powiódł się.W tym samym czasie w Niemczech zaszczepiono 200 tysięcy osób, a we Francji 516. Podcast w TOK.FM wyjaśniający, dlaczego tak się stało [link#1], [link#2]
Szkocja chce wrócić do Unii Europejskiej. "Podstawowe wartości UE – godność ludzka, wolność, demokracja, równość, praworządność oraz poszanowanie praw człowieka – są również wartościami Szkocji. Dziś mierzymy się z twardym brexitem, wbrew naszej woli, w najgorszym możliwym momencie, w środku pandemii i recesji" – mówi premierka Szkocji [link]
Część osób, pomimo pandemii, zdecydowało się polecieć na wakacje lub uciec przed lockdownem. Papież Franciszek jednoznacznie potępił takie podejście – „Nie pomyśleli o tych, którzy pozostali w domu, którzy doświadczają problemów finansowych, nie pomyśleli o tych wszystkich, w których lockdown uderzył. Nie pomyśleli o chorych, tylko o tym, aby gdzieś polecieć i się dobrze bawić”. [link]
W Nowy Rok prezydent Serbii świętował otwarcie na terenie swojego kraju gazociągu, przez który płynie gaz z Rosji mówiąc: "niech żyje przyjaźń serbsko-rosyjska!". Nie krył przy tym poruszenia. Otwarty serbski fragment gazociągu, prowadzi od granicy z Bułgarią do granicy z Węgrami, które zyskują kolejne gazowe połączenie z Rosją. Pentagon określił omawiany tutaj TurkStream (obok Nord Stream 2), jako narzędzie Kremla mające zwiększać zależność energetyczną regionu od Rosji oraz ograniczające rolę Ukrainy i jej gazociągów. [link]
Co ciekawe, premier sąsiedniej Bułgarii świętował odrobinę wcześniej inne gazowe wydarzenie – otwarcie połączenia gazowego z Grecją, przez które płynie do Bułgarii azerski gaz. To wydarzenie wypycha Rosję z 1/3 bułgarskiego rynku gazu. [link]

Ameryka Północna

Kongres USA certyfikował głosy elektorskie, wskazujące wynikiem 306-232 na Joe Bidena jako 46. prezydenta USA. Nie ma już poważniejszych kroków w procesie wyborczym przed zaprzysiężeniem planowanym na 20 stycznia. Posiedzenie Senatu USA dotyczące tej kwestii 6 stycznia zostało chwilowo zaburzone wtargnięciem do Kapitolu zwolenników przemawiającego nieopodal nieco wcześniej Donalda Trumpa, co zakończyło się ewakuacją senatorów i wiceprezydenta USA oraz śmiercią 4 osób. [link#1], [link#2]
Kim byli zwolennicy Donalda Trumpa atakujący Kapitol? Czy to była antifa? Czy może jednak agresywna bojówka białych nacjonalistów, która jest zawsze na najważniejszych wiecach Trumpa? Czas poznać termin "QAnon". [link]
Donald Trump naciskał na sekretarza stanu Georgii, aby wpłynąć na wynik wyborów. Niedługo już były prezydent Stanów Zjednoczonych próbował przekonać sekretarza stanu Georgii, aby "znalazł" 11780 głosów. Na dodatek dał się przy tej rozmowie nagrać! [link]
Pomimo powyższego, Partia Demokratyczna odbiła dwa miejsca senackie w Georgii z rąk Republikanów. Daje to przez najbliższe dwa lata remis w tej izbie (50:50), a w praktyce faktyczną przewagę Demokratów, bo decydujący głos w razie remisu w głosowaniu będzie miała wiceprezydent Kamala Harris. Pomijając potencjalne spory wewnątrzpartyjne, takie rozstrzygnięcie oznacza, że Demokraci będą mieli pełną kontrolę nad procesem legislacyjnym. [link#1], [link#2]
Donald Trump za niecałe dwa tygodnie odejdzie z urzędu, ale jego wpływ na prawą stronę amerykańskiej sceny politycznej będzie widoczny jeszcze długo. O przyszłości Partii Republikańskiej w artykule od The Economist. [link]
Matthew Yglesias, jeden z najbardziej znanych amerykańskich dziennikarzy i założycieli Vox, na gorąco o MAGA w Kapitolu. Jego zdaniem prawdziwe zagrożenie dla demokracji amerykańskiej płynie nie z buntu mas, a struktury instytucji. Potrzeba więc reformy prawa wyborczego, regulacji ograniczających gerrymandering oraz utworzenia nowych stanów (PR, DC). Ciekawe również dlatego, że oznacza, iż obie strony sporu nie wierzą już w instytucje. [link]
Wysoka imigracja, dzietność i ruchliwość pozioma (geograficzna), które wyróżniały dotąd USA, z roku na rok coraz bardziej tracą impet i zaczynają zbliżać się do wartości europejskich. Jest to kolejny, obok m.in. ruchliwości pionowej (tj. łatwości awansu społecznego) czy dużej religijności, przejaw tzw. "american exceptionalism" (sięgającej XIX wieku idei amerykańskiej wyjątkowości), który zdaje się powoli zanikać. [link#1], [link#2]
Elektrownie węglowe na zachodzie Stanów Zjednoczonych są zamykane, a ich miejsce w produkcji energii elektrycznej ze względu na niższy koszt zajmuje gaz ziemny oraz OZE takie jak słońce i wiatr. Dodatkowo zamieszczamy filmik demonstrujący burzenie Navajo Generating Station, największej elektrowni węglowej na zachodzie USA. W ciągu ostatnich 4 lat zamknięto w USA elektrownie węglowe o mocy 48 GW. [link#1], [link#2]
Rząd federalny Kanady oczekuje, że jesienią tego roku większość mieszkańców tego kraju będzie zaszczepiona. Rozpoczęta trzy tygodnie pierwsza faza programu szczepień ma się zakończyć w ciągu miesiąca; dotyczy to pracowników medycznych, mieszkańców domów opieki oraz ich opiekunów i część rdzennych mieszkańców. Ale program szczepień jest zdecentralizowany i zależny od władz medycznych poszczególnych prowincji. [link]

Bliski i Środkowy Wschód

Trwająca od trzech lat blokada Kataru, prowadzona przez państwa arabskie z Arabią Saudyjską na czele, ma dobiec końca. Po szczycie Rady Współpracy Zatoki Perskiej ogłoszono, że Saudowie, ZEA, Bahrajn oraz Egipt nawiążą relacje dyplomatyczne z Katarem. W kilku poprzednich numerach wspominaliśmy o intensywnych mediacjach przy sporym udziale USA i Kuwejtu. [link#1], [link#2]
Co stoi za sukcesem programu szczepień przeciw COVID-19 w Izraelu? W momencie publikacji tygodnika Izrael zaszczepił ponad 19% społeczeństwa, a następne kraje pod tym względem, tj. Zjednoczone Emiraty Arabskie, Bahrain, USA i UK, kolejno 8,98%, 4,25%, 1,91% oraz 1,79%. [link]
Dla porównania sytuacja szczepień w sąsiedniej Palestynie wygląda znacznie gorzej. Brak infrastruktury uniemożliwia użycie większej liczby szczepionek mRNA wymagających wyjątkowych warunków do przechowania, dlatego władze Palestyny zdecydowały się na zakup rosyjskiej szczepionki Sputnik. [link]
Taniec Derwiszów wokół szczepionek – Turcja zakontraktowała 50 milionów dawek chińskiej szczepionki przeciw COVID-19. Zamówienie to jednak przysparza rządzącemu Erdoğanowi wewnętrznych kłopotów. Opozycja oskarża go o "przehandlowanie" w zamian za szczepionki ekstradycji do Chin Ujgurów – członków prześladowanej w Chinach grupy etnicznej. Oskarżają go zarówno politycy islamscy (Ujgurzy to wyznawcy islamu) oraz politycy nacjonalistyczni, ponieważ Ujgurzy są ludem turkijskim i członkiem wielkiej, tureckiej rodziny. [link]

Azja

Przegląd strategii szczepień przeciwko COVID-19 w krajach Azji Południowo-Wschodniej. Niekonwencjonalna strategia Indonezji zakłada szczepienie najpierw ludzi w wieku 18 do 59 lat. [link]
Zanieczyszczenie powietrza prowadzi do nadmiarowych poronień – wynika z badań przeprowadzonych na terenie Indii, Bangladeszu i Pakistanu. Gdyby powietrze spełniało normy rekomendowane przez WHO, ilość poronień mogłaby spaść nawet o 30%. [link#1], [link#2]
Koronawirus i lockdown zwiększają podatność najsłabszych na nielegalne praktyki. W Indiach mnożą się kolejne doniesienia o niewolnictwie, handlu ludźmi i okropnych warunkach pracy. Pandemia nie jest powodem tych zjawisk, ale zdecydowanie je pogłębia. [link]
We wciśniętym między Chiny i Indie Nepalu komuniści rządzą dzięki zwycięstwom w demokratycznych wyborach. Jednak ciągle się kłócą, przepychają i snują intrygi – raport z “dachu świata” od Wojciecha Jagielskiego. [link]

Afryka

Pierwszego stycznia otworzyła się nowa strefa wolnego handlu, African Continental Free Trade Area. Miliard dwieście milionów mieszkańców, łączne PKB o wysokości 3 bilionów dolarów, 54 uczestniczące kraje. Stworzenie tego bloku ekonomicznego ma zmienić postkolonialny model ekonomiczny, w ramach którego kraje afrykańskie są tylko producentem surowców wykorzystywanych przez inne kraje. [link#1], [link#2]
Demokratyczna Republika Konga od 1996 roku niemal nieustannie jest sceną walk i kolejnych konfliktów. To aż zadziwiające, że jest o tym kraju na zachodzie tak cicho. Dlaczego zachód nie interweniuje, nawet pośrednio w tym jakże doświadczonym afrykańskim kraju. [link]

Ameryka Łacińska

Argentyna do tej pory dopuściła do użytku trzy szczepionki: rosyjską Sputnik, amerykańsko-niemiecką Pfizera oraz brytyjską AstraZeneca. Priorytetem jest zaszczepienie pracowników medycznych na linii walki z COVID-19, za nimi w kolejce są służby porządkowe, nauczyciele oraz seniorzy i inni w grupach podwyższonego ryzyka. [link#1], [link#2]
Po zalegalizowaniu aborcji w Argentynie do 14 tygodnia ciąży przez tamtejszy parlament, o czym informowaliśmy w poprzednim numerze, w przeciągu kilku dni spodziewany jest podpis prezydenta pod nowym prawem. Artykuł o konsekwencjach tego przełomowego dla Ameryki Południowej wydarzenia. Czy to początek "niebieskiej fali" na kontynencie, czy raczej zapowiedź wzmożenia działań drugiej strony sporu? [link]

Oceania

Nowa Zelandia tak dobrze poradziła sobie z koronawirusem, że śmiertelność spadła poniżej średniej z ostatnich lat. Naukowcy piszący w The Lancet zwracają uwagę, że wpływ na niską śmiertelność ma więcej czynników niż sama reakcja państwa na pandemię. [link#1], [link#2]

Ekonomia i gospodarka

Posiadanie wyższego wykształcenia to szereg korzyści zarówno indywidualnych, jak i wspólnotowych. Według badań absolwent licencjatu zarabia średniorocznie o 20-25% więcej niż osoba bez wyższego wykształcenia. Edukacja przyczynia się także do zmniejszenia prawdopodobieństwa aresztu i więzienia, a tym samym zmniejsza wydatki socjalne związane z przestępczością. Dodatkowo wykwalifikowana siła robocza determinuje rozwój zaawansowanych technologii i gospodarki. O korzyściach z posiadania wyższego wykształcenia piszą badacze z GRAPE. [link]
Dania jest krajem, który jako pierwszy na świecie – już w 2012 roku – wprowadził ujemne stopy procentowe. Teraz największe banki oferują 20-letnie kredyty hipoteczne ze stałą stopą procentową wynoszącą 0%. [link]

Nauka i Technologia

Szczepionki są potrzebne. Szczepionki są bezpieczne. Tyle informacji wystarczy przeciętnej osobie. Ale wam proponujemy artykuł o historii, rodzajach, skuteczności i bezpieczeństwie szczepionek. [link]
To oficjalnie koniec Adobe Flash. Wraz z 31 grudnia 2020 wsparcie dla Adobe Flash zostało zakończone. Co to oznacza? Jaka jest historia Flasha? No i najważniejsze: jaka będzie przyszłość bez Flasha? [link]
Uszkodzenia mózgu po przejściu COVID-19. Podczas badania wykonanego przez amerykański Narodowy Instytut Zdrowia odkryto, że reakcja obronna organizmu na zakażenie wirusem SARS-CoV-2 wywołuje obrażenia neurologiczne. [link]
Związki zawierane dzięki aplikacjom randkowym są trwalsze. Dane ze Szwajcarii wskazują, że dużo korzystniejszej jest poznać swojego partnera w Internecie, a dopiero potem przenieść relację w świat rzeczywisty – taka para ma większe szanse na wspólne zamieszkanie i założenie rodziny. [link]
Potężna turbina koncernu General Electric kolejnym krokiem w rozwoju morskiej energetyki wiatrowej. Wiatrak o średnicy wirnika większej niż 220 metrów będzie generował nawet do 13 MW mocy czyli tyle, ile potrzeba od zasilenia miasteczka z dwunastoma tysiącami mieszkańców. [link]

Idee, Kultura, Społeczeństwo

W poprzednim wydaniu opisaliśmy jak Elvis pomógł walczyć z polio. Teraz dowiecie się o tym, jak napisał list do Nixona, w którym wyraził chęć zostania agentem federalnym oraz wpłynięcia na hippisów i Czarne Pantery. Oczywiście to wszystko dla dobra Ameryki. [link]
Jaki będzie liberalizm w 2021 roku? Czy fala autorytarnego populizmu zostanie powstrzymana? Co z liberalną odpowiedzią na społeczne nierówności? O tym i wielu innych sprawach przeczytamy w noworocznym wydaniu Kultury Liberalnej. [link]
Przełom roku to w Polsce czas, w którym dni są krótkie; niebo jest zasnute chmurami, a ogólny nastrój stereotypowo depresyjny. O tym, że wiele w tym, jak będziemy się czuli w tym czasie, zależy od nas w najnowszym odcinku podcastu "Ze stoickim spokojem". Sedno od 22:40. [youtube], [link]

Tygodnik Neuropa