Wydanie 13, 29.01.2021

To z odebraniem wolności kobietom

Jan 28, 2021

Tygodnik Neuropa stoi po stronie praw człowieka. Jesteśmy i zawsze będziemy za wolnością. W tym tygodniu opublikowano wyrok Trybunału Konstytucyjnego odznaczonej tytułem Człowieka Wolności 2017 partyjnego tygodnika "Sieci" Julii Przyłębskiej, który odbiera kobietom prawo do podjęcia decyzji w sprawie dokonania ewentualnego zabiegu przerwania ciąży, gdyby okazało się, że płód jest ciężko uszkodzony. Ze smutkiem i niedowierzaniem przyjmujemy fakt, że Polska stała się pariasem pośród państw północnej półkuli, podczas gdy już w XVI wieku w Rzeczypospolitej nie płonęły stosy, a w XX wieku II Rzeczpospolita była pionierką w przyznawaniu praw wyborczych kobietom. Tym razem to nie zaborcy ukradli nam wolność.

Polska

W 2020 r. Polska zajęła drugie miejsce w UE pod względem nadliczbowych zgonów po uwzględnieniu wielkości populacji. Na każdy milion mieszkańców zmarło nadmiarowo prawie 2 tys. osób; łącznie – 82 tys. Gorzej od nas w koronawirusowym roku poradziła sobie tylko Bułgaria. Nadmiarowe śmierci to obiektywny i wymierny (bo niezależny np. od wydolności testowania) sposób porównywania sytuacji służby zdrowia w różnych krajach. Jak to skomentował rządowy doradca do spraw epidemii, prof. Horban, “umiera tylko dwa razy więcej ludzi niż normalnie, a nie np. pięciokrotnie jak w Lombardii”. [link#1], [link#2]
Stanowisko Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie w sprawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego Julii Przyłębskiej dotyczącego aborcji. “Podtrzymując swoje stanowisko odnośnie do wadliwości powołania do składu Trybunału Konstytucyjnego RP tzw. dublerów i ich następców, powodujące formalną wadliwość orzeczenia z dnia 22 października 2020 r., sygn. K1/20, czyniącą to orzeczenie orzeczeniem nieistniejącym, Okręgowa Rada Adwokacka w Warszawie, mimo to widzi konieczność odniesienia się do jego merytorycznej treści. (...) Dramatyczna sytuacja życiowa, w której – w sposób niezawiniony – postawiona została matka i jej rodzina wymaga szczególnej wrażliwości i wsparcia ze strony państwa nie zaś oczekiwania heroicznych postaw.” [link]
Kartka z historii. Co zmotywowało Jarosława Kaczyńskiego do pozbawienia kobiet wolności do podejmowania decyzji w sprawie ewentualnego dokonania zabiegu przerwania ciąży w przypadku ciężkiego uszkodzenia płodu? Jak powiedział sam zainteresowany: “(...) nawet przypadki ciąż trudnych, gdy dziecko jest skazane na śmierć, zdeformowane, kończyły się porodem, by to dziecko mogło być ochrzczone, pochowane, miało imię.” Słowa z 2016 roku, które dzisiaj stają się ciałem. [link]
Kartka z historii. Jak doszło do uchwalenia zakazu aborcji w 1993 roku? Opowieść uczestnika tamtych wydarzeń. “Zakaz aborcji w Polsce wszedł w życie na początku 1993 r. Nim to nastąpiło, trwały długie sejmowe debaty, przy akompaniamencie dobrze zorganizowanych pikiet prawicy i bardzo słabiutkiej odpowiedzi lewicy. To wtedy właśnie strona laicka poniosła całkowitą porażkę, którą strona klerykalna – to add insult to injury – kazała nam nazywać >>kompromisem<<.” [link]
Aborcja to powszechne doświadczenie kobiet niezależnie od stanu prawnego. Badania CBOS z 2013 roku “Doświadczenia aborcyjne Polek” wskazują na to, że ciążę przerwała, z dużym prawdopodobieństwem, nie mniej niż co czwarta, ale też nie więcej niż co trzecia dorosła Polka. W skali całego społeczeństwa to od 4,1 do 5,8 mln kobiet. [link]
Statystyki aborcyjne w Polsce i w Europie. Jeszcze przed wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego Julii Przyłębskiej Polska była ostatnim dużym krajem w Europie z tak rygorystycznym dostępem do aborcji. Teraz sytuacja pogorszyła się jeszcze bardziej. Polska legislacja dotycząca prawa kobiet do podejmowania decyzji w sprawie ewentualnego dokonania zabiegu przerwania ciąży nie znajdują właściwie precedensu na północnej półkuli. [link]
zródło: wikipedia
Spełniona kontrrewolucja przeraża nawet ludzi Kościoła. Katolicyzm otwarty boi się dalszego ograniczania praw kobiet. Dominika Kozłowska, redaktor naczelna miesięcznika “Znak”: “Obawiam się, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego przygotowuje grunt pod dalsze zaostrzanie prawa aborcyjnego. Podążając za logiką obecnego składu Trybunału, jedynie zagrożenie życia kobiety można uznać za powód do przerwania ciąży.” [link]

Europa

“Wszystko stało się takie skomplikowane. To jak z cebulą, im bardziej ją obierasz, tym bardziej płaczesz – powiedział agencji Bloomberg Adam Marshall, dyrektor generalny związku brytyjskich izb handlowych.” Krajobraz po bitwie Wielkiej Brytanii z Unią Europejską. Kłamstwa brexitowców już teraz drogo kosztują Zjednoczone Królestwo, a to dopiero początek. Jednak niewidzialne korzyści, które przynosi unijny wspólny rynek, stają się całkiem widoczne, gdy znikają. Oby inne narody były mądre przed szkodą. [link], [Youtube]
Spór brytyjskiej firmy AstraZeneca i Unii Europejskiej z powodu zapowiedzi dostarczenia Wspólnocie mniejszej liczby szczepionek, niż przewidywana, nie wygasa. Firma twierdzi, że UK ma pierwszeństwo, jeśli idzie o szczepionki po zmniejszeniu podaży w wyniku rzekomej awarii ze względu na wcześniejsze sfinalizowanie kontraktów. UE z kolei nasyła kontrole na belgijskie fabryki firmy z wiszącą w powietrzu groźbą zakazu eksportu szczepionki poza UE. [link]
Międzynarodowa Federacja Hokeja na Lodzie zadecydowała, że tegoroczne mistrzostwa świata zostają odebrane Białorusi. Oficjalnie z powodu braku możliwości zapewnienia bezpieczeństwa zawodnikom i sędziom. Hokej to, nie tyle dla Białorusinów, co dla Łukaszenki, coś zdecydowanie więcej niż sport – próbuje on wokół hokeja budować jedność narodu i oraz swój wizerunek. Zatem jak dotkliwe dla Łukaszenki jest odebranie organizacji tych mistrzostw? [link]
O Nawalnym zrobiło się ostatnio bardzo głośno. Lider rosyjskiej opozycji od lat głośno krytykował Putina i jego rządy – w efekcie próbowano go za to otruć. Po powrocie do zdrowia dzięki pomocy medycznej udzielonej mu w Niemczech wrócił do Rosji, aby szykować grunt pod nadchodzące wybory. Został jednak aresztowany na płycie lotniska, w efekcie czego Rosjanie wyszli na ulice aby wyrazić swoje niezadowolenie. Dlaczego zdecydował się na powrót? Co Nawalny już zdążył zmienić w Rosji? Jaka czeka go przyszłość? Co oznaczają protesty w Rosji. Rozmowa w podcaście Po Prostu Wschód z ekspertką Ośrodka Studiów Wschodnich oraz wersja pisana od OSW właśnie. [Youtube], [link]
Kim w ogóle jest Nawalny i jakie ma poglądy? Ten krótki post wraz z cytatami pozwoli Ci poznać, jakie zdanie na najważniejsze sprawy ma lider rosyjskiej opozycji. [link]

Bliski i Środkowy Wschód

Mundial w 2022 roku ma się odbyć w Katarze. Przy ukończeniu obiektów sportowych potrzebnych do tej imprezy zginie około 4000 robotników. Jednak Katar i inne państwa-miasta Zatoki Perskiej zmagają się nie tylko z prawami pracowniczymi. Autor tego artykułu przekonuje, że większym problemem jest systemowe niewolnictwo, na którym oparte są ich społeczności. [link]
Ze wstępnych wyników badań efektywności szczepień w Izraelu wynika, że wśród osób które otrzymały dwie dawki szczepionki mniej niż 0,01% zaraziło się koronawirusem po upływie powyżej tygodnia od drugiej dawki szczepionki. Wszyscy zarażeni, tj. 20 osób, mieli stosunkowo łagodne objawy, nikt nie był hospitalizowany, a gorączka nie przekroczyła 38,5 °C. Badaniem objętym było 128,6 tys osób. [link]
Nowa administracja w Białym Domu rozpoczyna działania na Bliskim Wschodzie. Podczas przesłuchania przed kongresem Antony Blinken zapowiedział zwrot w polityce USA względem konfliktu w Jemenie – wycofanie poparcia dla saudyjskiej koalicji, która jest powodem jednego z najgorszych kryzysów humanitarnych na świecie. Wkrótce za słowami poszły czyny – prezydent Joe Biden wstrzymał realizację wielomiliardowego kontraktu zbrojeniowego z Arabią Saudyjską oraz ZEA. Dodatkowo na miesiąc wstrzymano sankcje za handel z organizacjami ruchu Hutich – głównego przeciwnika saudyjskiej koalicji. Jest to związane z kontrowersyjnym wpisaniem tej organizacji na listę organizacji terrorystycznych, które miało miejsce w ostatnich dniach kadencji Donalda Trumpa. [link]

Azja

Raport specjalny The Economist o “Generacji Xi”, czyli chińskich młodych, którzy są, zdaniem tygodnika, jednocześnie patriotyczni i społecznie postępowi. W środku artykuły naświetlające generację z różnych perspektyw – podziału miasto/wieś, subkultur, stosunku do partii komunistycznej, itd. [link]
W zeszłym roku usłyszeliśmy o potyczkach na granicy indyjsko-chińskiej w Kaszmirze, gdzie zginęło 20 indyjskich żołnierzy. Teraz są doniesienia o kolejnym incydencie między tymi państwami tym razem 2500 km dalej. W artykule BBC możecie przeczytać o trudnej do zdefiniowania granicy między tymi państwami oraz strategicznym znaczeniu miejsca, w którym doszło do ostatnich potyczek. [link]
Japonia według statystyk ma jedno z najbardziej homogenicznych społeczeństw na świecie. Co to jednak znaczy być Japończykiem i co to oznacza dla każdego, kto nie spełnia wymogów japońskiej urody? Kim są “hāfu”? Czy świadomie wybierając Japonię jako swoją ojczyznę i zdobywając dla niej sportowe trofea można zostać “prawdziwym” Japończykiem? O japońskim społeczeństwie, pozornym etnicznym monolicie oraz sportowej reklamie, która wzburzyła naród, rozmawia Dział Zagraniczny z japonistką Karoliną Bednarz. [Youtube]

Afryka

Cyklon Eloise przeszedł nad krajami południowej Afryki. Wśród krajów dotkniętych przez tropikalną burzę znajdują się Madagaskar, Mozambik, Zimbabwe, eSwatini oraz RPA. Potwierdzono zgon 13 osób, a ponadto ogromne zniszczenia infrastruktury i plonów. Ponad 8000 osób pozostaje bez dachu nad głową. [link]
W ubiegłym tygodniu informowaliśmy o utrudnionym dostępie krajów afrykańskich do szczepionek renomowanych firm, a teraz donosimy, że Unia Afrykańska zabezpieczyła 270 mln dawek szczepionki z różnych źródeł. Szczepionki mają być przydzielane krajom według liczby obywateli. Niestety obecna ich ilość wystarczy do immunizacji zaledwie 10% z 1,3-miliardowego społeczeństwa Afryki. W drugim linku prezentujemy dokładny raport na temat ilości i źródeł szczepionek w poszczególnych krajach kontynentu. [link#1], [link#2]
Artykuł od The Economist na temat sytuacji w prowincji Tigraj w Etiopii. Po dwóch miesiącach wojny zapasy żywności oraz środków medycznych w Tigraj są na wyczerpaniu. Economist wskazuje, że przyczyną może być niekompetencja lub celowe działanie ze strony rządu Etiopii. Zamieszczamy również odpowiedź rządu na zarzuty stawiane w artykule. [link#1], [link#2]
Afryka na celowniku cyberprzestępców. Każdego dnia mieszkańcy kontynentu, kraje i firmy są celem ataków nastawionych na kradzież danych i pieniędzy. Zakres tych działań jest oszałamiający i zasługuje na większą uwagę. Według najnowszego raportu o zagrożeniach dla Afryki firmy Check Point Research w regionie odnotowano średnio 1 293 cyberataków tygodniowo na afrykańskie firmy, w porównaniu do zaledwie 485 ataków na organizację na całym świecie. [link]

Ameryka Łacińska

Puerto Rico nie ma dobrej passy od jakiegoś czasu. Huragan Maria, który spustoszył wyspę, protesty, skandale polityczne i znowu protesty. Teraz to terytorium zależne Stanów Zjednoczonych ogłasza stan nadzwyczajny związany z wysoką liczbą morderstw kobiet – 67 w samym 2020 roku (w tym aż 7 trans kobiet). [link]
Brazylia jest jednym z tych państw, które nie radzą sobie z epidemią koronawirusa. W stanie Amazonas sytuacja była niedawno tak tragiczna, że to Wenezuela musiała szybko dostarczyć butle z tlenem, żeby utrzymać przy życiu pacjentów podłączonych do respiratorów. Mieszkańcy Brazylii obwiniają za taki stan rzeczy prezydenta Jaira Bolsonaro, który dość długo lekceważył pandemię; jego poparcie spadło w ostatnim sondażu do 27%. Minister zdrowia w jego rządzie będzie teraz obiektem śledztwa, które określi, czy przyczynił się on do zapaści systemu zdrowia w mieście Manaus we wspomnianym stanie Amazonas. [link#1], [link#2]

Ameryka Północna

Joe Biden jest gotowy zawiesić sprzedaż praw do wydobycia ropy, gazu i węgla na ziemiach federalnych, które stanowią ok. 10% krajowych zapasów. Moratorium ma zostać ujawnione w przyszłym tygodniu wraz z innymi propozycjami w sprawie klimatu. Planowane moratorium pozwoliłoby administracji ocenić wpływ wydobycia na środowisko i zdecydować, czy wznowić ich sprzedaż. [link]
Może się wydawać, że społeczności oddane tematyce wellness i środowiska wierzące w teorie spiskowe spod znaku Q dzieli wiele. Jest to jednak mylne wyobrażenie. Seria “niewinnych pytań” o aktualną wiedzę medyczną oraz odpowiednie algorytmy w Social Media i niepostrzeżenie można stać się followersem ludzi szerzących teorię #pizzagate. [link]
Śledztwo dziennikarzy z The Wall Street Journal na temat udziału The Proud Boys w zamieszkach na Kapitolu. Ta skrajnie prawicowa organizacja do tej pory próbowała umniejszyć swoją rolę w wydarzeniach z 6 stycznia. Materiał wideo pokazuje, że byli na czele zamieszek i przewodzili tłumowi. [link]
Zapasy kamizelek kuloodpornych, masek gazowych oraz hełmów balistycznych w USA są na wyczerpaniu po roku intensywnych protestów oraz niepokojów społecznych. Wyraźne zwiększenie popytu na strój ochronny miało miejsce po zamieszkach na Kapitolu 6 stycznia. Co więcej, jeden z republikańskich kongresmenów głosujących za impeachmentem Donalda Trumpa w obawie o swoje życie również kupił sprzęt ochronny. [link]

Oceania

Tysiące ludzi w Australii protestowało przeciwko złemu traktowaniu rdzennej ludności w “Dzień Australii”, święto narodowe upamiętniające przybycie Brytyjskiej Pierwszej Floty w 1788 roku, zwane przez Aborygenów “Dniem Inwazji”. W samym Sydney aż 3000 osób przyłączyło się do zgromadzeń wzywających do zmiany święta narodowego, chociaż urzędnicy lokalnej służby zdrowia odmówili zwolnienia z obostrzeń grup powyżej 500 osób. [link]
Farmy pereł w Polinezji Francuskiej rozpoczęły wprowadzanie w życie metod zrównoważonego rozwoju. Spowodowane jest to wzrostem świadomości proekologicznej oraz chęcią utrzymania Pacyfiku w jak najlepszym stanie. Jedną z takich praktyk, jest wpuszczanie do basenów ryb rozwiązujących problem przerostu alg, które to wcześniej były zdrapywane ręcznie i powodowały osadzanie się zbędnego i szkodliwego materiału w lagunach. [link]
Po raz pierwszy od kilku miesięcy zarejestrowano 2 nowe przypadki koronawirusa w Nowej Zelandii. Premierka Jacinda Ardern ogłosiła, że granice kraju zostaną zamknięte przez większą część roku, jednak planowane są umowy tranzytowe z sąsiednimi krajami. [link]

Ekonomia i gospodarka

Instytut Badań Strukturalnych przygotował raport wskazujący na wpływ dekarbonizacji na zatrudnienie w górnictwie węgla kamiennego w Polsce. Prognoza została przygotowana w trzech wariantach obejmujących dekarbonizację odpowiednio do 2030, 2040 i 2050 r. Zgodnie z prognozą niezależnie od wariantu naturalne przejścia na emerytury nie wystarczą do realizacji celów. W zależności od wariantu liczba pracowników wymagających relokacji, rekwalifikacji lub wcześniejszego przejścia na emeryturę wyniesie od 14 tys. w wariancie dekarbonizacji do 2050 r. do 36 tys. w wariancie dekarbonizacji do 2030 roku. [link]
zródło: IBS
Business Insider na podstawie danych Eurostatu przeanalizował zmianę zadłużenia krajów UE spowodowaną pandemia COVID19. Zgodnie z danymi do września 2020 r. dług publicznych wzrósł w UE r/r o 10,6 p.p., w tym w Polsce o 9,7 p.p., co lokuje nas mniej więcej w środku stawki. Obecne zadłużenie Polski wynosi ok. 57% PKB. Najsilniej zadłużenie rosło na Cyprze, we Włoszech i w Grecji, a najmniej w Irlandii, Szwecji i Bułgarii. Z uwagi na przedłużające się restrykcje, które mogą potrwać nawet do kwietnia 2021 r. oraz konieczność dalszego dotowania zamkniętych działalności należy spodziewać się dalszego wzrostu zadłużenia w 2021 r. [link]
Z czego wynika ogromny wzrost cen wywozu śmieci? Wbrew obiegowej opinii nie jest to efekt istotnego wzrostu rentowności firm z branży. Business Insider podał szereg przyczyn. Do najważniejszych należą: konieczność spełnienia minimalnych celów w zakresie przetwarzania odpadów, przerzucanie kosztów kar na firmy z branży śmieciowej, niskiej jakości ustawodawstwo, w tym zbyt niskie opłaty za nieruchomości niezamieszkałe, wzrost opłaty środowiskowej, nierealistyczne oczekiwania samorządów względem firm oraz wreszcie stosunkowo niska świadomość społeczna w zakresie recyklingu. Bez większego zaangażowania koszty kar będą powiększać nasze rachunki. [link]
Foto: Jacek Frączyk / Business Insider Polska
Demokraci planują wprowadzenie w USA miesięcznego świadczenia na dzieci w wys. 300 USD dla dzieci poniżej 6. roku życia i 250 USD dla dzieci w wieku od 6 do 17 lat. Program miałby obowiązywać przez następny rok, ale możliwe byłoby wprowadzenie go na stałe. Z programu mają być wyłączone najbogatsze gospodarstwa, a jego wprowadzenie ma charakter socjalny. Jednoroczny koszt programu to około 120 mld USD, ale ma on szansę znacząco zmniejszyć ubóstwo wśród dzieci. [link]

Nauka i Technologia

Agencja DARPA zakończyła trzeci test dronów, które mogą być przechwytywane przez samolot-matkę. Celem aktualnego testu była weryfikacja procedur bezpieczeństwa manewru, w ramach którego dron zbliżył się do samolotu C-130 na odległość przechwycenia. [link]
Ukraiński startup testuje koncept tanich dronów-samobójców. Ich zadaniem będzie przechwytywanie na polu bitwy wrogich dronów i wyłączanie ich z walki poprzez “samobójcze” zderzenie się. Projekt na ten moment poszukuje jeszcze inwestorów w celu dokończenia prac badawczych, ale już teraz budzi wiele emocji. [link]
Firma Vatenfall planuje przekształcenie wyłączonej niedawno elektrowni węglowej w Hamburgu w hub przetwarzania energii słonecznej i wiatrowej w wodór. W tym celu firma podpisała list intencyjny z Mitsubishi Heavy Industries i Royal Dutch Shell. Plan zakłada budowę 100 MW elektrolizera do 2025 r. Unia Europejska planuje w najbliższych dziesięcioleciach wydać ok. 470 mld EUR na dotację mające wspierać budowę infrastruktury wodorowej. [link]
To koniec balonów z internetem od Googla. Projekt ich spółki zależnej Loon okazał się niestety zbyt drogi, aby wdrożyć go do produkcji i na nim zarobić. “(…) nie znaleźliśmy sposobu, aby zminimalizować koszty i uczynić ten biznes opłacalnym” – powiedział Alastair Westgarth, CEO firmy Loon. [link]

Idee, Kultura, Społeczeństwo

W zeszłym tygodniu zamieściliśmy materiał Karoliny Wigury z KL na temat tego, co należy zrobić po Trumpie i co być może czeka nas, jeśli PiS przegra wybory. Dzisiaj z odpowiedzią na podobny temat felieton Anne Applebaum w The Atlantic. Koegzystencja to jedyna opcja, twierdzi autorka i podaje przykłady społeczeństwa, które mają w swojej historii podobne podziały społeczne. [link]
Dżuma Justyniana. Czym była i jak przebiegała “pandemia”, która rozlała się na ówczesny znany świat i spustoszyła Bizancjum u szczytu jego potęgi? Odcinek jakościowego programu/podcastu BBC “In Our Time”, w którym Melvyn Bragg zaprasza specjalistów z najlepszych brytyjskich uniwersytetów, aby rozmawiać z nimi o historii – przede wszystkim historii idei i pokrewnych. [Youtube]
Marszand Rafał Jabłonka odpowiada na pytania, czym jest sztuka, wiara i ojczyzna, nie stroniąc przy tym od szczerych, a czasem wręcz zjadliwych, uwag. Ale przecież tylko takie opinie mogą nas wytrącić z błogiej równowagi, w której na co dzień żyjemy. Rafał Jabłonka współpracował z największymi artystami XX wieku, teraz daje świadectwo o zmiennych kolejach swojego losu. [link (za paywallem)]
Przed pierwszą wojną światową Gustav Schmoller zwykł mawiać, że profesorowie niemieccy są duchową gwardią przyboczną domu Hohenzollernów. Historyk z Uniwersytetu Warszawskiego pokazuje, co w XXI wieku mówią i myślą profesorowie będący duchową gwardią przyboczną domu tzw. “dobrej zmiany”. Miejscami przerażający obraz historyków, którzy zaprzedali swoje dusze partii. [link (za paywallem)]

Tygodnik Neuropa