Wydanie 148, 01.09.2023
To z działem syryjskim, działem kaukaskim oraz wiktoriańskimi lodami
Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
„Prezes PiS obiecał na wiecu wyborczym ostateczną rozprawę z sądami. W praktyce będzie to oznaczało likwidację obecnych sądów, usunięcie z nich niezależnych sędziów i powołanie »swoich«. Jeśli PiS wygra wybory i to zrobi, będzie to oznaczało ostre starcie z UE” [OKO.press]
Jeśli nie chcecie szukać nowych newsów związanych ze zbliżającymi się wyborami to serwis OKO.press ma coś dla Was. Uruchomił stronę gdzie na żywo będą publikowane najważniejsze informacje związane z wyborami. [OKO.press]
„Polki niemal nie mają dostępu do znieczulenia podczas porodu, w niektórych szpitalach w 2022 r. nie wykonano ani jednego. Tymczasem jest ono prawnie zagwarantowane. W zeszłym roku tylko 14 proc. porodów odbyło się ze znieczuleniem zewnątrzoponowym, które jest refundowane – wynika z raportu NFZ. Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje w tej sprawie w Ministerstwie Zdrowia.” [Radio Zet]
„Finansowany przez Ministerstwo Edukacji projekt »Odnaleźć Siebie« uczy młodzież, jak tropić marksizm w Unii Europejskiej i feminizmie, sączy przekaz z teorii spiskowych i zachwala wartości chrześcijańskie. Resort Przemysława Czarnka od września będzie promować go w szkołach” [OKO.press]
„Polska nie wdrożyła unijnej dyrektywy w sprawie wody pitnej, która zawiera między innymi normy bezpieczeństwa dotyczące bakterii legionella. W związku z tym już w marcu Bruksela wszczęła wobec Polski postępowanie przeciwnaruszeniowe – informuje RMF FM, który przytacza słowa rzecznika Komisji Europejskiej.” Jeśli mało Wam artykułów o legionelli to zajrzyjcie do działu Nauka a znadziecie kolejne dwa. [Onet]
„Grzegorz Braun i Kaja Godek wtargnęli na odbywające się w Ministerstwie Zdrowia spotkanie ekspertów opracowujących wytyczne ws. aborcji. Na miejscu interweniowała policja, która wyprowadziła działaczkę antyaborcyjną i posła Konfederacji z budynku.” [Polsat News]
„Czy rzeczywiście na PiS zagłosuje połowa Polek i Polaków (wg CBOS) albo 43 proc. (wg Kantar Public)? Rzucamy wyniki dwóch pracowni na szersze sondażowe tło i szukamy przyczyn anomalii, które wprowadziły prodemokratyczną opinię publiczną w dygot” [OKO.press]
Wojna w Ukrainie
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich.
Jesteśmy zmuszeni Was poinformować, że miał miejsce kolejny incydent papieski. Tym razem Jorge Mario Bergoglio (znany szerzej pod pseudonimem Franciszek) wychwalał dziedzictwo Katarzyny II i namawiał młodych rosjan do utrzymywania dziedzictwa carów. [The Kyiv Independent]
„Z Edwardem Augustynem z Tygodnika Powszechnego rozmawiam na temat słów papieża Franciszka o wielkiej Rosji, Piotrze I i Katarzynie II i o jego zachowaniu wobec rosyjskiej agresji na Ukrainie. Zastanawiamy się, co motywuje zwierzchnika Kościoła Katolickiego i co nim kieruje, a także jaki może to mieć wpływ na katolicyzm na Ukrainie.”
29 sierpnia była rocznica Bitwy pod Iłowajśkiem, najkrwawszego starcia wojny o Donbas w 2014 roku. Polecamy artykuł BBC, który pomoże przypomnieć Wam, że wojna nie zaczęła się w 2022 roku tylko wiele lat wcześniej. [BBC]
Europa
„Stosunki państw bałtyckich i Niemiec w kontekście Zeitenwende. Państwa bałtyckie intensyfikują relacje z RFN, w tym w wymiarze bezpieczeństwa, mimo wcześniejszych rozbieżności, np. w kwestii postrzegania zagrożeń ze strony Rosji.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Przewodniczący CDU Friedrich Merz zadeklarował niedawno, że przywrócenie wygaszonych elektrowni jądrowych byłoby jedną z pierwszych decyzji po wygranych wyborach. Wkrótce zaczął jednak łagodzić stanowisko.” [Euractiv]
„Czy i jakie Trójmorze jest nam potrzebne? Trójmorze to projekt, który budził wiele nadziei, ale i wiele wątpliwości. O tym, czym dziś Trójmorze jest, a czym powinno być, by odnieść sukces opowiada koordynator projektu connectivity w OSW, Konrad Popławski.”
Niemieckie Autostrady bez ograniczeń prędkości mają wręcz ikoniczny status, podobnie jak solidna niemiecka kolej. Jednak jak to wygląda obecnie? Z jakimi problemami borykają się niemieckie trakty? Przed jakimi problemami staje obecnie polityka transportowa naszego zachodniego sąsiada?
„Mąż estońskiej premier prowadził interesy w Rosji, mimo trwającej wojny na Ukrainie i jednoznacznych deklaracji samej premier dotyczących zerwania biznesowych relacji z Rosjanami. Co wiedziała Kaja Kallas o działalności męża i jak to wpłynie na jej polityczną karierę? Pytamy Bartosza Chmielewskiego, analityka OSW. Zapraszamy do słuchania!”
Jakby było Wam jeszcze mało Rosji to Wojciech Jagielski i Krzysztof Story zastanawiają się, co czeka Grupę Wagnera po bombowym końcu Prigożyna i Utkina. Tygodnik Powszechny – Podkast Jagielski Story.
„Antysemicka broszura rozpowszechniana w szkole średniej w południowych Niemczech 35 lat temu znalazła się w centrum politycznej burzy wpływającej na kampanię wyborczą w Bawarii – i nie tylko.” [Politico]
„Wprowadzając zakaz noszenia abai w szkołach, francuski prezydent Emmanuel Macron upiecze dwie pieczenie na jednym ogniu: wysyła sygnał do prawicy i dzieli lewicę.(…) Decyzja o zakazie noszenia długich, zwiewnych szat przez niektóre muzułmanki zakończyła okres wahań na najwyższych szczeblach władzy w kwestii podejścia do nienaruszalnej zasady świeckości we Francji.” [Politico]
„Brutalna napaść na młodą dziewczynę przez jej byłego chłopaka wzburzyła Bułgarię i doprowadziła do największych demonstracji od upadku komunizmu. Czy to koniec społecznego przyzwolenia na przemoc wobec kobiet? O przywracaniu godności ofiarom w Bułgarii opowiada dr Sylwia Siedlecka z Instytutu Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego, autorka książki reporterskiej »Złote Piachy«.”
Na Kaukazie (nie)stabilnie jak zwykle.
„Bez statusu, bez Ormian? Perspektywy Górskiego Karabachu w unitarnym Azerbejdżanie” Jeśli lubicie czytać to polecamy analizę [Ośrodka Studiów Wschodnich].
Jeśli jednak wolicie słuchać to na temat perspektyw Górksiego Karabachu Miłosz Szymański rozmawia z Agnieszką Filipiak.
A na substacku
możecie przeczytać o tym jak Gruzja zarabia na wojnie w Ukrainie. [Przegląd Agnieszki Filipiak]
Bliski i Środkowy Wschód
Palestyńczyk wjechał ciężarówką na punkcie kontrolnym w izraelskiego żołnierza zabijając go. Zamachowiec został zastrzelony. To kolejne ofiary twającej od roku fali przemocy konflikcie izraelsko-arabskim. Na wskutek izraelskich ataków, lotnisko w syryjskim Aleppo zostaje zamknięte. Iran ogłosił, że udaremnił izraelską próbę sabotażu produkcji pocisków rakietowych.
O zamknięciu przed Afgankami bram afgańskich uniwersytetów już pisaliśmy w Tygodniku. Teraz jednak, Talibowie posunęli się o krok dalej i uniemożliwili grupie kobiet wyjazd na stypendium do Dubaju, gdzie miały kontynuować edukację. Setka afgańkich kobiet miała zapewnione stypendia pozwalające im pokryć koszty kształcenia i pobytu w ZEA. Ufundował je emiracki miliarder Chalaf Ahmad Al-Habtur. [Gazeta Wyborcza (TWARDY PAYWALL)], [DW]
Na tym jednak nowe władze Afganistanu nie poprzestają. „Talibowie ustami ministra ds. promowania cnót i przeciwdziałania występkom zabronili kobietom odwiedzania parku narodowego Band-e Amir w prowincji Bamyan.(...) Minister Mohammad Khalid Hanafi oznajmił, że przebywające w Band-e Amir kobiety nie nosiły odpowiednio hidżabu i wezwał strażników parku, by przestali wpuszczać panie. W końcu – jak skonkludował – hidżab jest wymogiem i obowiązkiem, a zwiedzanie parków narodowych nie.” [Jagoda Grondecka @ Facebook], [Radio Liberty]
„Czy Jemen ma szansę na pokój? Informacja o saudyjsko-irańskiej ugodzie wzbudziła wielkie nadzieje wśród międzynarodowej opinii publicznej. Z zainteresowaniem patrzono na Jemen, który jest postrzegany jako główny obszar ścierania się interesów zwaśnionych państw. Mimo początkowych optymistycznych deklaracji oraz gestów dobrej woli, konflikt w Jemenie nadal pozostaje nierozwiązany, potwierdzając tym samym bardziej sceptyczne głosy.” [Konflikty]
Kącik syryjski.
Po państwach arabskich, które znormalizowały w ostatnich miesiącach stosunki z Damaszkiem, również Indie starają się odbudować relacje z Syrią rządzoną przez Baszara al-Asada. [DW]
Jednak w samej Syrii narastają protesty. Ich podłoże jest ekonomiczne, a wśród postulatów jest ustąpienie Baszara al-Asada z rządzenia krajem. [The Guardian]
W tym samym czasie, w Syrii, przy granicy z Jordanią, doszło do przynajmniej drugiego już ataku lotniczego na budynki powiązane z przemysłem narkotykowym i produkcją taniego stymulantu jakim jest captagon. Jordania oficjalnie nigdy nie przyznała się do przeprowadzania ataków na infrastrukturę narkotykową na terenie Syrii ale wiele właśnie na nią wskazuje. O tym jak wielkim problemem dla państw ościennych jest mająca miejsce w Syrii produkcja tego taniego narkotyku pisaliśmy już w Tygodniku. Dorzucamy do kompletu i kontekstu podcast, w którym Sara Nowacka z PISM opowiada o relacjach Syrii z sąsiadami w kontekście potężnego, powiązanego z rządem Assada narkobiznesu i przemytu captagonu do państw regionu. [AP News]
Z kolei we wschodniej Syrii wybuchły starcia między dwoma grupami, które przy wsparciu USA zwalczały tzw. państwo islamskie w regionie Dajr az-Zaur. Od poniedziałku walczą ze sobą siły kurdyjskie przeciwko siłom arabskim. Stany Zjednoczone wezwały do złagodzenia konfliktu, obawiając się, że w tych warunkach może odrodzić się ISIS. Zginęło już co najmniej 40 osób, a dziesiątki zostały rannych. [AP News]
W pogrążonym w permanentnym kryzysie gospodarczym Libanie narasta retoryka anty-LGBT. Ciężko nie odnieść wrażenia, że jest to próba szukania tematu zastępczego przez niektóre środowiska polityczne. [The Guardian], [Al-Monitor]
Azja
„Co nowego na Morzu Południowochińskim? Od kilku tygodni Morze Południowochińskie nie schodzi z medialnych nagłówków, przynajmniej w Azji Wschodniej. Filipińskiej straży wybrzeża udało się przełamać chińską blokadę i dostarczyć zaopatrzenie dla garnizonu Second Thomas Shoal. Pojawiają się również informacje o nowych projektach budowlanych na spornych archipelagach Wysp Paracelskich i Spratly, inicjowanych przez Chiny i Wietnam.” [Konflikty]
„Amerykańskie wojsko prowadzi rozmowy w sprawie budowy cywilnego portu na odległych, najbardziej wysuniętych na północ wyspach Filipin, powiedział Reutersowi lokalny gubernator i dwóch innych urzędników, co zwiększyłoby amerykański dostęp do strategicznie położonych wysp naprzeciw Tajwanu.” O tym dlaczego to jest ważne i jakie zmiany w Filipińskiej polityce za tym stoją pisze [Reuters].
Pamiętacie jak pisaliśmy, że w Wietnamie zabroniono emisji filmu Barbie? Okazuje się, że to nie jedyny przykład cenzorskich zapędów władz Wietnamu. O tym co jeszcze zostało zakazane i z jakich powodów pisze [Rest of World].
Kiedy papież nie wygłasza skandalicznych komentarzy o Rosji to zajmuje się takimi rzeczami jak podróż do Mongolii. Al-Dżazira jednak pisze, że ta wizyta ma jednak także cele polityczne w tym takie związane właśnie wojną w Ukrainie. [Al-Dżazira]
W styczniu 2024 roku odbędą się wybory prezydenckie na Tajwanie. Właśnie billioner Terry Gou ogłosił, że będzie startował jako kandydat niezależny o czym pisze Al-Dżazira. Populism Updates ma krótki artykuł sprzed miesiąca o nim, z którego dowiecie się nie tylko jakie miał poparcie w sondażach ale także dlaczego jest to taki kontrowersyjny kandydat. [Al-Dżazira], [Populism Updates]
Indonezja, mimo swojego tropikalnego położenia ma na swoim terytorium lodowce, które są tam od przynajmniej 5 tysiecy lat. Jednak już niedługo. Zmiany klimatyczne, razem z zaczynającym się El Nino mogą stopić je doszczętnie w przeciągu najbliższych 3 lat. Tempo ubywania lodu w ostatnich latach było zatrważajace. Lodowiec miał 32 metry grubości w 2010 i już jedynie 8 metrów w roku 2021. Jego szerokośc zmniejszyła się z 2,4 km w roku 2000, do jedynie 230 metrów w roku 2022. [The Guardian]
Afryka
Tydzień temu pisaliśmy o wyborach w Gabonie a teraz musimy donieść, że doszło do przewrotu wojskowego. Czy należy go tak samo oceniać jak niedawny przewrót w Nigrze? Kto za nim stoi? Kto właściwie rządził Gabonem i co to za rządy były? Na te i inne pytania znajdziecie odpowiedź w krótkim podcaście.
„Wojskowa junta Nigru uchyliła immunitet dyplomatyczny ambasadora Francji i nakazała policji wydalenie go z zachodnioafrykańskiego kraju, zgodnie z oświadczeniem reżimu wojskowego. (…) Francuski rząd twierdzi, że nie uznaje sprawców zamachu stanu za prawowitych przywódców kraju, a rzeczniczka francuskiego MSZ Anne-Claire Legendre powiedziała w czwartek, że ambasador pozostaje na miejscu pomimo gróźb wydalenia.” [AP News]
„Kryzys w Nigrze wszedł w okres tymczasowego zastoju. Spodziewana interwencja ECOWAS nie nastąpiła, junta kontynuuje wymianę ciosów dyplomatycznych z Francją, a prezydent pozostaje więźniem w swoim pałacu. Nadal jednak sytuacja daleka jest od stabilności. Niejasny pozostaje los francuskich żołnierzy stacjonujących w kraju, a nastroje są dodatkowo podsycane przez coraz częściej pojawiające się w mediach społecznościowych fałszywe informacje.” [Konflikty.pl]
„Ugandyjscy prokuratorzy oskarżyli mężczyznę o »kwalifikowany homoseksualizm« na mocy wprowadzonych w tym roku przepisów anty-LGBTQ+, które przewidują karę śmierci za to przestępstwo. Prawo to – uważane za jedno z najsurowszych na świecie – przewiduje również kary dożywotniego więzienia za dobrowolne stosunki między osobami tej samej płci.” [The Guardian]
„Główna partia opozycyjna Zimbabwe zażądała we wtorek nowych wyborów nadzorowanych przez sąsiednie kraje, odrzucając zeszłotygodniowe wybory, w których prezydent Emmerson Mnangagwa wygrał reelekcję, a jego długo rządząca partia ZANU-PF zachowała większość w głosowaniu skrytykowanym przez międzynarodowych obserwatorów.” [AP News]
Libijska minister spraw zagranicznych ucieka z kraju. Najpierw została odwołana ze stanowiska, a w obawie o bezpieczeństwo postanowiła opuścić kraj. Co jest powodem tego całego zamieszania? Otóż chodzi o potajemne spotkanie z ministrem spraw zagranicznych Izraela. Informacje o tym, że spotkanie miało miejsce zostały podane przez stronę izraelską, a fakt spotkania wywołał w Libii spore protesty. [The Guardian]
Były algierski minister obrony staje przed trybunałem w Szwajcarii, gdzie oskarżony jest o zbrodnie wojenne podczas trwającej w latach 1992-2002 algierskiej wojny domowej. [The Guardian]
Ameryka Łacińska
11 września będzie kolejna rocznica puczu wojskowego Augusto Pinocheta w Chile. NPR pisze jak w przededniu tej rocznicy rząd tego kraju ogłosił, że rozpocznie ogólnokrajowe starania w celu odnalezienia ponad tysiąca ludzi, którzy zostali „zniknięci” przez juntę wojskową. Al-Dżazira za to pisze o tym, że chilijski sąd podtrzymał wyrok więzienia dla emerytowanych żołnierzy, którzy na początku przewrotu zamordowali znanego piosenkarza. [NPR], [Al-Dżazira]
Wspominaliśmy o prawyborach w Argentynie ale jesli jesteście ciekawi kim jest skrajnie prawicowy i libertariański kandydat na prezydenta Javier Milei, który uzyskał w nich najlepszy wynik to polecamy podcast Za rubieżą.
Dlaczego Amazon nie jest Amazonem w Ameryce południowej? Co sprawia, że to inna firma stała się najbardziej popularną platformą do zakupów online w tamtym regionie? [Rest of World]
„Bernardo Arevalo zaskoczył wszystkich, zwyciężając w wyborach o prezydenturę Gwatemali z konserwatywną kandydatką Sandrą Torres.” Chociaż pisaliśmy już o wyniku wyborów w Gwatemali to polecamy podcast na ten temat. Zawsze warto posłuchać dr Joannę Gocłowską-Bolek z Uniwersytetu Warszawskiego.
Dlaczego brazylijscy dostawcy jedzenia nie chcą dostarczać zamówień pod same drzwi? Czy muszą to robić? Co im grozi jak tego nie zrobią? Artykuł Rest of World opisuje trudne życie kurierów w Brazyli. [Rest of World]
Czy państwa Ameryki połudnowej powinny być zadowolone, że przewodnictwo nieformalnej grupie BRICS przejęły Chiny? O tym jest pierwszy artykuł Americas Quarterly. Jednak czytając ten artykuł warto pamiętać, że państwa tego regionu nie są nastawione negatywnie względem Chin, w końcu ich kontakty gospodarcze z Chinami są coraz silniejsze. Drugi artykuł Americas Quarterly jest właśnie o tym. [Americas Quarterly #1], [Americas Quarterly #2]
Ameryka Północna
„Rząd Justina Trudeau dąży do zwiększenia wpływu Kanady na bezpieczeństwo w Indo-Pacyfiku w celu zmniejszenia ryzyka wybuchu kryzysu, który mógłby m.in. zagrozić kanadyjskim interesom gospodarczym. Zaangażowanie Kanady w regionie wzmocni jej pozycję jako kluczowego sojusznika USA. Odbywa się to jednak kosztem aktywności i uwagi w Europie, co stoi w sprzeczności z jej deklaracjami na forum NATO.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
W Nowym Jorku w dzielnicy Chinatown ma powstać wieżowiec. Jednak budynek ten będzie wyjątkowy o tyle, że nie będzie przeznaczony na biura czy mieszkania ale będzie więzieniem. Oczywiście okoliczni mieszkańcy protestują. Co ma z tym projektem wspólnego więzienie na wyspie Rikers? Czy jest szansa żeby powstrzymać budowę? Czy jest sens budowy więzienia w tym miejscu? [The Guardian]
Razem z imigrantami z Azji do Stanów Zjednoczonych przybył system kastowy oraz dyskryminacja z nim związana. Stan Kalifornia prowadzi właśnie prace nad prawem, które zabroni dyskryminacji związanej systemem kastowym. [Reuters]
„Administracja Bidena opublikowała we wtorek listę 10 leków na receptę, które zostaną poddane pierwszym w historii negocjacjom cenowym w ramach amerykańskiego programu opieki zdrowotnej Medicare, który obejmuje 66 milionów osób, a wśród nich znajduje się dobrze sprzedający się lek rozrzedzający krew Eliquis firm Bristol Myers Squibb i Pfizer.” Dotychczasowy brak stosowania negocjacji z poziomu krajowego skutkuje tym, że Amerykanie płacą za te same leki wyraźnie więcej niż Europejczycy. [Reuters]
Przywódca mniejszości republikańskiej w Senacie Mitch McConnell kolejny raz w ciągu ostatniego miesiąca zamarł w czasie konferencji prasowej. Komentatorzy odbierają to jako kolejny sygnał o jego złym stanie zdrowia. Politico opisuje jak zdrowie McConnella stało się powodem do zmartwienia w partii republikańskiej. A jeśli jesteście ciekawi co by się stało gdyby zrezygnował z funkcji senatora z powodów zdrowotnych to Pew Research ma starszy artykuł opisujący co się w takim wypadku dzieje. [Politico], [Pew Research]
Oceania
„Australijczycy zagłosują 14 października w referendum, które wprowadziłoby do konstytucji kraju mechanizm umożliwiający rdzennym mieszkańcom doradzanie parlamentowi w sprawach mających wpływ na ich życie.” Artykuł Al-Dżaziry opisuje wszystko co trzeba wiedzieć zarówno o referendum jak i sytuacji społecznej, która według niektórych wymaga wprowadzenia takiego mechanizmu. [Al-Dżazira]
Rząd Australii zdecydował, że nie będzie zmuszał stron z pornografią do używania systemów weryfikujących wiek użytkowników. Głównym powodem tej decyzji jest niedopracowanie istniejących systemów weryfikujących wiek oraz to, że wiążą się one z ryzykami dla prywatności użytkowników. Zamiast ograniczeń rząd postawił na edukację, a o szczegółach pisze [The Guradian].
Ekonomia i gospodarka
„Sankcje na Rosję i ich skuteczność to jeden z tematów tego odcinka. Rosyjska ropa naftowa jest przedmiotem gry, w której ceną jest nie tylko rosyjska gospodarka, ale także ceny ropy naftowej na całym świecie. O co chodzi w tej grze? Jak Rosja reaguje na kolejne sankcje? Jakie mechanizmu stosują państwa zachodnie? Co to price cap? Na te i inne pytania odpowiada Filip Rudnik, analityk OSW.”
„Osiągnięcie celów Europejskiego Zielonego Ładu (EZŁ) wymaga coraz większego wykorzystania OZE. Tymczasem wraz ze wzrostem udziału niestabilnych źródeł energii wzrasta problem zapewnienia elastyczności sieci energetycznych. Kluczowym wyzwaniem dla europejskiego systemu energetycznego jest zatem rozbudowa sieci elektroenergetycznych (krajowych i międzypaństwowych) oraz inwestycje w rozwój magazynów energii, by zapewniony został balans popytu i podaży.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Światowy rynek żywności stoi przed kolejnymi wyzwaniami, od kiedy Indie wprowadziły zakaz eksportu ryżu, a zjawisko El Niño zaczyna przyczyniać się do ekstremalnych zmian pogodowych” [Obserwator Gospodarczy]
Kolejny miesiąc z rzędu ceny na krajowej giełdzie energii elektrycznej są najwyższe w Europie. Z tego powodu rośnie import energii elektrycznej, za którą w roku 2023 zapłacimy nawet 3 mld złotych. Czy rok 2024 rysuje się w tej kwestii równie źle? Niekoniecznie. Czy są powody do radości, a nasze rachunki spadną? Również nie. [Wysokie Napięcie]
O gazowej sytuacji na rynku europejski, a tym samym krajowym. Chociaż magazyny gazu w UE są napełnione w 92% (wobec 80% w analogicznym okresie zeszłego roku) to w ostatnim czasie ze względu na szereg niepewności i ryzyk ceny na giełdzie rosną. Jest im co prawda bardzo daleko do zeszłorocznych rekordów, jednak przy materializacji scenariusza fali mrozów czy też protestów w australijskich instalacjach LNG ceny mogą gwałtownie wzrosnąć. [Wysokie Napięcie]
Nauka i technologia
„Czy wiedza może przekonać do zmiany postaw? Co robią ludzie, kiedy ich prywatne doświadczenie przeczy nauce? I jak podawać złożone tematy w przystępnej formie? O tym wszystkim rozmawiamy z Kasią Gandor, biotechnolożką, vlogerką i popularyzatorką wiedzy.” [Gazeta]
Narzekacie na wysokie ceny leków? Zamieszkajcie w pobliżu fermy drobiu to w będziecie mieli leki gratis w glebie oraz wodzie pitnej (oraz podwyższoną zawartość fosforanów). Jeśli nie brzmi to zdrowo to macie racje. Więcej o tych zanieczyszczeniach oraz badaniach, w ramach których zostały wykryte przez naukowców z Polski przeczytacie w artykule. [Nauka w Polsce]
Japońscy naukowcy pierwszy raz zaobserwowali nowy izotop tlenu. Okazał się on dużo mniej stabilny niż wcześniej przewidywano. Dlaczego jest to ważna informacja pisze [Nature].
W zeszłym tygodniu wspomnieliśmy temat, a teraz warto go troszkę rozszerzyć. Legionelloza to poważna choroba, ale powstrzymajmy się od siania paniki. Polecamy Wam dwa, niezwiązane ze sobą materiały. W pierwszym jest mowa o chorobie z punktu widzenia medycznego, czyli dlaczego nie robimy lockdownu i nie chlorujemy wody w domach. Drugi link to wpis hydrologiczny, dotyczący kwestii techniczno-środowiskowych, czyli co mogło zostać zrobione źle, że jest jak jest. Zachęcamy do przeczytania i dbania o siebie, bo im lepszy stan psychofizyczny, tym Wasza odporność na patogeny również jest silniejsza. [Medycyna Praktyczna], [Swiat Wody]
Co się dzieje kiedy rozwiązania potrzebne cukrzykom (typu 1) do sprawnego funkcjonowania istnieją ale nie są one zgrane między sobą? Cukrzycy nie czekając na firmy medyczne sami tworzą systemy umożliwiające automatyzację badania glukozy we krwi i podawania insuliny. I okazuje się, że to działa, co potwierdzają badania naukowe. [Nature]
Ponownie przywołujemy coś, o czym już pisaliśmy. Tydzień temu polecaliśmy Wam artykuł CNN na temat specjalnej rosyjskiej operacji ko(s)micznej. Teraz polecamy w wersji YT. Rosja, zamiast skupić się na podboju kosmosu, próbuje podbić niepodległe i niezależne państwo. Tu i tu idzie jej dosyć średnio. Kilka dni temu rosyjska sonda Łuna-25 rozbiła się (to nie jest lądowanie) o powierzchnię księżyca. O samej misji (pierwszy materiał) jak i trochę o upadku rosyjskiego planu zawojowania kosmosu (drugi materiał) opowiada Piotr Kosek z Astrofazy.
„Kontrowersyjne leki na karłowatość przyspieszają wzrost – ale czy poprawiają zdrowie? Pojawiające się metody leczenia achondroplazji stawiają rodziców przed trudnymi wyborami. Zwolennicy twierdzą, że zmieniają one życie. Inni obawiają się, że przyczynią się one do stygmatyzacji i wymazania tożsamości.” Polecamy ciekawy artykuł, który zwraca uwagę na problemy natury etycznej, które pojawiają się czasami przy pracach nad nowymi lekami. [Nature]
„Ten wszechświat nie może być byle jaki” – kolokwialnie podsumowuje zasadę antropiczną astrofizyk prof. Jean-Pierre Lasota. W tzw silnej wersji brzmi ona: Wszechświat i tym samym fundamentalne parametry, które wyznaczają jego budowę musi być taki, aby w pewnym stadium dopuszczał stworzenie w nim obserwatorów. Co to właściwie znaczy? Kim są obserwatorzy? Jak rozumiał to jej twórca Brandon Carter i osoby ją popierające? I jakie są jej błędne interpretacje. Rozmowa z prof. Lasotą zawsze godna polecenia.
„Czas upałów to też czas bolesnych skurczów mięśni dla wielu. Obserwuje się, że nawet 70% sportowców doświadcza ich w trakcie lub po wysiłku, a upały znacznie zwiększają ich ryzyko. Najpopularniejszym sposobem radzenia sobie ze skurczami jest suplementacja magnezu. Są jednak dowody, że suplementacja taka nie zmniejsza częstotliwości skurczów. Więc co pomaga?” [Damian Parol]
„Znowu? Tak, znowu. Kolejny wyciek tajnych dokumentów na forum gry War Thunder.” Tym razem jeden z użytkowników udostępnił zastrzeżoną, ponad 730 stronicową instrukcję obsługi prototypowego myśliwca Eurofighter Typhoon w wersji DA7. Uzasadnił to tym, aby twórcy mogli jak najszybciej dodać maszynę do gry. [Konflikty]
Czy do Tygodnika zasiadacie czasami z kawą w ręce? A co robicie z fusami? Gdy myślimy o tym co można z nich zrobić zazwyczaj nasze pomysły kończą się na nawożeniu kwiatów oraz peelingu. Jednak jak przekonuje polski startup EcoBean, spin-off Politechniki Warszawskiej, jest to dalekie od optimum. Z fusów można produkować zielone surowce wykorzystywane w branży petrochemicznej, opakowaniowej, spożywczej czy farmaceutycznej. O tym jak tego dokonać opowiada w podcaście członek zarządu spółki EcoBean. O słodyczach do kawy przeczytacie w następnym dziale.
Idee, kultura, społeczeństwo
„Gałki, świderki, podane w rożku zwykłym lub słodkim albo w pudełku, z dodatkiem owoców, bitej śmietany lub posypki. Do tego jesteśmy przyzwyczajeni, z tym spotykamy się najczęściej podczas letnich spacerów. A gdyby tak trochę zaryzykować i spróbować przyrządzić lody trochę inaczej? Jak w XIX wieku?” Chociaż wakacje się kończą to polecamy ten dość letni artykuł. [Hrabia Tytus]
Baklawa jest sztandarowym przykładem deseru z Bliskiego Wschodu. Skąd dokładnie pochodzi? To pytanie mogłoby wywołać w regionie nieprzeciętną kłótnię. W podróż w czasie pełną kalorii zabiera nas [Smithsonian Magazine]
„Co zrobić z komunistycznym rozkładem?” To pytanie zadaje Ashira Morris w reportażu o komunistycznym pomniku w kształcie spodka na szczycie góry Buzłudża w Bułgarii. Fani brutalizmu mogą kojarzyć ten pomnik ze zdjęć ale nawet jeśli nie jesteście fanami tego stylu (wiemy, że jest dość kontrowersyjny) to warto zajrzeć do tekstu, który opisuje nie tylko jak ten pomnik podupadł po upadku komunizmu ale postulowane drugie życie tego pomnika jako muzeum. [Noema Magazine]
Testy inteligencji są... całkiem ok i odpowiednio wykorzystane, mogą zrobić wiele dobrego. Autor tego opisu, również nie spodziewał się takiej konkluzji z filmu użytkownika Veritasium. Materiał o początkach testów, czarnych kartach z historii ich używania, stereotypach, korelacjach wyników z innymi parametrami, o tym co właściwie mierzą testy i dlaczego możemy ich potrzebować.
90 lat temu odkryto starożytną osadę Biskupin, starą niczym Rzym (chociaż zamieszkałą znacznie, znacznie krócej), zaginione polskie Pompeje (ale zamiast popiołów, był rosnący poziom tafli jeziora). O przypadkowej historii odkrycia, o samym Biskupinie oraz o próbach ideologicznego zawłaszczenia osady piszą [Dzieje].