Wydanie 180, 12.04.2024
To z aborcją w Sejmie, populistycznym prezydentem Słowacji i dużą liczbą newsów o Orlenie
Pamiętajcie żeby smarować się kremem z filtrem na słońce oraz, że PSL ma konserwatywnego gwoździa w mózgu. Miłej lektury.
Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
Poseł Konfederacji Grzegorz B. z prokuratorskimi zarzutami. Wiceminister zdrowia: Będziemy sprawdzać, dlaczego ktoś powołał się na klauzulę sumienia.
Wybory samorządowe
Wybory samorządowe i po wyborach (poza miejscami gdzie będzie dogrywka w drugiej turze). KO poradziła sobie dobrze, tak samo PiS. Lewica nie poradziła sobie a Trzecia Droga mimo deklaracji o sukcesie to poradziła sobie dość średnio minimalnie poprawiając wynik samego PSL z poprzednich wyborów samorządowych – Pan Hołownia nie powinien mówić o renegocjacji umowy koalicyjnej gdy jego partia miała poza Wrocaławiem pomijalny wpływ na wynik Trzeciej Drogi. [Rzeczpospolita],
„Powiedzmy to wprost: tegoroczne wybory lokalne zakończyły się porażką Lewicy. Gdyby nie dobry wynik Magdaleny Biejat w stolicy, trzeba by je uznać za zupełną klęskę.” Jakub Majmurek pisze co jest powodem słabego wyniku Lewicy (spoiler alert: nie są to wyborcy). [Krytyka Polityczna]
„Wybory samorządowe pokazały zmianę w głosowaniu osób najstarszych i mniej wykształconych. Te twierdze PiS zaczynają się kruszyć. Przy większej mobilizacji młodszych w eurowyborach, partia Kaczyńskiego może mieć kłopoty” Nie jesteśmy pewni czy można liczyć na większą mobilizację młodych wyborców w wyborach do europarlamentu ale sama zmiana jest ciekawa. [OKO.press]
„Samorządowi hurraoptymiści mogą się cieszyć: 37 proc. obecnie rządzących prezydentów miast wygrało wybory w I turze. Kolejne 28 proc. będzie walczyło w II turze. Świetnie rządzą? Można jednak wysnuć z tych danych wnioski dużo bardziej pesymistyczne” [OKO.press]
„To jest w wydaniu PiS-u być może jedna z najdłużej granych sztuk w Polsce. Choć zdaje się, że zainteresowanych widzów jest coraz mniej – tak o organizowanych przez partię Jarosława Kaczyńskiego obchodach 14. rocznicy katastrofy smoleńskiej mówił w TOK FM prof. Cezary Obracht-Prondzyński.” Pamiętaliście, że była rocznica katastrofy smoleńskiej? [TokFM]
Aborcja wróciła do Sejmu. Wszystkie cztery projekty przeszły pierwsze głosowanie i trafiły do specjalnej komisji parlamentarnej o czym przeczytacie w pierwszym linku. Drugi prowadzi do szczegółowego opisu czwartkowej debaty na temat tych projektów – jak ktoś śledził jakąkolwiek debatę na temat aborcji w ciągu ostatnich 20 lat to niczym nie będzie zaskoczony (tak, był Hitler). [OKO.press #1], [OKO.press #2]
Politycy Polski 2050 ciągle twierdzą, że mają sposób na obejście weta prezydenta Dudy w przypadku przeprowadzenia referendum w sprawie aborcji. Jeśli chcecie się razem z nami z nich pośmiać to zapraszamy do artykułu. [OKO.press]
Dużo newsów o Orlenie w tym tygodniu. W lutym zatrzymano prezesa szwajcarskiej filii Orlenu w związku z zarzutami o udział w karuzeli VATowskiej w latach 2008-2013. Co ciekawe ta szwajcarska filia Orlenu straciła 1,6 mld zł (sic!) podpisując dziwne umowy na ropę. Szwajcarska spółka Olrenu mogła też brać udział w omijaniu sankcji. ABW za to sprawdza czy w Orlenie nie było grupy ustawiającej przetargi. Poznaliśmy też nazwisko nowego prezesa Orlenu.
Wojna w Ukrainie
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia [Ośrodek Studiów Wschodnich].
Wojna tyle czasu trwa i ciągle jest potrzebna pomoc ukraińskim żołnierzom.
Biorąc udział w tej zbiórce możecie pomóc w zakupie sprzętu dla 110 brygady 116 dywizji TRO (ukraińskich terytorialsów). [Zrzutka]
Możecie też dorzucić się do auta terenowego w pierwszej bądź drugiej zbiórce [Pomagam], [Zrzutka]
A jeśli chcecie się dorzucić do zakupu drona to możecie wylicytować flagę 30 samodzielnej brygady zmechanizowanej. [Zrzutka]
„Wojna rosyjsko-ukraińska udowodniła, że państwa powszechnie postrzegane jako mocarstwa czy hegemoni nie są wcale wszechpotężne i mają swoje ograniczenia. Pokazała też, że Ukraina nawet w warunkach wojny obronnej może budować wielowektorową politykę zagraniczną i wzmacniać swoją podmiotowość na arenie międzynarodowej.” [Nowa Europa Wschodnia]
„W obliczu zbliżającej się rosyjskiej ofensywy, Ukraina walczy o utrzymanie linii frontu w obliczu niedoborów broni i siły roboczej. Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski powiedział, że jego kraj może przegrać wojnę, jeśli nie otrzyma większej amerykańskiej pomocy wojskowej. Dzięki ekskluzywnym relacjom z punktów zapalnych na linii frontu, dziennikarze RFE/RL's Ukrainian Service i Current Time rozmawiają z ukraińskimi żołnierzami, podczas gdy Moskwa kontynuuje wysiłki mające na celu przełamanie obrony kraju.” [Radio Free Europe]
„Wojna na Ukrainie nie tylko pokazała zbrodnie Rosjan na Ukraińcach, ale również dostarczyła dowodów na zbrodnie wobec własnych żołnierzy. Bestialstwo i tortury to nieodłączny element widoczny w armii rosyjskiej. Jak wygląda armia rosyjska od środka? W odcinku opowiemy o patologiach w armii rosyjskiej, o systemowej przemocy Rosjan o tym jak rosyjscy żołnierze popełniają zbrodnie na własnych ludziach. W materiale pokażemy fragmenty zbrodni jakich dokonali wagnerowcy, żołnierze rosyjscy. Podamy przykłady ludzi jacy walczą w wojnie na ukrainie. Film dozwolony od 18 lat, nie polecamy osobom wrażliwym.” [OSW @ Youtube]
Lennart Meri to kolejny z proroków, którego świat nie wysłuchał. Meri, prezydent Estonii, został zaproszony w 1994 roku na coroczny Matthiae-Mahlzeit (ucztę świętego Macieja) w Hamburgu gdzie dyskutuje się sprawy międzynarodowe. Dał on tam przemówinie, w którzy przestrzegał Zachód, przed nabraniem się na rosyjskie reformy i powierzchowna demokratyzację. Wskazał na doktrynę Karaganowa, ówczesnego MSZ Rosji, która zakładała interwencje w obronie mniejszości rosyjskich i tym samym ingerencję w sprawy państw całego dawnego ZSRR. Z przemówienia wyszedł, nie mogąc go słuchać zastępca mera Petersburga, czyli Władimir Putin. Sylwetkę Meriego, ówczesną sytuację międzynarodową, a także samo przemówienie przybliża nam Miłosz Szymański z podcastu Za Rubieżą.
Europa
„Europejskie państwa członkowskie NATO nie byłyby w stanie szybko zapewnić Europie odstraszania nuklearnego o wiarygodności zbliżonej do amerykańskiego. Powinny zatem działać na rzecz zmniejszenia ryzyka, że USA wycofają się lub drastycznie zredukują swoje zaangażowanie.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Niemal pewne uzyskanie przez Donalda Trumpa nominacji prezydenckiej z ramienia Partii Republikańskiej zaktywizowało w Niemczech debatę na temat przyszłości współpracy z USA. Obecnie dominuje w niej niepokój o dalsze amerykańskie zaangażowanie militarne w Europie, w tym kontynuację pomocy dla Ukrainy.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Parlament Europejski małą przewagą głosów zatwierdził szeroko zakrojoną reformę polityki migracyjnej i azylowej Unii Europejskiej.” Głosy krytyki dochodzą zarówno z lewej strony (zarzucające podważanie praw podstawowych) jak i prawej (którzy uważają, że pakt za mało zmienia). Więcej o samym pakcie jak i głosowaniu pisze [Euronews].
„Mimo wstępnego porozumienia z Parlamentem Europejskim (PE) Rada UE 28 lutego br. odrzuciła propozycję dyrektywy w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (tzw. CSDDD), która ma dotyczyć m.in. praw człowieka i ochrony ekosystemów oraz wspierać wprowadzanie Zielonego Ładu.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Dzięki współpracy służb kontrwywiadowczych Czech, Polski i innych państw europejskich pod koniec marca br. udało się rozbić prorosyjską siatkę agenturalną. Za pośrednictwem strony Voice of Europe prowadziła ona antyunijną i antyukraińską kampanię dezinformacyjną, mającą m.in. wpłynąć na wyniki nadchodzących wyborów do Parlamentu Europejskiego (PE).” Wrzucaliśmy już artykuły związane z tymi doniesieniami a teraz, krótki komentarz od [Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych].
„W lutym rządy Viktora Orbána popadły w największy kryzys od lat. Po tym, gdy niezależny dziennik hu.444 ujawnił informację o prezydenckim ułaskawieniu dla mężczyzny uwikłanego w krycie przestępstw o charakterze pedofilskim, do dymisji musiała podać się prezydent Węgier oraz liderka listy Fideszu w eurowyborach – była ministra sprawiedliwości. Dziesiątki tysięcy głównie młodych ludzi wyszli na ulice, zmobilizowani przez youtuberów i influenserów.” Krytyka Polityczna nakręciła materiał wideo o tym co niedawno działo się na Węgrzech.
Słowacy w niedawnej drugiej turze wyborów prezydenckich wybrali populistycznego kandydata z obozu rządzącego. Mamy dla was analizę OSW pod tytułem „Pellegrini prezydentem Słowacji: konsolidacja obozu władzy” jak i artykuł Krytyki Politycznej, który ma dużo bardziej chwytliwą nazwę „Robert Fico ma swój długopis w pałacu prezydenckim”. [Ośrodeks Studiów Wschodnich], [Krytyka Polityczna]
A jeśli jesteście ciekawi co Miłosz Szymański ma do powiedzenia o wyniku wyborów prezydenckich na Słowacji to możecie posłuchać tego tutaj.
Agnieszka Filipiak w swoim najnowszym newsletterze pisze zarówno o powrocie do ustawy o zagranicznych agentach w Gruzji jak i Armenii flirtującej z Zachodem. O Armenii mówi też w ostatnim odcinku podcastu Piotra Pogorzelskiego Po Prostu Wschód. Drugą gościnią tego odcinka jest Ludwika Włodek, która mówi o migrantach w Rosji. [Przegląd Agnieszki Filipiak],
„5 kwietnia w Brukseli doszło do bezprecedensowego szczytu w formacie Armenia–UE–USA z udziałem premiera Armenii Nikola Paszyniana, przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen oraz sekretarza stanu USA Antony’ego Blinkena. Jego zachodni uczestnicy poparli europejskie aspiracje Erywania, zadeklarowali pomoc na rzecz armeńskich reform i rozwoju gospodarczego oraz zapowiedzieli konkretne wsparcie finansowe.” Także OSW ma materiał na temat Armenii. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Brytyjskie rzeki są w tak fatalnym stanie, że przed najważniejszymi regatami wioślarskimi w kraju zawodnicy są ostrzegani przed kontaktem z wodą. Dlaczego jest tak źle w równą 35. rocznicę decyzji, która miała doprowadzić do ich oczyszczenia?” (Tak, chodzi o prywatyzację).
Bliski i Środkowy Wschód
„Mija pół roku od ataku Hamasu na Izrael oraz od rozpoczęcia inwazji Izraela na Strefę Gazy. Jak przez te sześć miesięcy wyglądała polityka USA wobec tej wojny? Na jakie problemy napotykają teraz relacje amerykańsko-izraelskie? Czy Stany Zjednoczone tracą już cierpliwość do swojego bliskiego sojusznika? O tym, jak kształtują się relacje USA-Izrael Sara Nowacka rozmawia z Mateuszem Piotrowskim, analitykiem ds. USA.”
„Wszystkie pododdziały bojowe Cahalu obecne do tej pory w południowej części Strefy Gazy zostały wycofane poza jej granicę. Na całym terytorium pozostała tylko jedna brygada (...) licząca około 4 tysięcy żołnierzy – która ma zabezpieczać korytarz Necarim przecinający całą enklawę na dwoje od kibucu Be’eri do Morza Śródziemnego.” Władze Izraela utrzymują, że plan ataku na Rafach, czyli ostatni obszar Strefy Gazy, którego nie dosięgła jeszcze inwazja lądowa został zatwierdzony. Nie wiadomo jednak kiedy miałby zostać wcielony w życie. Poparcie obecnego premiera w społeczeństwie ciągle spada, a rozmowy o rozejmie ciągle trwają. [Konflikty]
No właśnie, Rafah. Jak wygląda życie w tym w praktyce największym obozie dla uchodźców na świecie i jak jego mieszkańcy funkcjonują z groźbą inwazji lądowej? [DW]
A jeśli nie macie dość tematu Izraela, Hamasu, wojny i antysemityzmu, śmierci wolontariuszy z World Central Kitchen (w tym Damiana Sobóla) czy ambasadora Izraela w Polsce, to Jarosław Kuisz z Kultury Liberalnej przeprowadził wywiad i rozmawia o tym z Bartoszem Węglarczykiem, redaktorem naczelnym Onetu.
Trójka synów oraz kilkoro wnucząt lidera Hamasu Isma’ila Hanijji zginęło w wyniku ataku izraelskiego na samochody jadące przez Strefę Gazy. Sam Hanijja żyje na uchodźctwie w Katarze. [Al-Monitor]
Po izraelskim ataku na konsulat irański w Syrii nie maleje napięcie w relacjach między tymi państwami. W obawie przed atakiem na teren Izraela USA odradza podróże tam swoim obywatelom, Lufthansa zawiesza loty do Iranu, a Izrael ostrzega, że w przypadku ataku z terytorium Iranu, odpowie atakiem również na Iran. [AP News], [DW]
Turcja i Izrael okładają się wzajemnie zakazami handlowymi. Turcja jest jednym z głównym adwokatów sprawy palestyńskiej i mocno krytykuje izrael za inwazję Gazy. [AP News]
„Od dekady Turcja stanowi wyzwanie polityczne dla UE. To efekt pogłębiających się różnic między Ankarą a Brukselą wywołanych m.in. ewolucją tureckiego modelu politycznego czy podejściem tego kraju do konfliktów na arenie międzynarodowej. W efekcie proces jego integracji z Unią pozostaje od lat zamrożony, a kolejne raporty Komisji Europejskiej (KE) dotyczące oceny postępów w procesie rozszerzenia są niezmiennie bardzo krytyczne wobec Ankary i prowadzą jedynie do nawarstwiania się sporów.” OSW przygotowało dłuższy artykuł na temat stosunków pomiędzy UE a Turcją. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Ostatnie transze pomocy międzynarodowej i inwestycji pomogły ustabilizować sytuację fiskalną w Egipcie. Jednak dla sukcesu w średnim i długim terminie potrzeba reform. Czy prezydent as-Sisi jest w stanie je przeprowadzić? [DW]
6 policjantów zostało zabitych w ataku na południowym wschodzie Iranu. Atak miał miejsce w prowincji Sistan i Beludżystan. Do ataku przyznała się separatystyczna organizacja Dżaisz al-Adl. [AP News]
Muzułmanie świętowali w nocy z 9 na 10 kwietnia koniec Ramadanu czyli Eid al-Fitr. Święto odbywa się jednak w cieniu kryzysu humanitarnego w Strefie Gazy. W wielu miejscach dookoła świata nie brakowało gestów solidarności z cierpieniem Palestyńczyków. [AP News]
Azja
Nowy prezydent Indonezji został już wybrany jakiś czas temu. Co to znaczy dla kraju? Co to znaczy dla polityki międzynarodowej? O tym właśnie jest krótka analiza [Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych].
„Po okresie mało widowiskowych aktywności rosyjski minister spraw zagranicznych Sergiej Ławrow z przytupem wrócił na pierwsze strony gazet, odwiedzając Pekin. Reprezentant Moskwy był podejmowany przez gospodarzy ze wszystkimi honorami, dostąpił nawet zaszczytu spotkania z Xi Jinpingiem.” A jeśli ktoś woli wersję audio, to gościem Raportu na Dziś Dariusza Rosiaka był Michał Lubina. [Konflikty]
„Zdecydowanym faworytem wyborów parlamentarnych w Indiach, które odbędą się między 19 kwietnia a 1 czerwca br., jest rządząca od 2014 r. Indyjska Partia Ludowa (BJP). Sukcesy gospodarcze ostatnich lat, wzmocnienie pozycji Indii na arenie międzynarodowej, odwoływanie się do hinduskiego nacjonalizmu oraz kontrola nad państwem i mediami dają BJP dużą przewagę nad opozycją.” Dużo wrzucamy artykułów o sytuacji politycznej w Indiach i jeśli czuliście się nimi przytłoczeni to PISM ma zwięzły tekst podsumowujący sytuację przedwyborczą w tym kraju. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Prezydent Korei Południowej Yoon Suk-yeol obiecał zmiany w swojej konserwatywnej administracji po tym, jak partie opozycyjne odniosły zwycięstwo w środowych wyborach do Zgromadzenia Narodowego. Po podliczeniu 99 procent głosów, główna opozycyjna Partia Demokratyczna (DP) i jej partia satelicka zdobyły łącznie 175 miejsc w 300-osobowym parlamencie.” [Al-Dżazira]
Wojna domowa w Mjanmnie ciągle trwa. Właśnie siły przeciwstawiające się rządzącej juncie wojskowej przejęły kontrolę nad kluczowym miastem na granicy Mjanmy i Tajlandii. Jaki to będzie miało wpływ na handel międzynarodowy pisze France24. [France24]
„Młodzi Tadżycy się radykalizują. Dyktatura nie pozostawia im wyboru. Rahmon wyrzucił z kraju albo wtrącił do więzienia wszystkich, którzy mogli być przykładem dla młodych ludzi. Pozostała im alternatywa: świecki dyktator albo islamski radykalizm. I wielu wybiera islamski radykalizm – mówi przywódca zakazanej w Tadżykistanie Islamskiej Partii Odrodzenia Muhiddin Kabiri.” [Nowa Europa Wschodnia]
Afryka
„Brak prądu i internetu jest bardzo dużym problemem dla krajów afrykańskich, które często zmagają się z awariami. Ghana, Liberia, Gwinea czy RPA. O tym mówiła prof. Anna Niedźwiedź z Uniwersytetu Jagiellońskiego.”
„Pogłębiający się chaos na kongijskim pograniczu zmusił Wspólnotę Rozwoju Afryki Południowej (SADC) do wysłania misji wojskowej do wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga. Misja musi mierzyć się z coraz większymi stratami. W sobotę 6 kwietnia doszło do ostrzału moździerzowego bazy w Sake, w której stacjonują żołnierze Tanzańskich Ludowych Sił Obronnych. Życie straciło trzech żołnierzy, trzy kolejne osoby zostały ranne.” [Konflikty]
W Wydaniu 178. pisaliśmy o zmianach ustrojowych jakie są planowane w Togo. Opozycja chciała przeciwko nim zaprotestować ale rząd właśnie uznał, że planowane protesty są nielegalne. Możecie się domyślać, że nie załagodziło to napięć w tym kraju. [AP News]
„Republika Środkowoafrykańska znajduje się w stanie permanentnego kryzysu. Jedynymi siłami, na których opiera się rząd, jest wsparcie zagraniczne – przede wszystkim ONZ, Rosji i Rwandy. W kraju działa kilka rosyjskich firm wojskowych znacznie różniących się profesjonalizmem oferowanych usług. Jedną z najliczniejszych i zdecydowanie najbardziej znaną jest Grupa Wagnera, która ma prowadzić aktywny zaciąg wśród byłych bojowników.” [Konflikty]
„Porozumienie między Somalilandem a Etiopią ponownie zwróciło uwagę społeczności międzynarodowej na sytuację w Afryce Wschodniej. Mimo pozornie niemal jednogłośnego wspierania jedności terytorialnej Somalii coraz częściej podnoszone są głosy kwestionujące sens polityki »jednej Somalii«. Tendencje odśrodkowe od lat stanowią jeden z największych problemów, z którymi boryka się kraj, ale od dawna nie podważano tak głośno sensu utrzymywania Somalii w obecnych granicach.” [Konflikty]
Ameryka Łacińska
W Panamie 5 maja odbędą się wybory prezydenckie ale według Americas Quarterly największy wpływ na nie będzie miała osoba, która nie bierze w nich udział. Chodzi o byłego prezydenta Panamy, który ścigany za malwersacje finansowe przez panamski sąd znalazł schronienie w ambasadzie Nikaragui. Jeśli jesteście ciekawi w jaki sposób ma on wpływ na wybory to polecamy artykuł. [Americas Quarterly]
Władze Ekwadoru przez wiele lat udzielały schronienia Julianowi Assange w swojej ambasadzie w Londynie. Nowy prezydent, Daniel Noboa, ma zdaje się całkiem inne podejście do tego jak traktuje się tereny ambasad gdyż na jego rozkaz ekwadorska policja wdarła się do ambasady Meksyku żeby zatrzymać skazanego byłego wiceprezydenta Jorge Glasa. Jest to bezprecedensowy przypadek w regionie i już wywołał zamieszanie na scenie międzynarodowej. [Americas Quarterly]
Elon Musk znowu przebiera się w szaty obrońcy wolności słowa gdyż nie chce się dostosować do nakazów sądu najwyższego Brazylii wysłanych do platformy Twitter (zwanej czasami jako X). Co ciekawe gdy chodzi o wezwania z indyjskich instytucji to nie protestował ale w przypadku, gdy może chodzić o jego znajomego byłego prezydenta Jaira Bolsonaro to Musk jest znowu taki pryncypialny. [Rest of World]
Brazylia mierzy się z największą epidemią wirusa denga w historii. Od początku 2024 roku z powodu wirusa zmarło ponad 1100 osób, co już jest liczbą większą niż dane za cały ubiegły rok. W lutym tego roku rozpoczęto pierwszą na świecie kampanię szczepienia przeciwko dendze. Niestety w mediach społecznościowych, co może nie jest zaskoczeniem, trwa antyszczepionkowa kampania dezinformacyjna. [The Brazilian Report]
„Czy Chile sprosta wyzwaniom związanym z litem?(…) Administracja prezydenta Gabriela Borica ma nadzieję, że mapa drogowa wprowadzona rok temu skieruje ten bogaty w minerały kraj na szybszy kurs, zachęcając do inwestycji bez uszczerbku dla zobowiązań społecznych i środowiskowych. Kilku inwestorów jest chętnych do rozpoczęcia inwestycji. Jednak z uwagi na fakt, że spółki państwowe zostały upoważnione do kontrolowania najbardziej pożądanych aktywów, a na horyzoncie pojawiają się problemy prawne, inni są ostrożni.” [Americas Quarterly]
Ameryka Północna
„Piekło zamarzło. Po latach cięć wydatków na obronę kanadyjski rząd w końcu poszedł po rozum do głowy i zaktualizował dotychczasową politykę dotyczącą obrony. Budżet na obronność zostanie zwiększony do 1,76% PKB w perspektywie do roku 2030.” Co to dokładnie znaczy i dlaczego jest to niezwykły news pisze serwis [Konflikty].
„Prawnicy Trumpa powiedzieli sądowi, że nikt nie da mu kaucji. Potem dostał koło ratunkowe, ale nie powiedzieli o tym sędziom. Sąd apelacyjny obniżył kaucję Trumpa o ponad 60% po tym, jak jego prawnicy stwierdzili, że zapłacenie pełnej kwoty jest ”praktycznie niemożliwe„. Nieujawnienie przez nich propozycji od miliardera finansisty mogło naruszyć zasady etyki.” [ProPublica]
Sąd Najwyższy stanu Arizona ogłosił, że prawo sprzed 160 lat zakazujące całkowicie aborcji można obecnie stosować. Chociaż prokuratorka generalna tego stanu (wybrana w ostatnich wyborach Demokratka) ogłosiła, że nie będzie ścigać nikogo na podstawie tego prawa to nadal jest to bardzo zła wiadomość. [The Guardian], [NBC News]
Hiperseksualne „zombie cykady” zakażone grzybem przenoszonym płciowo pojawią się w tym roku w Ameryce Północnej. Chodzi o dwa wylęgi cykad wieloletnich, Brood XIX oraz Brood XIII, które pojawią się odpowiednio co 13 i 17 lat. Zbieg tych dwóch wydarzeń doprowadzi do pojawienia się nie spotykanych od lat chmar owadów. Do tego część z nich może być zainfekowana przez grzyba, który zastępuje część ciała cykad. Pozbawia je zdolności do reprodukcji, ale jednocześnie zwiększa ich popęd seksualny. To doprowadza do dalszego przenoszenia pasożyta. [CBS News]
Czy Stany Zjednoczone się sypią? Sami kiedyś (dawno temu) wrzucaliśmy raport o słabym stanie amerykańskiej infrastruktury. Teraz jednak temat ten wraca w związku katastrofą mostu w Baltimore. Podkast amerykański postanowił poświęcić stanowi amerykańskiej infrastruktury swój najnowszy odcinek. Polecamy gorąco gdyż jest to dużo bardziej ciekawe niż może się na pierwszy rzut oka wydawać.
Jeśli trafiliście na zdjęcie domu płynącego (sic!) przez zatokę San Francisco to nie był photoshop ani obrazek wygenerowany przez AI. The San Francisco Standard opisuje historię tego domu oraz powody dlaczego można było go zobaczyć płynącego przez zatokę. [The San Francisco Standard]
Oceania
Obecnie Wyspy Cooka są częścią Nowej Zelandii i nie mogą przez to być członkiem ONZ, za to od lat 90. utrzymują z organizacją stosunki dyplomatyczne. Rząd wyspiarzy wystąpił o członkostwo w IMF, co jest postrzegane jako pierwszy krok w drodze do członkostwa w ONZ. Szef MSZ, Tingika Elikana chce teraz przeprowadzić referendum w tej sprawie. Zostanie członkiem ONZ pozbawiłoby wyspiarzy obywatelstwa Nowej Zelandii. [Cook Islands News]
Ekonomia i gospodarka
Czy w Polsce panuje samochodoza? Co ten termin właściwie znaczy? Jeśli jesteście ciekawi to Ekonomia i cała reszta przygotowała o tym filmik… ale to nie jego tutaj polecamy. W tamtym materiale powołali się na dane z krajowego rejestru pojazdów, który okazuje się być mało wiarygodny i teraz postanowili się poprawić. Ile właściwie mamy aut w Polsce? Jak można korygować błędne dane? Czy polityka samochodowo transportowa powinna wyglądać zarówno w miastach jak i poza nimi?
„W 2024 r. wprowadzono w Szwecji przepisy diametralnie zmieniające dotychczasową politykę energetyczną. Celem rządu Ulfa Kristerssona (partia Moderaci) jest powrót do rozwijania energetyki jądrowej. Ma to umożliwić całkowitą rezygnację z paliw kopalnych i wspomóc realizację ambitnych celów klimatycznych Unii Europejskiej, a także zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne państwa. Rozwój szwedzkiego sektora energii jądrowej wpłynie jednocześnie na region Morza Bałtyckiego (RMB), w tym Polskę, może też wywołać zmiany w unijnej polityce energetycznej.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Skąd możemy wiedzieć, co się wydarzy w przyszłości? Jak się ją prognozuje? Jaka jest trafność przewidywań ekspertów? Dlaczego jedne prognozy się sprawdzają, a inne nie? Czy da się przewidzieć rewolucję? (…) Skąd rządy, ministerstwa, agencje czy inwestorzy mogą wiedzieć w co inwestować miliardy dolarów? Oraz jakie są mocne i słabe strony studiów nad przyszłością? Jak na te pytania odpowiadają ekonomiści, a jak progności? Naszym gościem jest futurolog Kacper Nosarzewski. Zaprasza: Joanna Tyrowicz.”
„Konsumpcja w Chinach jest strukturalnie niska na tle świata wskutek czego w obliczu spowolnienia popytu zewnętrznego, gospodarka znajduje się w stagnacji. Pytanie brzmi, dlaczego gospodarstwa domowe tak mało konsumują? Ciekawą odpowiedź i wyjaśnienie tego zjawiska wysuwa Xu Gao, główny ekonomista Bank of China International.” [Obserwator Gospodarczy]
„Ekonomiści powszechnie mierzą sukces gospodarczy poszczególnych społeczeństw za pomocą wartości wytworzonych przez nich dóbr i usług, czyli PKB. Jest to jednak wskaźnik uproszczony, nie obejmuje całej gospodarki, nie widzi dokładnie dobrobytu i dobrostanu pracujących na niego ludzi. Ani skutków dla planety. W roku edukacji ekonomicznej (tak, to 2024) pierwszy ekonomiczny odcinek Radia Naukowego: o ekonomii konsumpcji rozmawiam z prof. Krzysztofem Ziębą z Wydziału Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej.”
Nauka i technologia
„Od Arabskiej Wiosny po Rewolucję Parasolek, masowe protesty wstrząsnęły rządami na całym świecie. Jednak w ciągu ostatniej dekady technologia rozpoznawania twarzy zwiększyła ryzyko związane z wyrażaniem sprzeciwu. Demonstranci mogą zostać wyłonieni z tłumu, aresztowani, a nawet prewencyjnie zatrzymani.” [Rest of World]
Bardzo krótko, bo to raczej zapowiedź książki niż poważny artykuł/wywiad, ale temat nas urzekł. Ciekawiło Was kiedyś, co się działo z ciałami poległych w wielkich, historycznych bitwach jak np. ta pod Waterloo? A gdybyśmy Wam powiedzieli, że byli wykorzystywani do produkcji cukru buraczanego? Nie napiszemy nic więcej, zachęcamy do przeczytania krótkiego wywiadu z autorem książki [Science]
Nature opisuje nowe i całkiem odważne podejście do leczenia niewydolności wątroby. Choremu wstrzyknięto do węzła chłonnego komórki wątroby dawcy. Dzięki temu, ma tam urosnąć mini wątroba, która przejmie część zdolności filtracji krwi. Testy zadziałały na zwierzętach, teraz rozpoczynane są testy kliniczne na ludziach. [Nature]
Idee, kultura, społeczeństwo
Jeśli ktoś z Was, miał zaszczyt/szczęście/gigantycznego pecha w życiu i w ciągu ostatniego półwiecza służył w Wojskach Zmechanizowanych, to prawdopodobnie już po miniaturce rozpoznaje to maleństwo. Irytujący Historyk zaprasza na przejażdżkę BWP/BMP-1 (Bratnia Mogiła Piechoty...co?), czyli pojazdem, który od ponad 50 lat (1973 r.) jest na wyposażeniu polskich sił zmechanizowanych.
Śmierć Jana Pawła II była wydarzeniem, które wywarło wpływ na krajową rzeczywistość. W podróż 19 lat wstecz zabierają nasz twórcy Podcastexu i przypominają o krajowych reakcjach na to wydarzenie, krążących wtedy „fejkniusach”, o tabloidach, odmienianej przez przypadki lekcji pokory, o tym o co chodzi z 2137, jak wielu celebrytów zadeklarowało abstynencję i ogólnie o nastroju, który opanował wtedy nasz kraj.
Przy okazji debaty i głosowania nad aborcją w Polskim Sejmie przypominamy esej na temat prawa do nie bycia w ciąży autorstwa Charlotte Shane. (Piszemy „przypominamy” ponieważ cześć redakcji jest przekonana, że już to kiedyś wrzucaliśmy ale nie jesteśmy tego w stanie znaleźć w poprzednich wydaniach.) [Harper's Magazine]
Adam Balcer i Paweł Sulik zabierają nas na wybory samorządowe. Nic niezwykłego? Mowa o roku 1917 i Łodzi. Kolejne stronnictwa, tożsamości i prawdziwe multi kulti w fabrykancko-robotniczej odsłonie. Polecamy serdecznie.