Wydanie 204, 27.09.2024

To z tonącym Tuvalu, kapitulacją Elona Muska w Brazylii i wzmożeniem wojennym w Sudanie

Sep 27, 2024

Dni coraz krótsze i Tygodnik coraz później wychodzi. Mamy jednak nadzieję, że nie zawsze będziecie go dostawać o tak późnej porze.

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

„Biegły radioterapeuta-onkolog ocenił, że Zbigniew Ziobro przeszedł nowotwór, ale w tej chwili jest «onkologicznie zdrowy», a przez cały proces leczenia jego stan był dobry — ustalił Onet. Były minister sprawiedliwości ma być «w pełni sprawny», zdolny do wykonywania lekkiej pracy. Autor opinii ma też wątpliwości dotyczące zwolnień lekarskich, jakie Ziobro dostarczał komisji śledczej ds. Pegasusa, która wzywała go na przesłuchanie latem.” [Onet]
„«Fortepian Paderewskiego» miał być perłą w koronie nowej instytucji powołanej za czasów PiS. Za 300 tys. złotych ze Szwajcarii sprowadził go Jan Żaryn, dyrektor Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej. Wirtualna Polska ustaliła, że urzędnicy nie sprawdzili, co kupują, a instrument jest wart najwyżej kilkanaście tysięcy. Ignacy Jan Paderewski przy tym fortepianie nawet nie stał, o graniu nie wspominając.” [WP]
„Z pompą ogłoszona w zeszłym roku współpraca z Intelem wygląda na bliską zakończenia. Amerykańska firma ma problemy finansowe i zawiesza projekt fabryki pod Wrocławiem na dwa lata. I trudno dziś przewidywać, czy kiedykolwiek do niego wróci” [OKO.press]
„- Pragnę przeprosić za swoje postępowanie. Wiem, że zawiodłam – mówi Wirtualnej Polsce Justyna Gdańska. Była dyrektorka działu zakupów Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych udzieliła pierwszego wywiadu po opuszczeniu aresztu. Opisuje, jaka była jej rola w jednej z największych afer pod rządami PiS.” Czy będziecie zaskoczeni, że według urzędniczki nie była poddawana żadnym torturom – wbrew temu co politycy PiS twierdzili. [WP]
Tego było Polsce trzeba, kolejnej partii, która reklamuje się jako konserwatywna światopoglądowo a liberalna gospodarczo. Nigdy jeszcze tego eksperymentu nie przeprowadzaliśmy w naszym kraju. Jeśli naprawdę chcecie poczytać o partii Jana Krzysztofa Ardanowskiego (nie tak dawno temu ministra rolnictwa w rządzie PiS), to zerknijcie do tekstu [Euractiv].
„Staje się to już pewnym politycznym rytuałem. Przychodzi wielka woda, wały przeciwpowodziowe nie zawsze dają sobie z nią radę, więc szuka się winnego. Najłatwiej w tym momencie zwalić winę na bobry. Mamy rok 2024, a kolejny polityk (premier Tusk) wypowiada wojnę bobrom.” [OKO.press]
Polska zyska na środkach, które obiecała tydzień temu Ursula von der Leyen czy nie? Euractiv przedstawia najlepiej jak to możliwe jak to naprawdę wygląda. [Euractiv]
Jeśli temat powodzi Wam się ciągle nie przejadł, to polecamy fotoreportaż OKO.press ze Stronia Śląskiego. [OKO.press]

Wojna w Ukrainie

Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia [Ośrodek Studiów Wchodnich].
„Po rosyjskiej inwazji UE znacznie powiększyła pulę środków finansowych przeznaczonych na wspieranie inwestycji na Ukrainie, ale powinna dostosować sposób działania do sytuacji wojennej. Komisja Europejska (KE) może m.in. zwiększyć dostępność ubezpieczeń dla firm od ryzyka związanego z wojną oraz wspomóc rozbudowę ukraińskich zdolności administracyjnych do realizacji projektów lokalnych.”[Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Prezydent Ukrainy odwiedził Stany Zjednoczone, przemawiła w ONZ i spotkał się zarówno w obecną administracją jak i z Donaldem Trumpem. Pierwszy artykuł The Guardian opisuje skupia się na tym jak Kamala Harris skrytykowała wypowiedzi Trumpa wskazujące na chęć oddania Ukrainy Rosji. Drugi artykuł opisuje spotkanie z Trumpem, które nie było pewne że się odbędzie do ostatniej chwili. [The Guardian #1], [The Guardian #2]
„Dla wielu Ukraińców wojna, choć trwa już ponad dwa lata, oznacza życie w stanie wyjątkowym – bez poczucia bezpieczeństwa, w niepewności co do przyszłości, pod ciągłą emocjonalną presją. W tych warunkach twórczość i sztuka pozwalają na uchwycenie momentów zmieniających całe życie i sensów ginących pod naporem agresji i zniszczenia. Śledzimy aktorów, reżyserów, pisarzy i architektów mierzących się z doświadczeniem wojny.”

Europa

„W wyborach do przedstawicielstw 13 regionów (krajów) Czech najlepszy wynik uzyskała główna partia opozycyjna – ANO byłego premiera Andreja Babiša. (...) Jednoznaczny sukces partii Babiša na rok przed wyborami do Izby Poselskiej potwierdza dominację tej formacji w sondażach i stanowi dla koalicji rządzącej ostatni moment na refleksję i korekty polityczne. Sprzyja to uaktywnianiu się w tych ugrupowaniach wewnętrznej opozycji.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„22 września rządząca od 1990 r. w Brandenburgii SPD ponownie zwyciężyła w wyborach do landtagu. Partia premiera Dietmara Woidkego zdobyła 30,9% głosów (+4,7 p.p. wobec 2019 r.; 32 mandaty w 88-osobowym parlamencie). Drugie miejsce zajęła AfD z poparciem 29,2% (+5,7 p.p., 30 mandatów).” O znaczeniu tych wyborów przeczytacie w analizie OSW. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Dlaczego jednak z największych niemieckich marek samochodowych zapowiada zwolnienia i zamknięcia zakładów produkcyjnych w samych Niemczech? Tłumaczy analityk OSW, Michał Kędzierski. Zapraszamy do słuchania!”

W ten weekend odbędą się wybory parlamentarne w Austrii. Prognozowane jest zwycięstwo skrajnie prawicowej Partii Wolności. Jeśli pomyślicie, że wraca tam nazizm, to pierwsze zastanówcie się czy on kiedykolwiek naprawdę odszedł. [The Guardian]
Przywódca Kościoła katolickiego Jorge Bergoglio (znany również pod pseudonimem Franciszek) odwiedził Belgię i tam prosił ofiary przestępstw seksualnych dokonywanych przez lata przez funkcjonariuszy jego instytucji o przebaczenie. Premier Belgii stwierdził, że Kościół musi zaoferować więcej niż słowa. [Politico]
Prorosyjskość Węgier weszła na kolejny poziom – jeden z najbliższych doradców premiera Orbana stwierdził, że gdyby Rosja napadła na Węgry to te by się nie broniły. Po wzburzeniu węgierskiej opozycji doradca zareagował, atakując media, które donosiły o jego wypowiedzi. [AP News]
Prawica razem także tym razem. VSquare ma dla Was tekst o powiązaniach pomiędzy Viktorem Orbanem a Geertem Wildersem – przywódcą skrajnie prawicowej partii PVV. [VSquare]
„Nieubłagany upływ czasu i widoczne nawet dla laików problemy ze zdrowiem już wiele lat temu skłoniły Łukaszenkę do zmierzenia się z problemem sukcesji. Jak na razie – bez skutku, więc pytanie, kto po Łukaszence, pozostaje otwarte.” [Nowa Europa Wschodnia]
„Wraz z kompromitacją armii wyrodziły się imperialne ambicje Rosji, ale temat rosyjskiego imperializmu się nie zdezaktualizował. Powrócił w odwróconym kontekście: pod hasłem potrzeby dekolonizacji Rosji po przegranej wojnie z Ukrainą.” [Nowa Europa Wschodnia]

Bliski i Środkowy Wschód

„Izrael konsekwentnie daje do zrozumienia, iż zamierza młócić Hezbollah do skutku. to znaczy – albo do momentu, aż Partia Boga ustąpi i przestanie ostrzeliwać północny Izrael, albo też do jej całkowitego unicestwienia. Na razie nie zanosi się na spełnienie pierwszego scenariusza, toteż Cahal przygotowuje się na drugi. Ramatkal (szef sztabu generalnego) Herci Halewi oświadczył (...) żołnierzom, że taki rozwój sytuacji jest bardzo prawdopodobny.” Czyli Izrael szykuje się do inwazji lądowej, a na terenie Libanu, w wyniku Izraelskich bombardowań zginęło juz ponad 700 osób. [AP News], [Konflikty]
„Od początku wojny w Strefie Gazy w październiku ub.r. wzrosła liczba ataków na cele w Syrii zarówno ze strony Izraela i USA, jak i Iranu oraz powiązanych z nim milicji. Wynika to z jednej strony z silnej obecności Hezbollahu w tym państwie, a z drugiej – z motywacji Iranu, aby podnieść koszty wsparcia USA dla Izraela. Reżim Baszara al-Asada odbiera te działania jako zagrożenie, zwłaszcza że unika angażowania się w wojnę w Strefie Gazy w obawie, że eskalacja zagrozi kruchej stabilności jego władzy.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Jak donosi agencja Reuters, Rosjanie mają rozważać wysłanie do Jemenu pocisków przeciwokrętowych P-800 Oniks, w wersji eksportowej znanych jako Jachont.” A w rozmowach pośredniczyć mają Irańczycy. [Konflikty], [Reuters]
„Mija dziesiąta rocznica zajęcia przez Ruch Huti stolicy Jemenu. Moment ten jest w pewien sposób pomostem w historii Jemenu. Z jednej strony jest to koniec reform, które były efektem Arabskiej Wiosny, z drugiej zaś pierwsze ogniwo w nowym ciągu wydarzeń, który na początku 2015 roku doprowadził do wybuchu pełnoskalowej wojny domowej i saudyjskiej interwencji.” [Konflikty]
W Iranie w kopalnie węgla kamiennego doszło do eksplozji metanu. W jej wyniku zginęło co najmniej 50 górników. [AP News]
„Pojawia się szansa na usunięcie kości niezgody w NATO. Zgodnie z informacjami, do których dotarł grecki dziennik Kathimerini, latem Stany Zjednoczone przedstawiły propozycję rozwiązania problemu dotyczącego systemu obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej S-400 Triumf pozyskanego przez Turcję. W ramach negocjacji, które są ponoć na bardziej zaawansowanym etapie, niż wcześniej sądzono, wysocy rangą urzędnicy amerykańscy wysunęli propozycję przeniesienia komponentów rosyjskiego systemu pod kontrolę Stanów Zjednoczonych.” [Konflikty]

Azja

„Wybory prezydenckie na Sri Lance z 21 września wygrał lewicowy kandydat Anura Kumara Dissanayake. Jego zwycięstwo jest skutkiem rozczarowania społeczeństwa klasą polityczną i oznacza odrzucenie bolesnej polityki oszczędności. Głównym wyzwaniem dla nowego prezydenta będzie wzmocnienie gospodarki i renegocjacja umowy z MFW, aby obniżyć koszty życia. W sprawach zagranicznych jego nadrzędnym celem będzie pragmatyczna współpraca ze wszystkimi partnerami w celu poprawy sytuacji ekonomicznej kraju. Polska może rozważyć intensyfikację kontaktów politycznych i gospodarczych ze Sri Lanką, m.in. w sektorze turystycznym, morskim i edukacji.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„W dniach 15–17 września kanclerz Olaf Scholz (SPD) w Samarkandzie i Astanie uczestniczył w spotkaniach bilateralnych z przywódcami państw regionu i wziął udział w drugim szczycie Azja Centralna–Niemcy (C5+RFN).” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„W dzisiejszym odcinku przyglądamy się narastającemu konfliktowi o zasoby wodne między Indiami a Chinami. Obie potęgi azjatyckie walczą o kontrolę nad rzekami, które mają kluczowe znaczenie dla milionów ludzi w regionie”

„Tajwan zaczyna coraz chętniej inwestować w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Jest to o tyle istotne, ponieważ chodzi o krytyczne półprzewodniki. Te materiały są niezbędne do rozwoju gospodarki wysokich technologii, do której aspiruje Polska. Wydaje się jednak, że inne państwa regionu są w lepszej sytuacji.” [Obserwator Gospodarczy]
Proces zmiany alfabetu w krajach Azji Środkowej był złożony i silnie związany z kontekstem politycznym, kulturowym i narodowym regionu. Jest to dużo ciekawsze niż może się na pierwszy rzut oka wydawać.

„Powołując się na anonimowe źródło w amerykańskim Departamencie Obrony, The Wall Street Journal twierdzi, że wiosną tego roku w stoczni Wucheng w Wuhanie zatonął prototypowy wielozadaniowy atomowy okręt podwodny nowego typu. O wypadku z udziałem okrętu podwodnego nieznanego wcześniej typu było wiadomo. Nadal pozostaje jednak dużo wątpliwości, przede wszystkim w Wuhanie budowano jednostki konwencjonalne, nigdy zaś atomowe. Na dobrą sprawę jedynym argumentem za tymi rewelacjami jest wiarygodność gazety.” [Konflikty]

Afryka

Pomysły żeby zreformować Radę Bezpieczeństwa ONZ krążą od wielu lat, teraz Joe Biden zaproponował żeby zwiększyć ją o dwa stałe miejsca dla państw afrykańskich. Tylko jest haczyk – te państwa nie miałyby prawa weta. The Atlantic Council opisuje historię i działanie Rady Bezpieczeństwa oraz opisuje jaki wpływ ma obecna polityka międzynarodowa na tę propozycję. [The Atlantic Council]
„Stany Zjednoczone muszą w ostatnich latach mierzyć się z nieoczekiwanymi wyzwaniami w Afryce Zachodniej. Fala zamachów stanu, chińskie umowy dotyczące strategicznych gałęzi gospodarki oraz rosyjskie kampanie dezinformacyjne doprowadziły do poważnych zmian w polityczno-militarnej rzeczywistości regionu. Junty wyrzucające Francuzów i Amerykanów wiążą swoją przyszłość z innymi sojusznikami.” [Konflikty]
Pisaliśmy niedawno o ataku dżihadystów na stolicę Mali. Nie jest to odosobniony przypadek działalności takich grup ekstremistycznych w regionie. To, że jest to powiązane z przewrotami w państwach takich jak Burkina Faso, Mali czy Niger nie powinno być dla naszych czytelników zaskoczeniem. Reuters ma dłuższy tekst, w którym szczegółowo analizuje zwiększającą się aktywność islamistycznych bojówek w regionie. [Reuters]
„Sudańska armia przeprowadziła w czwartek ostrzał artyleryjski i naloty w stolicy Sudanu w ramach największej operacji mającej na celu odzyskanie terenu od początku 17-miesięcznej wojny z Siłami Szybkiego Wsparcia, poinformowali świadkowie i źródła wojskowe.” [The Guardian]
„Trybunał Sprawiedliwości Afryki Wschodniej rozpoczął postępowanie w sprawie wniesionej przez Demokratyczną Republikę Konga (DRK) przeciwko Rwandzie, oskarżając ją o naruszenie suwerenności i wysłanie wojsk w celu wsparcia grup rebeliantów we wschodnim regionie kraju.” [Al-Dżazira]
Jak walczyć z niedożywieniem w Afryce? Może kostkami rosołowymi wzbogaconymi o dodatkowe wartości odżywcze? Taki pomysł mają niektórzy naukowcy a z tekstu Reutersa dowiecie się jakie są jego wady, jakie zalety i co potrzeba żeby mógł zadziałać. [AP News]

Ameryka Łacińska

Po wielu tygodniach zakończyła się telenowela sporu Elona Muska z brazylijskim Sądem Najwyższym. Wygrał sąd. Zastanawiamy się czy gdyby nie eskalacja sprawy przez samego Muska to by sporna kwestia ciągle nie była debatowana przez prawników. [The Guardian]
Prezydent Brazylii wygłosił przemówienie podczas sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Nowym Jorku. Prezydent Lula skrytykował niemoc międzynarodowych organizacji i brak zdolności ONZ do rozwiązywania sporów i konfliktów światowych. Wezwał on również do większej reprezentacji Globalnego Południa w organach ONZ. [ONZ]
„Brazylijska gospodarka jest największa wśród państw Ameryki Południowej. W XXI wieku zaczyna odgrywać coraz większą rolę w gospodarce światowej. Działania prezydenta Luli i globalna koniunktura wspierają jej rozwój i pomagają w stabilizacji. Brazylia odnotuje w tym roku 2,5% wzrostu PKB, bezrobocie spadło do 8%, a inflacja wynosi 4%. Mimo to kapitał zagraniczny niechętnie patrzy na Brazylię, indeks giełdowy jest bardzo niski.” [Obserwator Gospodarczy]
„Kryzys w Wenezueli polaryzuje politykę Ameryki Łacińskiej. Odnowiona migracja z kraju południowoamerykańskiego wzmocni tę kwestię w polityce wewnętrznej na całej półkuli. Przywódcy regionu wciąż mogą powstrzymać szkody.” [Americas Quarterly]
„Senat Meksyku zatwierdził w środę przekazanie Gwardii Narodowej pod dowództwo wojska, pomimo powszechnej krytyki pogłębiania militaryzacji kraju.” AP News opisuje dlaczego ta decyzja ma znaczenie dla mieszkańców i wielu polityków. [AP News]
„Były prezydent Evo Morales prowadzi marsz protestacyjny przeciwko rządowi swojego niegdysiejszego sojusznika, prezydenta Luisa Arce, domagając się zmian.” W Boliwii niespokojnie a powodem są spięcia pomiędzy lewicowymi politykami. [Al-Dżazira]
„Na Martynice doszło do gwałtownych zamieszek. Chociaż protesty dotyczą przytłaczających cen w sklepach, to kryją się za nimi głębsze przyczyny, z powodu których głowę straciła żona Napoleona.”

Ameryka Północna

„Justin Trudeau, premier Kanady, z łatwością przetrwał głosowanie nad wotum zaufania po tym, jak jego główny rywal polityczny nie zdołał zebrać wystarczającego poparcia, aby zakończyć dziewięć lat rządów partii liberalnej.” Rząd Trudeau przetrwał ale to nie znaczy, że kłopoty się skończyły. [The Guardian]
Huragan Helene uderzył w część Meksyku i zmierza w kierunku stanów zjednoczonych. O tym jak mieszkańcy przygotowują się na żywioł niosący zniszczenie pisze AP News. [AP News]
Czy gdybyście byli burmistrzem Nowego Jorku to dalibyście się przekupić władzom Turcji za tanie bilety lotnicze? Jeśli odpowiedź na to pytanie brzmi „nie”, to macie najwyraźniej więcej rozumu niż obecny burmistrz tego miasta Eric Adams. NPR opisuje zarzuty federalne jakie mu postawiono i opisuje co mu grozi oraz co może się stać z kontrolą nad miastem. [NPR]
„Niedawna rozprawa z platformą społecznościową Telegram wywołała fale paniki wśród neonazistów, którzy uczynili z aplikacji swoją siedzibę do szerzenia nienawiści i planowania przemocy.” [ProPublica]
„Według wielu osób zaznajomionych z sytuacją, operacja kampanii terenowej Donalda Trumpa w kluczowych stanach jest obecnie w dużej mierze zlecana America PAC, komitetowi wspieranemu przez miliardera Elona Muska.” Trzymamy kciuki, że będzie szło im tak dobrze jak Tuskowi z Twitterem. [The Guardian]
Mowa była o tym, że zagraniczne siły zhakowały serwery biura kampanijnego Donalda Trumpa i to co wykradły rozesłały do dużych dzienników, które w przeciwieństwie do 2016 roku postanowili ich nie upubliczniać. Dziennikarz śledczy Ken Klippenstein, który otrzymał „dossier JD Vance'a” postanowił je upublicznić. Plik zawiera dane jakie kampania Trumpa zebrała w czasie procesu wyboru kandydata na wiceprezydenta i nie znajdziecie tam w sumie nic zaskakującego o tym polityku. Warto jednak przeczytać artykuł Klippensteina, w którym tłumaczy dlaczego postanowił ten materiał upublicznić gdy inni go zakopali. [Ken Klippenstein]

Oceania

Tuvalu tonie. Ten wyspiarski kraj na Pacyfiku jest zagrożony przez podnoszący się poziom oceanu, który nie tylko za jakiś czas może zatopić te wyspy ale już teraz m.in wpływa na możliwość uprawy rolnej na wyspach. Władze Tuvalu wnioskują w ONZ o ustalenia stałych granic morskich swojego kraju, co by mogło wspomóc ich w walce z rosnącą wodą. Dlaczego im na tym zależy i jakie inne sposoby zapewnienia bezpieczeństwa swoim obywatelom mają w zanadrzu opisuje [Reuters].

Ekonomia i gospodarka

„Seria kryzysów politycznych i gospodarczych ostatnich lat poważnie spowolniła proces osiągania Celów Zrównoważonego Rozwoju. Szczyt Przyszłości zorganizowany w ramach 79. sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ zmierza do ponownej mobilizacji poparcia dla nich. W sytuacji rosnących napięć międzynarodowych rola państw rozwijających się będzie rosła – z punktu widzenia Polski i UE wskazane jest więc rozważenie możliwości poparcia ich postulatów wyrażonych w przyjętych deklaracjach i zacieśnianie wzajemnych relacji.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Firmy zajmujące się mediami społecznościowymi i wideo online gromadzą ogromne ilości danych osobowych użytkowników na swoich stronach internetowych lub w aplikacjach i poza nimi, a następnie udostępniają je szerokiemu gronu podmiotów zewnętrznych – potwierdza nowy raport pracowników Federalnej Komisji Handlu (FTC) dotyczący dziewięciu firm technologicznych.” Co może wynikać z tego tego raportu opisuje The Guardian. [The Guardian]
„Chiński bank centralny przedstawił we wtorek swój największy pakiet stymulacyjny od czasu pandemii, aby wyciągnąć gospodarkę z deflacyjnego dołka i powrócić do rządowego celu wzrostu, ale analitycy ostrzegli, że większa pomoc fiskalna jest niezbędna do osiągnięcia tych celów.” [Reuters], [Obserwator Gospodarczy]
W podcaście amerykańskiego think-tanku CSIS pt: Trade Guys ostatni odcinek został poświęcony sytuacji ekonomicznej w Chinach. Prowadzący podcast rozmawiają ze Scottem Kennedym o źródłach chińskich kłopotów gospodarczych, deriskingu, Tajwańskich inwestycjach w Chinach, a także o polityce handlowej, również w kontekście zbliżających się wyborów – a to wszystko z amerykańskiej perspektywy.

Nauka i technologia

„Kondensat Bosego-Einsteina czyli piąty stan materii. Powinniśmy się do niego przyzwyczaić, ponieważ ma fundamentalne znaczenie dla fizyki, a być może w przyszłości także dla naszej cywilizacji, opartej na komputerach i algorytmach uczenia maszynowego. Nie będzie to jednak łatwe, biorąc pod uwagę niezwykłe właściwości tego stanu materii. – Ten stan jest szczególny, ponieważ w odpowiednich warunkach, przy właściwej gęstości i temperaturze, wszystkie cząstki obserwowane makroskopowo stają się nierozróżnialne i zachowują się kolektywnie jak jedna fala materii – wyjaśnia prof. Barbara Piętka, fizyczka z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, kierująca wspólnie z prof. Jackiem Szczytko grupą badawczą Exciton-Polariton Research Group.

Co się dzieje z populacją jednorożca? Z jednej strony populacja wszystkich gatunków razem rośnie, z drugiej przybyło też ofiar kłusowników. O ile wzrost populacji do 28 tysięcy cieszy, o tyle jest to drobny ułamek szacowanej populacji 500 tysięcy, która żyła jeszcze na początku XX wieku. [Phys.org]
Czy używacie uwierzytelnienia dwuetapowego, gdzie pobieracie kod za pomocą SMS? Jak demonstruje kanał Veritasium, może to nie być najlepsza metoda, gdyż przy odrobinie szczęścia (i umiejętności) można przejąć wiadomości do Was nadciągające. Jak? Zapraszamy do materiału, który opowiada również ciekawostkę o pewnym małym projekcie Steve'ów Jobsa i Wozniaka, z którym jednak nie są kojarzeni.

„Według nowego badania przeprowadzonego przez The Trevor Project, w stanach, w których uchwalono przepisy antytranspłciowe skierowane do nieletnich, liczba prób samobójczych wśród nastolatków transpłciowych i niebinarnych wzrosła aż o 72% w kolejnych latach.” O badaniu opublikowanym w Nature Human Behavior pisze [NPR].
„Według współczesnej kosmologii, Wszechświat tylko w ok. 5% składa się ze znanych form materii i energii – resztę stanowi tajemnicza ciemna materia (~26%) i jeszcze bardziej tajemnicza ciemna energia (~69%). Skąd jednak wiemy, że tak jest? Jakie poszlaki obserwacyjne doprowadziły nas do wniosku, że nie wiemy prawie nic o 95% zawartości Kosmosu? Aby to wyjaśnić, zagłębimy się w ostatnie sto lat kosmologii i prześledzimy, jak wyłoniło się nasze obecne (wciąż niepełne) rozumienie skali, wieku i ewolucji Wszechświata od jego gorących początków nazywanych (niezbyt szczęśliwie) Wielkim Wybuchem.” Wykład na kanale Copernicus Center, który od historii odkryć wiedzie nas do obecnego stanu wiedzy prowadzi dr Tomasz Miller z UJ.

„W tym wykładzie podsumowuję obietnice i zagrożenia związane z psychodelicznymi metodami leczenia problemów ze zdrowiem psychicznym. Do obejrzenia wykładu nie jest wymagana podstawowa wiedza naukowa, a jego docelową widownią są w szczególności osoby, które są często ignorowane przez naukowców, w tym dziennikarze, decydenci, fundatorzy, klinicyści, klienci i instytuty szkoleniowe.” Fajny kubeł zimnej wody na grzybiarzy, którzy każde zaburzenie chcieliby leczyć psychodelikami.

Idee, kultura, społeczeństwo

Jak uratować swoje życie? Kurzgesagt prezentuje jakie są najczęstsze przyczyny zgonów wśród względnie młodych osób i zwraca uwagę, jak się ich wystrzegać. Nie jest tutaj mowa o przewlekłych długotrwałych chorobach ale o rzeczach bardziej „gwałtownych”, chociaż nie tylko. Jak oddalić ryzyko śmierci w ciągu tygodnia czy roku? Zapraszamy do materiału.

Bitwa nad rzeką Tollense jest nastraszą znana dużą bitwą w Europie. „Znaną” to może niezbyt szczęśliwy dobór słów, gdyż nie bardzo wiemy kto tam właściwie walczył, a co dopiero mówić o przyczynie bitwy czy rezultacie. Jak się okazuje, bardzo pomocne w zdobywaniu wiedzy o tej bitwie są ostrza strzał. O tym czego się dzięki nim dowiedzieliśmy pisze [Smithsonian Magazine].
Od początku 2022 roku, dzięki międzynarodowej organizacji morskiej oddychamy w portach czystszym powietrzem, ze względu na ograniczenia w ich emisji nałożone na flotę, operująca w strefie przybrzeżnej. Jednak jedno z rozwiązać mających te emisje ograniczyć od początku był krytykowany przez ekologów. Był to pomysł najtańszy, zajmujący najmniej miejsca ale w zamian za oczyszczone powietrze, produkuje on brudną wodę, którą uwalnia do środowiska. Jedmym z najbardziej pokrzywdzonych akwenów jest morze Bałtyckie. [Hakai Magazine]
„Znana dziennikarka i laureatka nagrody Pulitzera Anne Applebaum w wywiadzie dla Biełsatu o tym, jak demokratyczny świat może walczyć z koncernem autokratów”

Tygodnik Neuropa

Discussion about this post