Wydanie 69, 25.02.2022

To z atakiem Rosji na Ukrainę

Feb 25, 2022

W czwartek obudziliśmy się w innym świecie. Rosja pod przywództwem Władimira Putina dokonała niesprowokowanej i haniebnej agresji na Ukrainę. Europa nie może i nie będzie taka sama. Слава Україні! Chwała Ukrainie!

Uruchomiliśmy Patronite naszego projektu! Będziemy bardzo wdzięczni za każdą złotówkę i obiecujemy, że nie wydamy niczego na głupoty! Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Przypominamy, że wstępy poszczególnych działów w wersji webowej również zawierają linki do źródeł.

Wojna w Ukrainie

Rosja zaatakowała Ukrainę, która się broni. Sytuacja zmienia się dynamicznie więc trudno nam w tym momencie coś więcej napisać. Załączamy artykuł AP News, który przedstawia zweryfikowane informacje na moment wypuszczenia tygodnika. [AP News]
Zachodnie państwa zareagowały na rosyjską agresję sankcjami gospodarczymi. Szczegóły znajdziecie w artykule [DW].
Należy pamiętać, że rosjanie będą toczyli także wojnę dezinformacyjną w internecie. Uważajcie na to jakie newsy podajecie dalej w mediach społecznościowych. Jeśli chcecie wiedzieć jak może wyglądać akcja dezinformacyjna to polecamy serwis EUvsDisinfo oraz ogólniejszy poradnik z DW. [EUvsDisinfo], [DW]

Jeśli chcecie śledzić najnowsze doniesienia z frontu to strony takie jak Guardian, CNN, Onet, Politico uruchomiły serwisy z najnowszymi newsami. Polecamy także profile na twitterze Ośrodka Studiów Wschodnich oraz Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Jednocześnie chcemy zwrócić uwagę, że zbyt częste przeglądanie wiadomości uznawanych za negatywne może powodować negatywne skutki. Zastanówcie się czy lekki detoks cyfrowy wam dobrze nie zrobi.

Radio TokFM przygotowała listę zweryfikowanych zbiórek na pomoc humanitarną związaną z wojną w Ukrainie. Jeśli chcecie wesprzeć siły zbrojne Ukrainy to szczegóły są w drugim linku. [TokFM], [Ukraine.ua]
W propagandzie rosyjskiej kwestionuje się samo istnienie narodu i państwa ukraińskiego. Profesor Timothy Snyder wygłosił kilka dni temu wykład o historii Ukrainy, który pomoże rozprawić się z tymi propagandowymi hasłami.

Polska

Jest bardzo możliwe, że Polska będzie musiała przyjąć duże grupy uchodźców z Ukrainy. Jednak według dr hab. Macieja Duszczyka nie jest na to dobrze przygotowana. Kultura Liberalna przeprowadziła z nim wywiad 2 dni przed atakiem Rosji na Ukrainę. [Kultura Liberalna]
Co bardziej przeszkadza Uniwersytetowi Jagiellońskiemu: wzywanie do ograniczania „mieszania ras”, zakazania seksu pozamałżeńskiego i homoseksualnego czy może żarty z tego co można zrobić z płodów. Okazuje się, że jak poglądy faszyzującej doktorantki są akceptowalne to już urażenie godność płodów to coś co powoduje rozwiązanie umowy o pracę przez uniwersytet. Na blogu slwstr znajdziecie notkę, która pokazuje, że nie jest to jedyny przykład hegemoni katolickiego faszyzmu z jakim mamy do czynienia w naszym kraju. [slwstr]
Fundacja Digital Poland przygotowała raport pt. „Dezinformacja oczami Polaków”. Dowiecie się z niego, że blisko jedna trzecia badanych uważa pandemię COVID-19 za zaplanowaną. Co czwarty Polak wierzy w spisek klimatyczny, a co dziesiąty, że lądowanie na księżycu misji Apollo było nagrane w studiu. Więcej o raporcie w [Konkret24].

Europa

Hiszpańska chrześcijańsko-prawicowa Partido Popular jest w rozsypce. Popularna polityczka tej partii z regionu Madrytu Isabel Díaz Ayuso odeszła kilka dni temu z partii oskarżając ją o szpiegowanie jej oraz jej współpracowników. Teraz Pablo Casado, przywódca PP zwołał specjalne zebranie kongresu partyjnego gdzie najprawdopodobniej zostanie pozbawiony swojej funkcji. [Politico]
The New Republic przygotowało duży reportaż o tym co wspólnego ma Ikea z nielegalnymi wycinkami lasów w Rumunii. [The New Republic]
Nie często zdarza się w Europejskiej polityce, że czołowe postacie polityczne wywodzą się z mniejszości etnicznych. Inaczej jest jednak w Rumunii. Tamtejszy prezydent jest etnicznym Niemcem, a były premier etnicznym Węgrem. Jak wygląda przełożenie na politykę rumuńskiej wieloetniczności i co (jeśli w ogóle) ma z tym wspólnego rosnąca w siłę krajowa prawica opowiada Kamil Całus: analityk ds. Rumunii i Mołdawii w Ośrodku Studiów Wschodnich.
Z uwagi na rosnące napięcia w regionie UE oraz NATO zdecydowały o zwiększeniu kontyngentu sił pokojowych EUFOR w Bośni i Hercegowinie z 600 do 1100 funkcjonariuszy. Jak poza kamerami mówią zachodni oficjele zwiększenie liczebności wynika nie tylko z rosyjskiej inwazji na Ukrainę ale także regionalne napięcia związane z działalnością bośniackich Serbów czy też aktywnością Rosji w Czarnogórze. [Balkan Insight]

Bliski i Środkowy Wschód

Przez ostatnie 232 dni, w Egipcie przybył milion mieszkańców. Jak podaje egipski odpowiednik GUSu, populacja Egiptu sięgnęła już 103 miliony osób, a poprzedni, 102 milion został osiągnięty 5 lipca 2021 roku i zajęło to 275 dni. W tym tempie populacja Egiptu ma wynieść do 2030 roku 124 miliony ludzi. Stawia to przed rządzącymi szereg wyzwań społeczno-ekonomicznych. Egipt jest najludniejszym państwem arabskim, trzecim najludniejszym w Afryce i 14 globalnie. [Arab News]
Kuwejt znosi prawo mówiące, że bycie osobą transpłciową, jest nielegalne. Kuwejcki sąd konstytucyjny uznał za niezgodny z konstytucją przepis, mówiący o zakazie „udawania płci przeciwnej”. Tym samym ostatnim państwem regionu, którego przepisy kryminalizują bycie osobą transpłciową pozostaje Oman. [New York Times]
Irak jest najbardziej „zanieczyszczonym minowo” krajem świata. Ładunki pozostawione przez ISIS na farmach, w drogach, na wsiach i w miastach są problemem na tyle realnym, że powstrzymują część wewnętrznie przesiedlonych Irakijczyków przed powrotem do swoich domów. [DW]
Negocjacje związane z irańskim porozumieniem nuklearnym zdają się zmierzać ku końcowi. Choć Irańczycy są trudnym partnerem do rozmowy to w porozumienie mają interes zarówno oni jak i zachód. W obliczu kryzysu energetycznego kolejny eksporter ropy na rynku może być potrzebnym zarówno Zachodowi jak i Chinom wybawieniem. Jednak nie wszystkie kraje są zadowolone z takiego rozwoju sytuacji – Izrael uważa, że porozumienie będzie zagrożeniem dla jego bezpieczeństwa. Zapraszmy na analizę od [The Guardian].
Pierwsza Arabka, która dostała się do Knesetu, ma stanąć na czele izraelskiej misji dyplomatycznej w Szanghaju. Powołanie Ghaidy Rinawie Zoabi spotkało się z natychmiastową krytyką, w tym, z samej koalicji rządzącej. [Al-Monitor]

Azja

Pamiętacie rekordowe opady w Chinach w zeszłym roku? Według naukowców ich skalę można wytłumaczyć przez ograniczenie emisji CO2, które nastąpiło w 2020 ze względu na pierwsze lockdowny. [BBC]
Na Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Pekinie zaplanowano budżet o wysokości 3 mld dolarów. Jednak według dokumentów, do których dotarł Financial Times organizacja Igrzysk kosztowała prawie 9 mld. M.in budowa oraz przygotowanie obiektów sportowych zamiast przewidywanych 1,5 mld kosztowała 4,1 mld. Koszt zimowych IO przekraczających zaplanowany budżet jest już ich stałym elementem. [Financial Times]
Igrzyska w Pekinie jednak to nie tylko koszty wyższe niż zaplanowano, ale to także najgorzej oglądane igrzyska zimowe w historii według danych amerykańskiej telewizji NBC. [The New York Times]
Rząd Japonii będzie wykupywał dokumentację techniczną związaną z technologiami obronnymi od upadających firm, by nie doszło do wycieku danych zagrażającemu bezpieczeństwu narodowemu. [Arab News]
W Indiach w szkolnictwie wyższym większość przedmiotów związanych z przedmiotami technologicznymi, inżynieryjnymi i matematycznymi jest wykładana po angielsku. Jednak aż 65% uczniów przystępujących do egzaminów na koniec szkoły średniej chodzi do szkół, które nie uczą po angielsku. Chociaż coraz więcej szkół wyższych decyduje się na prowadzenia takich przedmiotów w lokalnych językach to w kraju gdzie funkcjonuje ponad 200 języków może to być po prostu początek innych problemów w edukacji. [Rest of World]

Afryka

Nigerii zwrócono brązowe statuetki zrabowane ponad 100 lat temu podczas epoki kolonialnej. Wywiad z prezydentką Tanzanii, gdzie wspomina o przywódcy opozycji, który ma niedługo stanąć przed sądem.

Serwis Al-Dżazira przygotował artykuł i mapkę przedstawiający zasoby naturalne kontynentu Afrykańskiego. Z tego materiału dowiecie się np. tego jakie elementy waszego smartfona pochodzą, z których części Afryki. [Al Jazeera]
O Etiopii głównie pisaliśmy w kontekście konfliktu w Tigraju, jednak nie tylko to powoduje międzynarodowe zainteresowanie tym krajem. O budowie wielkiej tamy na Nilu w Etiopii pisaliśmy chociażby w wydaniu 33. Elektrownia umieszona na tej tamie właśnie zaczęła działać. Sudan i Egipt nadal uważają, że ta tama stanowi dla nich zagrożenie. [Al-Dżazira]
Kilka lat temu wydawało się, że uda nam się całkowicie wyeliminować polio na świecie. W ostatnich 2 latach w związku z pandemią covid-19 w Pakistanie i Afganistanie proces szczepień na tą chorobę się zatrzymał. Teraz w Afryce wykryto wariant polio z Pakistanu. [Science]
W Kenii z sukcesem zakończono eksperymentalną uprawę agrowoltaiczną. Jednocześnie wykorzystując ziemię do generowanie energii z paneli słonecznych oraz uprawy warzyw udało się nie tylko połączyć wytwarzanie energii elektrycznej z produkcją żywności. Dzięki zacienieniu upraw zwiększoną wilgotność i otrzymano większe plony. [The Guardian]

Ameryka Łacińska

Republika Dominikany zaczęła budować wielki płot na granicy z Haiti. Prezydent Meksyku jest oburzony, że amerykański sekretarz stanu zwraca uwagę na mordowanie dziennikarzy w Meksyku.

Kolumbia jest kolejnym krajem w Ameryce Łacińskiej, który liberalizuje prawo aborcyjne. Sąd Konstytucyjny zdekryminalizował tę procedurę medyczną do 24 tygodnia ciąży. O podobnych decyzjach w krajach tego regionu możecie przeczytać chociażby w wydaniach 10. i 45. Za to OKO.press ma dla was artykuł przedstawiający argumenty, dlaczego prawo do aborcji nie powinno być obwarowane przesłankami oraz konsultacjami z psychologiem. [The Guardian], [OKO.press]

Ameryka Północna

Wykorzystując uczenie maszynowe niezależne od siebie zespoły naukowców zidentyfikowały tych samych dwóch mężczyzn jako prawdopodobnych autorów pierwszych postów, od których zaczął się ruch QAnon. Przypominamy, że to wyznawcy tej teori spiskowej stali za zeszłorocznym atakiem na Kapitol. [The New York Times]
Według modelu Gregorego Stantona ludobójstwo można podzielić na 10 etapów. Etap 7 to „Przygotowanie” a 8 to „Prześladowanie”. Gubernator amerykańskiego stanu Teksas wezwał obywateli oraz pracowników publicznych (takich jak nauczycieli) do donoszenia władzy o wszelkich dzieciach identyfikujących się jako transpłciowe oraz ich rodzicach żeby ich oskarżyć o krzywdzenie swoich dzieci. Dla kronikarskiego obowiązku dodamy, że władze stanowe całkowicie ignorują konsensus naukowy w odniesieniu do tego jak postępować z dziećmi transpłciowymi. [NBC]
Na Florydzie władze przegłosowały właśnie prawo, które zakazuje mówienie o homoseksualności w ich odpowiedniku szkół podstawowych. Na pewno teraz pomoc uczniom, którzy zmagają się trudnościami z tego powodu będzie jeszcze łatwiejsza dla nauczycieli. Prawo zostało skierowane do dalszych prac do stanowego senatu. [The Hill]
Wygląda na to, że już po protestach w Kanadzie. W ramach ciekawostek dodamy, że jeden z kanadyjczyków powiązanych z organizacją protestu powoływał się w sądzie na pierwszą poprawkę konstytucji – coś co nie występuje w konstytucji kanadyjskiej. [Fortune]

Oceania

Po pięciu tygodniach przywrócono połączenie z internetem na wyspie Tonga. Podwodny kabel został przerwany w wyniku erupcji wulkanu 15 stycznia. [BBC]

Ekonomia i gospodarka

W dyskusjach o sankcjach, które mogą być nałożone na Rosję co jakiś czas pojawia się odcięcie od systemu SWIFT. Czym dokładnie jest ten SWIFT, jak działa oraz jakie ma znaczenie dla gospodarki dowiecie się z artykułu [CNN].
Australijski stan gdzie siedzibę ma lokalny Amazon zdecydował, że podwykonawcy pracujący jako kurierzy zostaną objęci regulacjami, które gwarantuje im pensję na poziomie przynajmniej pensji minimalnej. [Reuters]
Ze szwajcarskiego banku Credit Suisse nastąpił wyciek informacji na temat posiadaczy kont o łącznej wartości 80 mld funtów. Wśród właścicieli znajdują się przestępcy, oszuści oraz skorumpowani politycy. [The Guardian]

Nauka i Technologia

Ambitne plany chińskiej agencji kosmicznej. Tarcie kwantowe wyjaśnia, dla dziwaczne zachowanie wody w nanorurkach – im węższa nanorurka, tym szybszy przepływ cieczy.

Co historia Sztucznej Inteligencji mówi nam o jej przyszłości [Technology Review]
Naukowcy są przekonani, że możliwe jest przywrócenie do życia wymarłych gatunków. Tym razem chodzi o tygrysa tasmańskiego, którego ostatni znany przedstawiciel zmarł w 1936. Do tego celu ma posłużyć zmapowany przez australijskich naukowców kod DNA jego kuzyna, numbata. [The Guardian]
Konflikt zbrojny wpływa na wszystkich, także naukowców. Może to brzmieć banalnie ale o świecie naukowym w obliczu konfliktu zbrojnego nie myśli się na pierwszym miejscu. Nature przygotowało artykuł o tym jak naukowcy z Ukrainy radzącą sobie z wiszącą groźbą ataku ze strony Rosji. Artykuł był napisany jeszcze przed atakiem Rosji. [Nature]
The New York Times przygotował interaktywny artykuł opisujący co robi SARS 2 z naszymi ciałami podczas przechorowywania COVID-19 oraz wpływu Long Covid. [The New York Times]

Idee, Kultura, Społeczeństwo

Patrząc dookoła może się wydawać, że pandemia się kończy. Nie zwracamy już uwagi na codzienne setki zgonów, restrykcje pandemiczne są w wielu państwach powoli znoszone. Jednak dla osób z nie w pełni sprawnym układem immunologicznym sytuacja jest nadal trudna. Przeczytacie o tym w długi reportażu w [The Atlantic].
Niektórzy twierdzą, że wojna nigdy się nie zmienia. W Raporcie z przyszłości (spin-off Raportu o stanie świata) Agata Kasprolewicz opowiada o przyszłości wojen. Obecnie, w wyniku konfliktów zbrojnych, umiera najniższy procent ludzkości w dziejach. Czy przyszłość to zmieni? Czy na przyszłych polach bitew nadal będą obecni żołnierze z bronią w ręku, czy raczej wszystko przeniesie się do cyberprzestrzeni? [Raport o Stanie Swiata]
Seks w średniowieczu! To nie żaden click-bait, tylko temat nowego odcinka Sztuki Powszechnie Nieznanej. Magdalena Łanuszka opowiada o miłości w średniowieczu, gdzie popęd odgrywa istotną rolę. Zapraszamy do przesłuchania podcastu i obejrzenia grafik ilustrujących słowa autorki. [Tygodnik Powszechny], [Spotify]
Nasi czytelnicy pewnie się domyślają, że naszym zdaniem walenie w prawicowych pisarzy jest nie tylko przyjemnością, ale i obowiązkiem. Ostatnio z tego obowiązku wywiązali się organizatorzy konwentu fantastycznego Konline i dokonali cancelingu Pilipiuka. Choć rzecz jasna literatura jest apolityczna, o tyle nie można przechodzić do porządku dziennego nad jej autorami. Dokładnie z tego powodu popieramy wydawanie Mein Kampf, ale potępiamy autora tej książki.

Odrobinę poważniej pisze o tej sprawie Stanisław Krawczyk na swoim blogu. [Stanisław Krawczyk]

Drogi czytelniku, dziękujemy, że jesteś z nami. Uważasz, że więcej osób powinno przeczytać ten numer lub chcesz podziękować nam za tworzenie go?

Udostępnij ten post w swoich mediach społecznościowych lub bezpośrednio swoim znajomym.

Tygodnik Neuropa

Discussion about this post