Wydanie 82, 27.05.2022
To z potężnym sektorem medycznym na Kubie, kolejną strzelaniną w USA i szczytem w Davos
Sejm przegłosował reformę Sądu Najwyższego autorstwa prezydenta Dudy, a premier Morawiecki już szykuje się na wizytę szefowej KE mającej zatwierdzić polski KPO. Dla wszystkich zastanawiających się, czy UE da się oszukać fasadowymi (póki co) działaniami polskiego rządu przypominamy, że nawet po zatwierdzeniu KPO jakiekolwiek pieniądze dostaniemy dopiero, gdy spełnimy szczegółowe wymagania stawiane przez KE i będzie to sprawdzane przy każdej wypłacie.
Normalnie w tym miejscu piszemy o stronie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj. Jednak w obecnej sytuacji chyba ważniejsza jest pomoc poszkodowanym przez rosyjską inwazję. Polski rząd przygotował stronę zawierającą listę organizacji, którym można wpłacać pieniądze na pomoc Ukrainie.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową - wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
Jesli myśleliście, że sprawa ostatniego konkursu Eurowizji nie może być śmieszniejsza to mamy dla was artykuł OKO.press o tym, że polskie jury konkursu zostało zdyskfalifikowane. [OKO.press]
Komisja ds. Pedofilii, chociaż niezbyt wiele ostatnio robi, to znowu znalazła się na czołówkach gazet. Serwis Money pisze o wątpliwościach kontrolerów NIK co do zasadności wielu wydatków komisji. Za to w Onecie przeczytacie o tym, jak kierownictwo komisji zostało oskarżone o mobbing. [Money], [Onet]
Diecezja kaliska musi zapłacić zadośćuczynienie ofierze księdza pedofila. Sprawa molestowanego Bartłomieja Pankowiaka nabrała rozgłosu po filmie braci Sekielskich. [Wirtualna Polska]
„Ministerstwo Zdrowia rozważa oddanie możliwości kształcenia studentów niższych lat studiów lekarskich i lekarsko-dentystycznych w ręce kolegów z szóstego roku. – Ten pomysł zrodził się po rozmowach ze studentami – wskazuje wiceminister zdrowia Piotr Bromber.” Jeśli zastanawiacie się, czy to na pewno jest dobry pomysł, to zapraszamy do przeczytania całego artykułu. [Puls Medycyny]
Europa
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich i Koflikty.pl.
Politico ma wstrząsający reportaż o rosyjskich obozach filtracyjnych, które są tworzone na okupowanych przez nich terytoriach. Wszystkim, którzy namawiają Ukrainę na oddanie części swojego terytorium Rosji, należy przypominać, co tam będzie czekało ludność cywilną. [Politico]
Finlandia poinformowała, że zgodnie z zapowiedziami Gazpromu, 21 maja Rosja wstrzymała dostawy gazu. Finlandia jest jednym z państw, które nie zgodziło się na nowe warunki płatności za gaz z rublach. Jak Finlandia radzi sobie w tej sytuacji i jakie rysują się przed nią perspektywy? [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Na początku miesiąca informowaliśmy o ogłoszonej przez niemieckie koncerny dzierżawie 4 pływających terminali LNG, które mają pomóc Niemcom uniezależnić się od rosyjskiego gazu. Pierwszy z nich ma stanąć u niemieckich nabrzeży jeszcze w końcówce tego roku. Ośrodek Studiów Wschodnich przygotował szerszy opis tego, co wiadomo, a czego jeszcze nie, a także czyją zasługą jest tak sprawne podjęcie działań w tym sektorze. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Przez lata jednak głównym gazowym projektem w Niemczech był Gazociąg Północny. Bardzo mocno lobbowały za nim władze Meklemburgii-Pomorza Przedniego. Teraz jednak parlament tego landu powołał do życia komisję śledczą, która ma zbadać powiązania premier landu Manueli Schwesig i jej ministrów z fundacją założoną w celu obchodzenia amerykańskich sankcji nałożonych na ten projekt. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Były prezydent Mołdawii, Igor Dodon został aresztowany na podstawie zarzutów o korupcję. Obecnie jest przywódcą prokremlowskiej, opozycyjnej Partii Socjalistycznej. [EuroNews]
Viktor Orbán ogłosił stan zagrożenia ze względu na wojnę na Ukrainie. Będzie on de facto kontynuacją stanu zagrożenia wprowadzonego 2 lata temu z powodu epidemii COVID-19. W ten sposób premier Węgier wykorzystuje kryzysy do umniejszenia roli parlamentu i nadania swojemu urzędowi większych uprawnień. [Wirtualna Polska]
Jeśli zastanawiacie się, po co Orbánowi uprawnienia wynikające ze stanu zagrożenia, jaki wprowadził, to mamy dla was odpowiedź. Hungary Today pisze o podatku od nadmiarowych zysków, jakim zostały obciążone niektóre zagraniczne firmy. Bloomberg za to wspomina o pomyśle, żeby benzyna miała dwie ceny – jedna (subsydiowana przez państwo) dla aut na węgierskich tablicach, a wyższa, rynkowa, dla wszystkich innych. [Hungary Today], [Bloomberg]
„Prezydent Francji Emmanuel Macron traci szansę na realizację swojej wizji europejskiej autonomii strategicznej – czyli wyjścia kontynentu spod parasola ochronnego USA – z powodu słabego wsparcia militarnego, jakie zaoferował Ukrainie i uporu, by prowadzić długie rozmowy z prezydentem Rosji Władimirem Putinem.” [Onet]
Bliski i Środkowy Wschód
Pułkownik irańskiego Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej został zastrzelony w Teheranie przez dwóch sprawców poruszających się na motocyklach. Podejrzenie pada na służby izraelskie, a władze państwa zapowiadają pomszczenie zmarłego. [Reuters]
Irak nawiedziła dziewiąta burza piaskowa w ciągu ostatnich dwóch miesięcy. W rezultacie wszystkie lotniska oraz wiele instytucji publicznych zostało zamkniętych. O ile samo zjawisko burzy piaskowej nie jest obce Irakowi, o tyle częstotliwość tych zjawisk rośnie powodując zwiększone straty zdrowotne oraz gospodarcze. [The Guardian]
W Izraelu złożył wizytę turecki minister spraw zagranicznych. Jest to pierwsza wizyta tureckiego oficjela od 15 lat. Oba państwa zapewniają, że miejsce miał konstruktywny dialog, a relacje między nimi zacieśnią się. [DW]
Relokacja syryjskich uchodźców z Turcji do Syrii stała się zarówno tematem politycznym w zaczynającej się kampanii wyborczej jak i planem, który zdaje się zbliżać do realizacji. Relokacja miliona uchodźców do „bezpiecznych stref” w Syrii to głoszona przez rządzących Turcją koncepcja, dla celów której możliwa jest wojskowa interwencja w północnej części tego kraju. Celem operacji ma być stworzenie pasa buforowego na granicy syryjsko-tureckiej, gdzie przesiedli mają zostać uchodźcy. [The Guardian]
Odbyła się kolejna runda rozmów między Arabią Saudyjską a Iranem. Minister spraw zagranicznych Arabii Saudyjskiej poinformował, że rozmowy idą w odpowiednim kierunku, ale do otwarcia nowego rozdziału i dokonania ważnej zmiany w regionie jeszcze wiele brakuje. [Reuters]
W Iranie rośnie niezadowolenie społeczne z powodu rosnących kosztów życia. Władze zapowiadają, że protesty spotkają się ze stanowcza reakcją sił porządkowych. [Al-Monitor]
Azja
Pani komisarz ONZ ds. praw człowieka wizytuje Chiny, dając okazję Xi Jinpingowi do publicznej obrony przed zarzutami o łamaniu praw człowieka. W tym samym czasie dziennikarze ujawniają wielki wyciek dokumentów chińskiej policji ukazujący jeszcze lepiej skalę łamania praw człowieka w Sinciangu. O wizycie przeczytacie w artykule The Guardian, a o wycieku dokumentów w DW. [The Guardian], [DW]
Od początku rządów Donalda Trumpa słyszeć możemy hasła o przenoszeniu produkcji z Chin, a także o swoistej wojnie handlowej z Państwem Środka. Jak się jednak okazuje, powiązania handlowe wcale nie uległy osłabieniu, a największe objawy deglobalizacji obserwować możemy w innych obszarach. Jak rysuje się przyszłość obecności Chin w światowym systemie i jej rywalizacji z USA? O tym opowiada analityk OSW Jakub Jakóbowski.
Nowe zdjęcia satelitarne chińskiej pustyni Takla Makan i położonych na niej poligonów pokazują, że Chiny ćwiczą morskie starcia między innymi w głębi lądu. Makiety te świadczą nie tylko o szykowaniu się na uderzenie w jednostki amerykańskie oraz tajwańską infrastrukturę ale także na cele japońskie. Co makiety mówią o chińskich założeniach do potencjalnego, przyszłego starcia zbrojnego? Temat opisują [Konflikty.pl].
O Górskobadachszańskim Wilajecie Autonomicznym leżącym w Tadżykistanie już informowaliśmy na łamach tygodnika. Obecnie ma tam miejsce specjalna operacja antyterrorystyczna prowadzona przez siły rządowe. Co i dlaczego dzieje się w tym bardzo górzystym i trudno dostępnym regionie, opisuje Ośrodek Studiów Wschodnich, a także możecie o tym posłuchać w podcaście „Za Rubieżą”, prowadzonym przez jednego z analityków OSW. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Na szczycie QUAD w Tokio kraje członkowskie ogłosiły inicjatywę Indo-Pacific Partnership for Maritime Domain Awareness. Będzie ona polegała na monitorowaniu akwenów morskich Indo-Pacyfiku i dzieleniu się danymi z satelit z krajami z regionu. Wprowadzi to nową jakość w kontroli nielegalnych połowów, za które w dużym stopniu odpowiadają Chiny. [War on the Rocks]
Rząd Malezji wprowadza zakaz eksportu kurczaków. Taka decyzja została podjęta ze względu na rosnące ceny oraz niedobory kurczaków na rynku wewnętrznym. Malezja w 2020 roku wyeksportowała ponad 49 mln żywych kurczaków i ponad 40 mln ton mięsa z kurczaków i kaczek. Zakaz wejdzie w życie 1 czerwca. [The Strait Times]
Afryka
Serwis Konflikty.pl przygotował przeglądowy artykuł o tym, jakich zbrodni dopuszczały się obie strony konfliktu w etiopskim Tigraju. [Koflikty.pl]
Kanclerz Niemiec miał tournee po Afryce. Jego działania miały zarówno związek z zapewnieniem gazu i ropy dla Europy jak i walką z islamskimi ekstremistami w regionie Sahelu. DW przygotował wyczerpujący artykuł, z którego dowiecie się dużo więcej. [DW]
Zimbabwe chce uzyskać zezwolenie na sprzedaż kości słoniowej, którą obecnie magazynuje. Kość słoniowa pochodzi z materiałów przechwyconych od kłusowników, przemytników oraz została zebrana na terenie kraju od zmarłych naturalnie osobników. Zimbabwe argumentuje, że zyski ze sprzedaży przeznaczy na ochronę słoni oraz odszkodowania dla rolników, którym słonie niszczą plony. W tym kraju żyje najwięcej słoni na świecie, czyli około 100 tysięcy. [Africa News]
Ameryka Łacińska
Gdy pisaliśmy o Haiti, to zazwyczaj dotyczyło to strasznych wydarzeń takich jak katastrofy, brutalne przestępstwa gangów czy wręcz morderstwo prezydenta. Dlaczego ten kraj wydaje się stać na skraju upadku, gdy sąsiadująca Dominikana ma się dużo lepiej? The New York Times ma dla was artykuł o historii Haiti, który może rzucić trochę światła na tę zagadkę. Mało osób wie, jak dużym obciążeniem finansowym dla tego państwa były reparacje związane z niewolnictwem – reparacje jakie byli niewolnicy musieli wypłacać swoim dawnym oprawcom. [The New York Times]
„W odpowiedzi na agresję na Ukrainę Federację Rosyjską (FR) wyraźnie poparły w Ameryce Łacińskiej (AŁ) jedynie sojusznicze reżimy na Kubie, w Nikaragui i Wenezueli. Poza wyjątkami, jak Chile i Kolumbia, większość państw regionu – mimo potępienia rosyjskiej inwazji na forum ONZ – niejednoznacznie ocenia działania Rosji i przyczyny wojny.” Dlaczego państwa tego regionu reagują w taki sposób, tłumaczy Polski Instytut Spraw Międzynarodowych. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Kuba jest państwem, które bardzo mocno postawiło na sektor zdrowotny. To na tej wyspie obywatele mają najlepszy w Ameryce Łacińskiej dostęp do lekarzy, a służby medyczne są narzędziem budowania pozycji międzynarodowej państwa. Kuba wielokrotnie wysyłała swoje misje medyczne w różne, dotknięte problemami regiony świata. Obecnie 500 medyków zacznie misję w Meksyku. Jednak w tym samym czasie Kubańczycy mają spore problemy z dostępem do leków. O paradoksach kubańskiej medycyny opowiada Joanna Szyndler, reporterka i autorka książki „Kuba-Miami. Ucieczki i powroty”.
Ameryka Północna
W strzelaninie w szkole w Uvalde w Teksasie zginęło 19 dzieci oraz dwójka nauczycieli. Osiemnastoletni sprawca wcześniej zamordował swoją babcię. Ataku dokonał przy pomocy dwóch, kupionych niedługo po osiemnastych urodzinach karabinach, AR-15. Mąż jednej z zabitych nauczycielek zmarł na zawał. Długi artykuł w The New Yorker przedstawia wydarzenia, które doprowadziły do tego, że prawdziwe stało się określenie: „One nation, under guns”. [CNN], [The New Yorker]
Gini Thomas, żona sędziego Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych Clarence'a Thomasa, nakłaniała urzędników stanu Arizona, żeby sfałszowali wynik wyborczy w wyborach prezydenckich w 2020 roku. Sędzia Thomas z kolei stworzył teorię prawną, według której władze stanowe mogą zlekceważyć wynik wyborczy. Ich działania oraz brak jakichkolwiek konsekwencji wobec tych działań daje wgląd w to, jak może wyglądać zamach stanu w 2024 r. [Slate]
W prawyborach na kandydata Republikanów na stanowisko gubernatora stanu Georgia wygrał zajmujący obecnie to stanowisko Brian Kemp. Pokonał wspieranego przez Donalda Trumpa Davida Perdue o ponad 50 punktów procentowych. Nie jest to jedyna porażka trumpistów i wyznawców Big Lie, teorii o sfałszowanych wyborach prezydenckich w 2020 r. The Brookings Institution przygotował zestawienie, z którego wynika, że temat ten został porzucony przez większość polityków tej partii. [The Brookings Institution]
Nie tylko Kościół katolicki ma problem ze skandalami seksualnymi. Południowa Konwencja Baptystyczna to największa ewangelikalna organizacja religijna w Stanach Zjednoczonych. The Economist pisze o setkach (sic!) skandali seksualnych jakie organizacja ta ukrywała oraz tym jak, to może wpłynąć w na jej dalszy los. Artykuł Christian Today oddaje głos członkowi tej wspólnoty religijnej, który brał udział w walce z tymi nadużyciami ale i tak jest obecnie zszokowany ich skalą. [The Economist], [Christian Today]
Oceania
Wybory i po wyborach, a Australia ma nowy rząd. Polski Instytut Spraw Międzynarodowych pisze o tym, co zdecydowało o porażce poprzedniego rządu, jak będzie wyglądał skład nowego oraz dlaczego polityka zagraniczna zbytnio się nie zmieni. Politico za to przewiduje reset w stosunkach między UE a Australią. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [Politico]
Ekonomia i gospodarka
Odbył się szczyt w Davos. Politico ma mnóstwo materiałów z nim związanych. Dla niecierpliwych jest artykuł podsumowujący cały szczyt oraz starający się wyciągnąć z niego wnioski – znajdziecie go pod pierwszym linkiem. Pod drugim znajdziecie przegląd POLITICO Davos Playbook. Są to codzienne newslettery, z których można się było dowiedzieć o tym co się danego dnia dzieje i na co warto zwracać uwagę. [Politico #1], [Politico #2]
Chociaż Rosja nie została zaproszona na tegoroczny szczyt w Davos, to była obecna jako temat wielu dyskusji. Ukraina wykorzystała też okazję do zwrócenia Uwagi na siebie i swoje obecne problemy. Jednym ze sposobów było wykorzystanie dawnego lokalu zwanego Russian House do pokazywanie wystawy o zbrodniach wojennych dokonywanych przez rosyjskie wojsko w Ukrainie. [CNBC]
Autor: Jan Barcik, Davos „Do Doliny Krzemowej wybrała się delegacja z Parlamentu Europejskiego, by odwiedzić największe firmy cyfrowe. Wszystko w związku z rozwojem i kontrolą nad działaniami big techów. O szczegółach rozmawiamy z Maciejem Broniarzem z Centrum Nauk Sądowych Uniwersytetu Warszawskiego.” O tym, czy UE będzie miała ambasadę przy Facebooku, usłyszycie w podcaście Tok FM.
Nauka i Technologia
Możecie teraz sami naprawić swojego iphone'a w domu. Wystarczy, że wypożyczycie od firmy Apple sprzęt, jaki będzie wam do tego potrzebny. Serwis The Verge przetestował, jak to działa w praktyce i czy jest warte zachodu. [The Verge]
Małpia ospa powoli rozprzestrzenia się na kolejne kraje; specjaliści jednak zapewniają, że nie jest tak groźna jak koronawirus. Jedna z organizacji przy ONZ zajmująca się ochroną zdrowia wyraziła zaniepokojenie tym, jak media podchodziły do informowania o tej chorobie, często stygmatyzując osoby LGBTQ. Nie dość, że nie ma to pokrycia w wiedzy naukowej (osoby z tej grupy nie są bardziej narażone na zakażenie) to może to utrudnić rzetelną walkę z rozprzestrzenianiem się tej choroby. [ONZ]
Chociaż ekranoplany kojarzyć możemy głowie z projektami Związku Radzieckiego, to opracowanie własnej, nowoczesnej konstrukcji ogłosiła amerykańska Agencja Departamentu Obrony do spraw Zaawansowanych Projektów Badawczych DARPA. O założeniach i przeznaczeniu „Liberty Liftera” oraz o tym, jaki związek ma z tym rywalizacja z Chinami, piszą [Konflikty.pl]
Naukowcy zajmujący się genetyką byli przerażeni, kiedy odkryli fragmenty swoich prac w rasistowskim manifeście, jaki zostawił po sobie morderca z Bufallo, o którego zbrodni pisaliśmy tydzień temu. Genetycy zastanawiają się, czy mogli zrobić cokolwiek, żeby utrudnić wykorzystywanie swoich badań przez rasistów. [STAT]
Idee, Kultura, Społeczeństwo
Maj czyli średniowieczny miesiąc miłości. Magdalena Łanuszka w podkaście Sztuka Powszechnie Nieznana opowiada o wybranych, średniowiecznych przedstawieniach majowej miłości. Bardzo często przedstawiano zakochanych jako parę flirtującą w ukwieconym ogrodzie; atrybutem kochanka zazwyczaj był sokół, ponieważ polowanie z sokołem porównywano do polowania na serce damy. [Tygodnik Powszechny]
Proces sądowy, jaki aktor Johnny Depp wytoczył byłej żonie Amber Heard, zdaje się przykuwać uwagę całego świata. Nie będziemy zagłębiali się w szczegóły samego procesu, ale chcemy zwrócić uwagę na zjawisko, jakie mu towarzyszy. Nie jest zaskakujące, że fani Deppa będą uważali oskarżenia jego byłej żony za bezzasadne ale ilość hejtu, jaki się na nią wylewa może być zaskakujący – tak samo jak absurdalność niektórych teorii mających ją zdyskredytować (jedna z nich twierdzi, że zamordowała swoją matkę, żeby ta nie mogła w sądzie zeznawać na korzyść Deppa). Kaitlyn Tiffany pisze dla The Atlantic, że w tym momencie nie chodzi już o fandom Johnnego Deppa, tylko o anty-fanów Amber Heard. W Vice za to możecie przeczytać o tym, że skrajnie prawicowa strona internetowa inwestowała tysiące dolarów w reklamy niezbyt rzetelnych artykułów mających przekonywać, że w tej sprawie Depp jest całkowicie niewinny. [The Atlantic], [Vice]
„We wspomnieniach polskich podróżników z dawnych epok występuje wiele elementów ponadnaturalnych, których pochodzenie trudno racjonalnie wytłumaczyć. Ich autorzy uznawali je za autentyczne, a niektórzy z nich twierdzili, że widzieli je na własne oczy.” Zapraszamy na wycieczkę przez krainę niezwykłej wyobraźni dawnych polskich podróżników. [Hrabia Tytus]
Drogi czytelniku, dziękujemy, że jesteś z nami. Uważasz, że więcej osób powinno przeczytać ten numer lub chcesz podziękować nam za tworzenie go?