Wydanie 85, 17.06.2022
To z wizytą głów państwa w Kijowie, opresją zakonnic i chińską bazą w Kambodży
Osoba odpowiadająca za pisanie wstępów wyjechała wcześniej na długi weekend. Miłej lektury.
Normalnie w tym miejscu piszemy o stronie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj. Jednak w obecnej sytuacji chyba ważniejsza jest pomoc poszkodowanym przez rosyjską inwazję. Polski rząd przygotował stronę zawierającą listę organizacji, którym można wpłacać pieniądze na pomoc Ukrainie.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową - wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
Niestety musimy Wam polecić reportaż o tym jak zakonnice miały pozwalać na katowanie dzieci w ośrodku jaki prowadziły w Jordanowie. Jeśli czytając ten tekst będziecie mieli uczucie deja vu to będzie to normalne. Może się wam przypomnieć sprawa siostry Bernadetty z 2014 roku. Najwyraźniej od tego czasu nie za wiele się zmieniło. [Wirtualna Polska]
„Do Polski uciekły tysiące ukraińskich dzieci i młodzieży, którym nie towarzyszą rodzice. Opiekują się nimi babcie, rodzeństwo, nauczyciele. Wiele znikło z radarów polskiego państwa.” Jeśli interesuje was los ukraińskich dzieci w Polsce to serdecznie polecamy ten reportaż z [Tygodnika Powszechnego].
Czy będą silosy na ukraińskie zboże w Polsce? Prezydent Joe Biden mówił o tym jako elemencie planu, który umożliwi transport ukraińskiego zboża do innych krajów. Jednak z tego co donosi serwis PAP minister infrastruktury Andrzej Adamczyk twierdzi, że strona polska jeszcze nie zna szczegółów. [Politico], [PAP]
„Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł, że Polska, przerywając kadencję sędziego Waldemara Żurka w KRS, naruszyła art. 6 ust. 1 (prawo dostępu do sądu) Konwencji, a także art. 10 (wolność słowa) – szykanując go za medialne wypowiedzi.” [OKO.press]
Europa
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich i Konflikty.pl.
Prezydenci Francji, Niemiec i Włoch złożyli wspólną wizytę w Kijowie. Politico pisze o tym jakie znaczenie ma ta wizyta przed przyszłotygodniowym spotkaniem głów państw UE, gdzie ma być podjęta decyzja o tym czy Ukrainie zostanie nadany status państwa kandydującego. Poza tymi trzema prezydentami Kijów odwiedził także prezydent Rumunii. [Politico]
Kamil Całus w materiale Ośrodka Studiów Wschodnich odpowie na wszystkie pytania jakie można mieć na temat Mołdawii. Zarówno związane z lokalną sytuacją polityczną czy gospodarczą jak i tym jak wojna w Ukrainie wpływa na sytuację w regionie.
Pierwszy lot deportacyjny z Wielkiej Brytanii do Rwandy został powstrzymany przez interwencje Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Priti Patel, ministra ds. wewnętrznych oznajmiła, że podejmie dalsze kroki, żeby doszło do deportacji. Więcej o pomyśle deportacji z Wielkiej Brytanii do Rwandy możecie przeczytać w Wydaniu 76. [Euronews]
„Od lipca Słowacja znacząco zwiększy wsparcie dla rodzin z dziećmi – podwyższy ulgę podatkową na dziecko i wysokość świadczenia wychowawczego (zob. Aneks), a w styczniu 2023 r. uruchomi program mieszkań pod wynajem.” O prorodzinnej ofensywie rządu Słowacji pisze [Ośrodek Studiów Wschodnich].
Tydzień temu zapowiadaliśmy wybory parlamentarne we Francji więc w tym tygodniu przedstawiamy wam wyniki pierwszej tury tych wyborów. France24 ma dla was informacje kto wygrał, kto przegrał i jak wygląda sytuacja przed drugą turą. [France24]
W minioną niedzielę odbyły się także wybory we Włoszech. Były to jedynie wybory do władz lokalnych ale nawet tutaj można zaobserwować jak skrajnie prawicowa partia Fratelli d’Italia (Bracia Włosi) rośnie w siłę. Więcej informacji o samej partii znajdziecie w Wydaniu 35. [Politico]
Białoruski reżim kontynuując represje wymierzone w mniejszość polską likwiduje polskie szkolnictwo. Licząca niecałe 300 tysięcy osób białoruska Polonia miała tylko dwie szkoły, gdzie zgodnie z białoruską konstytucją, nauczano w języku polskim. W wyniku decyzji Aleksandra Łukaszenki ze stycznia tego roku, polskie szkoły w Grodnie i Wołkowysku będą nauczać w języku rosyjskim lub białoruskim. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Bliski i Środkowy Wschód
Joe Biden odwiedzi Arabię Saudyjską oraz Izrael. Kontrowersyjna wizyta w Arabii Saudyjskiej odbywa się po okresie chłodu w relacjach między państwami. Powodem były między innymi interwencja saudyjska w Jemenie oraz zabójstwo dziennikarza Dżamala Chaszukdżiego. Amerykanie chcą skłonić Saudów do zwiększenia wydobycia ropy w celu stabilizacji światowych cen surowca jak również ograniczyć rosnące w regionie wpływy Chin. [DW]
Rosyjscy propagandziści chcąc umniejszyć rolę zachodnich sankcji na ich kraj podają przykład Iranu – państwa od ponad 40 lat znajdującego się pod różnego rodzaju sankcjami i jednak ciągle odpowiednio funkcjonującego. Zatem jak to jest z tymi sankcjami na Iran i ich wpływem na irańską gospodarkę? Gdzie powoduje to największe trudności, a które okazały się względnie bezbolesne? Prosto z Teheranu opowiada Marcin Krzyżanowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Warsaw Institute.
W Iranie doszło do zatrucia i hospitalizacji ponad 130 osób, które zatruły się gazem technicznym w fabryce węglanu sodu. Jest to kolejne w ostatnim czasie wydarzenie, które pociąga za sobą wiele ofiar. Niedawno doszło do zawalenia się budynku wielorodzinnego w wyniku którego zginęło 40 osób. 20 ofiar śmiertelnych przyniosło wykolejenie się pociągu w trudno dostępnym terenie. [DW]
W kwietniu tego roku Talibowie ogłosili dekret zakazujący uprawy maku oraz handlu opium, których Afganistan jest największym światowym producentem. Gdy talibowie rządzili krajem w latach 1996-2001 skutecznie udało im się ograniczyć produkcję tego narkotyku. Czy w sytuacji poważnego kryzysu gospodarczego uda im się powtórzyć to osiągnięcie? O afgańskim rolnictwie oraz o powiązaniach talibów z narkobiznesem opowiada Jagoda Grondecka, reporterka i korespondentka pracująca w Afganistanie.
W wyniku prowadzenia przez Turcję operacji wojskowej w północnym Iraku, w ataku dronowym zginął 12-letni jezydzki chłopiec. Jazydzka milicja, która powstała do obrony przed tak zwanym państwem islamskim, które dokonało ludobójstwa na tej grupie etno-religijnej, jest przez Turcję oskarżana o bycie integralną częścią uznawanej za terrorystyczną Partii Pracujących Kurdystanu. Władze w Bagdadzie nie potępiły jeszcze ataku, co wzbudza dodatkowe oburzenie wśród jazydzkiej społeczności. [Al-Monitor]
W efekcie politycznego klinczu w Iraku (od wyborów w październiku 2021 roku nie sformowano rządu) parlamentarzyści ugrupowania szyickiego duchownego Muktady As-Sadra złożyli rezygnację na ręce przewodniczącego parlamentu. Sadryści byli największym ugrupowaniem i mieli 73 z 329 mandatów. Na ich miejsce wejdą kolejne osoby według wyników głosowania. Czy ta zmiana doprowadzi do sformowania nowego, stabilnego rządu czy też do nowych wyborów? Czas pokaże. [Al-Monitor]
Azja
Tydzień temu pisaliśmy, że słowa jednej polityczki partii rządzącej w Indiach doprowadziły do napięć w stosunkach z wieloma muzułmańskimi państwami. W samych Indiach też wywołało to duże napięcia społeczne i protesty. Po jednym z takich protestów w stanie Uttar Pradesh władze lokalne zrównały z ziemią domy kilku osób, które rzekomo miały związek z tymi protestami. BBC pisze więcej o tej sprawie a Tygodnik Powszechny ma artykuł o tym jak wrogość wobec muzułmanów stała się częścią indyjskiej polityki. [BBC], [Tygodnik Powszechny]
6 czerwca obiegł świat artykuł The Washington Post o chińskiej bazie wojskowej w Kambodży. Serwis Konflikty.pl podsumowuje nie tylko te najnowsze doniesienia ale także przypomina podobne doniesienia o wojskowej współpracy między Kambodżą a Chinami. Dowiecie się nie tylko dlaczego baza wojskowa w tym kraju byłaby znacząca dla regionalnej geopolityki ale także o tym co Stany Zjednoczone mogły zrobić żeby do tego nie dopuścić. [Konflikty.pl]
Afryka
Rząd Tanzanii jest w sporze z Masajami. Przedmiotem sporu jest teren, z którego rząd chce przesiedlić około 150 tysięcy Masajów. Al-Dżazira przedstawia historię tego konfliktu oraz obecną sytuację, na tyle na ile jest o możliwe przy aktywnym blokowaniu dostępu do informacji przez rząd Tanzanii. [Al-Dżazira]
Las deszczowy w kotlinie Konga jest drugim największym na świecie. Tak samo Demokratyczna Republika Konga już kilka lat zrzędu jest druga co do utraty starodrzewiu, po Brazylii. Oficjalnie prawie cała wycinka w Kongo jest nielegalna, ale fakt, że 6 poprzednich ministrów odpowiedzialnych za ochronę lasu jest oskarżonych o nielegalną sprzedaż drewna jest wystarczającą odpowiedzią na to, jak, pomimo zakazów, dochodzi do wycinki na taką skalę. Znaczna część ściętych drzew zostaje spławiona rzeką Kongo. O tym jakie niebezpieczeństwa i ryzyka się z tym wiążą możecie przeczytać w [The New York Times]
Mbeubeuss, główne wysypisko śmieci w Dakarze i jedno z największych w Afryce jest równocześnie miejscem pracy dla setek okolicznych mieszkańców. Zbieracze wybierają spośród śmieci żelazo, aluminium oraz plastik, które przez pośredników trafia do zakładów przemysłowych w celu ponownego użytku. Wysypisko śmieci jest źródłem pieniędzy, ale mieszkańcy zwracają uwagę na pogarszanie stanu zdrowia ze względu na zanieczyszczone powietrze. [Reuters]
Ameryka Łacińska
W niedzielę odbędzie się w Kolumbii druga tura wyborów prezydenckich. Jeśli nie pamiętacie kto przeszedł do drugiej tury to artykuł Reutersa wam to przypomni. Dowiecie się też z niego, że chociaż jeden kandydat prowadzi w większości sondaży to jego przewaga jest na tyle mała, że trudno powiedzieć, że ma on zapewnione zwycięstwo. [Reuters]
„Kobiety walczące w szeregach kolumbijskiej partyzantki FARC miały zakaz zachodzenia w ciążę i były zmuszane do aborcji. Gdy grupa podpisała porozumienia pokojowe, ich dawni towarzysze z dnia na dzień zepchnęli je do roli matek i gospodyń domowych.” Wyjątkowo zapraszamy do przeczytania (a nie słuchania) reportażu przygotowanego przez Domę Matejko z Działu Zagranicznego. Chociaż jak ktoś zdecydowanie woli słuchać to jest wersja audio tego reportażu dostępna na stronie jak i w serwisach podcastowych. [Dział Zagraniczny], [Spotify]
Jeanine Áñez, była prezydentka Boliwii, została skazana przez sąd za przeprowadzenie zamachu stanu, który wyniósł ją na stanowisko prezydentki. Jej obrońcy uważają, że jest to proces polityczny a obrońcy praw człowieka mają wątpliwości czy proces odbywał się z zachowaniem demokratycznych standardów. [Reuters]
Ameryka Północna
Według raportu o przemocy seksualnej w Kanadyjskim wojsku, dla kobiet będących częścią tej formacji większe niebezpieczeństwo stanowią inni żołnierze niż przeciwnicy. [The Guardian]
W 2018 roku Alek Minassian pod wpływem skrajnej ideologii zabił 11 osób za pomocą samochodu. Teraz sąd w Toronto skazał go za to na dożywocie. Jeśli zastanawiacie się co złego mogą zrobić incele to to jest właśnie przykład do czego może doprowadzić ta skrajna, antykobieca ideologia. [The Guardian]
W poprzednim tygodniu miała miejsce eksplozja w gazoporcie we Freeport. Według ostatnich doniesień naprawy będą trwać do końca tego roku. Gazoport we Freeport jest drugim największym w Stanach Zjednoczonych, a jego uszkodzenie pogarsza bezpieczeństwo energetyczne Europy. [Houston Chronicle]
Kanada i Dania porozumiały się w sprawie przebiegu granicy na małej wyspie w Arktyce. Spór trwał od 1971 roku. [Reuters]
W związku ze Szczytem Ameryk Meksyk rozwiązał karawanę migrantów kierującą się w stronę USA. Miało to przebiec w zgodzie z organizatorami karawany, a migranci mają otrzymać dokumenty pozwalające na dłuższy pobyt w Meksyku. Według aktywistów była to jedna z większych karawan w ostatnich latach. [Reuters]
Międzypartyjna grupa dwudziestu senatorów przygotowała projekt dotyczący kontroli broni. Pakiet zakłada m.in utrudnienia w zakupie broni dla osób poniżej 21 roku życia, zwiększenie środków przeznaczonych na opiekę psychologiczną oraz zabezpieczenie szkół. [Politico]
Według sprzedawców oraz producentów kamizelek kuloodpornych rośnie na nie popyt. Oprócz tradycyjnych kamizelek sprzedawane są również kuloodporne koszulki oraz plecaki. Podobny wzrost zakupów można było odnotować po wydarzeniach 6 stycznia 2021, o czym mogliście przeczytać w wydaniu 13. [NPR]
Gubernator stanu Ohio podpisał ustawę pozwalającą nosić broń nauczycielom podczas zajęć lekcyjnych. Wymogiem jest przejście 24 godzinnego szkolenia. [NPR]
Oceania
Na szczycie w Singapurze poświęconemu amerykańsko-chińskiej rywalizacji oraz konflikcie w Ukrainie minister obrony Fiji nazwał zmiany klimatu największym zagrożeniem dla swojego państwa. [BBC]
Ekonomia i gospodarka
W związku z rozwojem swoich produktów na rynkach afrykańskich Amazon szuka nowych pracowników m.in w Nigerii. Rest of World ma dla was więcej szczegółów. [Rest of World]
Nie tylko w Polsce urzędy podnoszą stopy procentowe. W Stanach Zjednoczonych Fed (czyli System Rezerwy Federalnej, pełniący zadania banku centralnego) podniósł stopy o 75 punktów bazowych. Z artykułu CNBC dowiecie się dlaczego podwyżka, chociaż spodziewana przez rynki, wywołała tyle szumu medialnego. [CNBC]
Nauka i Technologia
Mogliście ostatnio zobaczyć grafiki wygenerowane przez algorytm na podstawie krótkiego opisu podanego przez człowieka. Niektóre z tych grafik były nieporadnie śmieszne ale niektóre trudne do odróżnienia od pracy artysty. Jest to obecnie gorący temat i pewnie zastanawiacie się jak to działa. Serwis Vox ma dla was niedługi materiał, który w przystępnej formie wszystko wytłumaczy.
Mniej osób chorych na koronawirusa zdaje się być dobrą informacją. Dla badań nad nowymi lekami na tę chorobę jest to to jednak problem. Mniejsza liczba chorych oznacza mniejszą liczbę osób chętnych do udziału w badaniach klinicznych co znacznie wydłuża ich trwanie. [Nature]
Google razem z World Resources Institute przygotował narzędzie, które umożliwi szeroki dostęp do danych na temat tego jak zmieniła się powierzchnia Ziemi na przestrzeni ostatnich lat. Dane te mogą pomóc w różnych dziedzinach nauki o czym przeczytacie na stronie Google. Nathan Ruser, badasz instytutu ASPI Cyber Policy wykorzystał to narzędzie to zobrazowania jak zmieniały się tereny w chińskim Śinciangu gdy przeprowadzano czystki na Ujgurach. [Google], [Nathan Ruser @ Twitter]
Jak wyżywić światową populację i nie zniszczyć przy tym planety? To pytanie zdaje się być szczególnie aktualne podczas obecnego kryzysu żywnościowego wywołanego rosyjską inwazja na Ukrainę. Odpowiedzią na to pytanie nie jest ekologiczne rolnictwo, które wymaga zdecydowanie więcej terenów uprawnych. Rozwiązanie zdaje znajdować się w laboratoriach i w "fabrykach" białka i tłuszczu produkowanych przez mikroby.
Naukowcy obawiali się, że zmiany wywołane przez katastrofę klimatyczną doprowadzą do wyginięcia białych niedźwiedzi. Odkryta niedawno grupa zwierząt, która radziła sobie bez lodu daje jednak nadzieję na przetrwanie tych zwierząt. [The Guardian]
Zanieczyszczenie powietrza mocno wpływa na nasze zdrowie i życie. Badacze donoszą, że wpływać może także na otyłość. Zanieczyszczenia mogą oddziaływać na nasz układ nerwowy i zaburzać mechanizmy regulujące nasz apetyt. Więcej w podcaście.
Idee, Kultura, Społeczeństwo
Jeśli czytając reportaż o zakonnicach z Jordanowa zastanawialiście się jak to się mogło stać to niestety nie mamy dla was prostych odpowiedzi. Chociaż sami przypomnieliśmy sprawę siostry Bernadetty to musicie pamiętać, że zakonnice są także ofiarami opresyjnego systemu kościelnego. Pierwszy film to rozmowa Tygodnika Powszechnego dotycząca tego, że ofiarami przestępstw seksualnych w Kościele katolickim są nie tylko dzieci ale także zakonnice. Drugi to zapis panelu dyskusyjnego z autorką książki Zakonnice odchodzą po cichu.
Jeśli słyszeliście o polskiej szkole plakatu ale nigdy się nie zagłębiliście w ten temat to artykuł Z DailyArt Magazine jest właśnie dla was. Opisuje on zwięźle zarówno to dlaczego artyści zainteresowali się robieniem plakatów filmowych jak i opisuje to co sprawiło, że niektóre polskie plakaty zyskały uznanie na świecie. [DailyArt Magazine]
Wczoraj w Kościele katolickim obchodzono Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (znanej częściej jako Boże Ciało). Jest to jedno z najważniejszych katolickich świąt. Co ciekawe, jego pierwsze obchody pochodzą z trzynastowiecznej Francji i początkowo były oskarżane o herezję. [HistMag]
Drogi czytelniku, dziękujemy, że jesteś z nami. Uważasz, że więcej osób powinno przeczytać ten numer lub chcesz podziękować nam za tworzenie go?