Wydanie 90, 22.07.2022
To z energią w Europie, móżdżkami dzięciołów i kryzysem mieszkaniowym w Iranie
Wysokie temperatury jakie ostatnio są w Polsce potrafią wręcz utrudnić myślenie, Może to tłumaczy, że rząd PiS pierwsze zdymisjonował ministra Naimskiego, a potem chwalił go jako świetnego specjalistę. W każdym razie unikajcie wychodzenia na słońce, pijcie dużo wody to może uda się wam uniknąć takich dziwnych sytuacji.
Kiedyś w tym miejscu pisaliśmy o stronie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj. Jednak w obecnej sytuacji chyba ważniejsza jest pomoc poszkodowanym przez rosyjską inwazję. Polski rząd przygotował stronę zawierającą listę organizacji, którym można wpłacać pieniądze na pomoc Ukrainie. Jeśli chcecie pomóc Ukrainie walczyć z najeźdźcą to możecie wziąć udział w zbiórce na polskie bezzalogowce - amunicję krążącą dla ukraińskiego wojska.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową - wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
Dorota Próchniewicz z Krytyki Politycznej pyta, czy po reportażu Jadczaka i Farona o sytuacji osób z Domu Pomocy Społecznej w Jordanowie, sytuacja osób z niepełnosprawnościami w jakiś sposób się zmieniła. Niestety jest to przygnębiająca prezentacja patologii w polskiej pomocy społecznej. [Krytyka Polityczna]
Wiecie, że za spacer po lesie może grozić wam kara więzienia? Nie, nie chodzi o kolejne zamknięcie lasów z powodu koronawirusa ale o „utrudnianie” myśliwym polowania. Archiwum Osiatyńskiego opisuje sprawę pani Małgorzaty Bednarek, która od 2021 roku ma już dwie sprawy karne wytoczone przez myśliwych. [Archiwum Osiatyńskiego]
„Sondaże na zamówienie, rozprowadzanie tematów po mediach, kreowanie konfliktów wewnątrz obozu władzy, »topienie« politycznych przeciwników w rządzie i partii — to metody, które otoczenie Mateusza Morawieckiego na osobiste polecenie premiera stosuje, zarządzając oficjalnym przekazem. W tej propagandowej maszynie liczy się w zasadzie jedno: utrzymanie szefa na stanowisku. Kosztem kraju, a nawet PiS-u.” [Onet]
Jeśli wybieracie się w wakacje w Tatry to pamiętajcie, że Tatrzański Park Narodowy przygotował ciekawą akcję edukacyjną PoSzlaki. Codziennie, w 6 popularnych punktach TPN będą prowadzone prelekcje o tatrzańskiej przyrodzie, w tym tej, której czasami nie zauważamy idąc szlakiem, zasadach panujących w Parku i bezpieczeństwie. Dodatkowo organizowane będzie zwiedzanie Kuźnic czy też tematyczne prelekcje przy ognisku. [Tatrzański Park Narodowy]
Wojna w Ukrainie
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich.
W piątek Ukraina i Rosja mają podpisać porozumienie na temat eksportu zboża z obszaru Morza Czarnego. Do tej pory Rosjanie blokowali statki z ukraińskim zbożem w portach ale to ma się zmienić. Oczywiście nikogo nie powinno dziwić to, że ukraińskie władze otwarcie mówią, że nie mają zaufania do tego, że Rosja będzie przestrzegała podpisanej umowy. [Euronews]
Prezydent Zełenski odwołał ze stanowiska szefa Służby Bezpieczeństwa Ukrainy jak i prokuratorkę generalną. Dlaczego zostali odwołani, kto ich tymczasowo zastąpi oraz jak ta decyzja może zostać odebrana w kraju gdzie ciągle toczy się wojna pisze [The Kyiv Independent].
„19 lipca komisja konkursowa zatwierdziła wybór Ołeksandra Kłymenki na szefa Specjalnej Prokuratury Antykorupcyjnej (SAP) – wydzielonej jednostki Prokuratury Generalnej przygotowującej akty oskarżenia na podstawie materiałów dostarczonych przez Narodowe Biuro Antykorupcyjne Ukrainy (NABU)” Dlaczego jest to ważna informacja pisze [Ośrodek Studiów Wschodnich].
Jak wiemy Niemcy mają problem z wysłaniem broni Ukrainie. Inny pomysł, czyli plan dostarczania niemieckiej broni państwom NATO, które przekazują własne uzbrojenie Ukraine, również zdaje się prowadzić do kolejnej niemieckiej kompromitacji. [Konflikty.pl]
„Energetyka ukraińska mimo wojny trzyma się dobrze. Miasta są oświetlone, elektrownie działają. Rosjanie zajęli tylko jedną działającą siłownię atomową. Pozostałe trzy pracują w ukraińskim systemie energetycznym. Problemem są kadry. Zbyt wiele było tam kontaktów z Rosją. To wzbudza podejrzenia. Czy słuszne? To mają wyjaśnić ukraińskie służby. (…) Rozmawiamy o tych sprawach ze specjalistką od ukraińskiej energetyki, byłą pracownicą Enerhoatomu Olgą Kosharną.” [WNP]
Chociaż nie jest to pierwszy konflikt zbrojny relacjonowany w mediach społecznościowych to chyba jest pierwszy relacjonowany tak intensywnie. W tym odcinku podcastu serwisu The Kyiv Independent będzie mowa właśnie o roli mediów społecznościowych w czasie wojny, szerzeniu za ich pomocą dezinformacji oraz tym jak wygląda moderowanie treści związanych z wojną.
Europa
W Wielkiej Brytanii został pobity rekord gorąca a niektóre pasy startowe na lotniskach się topią. Na półwyspie Iberyjskim z powodu upałów zmarło ponad 2000 osób. Jeśli chcecie się dowiedzieć skąd te upały (chociaż odpowiedź na to pytanie powinniście już znać) oraz dlaczego się nimi przejmujemy skoro w innych częściach świata takie temperatury regularnie występują to Politico ma dla was odpowiedzi. [Politico], [BBC].
Prezydent Włoch Mattarella rozwiązał parlament, przyspieszone wybory odbędą się 25 września. Decyzja została podjęta po złożeniu rezygnacji przez premiera Mario Draghi, który stracił poparcie większości parlamentarnej. [EuroNews]
Węgierski parlament przegłosował rezolucję wzywającą do ograniczenia roli Parlamentu Europejskiego. Do głosowania doszło po zablokowaniu środków z Funduszu Odbudowy przeznaczonych dla Węgier. [EuroNews]
Ale to inna decyzja FIDESZu wywołała protesty, w ramach których zablokowano jeden z głównych mostów Budapesztu. W odpowiedzi na zmiany opodatkowania małych przedsiębiorstw (głównie jednoosobowych działalności gospodarczych) Węgrzy wyszli na ulice. Do tej pory około 450 tysięcy Węgrów płaciło mały, stały podatek w ramach systemu KATA. Decyzja rządu znacznie ograniczy liczbę osób mogących korzystać z tego systemu rozliczeń. Tydzień temu pisaliśmy o pierwszych protestach a w związku z ich kontynuacją mamy dla was artykuł, który trochę lepiej tłumaczy ich przyczynę. [AP News]
Albania i Północna Macedonia w końcu rozpoczną rozmowy dotyczące rozpoczęcia procesu akcesyjnego do UE. Reuters pisze o trudnych negocjacjach jakie doprowadziły do tego momentu oraz o długiej drodze jaka jeszcze czeka te dwa kraje. [Reuters]
Unia Europejska dała zielone światło Chorwacji na przyjęcie waluty Euro. Ma to nastąpić 1 stycznia 2023 roku. [France24]
Walka o rolę lidera (lub liderki) partii konserwatywnej w Wielkiej Brytanii dobiegają końca. Na placu boju pozostał Rishi Sunak oraz Liz Truss. Kim są ci kandydaci, jak będzie przebiegał ostatni etap głosowania oraz kto z nich ma większe szanse na wygraną dowiecie się z artykułu serwisu [Euractiv].
Bliski i Środkowy Wschód
Zakończyła się wizyta Joe Bidena na Bliskim Wschodzie. Czy amerykańskiemu prezydentowi udało się osiągnąć zamierzone cele? I co tak właściwie było celami tej wizyty. Polecamy podsumowanie od CNN oraz w wersji audio od Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. [CNN]
W Teheranie spotkali się Władimir Putin oraz Recep Tayyip Erdoğan. Co wynika z ich spotkania w Iranie, jakie sprawy najpewniej znalazły się na tapecie, a także jaki jest stan relacji Rosyjsko Tureckich – opowiadają analitycy OSW Witold Rodkiewicz oraz Adam Michalski.
Na irackie miasto Zachu spadły pociski artyleryjskie zabijając co najmniej 9 osób, w tym 2 dzieci. Turystyczne miasto zamieszkane jest głównie przez Kurdów, a o atak oskarżana jest operująca w tej części Iraku armia Turecka, która prowadzi „operację antyterrorystyczną”. W reakcji na te doniesienia przez Irak przetoczyła się fala dużych protestów i wystąpień antytureckich. Obecnie Turcja odcina się od odpowiedzialności za atak. [Al-Monitor], [Puls Lewantu @ Facebook]
Jak donoszą organizacje asyryjskie, które ze względu na wojnę znajdują się dzisiaj poza Syrią, w Syrii dochodzi o zorganizowanej grabieży ich majątku. Mowa tutaj o podrabianiu dokumentów własności i przejmowaniu nieruchomości. Kradzież na taką skalę nie mogłaby mieć miejsca bez choćby przyzwolenia miejscowych władz. [Al-Monitor]
Kryzys mieszkaniowy dotyka również Iran i jego miasta. Przy inflacji przekraczającej 50% i wzroście kolejnych kosztów życia, przez ostatnie 5 lat nieruchomości zdrożały nawet dziewięciokrotnie, a opłaty za wynajem przy odnawianiu kontraktów są podnoszone dwukrotnie. Administracja próbując walczyć z tym zjawiskiem wprowadziła maksymalny wzrost opłat na wynajem jednak wydaje się, że prawo to jest na ten moment martwe. [Al-Monitor]
Azja
Skandal w lokalnym chińskim banku wyprowadził ludzi na ulice. Artykuł The New York Times przedstawia historię jak ludzie stracili całe swoje oszczędności i zastanawia się czy tego typu sytuacje mogą zachwiać wiarę obywateli we władze, które szczyciły się tym, że są w stanie zapewnić stabilność swoim obywatelom. Jeśli nie macie czasu to Ośrodek Studiów Wschodnich za to przygotował krótką analizę na ten sam temat. [The New York Times], [Ośrodek Studiów Wschodnich]
10% światowych zgonów związanych z wypadkami samochodowymi występuje w Indiach chociaż do tego kraju przypisanych jest jedynie 1% aut sprzedawanych globalnie. Chcąc zwiększyć bezpieczeństwo nowych aut sprzedawanych w Indiach rząd planuje zwiększyć wymaganą liczbę poduszek powietrznych w nowych autach z 2 do 6. Największy producent motoryzacyjny jednak protestuje. Artykuł BBC dobrze wyjaśnia zawiłości gospodarczo-polityczne indyjskiego rynku samochodowego. [BBC]
Od protestujących na Sri Lance można usłyszeć hasła uderzające w Indie, obecny kryzys polepsza opinię publiczną Sri Lanki o większym sąsiedzie. Indie oprócz wysłania żywności i paliwa udzieliły pożyczek rządowi w Kolombo. [BBC]
Pełniący obowiązki prezydenta Sri Lanki Ranil Wickremesinghe został wybrany przez parlament na stanowisko prezydenta. Nie jest to jednak wybór po myśli protestujących, którzy zapowiadają dalsze protesty oraz domagają się rezygnacji nowego prezydenta. [Reuters]
Kontynuując temat Sri Lanki, jeśli preferujecie formę audio, Wojciech Jagielski i Krzysztof Story rozmawiają o tle protestów, sylwetkach polityków oraz zastanawiają się czy los Sri Lanki mogą podzielić kolejne kraje globalnego południa.
Afryka
Czy kamery oraz systemy nadzoru mające nam zapewnić bezpieczeństwo mogą stanowić także zagrożenie? Nature przygotował dłuższy tekst o tym jak kontrola rządowa (albo jej brak) nad takimi systemami nadzoru wygląda w różnych afrykańskich krajach. [Nature]
3 lata temu, 21 lipca 2020 roku, rozpoczął się proces obalonego sudańskiego dyktatora, Umara al-Baszira, który w 1989 roku od zamachu stanu rozpoczął swoje rządy. Od tego czasu protesty ciągle trwają, a władza ponownie znalazła się w rękach wojskowych, ponownie po zamachu stanu. Gdzie zmierza Sudan, co zostało z rewolucji oraz o podziałach rasowych wewnątrz kraju opowiada dr hab. Maciej Kurcz, antropolog z Instytutu Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Według szacunków ONZ liczba osób korzystających z narkotyków w Afryce do 2030 wzrośnie o 40%. Obecnie około 1% korzysta z opioidów, ponad 6% z marihuany, a 0,27% i 0,41% odpowiednio z kokainy oraz amfetaminy. [DW]
Junta rządząca Mali wydaliła z kraju rzecznika misji stabilizacyjnej ONZ. Decyzja zapadła po tweecie rzecznika na temat 49 aresztowanych w Mali żołnierzy Wybrzeża Kości Słoniowej. Junta twierdzi, że to najemnicy mający za zadanie jej obalenie. Według rzecznika żołnierze pracują dla niemieckiej firmy współpracującej z misją. [DW]
W Libii dwie główne strony sporu o władanie państwem zdają się zbliżać do siebie aby utrzymać rozejm i kontynuować eksport ropy. Premier Libii z uznawanego międzynarodowo rządu z Trypolisu, Abd al-Hamid ad-Dubajba, odwołał kierującego Państwowym Przedsiębiorstwem Naftowym człowieka i zastąpił go człowiekiem z otoczenia obalonego dyktatora, Mu’ammara al-Kaddafiego. Ma to pozwolić na odblokowanie portów, obecnie sparaliżowanych przez siły wierne Chalifie Haftarowi oraz obniżyć napięcie w wewnętrznych stosunkach. [The Guardian]
Ameryka Łacińska
Wiedzieliście, że w Panamie są protesty? Nawet jeśli nie to pewnie jesteście w stanie zgadnąć co jest ich przyczyną – wzrastające ceny paliw i ogólna inflacja. Al-Dżazira przygotowała podsumowanie tego co dzieje się w tym kraju. [Al-Dżazira]
Chociaż wybory prezydenckie w Meksyku są planowane dopiero na 2024 rok to rządząca partia razem z prezydentem, który się z niej wywodzi, już rozmyślają nad tym kto zostanie namaszczony na kandydata w tych wyborach. Którzy meksykańscy politycy mają na to szansę, jak wpływa to na politykę partii rządzącej dowiecie się z artykułu [Americas Quarterly].
Ara Modra, niebieskawa papuga występująca endemicznie w Brazylii, nie była widziana na wolności od roku 2000. Powodem drastycznego spadku ich populacji było kłusownictwo oraz utrata siedlisk. Jak się jednak okazuje, program wypuszczania papużek do naturalnego środowiska przynosi bardzo dobre efekty i populacja zaczyna się odradzać. [The Guardian]
Jedna z dzielnic stolicy Haiti, Port-au-Prince, zamieniła się w pole bitwy między gangami. Skutkiem są dziesiątki ofiar oraz tysiące ludzi uwięzionych w domach bez jedzenia i wody. Organizacje pomocowe zabiegają o możliwość bezpiecznego wejścia na teren dzielnicy i pomocy cywilom. Sytuacja w Haiti pozostaje bardzo zła. W zeszłym miesiącu włądze poinformowały, że z głodu umarło kolejnych 8 osadzonych w przeludnionym więzieniu, które nie miało odpowiednich dostaw żywności. [The Guardian]
Współzałożyciel Kartelu z Guadalajary, Rafael Caro Quintero, wraca za kratki. W 2013 roku wyszedł przedwcześnie z więzienia, zgodnie z orzeczeniem sądu, po 28 latach odsiadki za zabójstwo w 1985 funkcjonariusza amerykańskiej Agencji ds. Zwalczania Narkotyków (DEA). Orzeczenie sądu zostało odrzucone przez wyższe instancje, jednak Quintero już zdążył się skutecznie ukryć. Aż do teraz, gdy o jego aresztowaniu poinformowały meksykańskie służby. [The Guardian]
Ameryka Północna
Prezydent Joe Biden otrzymał pozytywny wynik testu na zakażenie COVID-19. Biden otrzymał w marcu drugą dawkę przypominającą. W mediach społecznościowych poinformował, że czuje się dobrze. [ABC News]
Izba Reprezentantów przegłosowała ustawę wpisująca małżeństwa tej samej płci do prawa federalnego. Celem jest obrona tych związków małżeńskich przed ewentualnym wyrokiem Sądu Najwyższego zmieniającym istniejący stan prawny. Ustawę oprócz wszystkich Demokratów poparło 47 Republikanów. By ustawa przeszła w Senacie potrzebne są głosy 10 Republikańskich senatorów. [CNN]
Z taką samą motywacją Demokraci w Izbie Reprezentantów przegłosowali ustawę gwarantującą dostęp do środków zapobiegających ciąży. Tym razem razem z nimi zagłosowało 8 Republikan. [The New York Times]
Ikoniczny motyl monarcha, który corocznie migruje tysiące kilometrów z północy na południe, jest o krok bliżej do wyginięcia. Jego migrująca populacja została zakwalifikowana jako zagrożona wyginięciem. Przyczynami spadku liczby osobników są zmiany klimatu oraz niszczenie ich tradycyjnych siedlisk. [DW]
Oceania
Osiemnaście osób zostało zamordowanych w masakrze w prowincji Enga w Papui i Nowej Gwinei. W ciągu ostatnich 4 miesięcy odnotowano siedemdziesiąt ofiar zabójstw w tej okolicy. Możliwe, że do zabójstw doszło ze względu na konflikt międzyplemienny. [Radio New Zealand]
Ekonomia i gospodarka
Temat cen i dostępności węgla oraz szeroko pojętego bezpieczeństwa energetycznego Polski i Europy to temat pierwszych stron gazet. Robert Tomaszewski w podcaście Polityki Insight opowie „Czy rząd jego gotowy na zimę”.
Rosjanie wznowili przesyłanie gazu gazociągiem Nord Stream 1. Zrobili to tylko częściowo więc władze Niemiec nadal uważają, że sytuacja gazowa jest kryzysowa o czym przeczytacie w The Guardian. Analiza Ośrodka Studiów Wschodnich chociaż napisana jeszcze przed wznowieniem przesyłu to jest bardzo ciekawa ponieważ opisuje szczegółowo gazowy szantaż Rosjan oraz reakcje zachodnich państw. [The Guardian], [Ośrodek Studiów Wschodnich]
W poszukiwaniu alternatywy dla gazu z Rosji KE i państwa członkowskie UE szukają dostaw od państw arabskich. Na drodze stoją dwie główne przeszkody. Brak potrzebnej infrastruktury oraz żądania państw-eksporterów. PISM opisuje wymagania stawiane przez te kraje. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Gdy kryzys energetyczny zagląda w europejskie oczy, to zwykliśmy spoglądać na Francję, eksportera elektryczności, z potężną flotą reaktorów jądrowych. Tego roku, jeszcze przed największą falą upałów i suszy Francja importuje prąd. Powodem jest wyłączenie 12 reaktorów ze względu na wykrycie na początku tego roku w ich układach chłodzenia korozji naprężeniowej. Problem jest na tyle duży, że organy państwowe mówią nawet o latach potrzebnych na naprawę. Co ciekawe, problem występuje we względnie młodych reaktorach, a nie najstarszych jednostkach. Pamiętajcie zatem, że atom, mimo wielu swoich zalet, ma swoje ograniczenia, a prorocy mówiący o 80 latach pracy EJ są co najmniej wybiórczy w swoich przykładach. [The Energy Mix], [The New York Times]
Nauka i Technologia
Jeśli kojarzycie metodę edycji genów CRISPR (pisaliśmy o niej chociażby w wydaniu 52.) to Nature teraz donosi o podobnej technice, która dzięki większej precyzji i trochę innemu działaniu może być wykorzystywana w leczeniu. [Nature]
Dzięcioły przechytrzyły naukowców. Ci konstruowali skomplikowane teorie na temat tego jak te ptaki chronią swoje mózgi przed wstrząsami gdy sekretem okazał się mały rozmiar tego organu. Oczywiście mocno teraz upraszczamy ale szczegóły na temat nowych badań o dzięciołach możecie znaleźć w artykule. [Science]
Kiedy pojawiły się szczepionki na koronawirusa Światowa Organizacja Zdrowia miała przygotowane wytyczne związane z tym jak powinny szczepionki zostać rozdysponowane na świecie oraz wśród populacji różnych państw. Artykuł Nature opisuje jak te wytyczne powstały w dość trudnych warunkach światowej pandemii. Możecie z tego artykułu się dowiedzieć zarówno o tym z czego osoby biorące w tym udział są dumne oraz przeczytać o tym co im się nie udało. [Nature]
Jednym z argumentów mających podważyć zaufanie do naukowców bywa dziura ozonowa. Możecie zauważyć jak jakiś celebryta zadaje retoryczne pytanie o tym co się z nią stało? W końcu naukowcy tak nią straszyli a teraz nic o niej nie słyszymy. Portal Nauka u klimacie kilka lat temu przygotował artykuł tłumaczący (tym, którzy są zbyt młodzi by to pamiętać) co dokładnie stało się z dziurą ozonową. [Nauka o klimacie]
W 1933 roku, na podstawie niezgodności w obserwacjach, Fritz Zwicky zaproponował istnienie ciemnej materii. Od tego czasu trwa jej poszukiwanie. Czym ciemna materia ma właściwie być, ile o jej naturze już wiemy, czy może są alternatywne wytłumaczenia obserwowanych zjawisk, czym jest zainstalowany w CERNie FASER i co trzeba zrobić aby skutecznie wydrążyć w CERNie „własny” tunel – opowiada w radiu naukowym Dr Sebastian Trojanowski: fizyk, chemik i matematyk.
Idee, Kultura, Społeczeństwo
„Wychowuje, bawi, a kiedy trzeba było – stanął do walki z Wielkim Kryzysem i samym Adolfem Hitlerem. Postaci Myszki Miki z pewnością nie trzeba nikomu przedstawiać. Chociaż najpopularniejszy na świecie gryzoń stworzony został blisko sto lat temu, nieprzerwanie cieszy się uwielbieniem widzów, pozostając największą ikoną imperium Walta Disneya.” [Histmag]
„Kobieta na bieżni to heroska, ale tylko jeśli funkcjonuje zgodnie z męskimi kategoriami. Kobieca fizjologia sprawia problemy i nadal nie ma pomysłu na to, co właściwie z nią zrobić, jeśli działa inaczej, niż wyobrażają to sobie trener, sponsor, dziennikarz sportowy lub kibic.” [Onet]
Pompeje wciąż zaskakują. Magdalena Łanuszka zaprasza do wysłuchania opowieści o nie zawsze przyzwoitych dziełach sztuki odkrytych w Pompejach, oraz o badaniach w wyniku których ustalono nową datę dzienną słynnej erupcji Wezuwiusza. Tylko dla pełnoletnich! [Tygodnik Powszechny]
Gabinetto Segreto w Museo Archeologico Nazionale di Napoli / fot. Sailkov / Wikimedia Commons Sprzedaż rozległych terytoriów własnego państwa wydaje się być dzisiaj rzeczą przynamniej dziwną. Dlaczego zatem Rosja postanowiła sprzedać Alaskę Stanom Zjednoczonym. Która strona transakcji była bardziej szalona? Oraz dlaczego Rosjanie podnoszą temat referendum na Alasce, którego nie mają szans wygrać? [Hrabia Tytus]
Ciao Bella – utwór, który niedawno został rozpromowany przez hit Netflixa, znany w drugiej kolejności jako pieśń włoskich partyzantów antyfaszystowskich. Jego korzenie sięgają jednak XIX wieku i pracy na polach ryżu, a popularność zyskał dopiero po wojnie. O historii piosenki sławiącej wolność opowiada [Histmag]
Drogi czytelniku, dziękujemy, że jesteś z nami. Uważasz, że więcej osób powinno przeczytać ten numer lub chcesz podziękować nam za tworzenie go?