Wydanie 93, 12.08.2022
To z macewami, sentymentalnym wspominaniem dyktatora i kobietami biorącymi udział w ludobójstwie
Są wakacje, więc uważajcie na słońce. Jest weekend, więc uważajcie na deszcz. Jesteśmy w kraju gdzie instytucje nie działają, więc uważajcie na zatrute od tygodni rzeki, z którymi nikt nie kwapi się robić porządku. Na rosyjskie rakiety nie musicie uważać, ale pamiętajcie, że nie wszyscy mają ten luksus.
Normalnie w tym miejscu piszemy o stronie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj. Jednak w obecnej sytuacji chyba ważniejsza jest pomoc poszkodowanym przez rosyjską inwazję. Polski rząd przygotował stronę zawierającą listę organizacji, którym można wpłacać pieniądze na pomoc Ukrainie.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową - wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
Czy to Pierwsza Prezes Sąd Najwyższego udaje, że jest maszyną losującą Lotto? Nie, Małgorzata Manowska przeprowadziła losowanie kandydatów do nowej Izby Odpowiedzialności Zawodowej. TVN24 pisze więcej o tym zdarzeniu jak i kontrowersjach jakie mu towarzyszyły.
[TVN24]
Źródło: SN
„Według informacji »Gazety Wyborczej« Prawo i Sprawiedliwość pracuje nad zmianami mającymi uderzyć w związki zawodowe i ograniczyć możliwość protestu. Projekt ustawy o sporach zbiorowych w pracy miałby m.in. zakazać strajków solidarnościowych, a także ograniczyć prawo do wszczęcia sporu, które do tej pory miał każdy związek zawodowy. (…) Przeciwko pomysłom obecnej władzy, jak czytamy w dzienniku, protestują wszystkie centrale związkowe. Po co więc PiS-owi konflikt ze związkowcami?” [TOK FM]
Odra umiera. Czytając jednak reakcje miłościwie nam panujących oraz instytucji odpowiedzialnych za dbanie o jakość m.in polskich rzek można by pomyśleć, że ryby się przejadły i umierają od dobrobytu. OKO.press ma artykuł, który podchodzi do tego problemu poważniej niż rządzący. [OKO.press]
Serwis Bellingcat donosi, że European Security Academy z Wrocławia szkoliła działaczy skrajnej prawicy. Brzmi znajomo? Mogliście słyszeć o tym gdy szkolono ludzi powiązanych z ukraińską prawicą. Po tych doniesieniach przedstawiciele ESA zapowiedzieli, że nie będą szkolili ludzi powiązanych ze skrajną prawicą ale jak możecie się domyślić najwyraźniej nie dotrzymali obietnicy skoro Bellingcat o tym znowu pisze. [Bellingcat]
Małe odejście od bieżącego galimatiasu. Irytujący Historyk (chociaż nas nie denerwuje) nagrał materiał na temat żydowskich nagrobków, macew, które w czasie II wojny światowej były systematycznie niszczone. Jednak samo „bezczeszczenie” cmentarzy było niewystarczające – macewy zostały wykorzystane m.in. jako materiały budowlane czy przedmioty codziennego użytku. Proceder nie zniknął po zakończeniu Wojny.
Zbliżamy się do 30 rocznicy rozpoczęcia modernizacji Centralnej Magistrali Kolejowej, którą rozpoczęto w 1993 roku. Czy 30 lat wystarczy aby zakończyć remonty i pędzić całą linią 250 km/h? No prawie. Ten cel osiągniemy najpewniej w okolicy 2025 roku. O modernizacji, perspektywach, które otwiera i rzeczach, które należy jeszcze poprawić opowiada Piotr Malepszak, pełnomocnik ds. kolejowych miasta Gdańska, były pełnomocnik zarządu PKP PLK. [Rynek Kolejowy]
Wojna w Ukrainie
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich i Konflikty.pl.
Wszyscy rozmawiają o raporcie Amnesty International. Należy sobie jednak zadać pytanie czy ten kontrowersyjny materiał zasługuje na miano raportu? Prof. Bieńczyk-Missala w rozmowie z Agnieszką Lichnerowicz przedstawia druzgocącą krytykę tego dokumentu.
Ukraińskie wojsko pokazało, że jest w stanie zaatakować cele, które Rosjanie uważali za bezpieczne. Mówimy oczywiście o bazie lotniczej na Krymie, która została niedawno ostrzelana. The Guardian przedstawia najnowsze informacje o zniszczeniach tej bazy jak i opisuje dlaczego jest to ważne wydarzenie. [The Guardian]
SBU – Służba Bezpieczeństwa Ukrainy. Od początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę towarzyszą jej kontrowersje personalne. Co się zmieniło w tej potężnej (również wg liczby etatów) służbie? Jak motywowane są dymisje niektórych jej dowódców oraz jak zmienia się jej rola podczas trwającego konfliktu – opowiada Piotr Żochowski – ekspert Ośrodka Studiów Wschodnich.
Europa
Z okazji drugiej rocznicy sfałszowanych wyborów prezydenckich na Białorusi w Wilnie zorganizowano konferencję „Nowa Białoruś” poświęconą demokratyzacji kraju. Swiatłana Cichanouska w trakcie konferencji ogłosiła powołanie rządu tymczasowego. [TVN24]
Tydzień temu wspominaliśmy o zaostrzeniu sytuacji w Górskim Karabachu. W tym tygodniu mamy dla Was analizę Ośrodka Studiów Wschodnich opisującą zwięźle ten temat. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Chociaż aborcja jest legalna we Włoszech od 1978 roku to skorzystanie z tego prawa jest coraz trudniejsze. Nie dość, że ponad 60% ginekologów w tym kraju korzysta z klauzuli sumienia (na południu jest to 90% lekarzy tej specjalizacji) to jeszcze liczba ta ciągle wzrasta. Dodatkowo rozpoczęła się niedawno w tym kraju kampania billboardowa przeciwko prawu do decydowania o własnym ciele, a skrajna prawica rośnie w sondażach. [Euronews]
Skrajna prawica może i rośnie w sondażach, i bardzo możliwe, że obejmie rządy po wrześniowych wyborach, ale ma też powody do zmartwień. Jest nim ich eurosceptycyzm, który może wpłynąć na pogorszenie sytuacji gospodarczej w kraju, jak i utrudnić zdobywanie środków z UE. Politico dotarło do szkicu oświadczenia koalicji partii skrajnie prawicowych, które chcą za jego pomocą odciąć się od swoich tradycji eurosceptycznych. [Politico]
„Sondaże pokazują, że Rumuni pozytywnie wspominają czas dyktatury Nicolae Ceaușescu. Skąd bierze się takie podejście społeczeństwa do trudnego okresu? Jak najnowsza historia Rumunii jest odbiera w tym kraju? Rumunia i jej stosunek do niedawnej historii analizuje ekspert OSW, Kamil Całus.”
Bliski i Środkowy Wschód
W mediach społecznościowych jest prowadzona wielka kampania przeciwko społeczności LGBTQ. Nie słyszeliście o niej, ponieważ jest ona skierowana do mieszkańców państw arabskich. Serwis Rest of World opisuje na czym ona polega i kto ją organizuje oraz wskazuje na nienawistne treści, które są z nią powiązane. [Rest of World]
Po trzech dniach walk i kilkudniowym kryzysie w Strefie Gazy, który został zapoczątkowany pierwszego sierpnia zatrzymaniem przez Siły Specjalne Izraela Bassema Saadiego, szefa komórki Palestyńskiego Islamskiego Dżihadu, nastąpił rozejm, który trwa już niemal tydzień. Porozumienie, w którym pośredniczył Egipt (jak i sprawna operacja wojskowa Izraela), na ten moment zdają się pomagać premierowi Jairowi Lapidowi w sondażach, a wybory w Izraelu już za 3 miesiące. Artykuł od Pulsu Lewantu opowie więcej o tle starć i szczegółach wydarzeń, które doprowadziły do walk, a artykuł od DW skupia się na kruchym, ale trwającym rozejmie. [Puls Lewantu], [DW]
Ciągle śledzimy doniesienia z frontu rozmów o Irańskim porozumieniu nuklearnym. Po powrocie z Wiednia, gdzie rozmowy toczyły się wokół propozycji przestawionych przez partnerów z UE, strona irańska donosi o delikatnym postępie. Nie ulega wątpliwości, że Irańczycy, poza warunkami porozumienia, biorą pod uwagę jego stabilność. Obawiając się dojścia do władzy pro-Trumpowskich republikanów i ponownego wycofania się USA z porozumienia. [Al-Monitor]
„Od zajęcia Kabulu 15 sierpnia 2021 r. talibowie konsolidują władzę, odtwarzając Islamski Emirat Afganistanu z lat 90. XX w. Ograniczanie praw człowieka, zwłaszcza kobiet, i związki z organizacjami terrorystycznymi zmniejszają szansę na międzynarodowe uznanie rządu talibów. Afganistan nie stał się dotąd centrum światowego terroryzmu ani źródłem masowej migracji, jednak wstrzymanie wsparcia gospodarczego pogłębiło kryzys humanitarny.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Wydarzenie ilustrujące stan w jakim znajduje się Liban. Uzbrojony mężczyzna wziął zakładników w banku, żądając dostępu do swoich własnych pieniędzy. Chciał wypłacić z konta pieniądze na leczenie poważnie chorego ojca. Po otrzymaniu ze swoich środków 30 tysięcy dolarów zwolnił zakładników i został zatrzymany. Z powodu trwającego od 3 lat kryzysu walutowego na Libańczyków nałożono bardzo ostre limity podejmowania walut zagranicznych. [The Guardian]
Azja
Po prawie 10 latach przerwy Unia Europejska i Indie wróciły do rozmów o wspólnej umowie handlowej. Jak obecna sytuacja geopolityczna wpłynęła na wznowienie rozmów oraz czy będą one łatwe? Odpowiedzi na te i inne pytania poznacie z artykułu [CNBC].
Rok temu rząd Chińskiej Republiki Ludowej rozpoczął działania przeciwko sektorowi prywatnych firm korepetytorskich. Części firm, głównie dużych, udało się zaadaptować do nowego środowiska, ale według danych ministerstwa edukacji ponad 80% firm zaprzestało działalności. Ostatnie regulacje w tym sektorze wprowadzono w maju tego roku, zakazując aplikacji edukacyjnych dla dzieci w wieku przedszkolnym. Według jednego z ekspertów szczególne trudności spotykają firmy zajmujące się korepetycjami z języka angielskiego. Mają one wynikać ze skupienia się na tradycyjnych, chińskich wartościach. [SupChina]
Prawie 10 lat temu Xi Jinping ogłosił inicjatywę Jeden pas, jedna droga. Nikkei Asia przygotowuje trzy częściową serię, w której szczegółowo przygląda się temu projektowi. Początkowy entuzjazm wobec tej inicjatywy został zastąpiony rozczarowanie spowodowanym korupcją, złym zarządzaniem i zadłużeniem. Ostatnie kryzysy na Sri Lance oraz w Pakistanie stawiają ten projekt pod jeszcze większym znakiem zapytania. [Nikkei Asia]
Zaraz po wizycie Nancy Pelosi na Tajwanie, miała tam miejsce seria ćwiczeń wojskowych. Chińska Republika Ludowa ogłosiła ćwiczenia w strefach zachodzących o tajwańskie wody terytorialne. Nie czekając na ich koniec, swoje ćwiczenia rozpoczęli Tajwańczycy. O tym co w przebiegu tych manewrów było bezprecedensowe, a co było granymi już w przeszłości kartami, a także kto może zyskać na tych wydarzeniach politycznie przeczytacie w analizie od [Konflikty.pl].
Xi Jinping ma w przyszłym tygodniu odwiedzić Arabię Saudyjską. Planowane przez Rijad przyjęcie chińskiego przywódcy ma być zrobione z rozmachem i honorami, co kontrastować będzie z raczej chłodnym przyjęciem Joe Bidena. Relacje Arabii Saudyjskiej z Chinami są dobre, a Chiny zdają się chcieć wchodzić w miejsce pozostawione w regionie przez Stany Zjednoczone. Chiny są największym importerem Saudyjskiej ropy, a państwowe przedsiębiorstwa naftowe podpisały porozumienia o zacieśnieniu współpracy. Chiny nie komentują też saudyjskich zbrodni w Jemenie czy zabójstwa dziennikarza Dżamala Chaszukdżiego. [The Guardian], [Al-Monitor]
Po ostatniej powodzi, która nawiedziła Seul i spowodowała 13 ofiar śmiertelnych, władze zakazują wykorzystania suteren na cele mieszkaniowe. Miasto ma nie wydawać już nowych zezwoleń na takie wykorzystanie tych przestrzeni, a mieszkańcy, których nie stać na inne mieszkanie mają stopniowo dostawać przydziały w mieszkaniach komunalnych. Mieszkanie w suterenach przedstawione zostało między innymi w nagrodzonym Oscarem filmie Parasite. [CNN]
Afryka
Niedawno pisaliśmy o wizytach Emmanuela Macrona i Siergieja Ławrowa w kilku afrykańskich państwach. Przyszedł czas na Stany Zjednoczone i teraz to sekretarz stanu Antony Blinken ma tournee po Afryce. Jakie państwa odwiedził, co mówił i co chciał osiągnąć dowiecie się z artykułu [BBC].
9 sierpnia odbyły się wybory prezydenckie w Kenii, ale ciągle nie znamy wyników. Obecne cząstkowe wyniki wskazują na to, że 2 kandydatów idzie łeb w łeb, co powoduje sporą niepewność wśród mieszkańców. O tym co już wiadomo o tych wyborach dowiecie się z tekstu serwisu [Reuters].
W Rwandzie w latach 90. dokonano potwornego ludobójstwa. Ludzi z maczetami w rękach radio zagrzewało do zabijania jeszcze większej ilości swoich sąsiadów. Przy tak masowej skali zajść i powszechności propagandy dehumanizującej Tutsi za maczety sięgały również kobiety. Jaką dokładnie miały rolę w tej zbrodni? Jak zostały rozliczone? Co je motywowało? Na te i wiele innych pytań odpowiada Natalia Ojewska: reporterka pisująca dla Wall Street Journal i autorka książki „Zabiłam. Historie matek skazanych za zbrodnię ludobójstwa w Rwandzie”.
Nie jest to powszechnie znany fakt, ale Algieria była znaczącym producentem i eksporterem wina. Dzisiaj jednak próżno szukać Algierii w czołówkach winnych statystyk. Splot zdarzeń o naturze historycznej, politycznej oraz religijnej sprawił, że produkcja wina spadła do symbolicznych, w porównaniu z latami świetności, poziomów. Czy Algieria ma szansę ponownie wrócić na dawną pozycję oraz co mogłoby to oznaczać dla jej mieszkańców. [New Lines Magazine]
Ameryka Łacińska
Jak nowy prezydent Kolumbii będzie traktował prasę oraz wolność prasy? Opierając się na tym co robił gdy był burmistrzem Bogoty serwis The Global Americans jest pełen wątpliwości czy pozwoli zachować całkowitą wolność prasy. Czego dokładnie się obawiają dowiecie się z artykułu. [The Global Americans]
W Meksyku władze aresztowały kluczowych członków karteli narkotykowych. W odpowiedzi kartele zorganizowały ataki na dzielnice handlowe oraz zablokowały ulice płonącymi autami. [AP News]
Po pięciu dniach udało się ugasić najgorszy pożar w historii Kuby. Z pomocą strażaków z Meksyku i Wenezueli w końcu ugaszono pożar w porcie Manzanas, gdzie płonął zbiornik ropy naftowej. [Al-Dżazira]
Ameryka Północna
Bombardowanie domu z helikoptera. Pożar kilkudziesięciu domów skutkujący ponad 200 bezdomnymi osobami oraz 11 zgonami. Czy to fabuła filmu sensacyjnego? Nie, to tylko działanie amerykańskiej policji w 1985 roku. Jeśli by tego było mało to zwłok zmarłych nie oddano rodzinom ofiar, tylko przekazano bez ich zgody lokalnemu uniwersytetowi. The New Yorker przygotował reportaż opisujący tę przerażającą historię. [The New Yorker]
Mogliście już usłyszeć o przeszukaniu dokonanym przez FBI w posiadłości Donalda Trumpa na Florydzie. Jeśli jednak ciągle nie wiecie dokładnie czego szukało FBI to polecamy wam artykuł NPR. Poza odpowiedzią na to pytanie dowiecie się też o innych sądowych bataliach Trumpa oraz o tym czy jest to pierwszy taki przypadek w historii. [NPR]
Jeśli ktoś z Was jeszcze nie był przekonany, że Partia Republikańska stacza się w odmęty autorytaryzmu to celebrowanie Viktora Orbana na największej konferencji tej partii powinno was do tego przekonać. Premier Węgier zabłysnął tam m.in stwierdzeniem, że chrześcijański polityk nie może być rasistą. [CNN]
Prywatne rozmowy na Facebooku zostały użyte przez policję jako podstawa do postawienia zarzutów w sprawie aborcji nastolatki z Nebraski. [Vice]
Niespodziewanym skutkiem przegłosowania w senacie USA Inflation Reduction Act (IRA) okazała się popularyzacja serii memów z Joe Bidenem o nazwie „Dark Brandon”. Nazwa to połączenie dwóch prawicowych haseł, a pierwsze memy wykorzystywały materiały propagandowe Komunistycznej Partii Chin. Portal Vox przygotował dłuższe wyjaśnienia genezy tych memów. [Vox]
Oceania
Rufina Peter została pierwszą od dekady kobietą wybraną do parlamentu Papui-Nowej Gwinei. Razem z tym wyborem lista państw, które przeprowadzają wybory parlamentarne i nie mają wśród deputowanych żadnych kobiet spadła do dwóch. Wracając jednak na Papuę – Rufina Peter będzie samotnie reprezentować około 4 miliony kobiet żyjących w tym kraju. [The Guardian]
Ekonomia i gospodarka
„Turecka waluta wciąż traci na wartości, inflacja przebiła 70%, ale z drugiej strony PKB wciąż rośnie, a bezrobocie jest stosunkowo niskie. Czy to już kryzys gospodarczy? A może Turcja może wyjść z tych kłopotów obronną ręką? Co to oznacza dla tureckiej polityki? O tym opowiada analityk OSW, Adam Michalski.”
Prezes Samsunga ogłosił inwestycje w Wietnamie na kwotę 3,3 mld dolarów. Koreańczycy chcą zbudować fabrykę elementów związanych z produkcją układów scalonych. Jest to element strategii mającej za zadanie zdywersyfikowanie łańcuchów dostaw. Samsung jest globalnym liderem producentów pamięci półprzewodnikowej. [The South China Morning Post]
Wizyta Nancy Pelosi na Tajwanie, o której pisaliśmy tydzień temu ma wpływ nie tylko na sytuację geopolityczną w regionie. Rząd w Pekinie zaczął nagle wymagać, żeby firmy produkcyjne na Tajwanie oznaczały swoje produkty jako wyprodukowane w Chinach. Media donoszą, że firma Apple już poinformowała swoich dostawców na wyspie, żeby dostosowali się do tych wymagań. [The Guardian]
Nauka i Technologia
Czy przychodząc na studia wiedzieliście jak się zachować? Jak napisać maila do prowadzącej zajęcia? Jak poprosić promotora o dofinansowanie wyjazdu na konferencję? Albo jak podczas bankietu jeść krewetki? Jednym z pomijanych tematów w kwestii równości na uczelniach jest kwestia „klasowa”. Duża część osób, bez rodziny w środowisku akademickim, ma problemy z pewnością siebie i z właściwym odnalezieniem się w systemie. Dotyczy to zarówno osób studiujących, robiących doktorat czy nawet „profesurę”. Polecamy tekst o równości klasowej na uczelniach. [Magazyn Kontakt]
Pamiętacie pewnie, jakie były problemy w początkowej fazie ostatniej „globalnej choroby”? Brak dostępu do testów, niszczenie szczepionek, opóźnienia we wprowadzeniu leku na rynek, stygmatyzacja homoseksualistów... Ah, tak. Mówimy o małpiej ospie. Materiał Johna Olivera o chorobie z perspektywy USA i o sytuacji zbliżonej do pandemii SARS-CoV-2.
Jakby wam było mało, to w Chinach właśnie wykryto nowego wirusa pochodzącego od zwierząt. Nature opisuje to co obecnie o nim wiadomo. [Nature]
Zastanawialiście się o czym śnią pająki? Jeśli tak to jesteście w awangardzie, ponieważ dopiero teraz naukowcy zastanawiają się czy są one zdolne do śnienia. Więcej o tym przeczytacie w artykule [National Geographic].
Grożenie śmiercią, kradzieże twardych dysków, fałszywe oskarżenia... a w tle film o superbohaterach. Raport Warner Media wskazuje, że boty oraz „inni nieautentyczni użytkownicy” wspierały kampanię prowadzoną przez fanów Zacka Snydera. Celem tych działań było zwiększenie presji na dystrybutorze, by przekazał środki na dokończenie oraz wydanie wersji 'Snyder Cut' filmu Justice League. Jeśli komuś nie chce się czytać to mamy dla Was omówienie tego artykułu przez kanał Napisy Końcowe. [Rolling Stone]
Czym jest materia międzygwiezdna? Z czego się składa? Co nam powie o galaktykach i ich przyszłości? Oraz czym są rozbłyski gamma i dlaczego nie chcemy obserwować ze zbyt bliska? Na te i wiele innych pytań odpowiada w Radiu Naukowym prof. Michał Michałowski, astronom z Instytutu Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Dlaczego nie powinniśmy spoglądać na Elona Muska z nadzieją, że jego pomysły naprawią świat? Jeśli nas czytacie to możecie wiedzieć dlaczego, ale i tak polecamy wam artykuł magazynu Time, który zbiera zarówno krytykę działań Muska, jak i krytykę filozofii, która zdaje się nim kierować. Na zachętę napiszemy, że miał on zaproponować budowę Hyperloop (podziemnej, ultra szybkiej metody transportu) tylko po to, żeby przekonać władze Kalifornii do zrezygnowania z planów inwestycji w kolej. [Time]
Idee, Kultura, Społeczeństwo
W tym roku minęło 25 lat od powodzi tysiąclecia, która szczególnie doświadczyła mieszkańców dorzecza Odry. Kanał Ciekawe Historie zaprasza na kronikę z tamtych dni, gdzie pokazany jest dzień po dniu rozwój wydarzeń. O braku systemu ostrzegania, o fatalnych koordynacji i zarządzaniu, o bagatelizowaniu fali przez bezpieczny rzekomo Wrocław, o krótkofalowcach tworzących oddolnie system łączności oraz o wielu innych wydarzeniach z 1997 roku przypomina bardzo dobrze zrealizowany materiał filmowy.
Wśród zawodowych kolarzy nie ma zawodników przyznających się do należenia do społeczności LGBTQ. Ze statystycznego punktu widzenia jest to praktycznie niemożliwe, żeby tam nie było ani jednej takiej osoby. Cycling Weekly pochyla się nad tą anomalią i wskazuje co może wpływać na decyzje kolarzy, którzy decydują się nie ujawniać. [Cycling Weekly]
Czasami zbiegi okoliczności sprawiają, że za naszą sprawą dzieje się zło i dochodzi do sytuacji, których nigdy nie chcieliśmy spowodować. Niech wypadki komunikacyjne będą tutaj przykładem. Badania pokazują, że takie zdarzenia, wykroczenia przeciw własnej moralności, zostawiają w nas głębokie rany. Co więcej, aby sobie skutecznie radzić z takimi traumami, jak sugerują badacze, powinniśmy sięgać po nowe rodzaje terapii. [Knowable Magazine]
Drogi czytelniku, dziękujemy, że jesteś z nami. Uważasz, że więcej osób powinno przeczytać ten numer lub chcesz podziękować nam za tworzenie go?