Wydanie 95, 26.08.2022
To z Dniem Niepodległości Ukrainy, umarzaniem zadłużenia oraz końcem tanich biletów w Niemczech
W tym tygodniu wszyscy żyjemy weselem wiceministra Kaczmarczyka, którego głównym bohaterem okazał się być traktor. Wyjątkowo drogi traktor. Kilka razy droższy niż całe gospodarstwo wiceministra. Po co mu taki drogi traktor? Nie wiemy, ale na pewno nie wybierze się nim w podróż dookoła świata. A Tygodnik Neuropa zapewnia taką wyprawę co tydzień i to całkowicie za darmo. Zapraszamy!
Kiedyś w tym miejscu pisaliśmy o stronie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj. Jednak w obecnej sytuacji chyba ważniejsza jest pomoc poszkodowanym przez rosyjską inwazję. Polski rząd przygotował stronę zawierającą listę organizacji, którym można wpłacać pieniądze na pomoc Ukrainie.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową - wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
Była już pierwsza prezes Sądu Najwyższego co udawała maszynę losującą Lotto. Przyszedł czas na neo-sędziego, który biegnie do sekretariatu żeby jako pierwszy dorwać się do akt i bez konsultowania się z resztą składu orzekającego zamknąć sprawę. Oczywiście zamknięta sprawa dotyczy innego neo-sędziego. [Onet.pl]
„Katastrofa ekologiczna w Odrze trwa już trzeci tydzień, ale wciąż mamy więcej pytań, niż odpowiedzi. W dzisiejszym odcinku skupimy się na tym, co pewne – jak działa system ochrony wód w Polsce i kto jest za niego odpowiedzialny, które ogniwa systemu zawiodły i czego możemy się z tego nauczyć. W pierwszej części dzisiejszej audycji porozmawiamy z prof. Zbigniewem Karaczunem ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz ekspertem Koalicji Klimatycznej o instytucjonalnym krajobrazie i jego systemowych problemach. W drugiej części zapytamy Dominika Brodackiego, analityka ds. energetycznych w Polityce Insight, o polityczne przepychanki nad martwą Odrą.”
Ukraina
Ukraina świętuje swoją niepodległość. Jednak w naszym kraju historia tego jak przy rozpadzie Związku Radzieckiego powstało niepodległe państwo ukraińskie jest mało znana. Onet w formie bardziej skrótowej opisuje jak do tego doszło. Jeśli jednak chcecie się o tym dowiedzieć więcej to ci autorzy tekstu w serwisie Onet napisali o Ukrainie książkę a fragment dotyczący uzyskania niepodległości możecie przeczytać w serwisie Histmag. [Onet.pl], [Histmag]
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich i Konflikty.pl.
„Pół roku wojny. Jaką strategię ma Rosja? Prognozy na najbliższe miesiące, wojna na Ukrainie dzisiaj (…). Jakie są szanse, że konflikt Rosja-Ukraina się zakończy. Jakie cele ma Rosja? Czy ukraińska kontrofensywie może stać się faktem? Jakie skutki przynoszą dostawy broni na Ukrainę? Jak wybuchy na Krymie wpływają na Rosję? Czy referendum na okupowanych terenach się odbędzie? Na te i inne tematy porozmawiamy z ekspertami OSW: Piotrem Żochowskim, Markiem Menkiszakiem i Tadeuszem Iwańskim.”
Jeśli czujecie niedosyt po materiale Ośrodka Studiów Wschodnich to Wirtualna Polska przeprowadziła debatę ekspertów gdzie m.in Anna Maria Dyner czy Jarosław Wolski dyskutują o minionych 6 miesiącach wojny jak i tym jak i kiedy może się ona skończyć.
W czwartek tymczasowo zostały przerwane połączenia między Zaporoską Elektrownią Atomową a siecią energetyczną Ukrainy. Stało się to z powodu zniszczeń jakich mieli dokonać ostatnio Rosjanie. Prezydent stwierdził, że byliśmy blisko od katastrofy i (kolejny raz) wzywa organizacje międzynarodowe do wpłynięcia na działania Rosji w tym obiekcie. [The Guardian]
Portal The Kyiv Independent przygotował reportaż na temat problemów z jakimi czasami borykają się obcokrajowcy, którzy przyjechali do Ukrainy walczyć w Legionie Międzynarodowym. Braki w wyposażeniu czy wysyłanie na misje samobójcze to niektóre z problemów jakie raportowali przełożonym. [The Kyiv Independent]
Czy w czasie wojny powinny się odbywać mecze piłki nożnej w Ukrainie? Na pierwszy rzut oka może się to wydawać wręcz niestosowne ale przecież żołnierze na froncie walczą także o to żeby reszta kraju mogła funkcjonować tak blisko normalności jak to tylko możliwe. The Guardian ma ciekawy artykuł na ten temat. [The Guardian]
Europa
„Aleksandr Dugin, ojciec zabitej w zamachu w Moskwie Darii, nigdy nie był doradcą Władimira Putina, czy twórcą obecnej neoimperialnej polityki Kremla. Na Zachodzie jego rolę od lat błędnie się interpretuje. Nie był wartościowym celem zamachu z punktu widzenia Ukraińców. Choć teraz Kreml będzie przekonywał inaczej.” Prof. Agnieszka Legucka z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych odczarowuje postać Aleksandra Dugina. [Gazeta.pl]
„Postulat planowania ekologicznego jako jednego z nowych priorytetów władz Francji nabrał znaczenia w ostatniej kampanii prezydenckiej. Opóźnienia w procesie transformacji ekologicznej państwa najbardziej widoczne są w obszarach związanych z rolnictwem i energetyką odnawialną. Zapoczątkowana przez nowy rząd zmiana instytucjonalnego zarządzania polityką klimatyczną i energetyczną, w tym bezpośrednie podporządkowanie planowania ekologicznego premier Élisabeth Borne, ma sprzyjać przyspieszeniu procesu transformacji, większej koordynacji działań administracji, a także silniejszemu zaangażowaniu obywateli i tych grup społecznych, które są nieufne wobec działań nowego rządu.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Przez 3 miesiące wakacji Niemcy mogli korzystać z taniego biletu miesięcznego, który mogli wykorzystać nie tylko do podróży komunikacją miejską ale także koleją. Jakie były cele tego rządowego programu? Dlaczego nie jest on przedłużany? Czy jest szansa, że wróci w innej formie? Na te i inne pytania stara się odpowiedzieć serwis [Politico].
Według sondażu Eurobarometer 68% mieszkańców Unii Europejskiej uważa korupcję za powszechną w swoim kraju. Jednym z powodów tak wysokiego wyniku może być to, że dziennikarze nauczyli się lepiej radzić w odkrywaniu i raportowaniu dowodów korupcji. Do tego podczas pandemii COVID, korupcja stała się bardziej widoczna, przez bycie zagrożeniem dla zdrowia. Badania ujawnia również różnice w postrzeganiu korupcji pomiędzy tzw. krajami starej i nowej Unii. W tych pierwszych korupcja jest wskazywana jako problem ze styku świata polityki i biznesu. W tych drugich jest to problem usług publicznych jak ochrona zdrowia, policja czy też system sprawiedliwości. [Euronews]
Wszystko wskazuje na to, że Liz Truss zostanie nową premierką Wielkiej Brytani. Jak jest postrzegana na świecie? Które państwa będą zadowolone z tego, że obejmie tę pozycję? [Politico]
Morsica Freya zdobyła popularność poprzez filmiki ukazujące jak wspina się na zacumowane łodzie w pobliżu Oslo. Władze lokalne uznały, że stwarza niebezpieczeństwo dla ludzi i nakazały jej zabicie. Ta decyzja podzieliła Norwegów, a społeczne oburzenie przekroczyło granice Norwegii. [TVN24]
Bliski i Środkowy Wschód
W Syrii Amerykanie zaatakowali, przy wykorzystaniu lotnictwa i artylerii, syryjskie bojówki wspierane przez Iran. Jest to odpowiedź na atak rakietowy na amerykańską bazę w Syrii w wyniku której rannych zostało 3 amerykańskich żołnierzy. [Al-Monitor]
Iracki kryzys polityczny trwa nadal. Zwolennicy Muktady as-Sadra żądając rozwiązania parlamentu przeprowadzili blokadę sądu najwyższego. Strony sporu wzywają do dialogu dla rozwiązania kryzysu (premier Iraku al-Kazimi), a rywalizująca z sadrystami szyicka koalicja ogłosiła, że nie podejmie dialogu dopóki trwa okupacja państwowych instytucji. [DW]
Zjednoczone Emiraty Arabskie wysyłają do Iranu pierwszego ambasadora od 6 lat. Jest to element normalizacji stosunków z Iranem dla złagodzenia napięć w regionie. Podobny krok w sierpniu ogłosił również Kuwejt. W tle tych wydarzeń mamy pełzające negocjacje tyczące się umowy jądrowej z Iranem. [The Guardian]
Prezes izraelskiego NSO Group, firmy stojącej za oprogramowaniem szpiegującym Pegasus odchodzi ze stanowiska. Ogłoszono to jako część reorganizacji, w wyniku której poddane sprawdzeniu zostaną wszystkie aspekty biznesowe spółki, a ta ma się skupić na oferowaniu światowej klasy rozwiązań głównie państwom NATO. Firma stanęła w ogniu krytyki gdy kolejne doniesienia ujawniały, że ich oprogramowanie było wykorzystywane przeciwko dziennikarzom i politykom opozycyjnym. [The Guardian]
Amerykańska administracja odesłała swoje uwagi do porozumienia nuklearnego z Iranem w którym pośredniczy UE. W ostatnim miesiącu Iran odpuścił kilka warunków, co zbliża strony do podpisania umowy. Jednak zostało kilka kolejnych kwestii do ustalenia. Iran, w obawie przed wycofaniem się USA z porozumienia w przyszłości (co już miało miejsce za prezydentury Trumpa) chcą dodatkowych gwarancji ekonomicznych. W międzyczasie umowa ta staje się coraz ważniejszym tematem w izraelskiej kampanii wyborczej gdzie politycy podkreślają konieczność zagwarantowania bezpieczeństwa własnemu państwu. [Politico], [Al-Monitor]
Azja
Władze Wietnamu ogłosiły, że homo czy biseksualność jak i transpłciowość to nie są choroby. Minister Zdrowia wezwał pracowników ochrony zdrowia do traktowania członków społeczność LGBTQ z należytym szacunkiem. O tym jak doszło do tej zmiany w Wietnami opisuje artykuł [The Guardian].
Premier Singapuru, Lee Hsien Loong ogłosił, że władze tego kraju zniosą prawo, na podstawie którego homoseksualne stosunki mężczyzn podlegały karze więzienia. Jednocześnie przywódca zapewnia, że nie zamierza iść dalej i nie będzie legalizacji ślubów osób tej samej płci. [Noizz]
Byłemu premierowi Pakistanu, Imran Khanowi policja postawiła zarzuty podżegania do przestępstwa w związku z podpaleniami i aktami wandalizmu popełnianymi przez jego zwolenników. Zakazała również transmisji na żywo jego wystąpień, ze względu na „mowę nienawiści względem urzędników oraz instytucji państwa”. Po odsunięciu od władzy w kwietniu br. Imran Khan został najgłośniejszym krytykiem nowego rządu oraz wojska. [BBC]
Wakacyjne powodzie w Pakistanie zabiły już prawie 600 osób. Władze są oskarżane o nieadekwatne działanie co przyczyniło się m.in do pojawienia się cholery. [The Guardian]
Zabójstwo byłego premiera Japonii, Shinzo Abe sprawiło, że kontakty rządzącej LDP z Kościołem Zjednoczeniowym stały się numerem jeden wiadomości w Japonii. Według sondaży 87% Japończyków uważa je za problematyczne, a poparcie urzędującego premiera, Fumio Kishidy spadło do najniższego od zaprzysiężania poziomu. [The Guardian]
Fumio Kishida ogłosił, że zostanie ponownie uruchomienie większej liczby nieczynnych obecnie elektroni jądrowych. W planach ma być także budowana reaktorów jądrowych nowej generacji. [Reuters]
Fala ciepła w Chinach trwa już ponad dwa tygodnie. Wraz z nią nadeszła susza obniżając poziom wód do rekordowo niskich poziomów. Takie warunki pogodowe wpływają również na uprawy roślin. W takiej sytuacji władze w prowincji Hubei próbują przy pomocy chemikaliów wywołać deszcz.
W Tajlandii poruszenie ponieważ premier został tymczasowo zawieszony w pełnieniu swojej funkcji. Dokonał tego Sąd Najwyższy, który obecnie bada czy czas jaki premier pełnił jako dowódca junty wojskowej, która przejęła władzę nad krajem wlicza się w czas kadencji premiera. [Reuters]
Afryka
Islamscy terroryści z grupy asz-Szabab zaatakowali hotel Hayat w stolicy Somali Mogadiszu. Po ataku z użycie materiałów wybuchowych przejeli kontrolę nad obiektem i uwięzili w nim ponad 100 osób. Wojska rządowe odzyskały kontrolę nad budynkiem ale w trakcie wielogodzinnych walk z terrorystami zginęło ponad 20 osób. [BBC]
Co dzieje się w Republice Południowej Afryki, że związki zawodowe grożą strajkiem? Al-Dżazira przygotowała artykuł gdzie wymienia te mniej jak i bardziej oczywiste przyczyny kryzysu w tym afrykańskim kraju. [Al-Dżazira]
Chiny umożyły zadłużenie 17 państw afrykańskich. Na Forum Współpracy Chiny – Afryka minister spraw zagranicznych ChRL, Wang Yi zapowiedział przekazanie poprzez Międzynarodowy Fundusz Walutowy 10 mld dolarów krajom afrykańskim na inwestycje. [Business Insider]
Wyniki cząstkowe w Angoli wskazują na zwycięstwo rządzącej od prawie 50 lat marksistowskiej MPLA. W wyborach wybierano prezydenta oraz parlament. Główna partia opozycyjna, UNITA odrzuca te wyniki i mówi o fałszerstwie wyborczym. [Reuters]
Ameryka Łacińska
W 2014 roku światem wstrząsnęła sprawa zaginięcia 43 studentów w Meksyku. Studenci, którzy zaginęli w drodze na protest mieli zostać zamordowani przez gang. Jednak ta oficjalna wersja wydarzeń były podważana zarówno przez rodziny ofiar jak i specjalistów międzynarodowych, którzy wytykali błędy w śledztwie. Teraz władze Meksyku aresztowały prokuratora, który odpowiadał za to śledztwo. [Al-Dżazira]
Mieszkańcy Argentyny zadają sobie pytanie czy znany tenor operowy Placido Domingo jest członkiem seks sekty. Chociaż sam śpiewak był ostatnimi laty wielokrotnie oskarżany o molestowania seksualne to w przypadku argentyńskiej sekty jego nazwisko pojawia się na marginesie sprawy i nie jest jeszcze o nic oskarżony. O szczegółach przeczytacie w serwisie [AP News].
4 września obywatele Chile zagłosują w obowiązkowym (sic!) referendum za przyjęciem nowej konstytucji. Chociaż sondaże wskazują obecnie na to, że zostanie ona odrzucona to nie można być do końca pewnym wyniku głosowania. Americas Quarterly podsumowuje historię powstawania nowej konstytucji i przedstawia od czego i kogo może zależeć wynik tego głosowania. [Americas Quarterly]
Ameryka Północna
W reakcji na zarzuty postawione Donaldowi Trumpowi i przeszukanie jego posiadłości przez FBI pojawiła się ze strony polityków Republikanów krytyka, że takie działania jest cechą republiki bananowej. My skłaniamy się do wniosku przeciwnego, to brak konsekwencji dla łamiących prawo polityków jest cechą słabego państwa i niedostatków demokracji. W artykule Politico znajdziecie przykłady krajów, w których podjęto czynności prawne wobec byłych najważniejszych polityków. [Politico]
Administracja prezydenta Bidena umorzyła cześć kredytów studenckich. Program ten skierowany został do gorzej sytuowanych amerykanów oraz zmienia też sposób spłaty kredytów w przyszłości. Reuters ma artykuł w którym przedstawia najważniejsze informacje na temat kredytów jak i samego umorzenia. Za to Parker Molloy z The Present Age zwraca uwagę na pozostałe elementy programu. [Reuters], [The Present Age]
Nie tylko w Chinach susza doprowadziła poziom wód do rekordowo niskich poziomów. W Stanach Zjednoczonych rzeka Kolorado wysycha co może być tragedią dla milionów obywateli oraz sporej części gospodarki. ProPublica ma wywiad ze specjalistą, który opowiada o tym co się może stać i jak temu zapobiec. [ProPublica]
Czy badania naukowe ufundowane przez podatników powinny być dostępne bez opłat? Biały Dom uważa, że tak powinno być i Biuro Polityki Nauki i Technologii wydało odpowiednie instrukcje na ten temat. [White House]
Oceania
Międzynarodowy Komitet Olimpijski zatwierdził Tahiti jako miejsce, w którym odbędą się zawody surferskie na Olimpiadzie w Paryżu w 2024 roku. Wyspa znajduje się ponad 15 tysięcy kilometrów od Paryża i ustanowi nowy rekord miejsca rywalizacji zawodowej położonego najdalej od miejsca organizowania igrzysk. [NBC]
Ekonomia i gospodarka
Sony ogłosiło, że podniesie ceny konsoli Playstation 5 na niektórych rynkach. Dotknie to na pewno Japonii i Europy ale ominie Stany Zjednoczone gdzie konsola toczy zaciętą walkę z produktem Microsoftu. [Reuters]
Jest kolejny przypadek sygnalisty donoszącego o problemach w serwisie społecznościowym. Tym razem chodzi o problemy Twittera, o których mówi Peiter Zatko – który pracował tam jako szef bezpieczeństwa. CNN podsumowuje to o czym mówił Zatko i zwraca uwagę na to, że jego doniesienia mogą wpłynąć na proces sądowy jaki toczy się pomiędzy firmą Twitter a Elonem Muskiem. [CNN]
Nauka i Technologia
„Ale zaraz, bo my lubimy polemikę, my lubimy dyskutować”. Polemika doktora Damiana Parola z doktorem Tomaszem Rożkiem na temat cukru. Czy można porównywać cukier do kokainy? Czy cukier powoduje otyłość? Czemu szczury są głupie i nie znają cen na wolnym rynku? Serdecznie polecamy. [Damian Parol]
Wiedzieliście, że mała grupa królików może doprowadzić do wielkiej katastrofy ekologicznej? Mieszkańcy Australii pewnie o tym wiedzą, bo tam właśnie do czegoś takiego doszło. O tym jak wprowadzono nowy gatunek do ekosystemu i jakie straszne skutki to przyniosło pisze [Nature].
Problem uzależnienia od narkotyków lub alkoholu dotyka w USA setek tysięcy osób, a w ostatnim roku ponad sto tysięcy z tego powodu zmarło. Część uzależnionych jest odporna na konwencjonalne metody leczenia jak leki lub terapia. Z tego powodu rozpoczęto testy implantów mózgowych, które pomogłyby w walce z uzależnieniem. Długi reportaż na ten temat możecie przeczytać w [Harper’s Magazine].
Nie tak dawno wydawało się, że jesteśmy o krok od całkowitego wyeliminowania polio a obecnie są przypadki tej choroby nie tylko w Afganistanie czy Pakistanie ale także w Izraelu czy Stanach Zjednoczonych. Nature stara się wyczerpująco odpowiedzieć na pytanie dlaczego tak się dzieje. [Nature]
Idee, Kultura, Społeczeństwo
Dlaczego owoc kiwi nazywa się kiwi? Czy próba zmiany nazwy popularnego produktu spożywczego może się udać? Na te i inne pytania stara się odpowiedzieć kolejny filmik z serii Otherwords.
Katia i Maurice Krafftowie to wulkanolodzy o których znowu zrobiło się głośno chociaż zginęli w 1991 roku. Związane jest to z premierą nowego filmu dokumentalnego „Wulkan miłości”, który jest im poświęcony. Dwutygodnik ma dla was wywiad z reżyserką tego filmu, gdzie dużo mówi o tym co ją fascynowało w ich historii. The Sydney Morning Herald ma za to recenzję, która chociaż pozytywna to wskazuje czego brakuje w tym filmie. [Dwutygodnik], [The Sydney Morning Herald]
Wyspy Owcze są krajem o trudnym klimacie, gdzie uprawa roślin istnieje w bardzo skromnej formie. Z tego powodu od wieków mięso owiec, a także grindwali i delfinów gościło na stołach farmerów (mieszkańców archipelagu). W ostatnich dekadach ilość zjadanego mięsa pływających ssaków spada to niektóre z urządzanych polowań potrafią oburzyć samych myśliwych. O przebiegu i znaczeniu polowań na grindwale dla farerskiej kultury i tożsamości opowiada Urszula Chylaszek, autorka książki Kanska. Miłość na Wyspach Owczych.
Drogi czytelniku, dziękujemy, że jesteś z nami. Uważasz, że więcej osób powinno przeczytać ten numer lub chcesz podziękować nam za tworzenie go?