Pomocnik Neuropejski: Zmierzch katolicyzmu - kryzys czy koniec?
Prezentujemy specjalne wydanie Tygodnik Neuropa. Oprócz standardowej, cotygodniowej edycji chcielibyśmy co jakiś czas podzielić się z Wami ciekawymi informacjami na konkretny temat. Niekoniecznie będą to newsy – raczej rzeczy definiujące poruszaną przez nas tematykę – niech was zatem nie zdziwi, że część zebranych tekstów pochodzi sprzed kilku lat, a niektóre nawet z zeszłego wieku.
To wydanie poświęcone jest katolicyzmowi. Artykuły, które dla was zebraliśmy, prezentują ważniejsze postaci i wydarzenia nadające kształt współczesnemu katolicyzmowi. Nie ograniczamy się do przedstawienia jego bolączek, takich jak sekularyzacja czy skandale seksualne. Chcielibyśmy żeby obraz, jaki wyłoni się z lektury, nie był jednostronny i uwzględniał także ludzi i inicjatywy, które trudno skrytykować nawet zadeklarowanemu antyklerykałowi. Z tego powodu można tutaj znaleźć teksty traktujące o Oskarze Romero czy oporze filipińskich katolików wobec szwadronów śmierci.
Artykuły opisujące konkretne historie to jednak nie wszystko. Chcąc osiągnąć szerszy ogląd sytuacji, zwyczajnie nie da się pominąć danych zebranych przez renomowane instytuty badania opinii – dzięki nim zyskujemy niezbędne tło do zastanowienia się, jaką drogę może obrać Kościół Katolicki. Ekumenizm czy izolacja? Sobory czy skupienie władzy w wąskim kręgu? Laikat czy hierarchia? Ortodoksja i walka z jakimikolwiek odstępstwami czy szukanie jedności w różnorodności? Nacisk na zaangażowanie społeczne? Czy w ogóle dla religii i kościoła jest jeszcze miejsce we współczesnym świecie? Erozja Kościoła jest faktem, ale czy może zostać odwrócona?
Zapraszamy!
Polska
Dyskusji o sekularyzacji Polski już od ponad dwóch lat nadają ramy badania Pew z 2018 roku, z których wynika, że młodsi Polacy (poniżej 40. roku życia) różnią się radykalnie od starszych pod względem religijności. Warto sobie je przypomnieć. W niektórych kategoriach spadek religijności jest największy na świecie, np. różnica w uczestnictwie w cotygodniowych praktykach religijnych to aż 29 pkt. % (55% dla starszych vs 26% dla młodszych). A tutaj omówienie w j. polskim.
Pomimo powyższego, w liczbach bezwzględnych polska młodzież wciąż deklaruje się jako najbardziej wierząca w Europie. W porównaniu z badaniami Pew deklarowane wartości np. uczestnictwa są wyższe – zapewne ze względu na inną metodologię i okres badań. Polecamy przeczytać i porównać oba badania. [link#1], [link#2]
“Kolejny rok spada procent wiernych uczestniczących w mszach świętych oraz przyjmujących sakrament komunii świętej – wynika z opublikowanych w czwartek najnowszych danych Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego. Dotyczą – podkreślmy – okresu przed pandemią i przed roznieceniem przez polityków, ale również część księży, konfliktów wokół ideologii LGBT i aborcji”. Mniej niż 40% katolików uczestniczy w niedzielnych mszach, a niespełna 20% regularnie przystępuje do komunii. [10 grudnia 2020], [7 stycznia 2021]
Czy lekarstwem na problemy trawiące polski katolicyzm może być jeszcze intensywniejsze upowszechnianie myśli Jana Pawła II? Tak zdają się sądzić ci, którzy chcą, aby jego dzieła znalazły się w kanonie lektur szkolnych. A to tylko jeden z wielu pomysłów na zaznajamianie dzieci i młodzieży z twórczością papieża Polaka. [link]
Rozmowa Redakcji miesięcznika “Znak” z ks. prof. Andrzejem Kobylińskim o tym, jaki będzie katolicyzm po rewolucji, która właśnie się dzieje. Droga synodalna, powstawanie Kościoła zdecentralizowanego, encykliki papieża Franciszka, raport w sprawie kard. McCarricka, potępienie kard. Gulbinowicza, zamknięcie seminarium w Kaliszu, potrzeba demitologizacji postaci papieża, stały wzrost znaczenia ruchów zielonoświątkowych, odchodzenie młodych od Kościoła w Polsce, słabość katolików świeckich i strajk kobiet, czyli dla każdego coś miłego. [link]
Wywiad z Jolą Szymańską. Niegdyś przedstawicielka katolicyzmu otwartego, dzisiaj porzuca Kościół. Czy może to Kościół porzucił ją? Opowieść o skomplikowanym życiu w cieniu traumy i odchodzeniu z hierarchicznej instytucji chroniącej swoich funkcjonariuszy przed karą. [link]
Rozmowa śmietanki polskich apostatów, którzy wcześniej byli często ważnymi figurami w polskim Kościele katolickim (m.in. prof. Tomasz Polak i prof. Magdalena Smoczyńska, czyli córka Jerzego Turowicza, twórcy polskiego katolicyzmu otwartego). Dlaczego odeszli i co teraz myślą o instytucji, która kiedyś była ich domem? [link]
Czy wpajanie dzieciom katolickich prawd wiary może nieść za sobą przykre konsekwencje? Polski katolicyzm jako źródło cierpień: “Miałam wtedy może ze 4 lata – byłam naprawdę malutkim dzieckiem, gdy mama na dobranoc mi opowiedziała, że Żydzi zabili Jezusa; nie miałam bladego pojęcia, kto to był Jezus, kim byli Żydzi, ale tak strasznie się tego przestraszyłam, że jeszcze przez długi czas bałam się, że ci okropni Żydzi przyjdą i zabiją mnie i moją rodzinę” – opowiada Jagoda. [część#1], [część#2]
Rozmowa ateistki Karoliny Wigury z filozofem katolickim Tomaszem Terlikowskim na kanwie książki “Siedem typów ateizmu” Johna Graya. Dzięki ich dyskusji dowiemy się, w jakich punktach wierzący z niewierzącym nigdy się nie zgodzą, a w jakich będą w stanie się porozumieć bez większych trudności. “Bez wiary w zmartwychwstanie chrześcijaństwo jest tylko jednym z wielu światopoglądów” – mówi Terlikowski. [link]
Od kilku miesięcy środowiska katolicyzmu otwartego w Polsce debatują nad książką "System kościelny, czyli przewagi pana K.” Tomasza Polaka, byłego księdza i teologa, a obecnie ateisty. Prof. Polak na podstawie własnego doświadczenia w kościelnej instytucji i pracy naukowej na UAM w Poznaniu zdefiniował sześć tez, które jego zdaniem opisują istotę chrześcijańskiej “maszyny społecznej”, czyli ustalonego niedługo po śmierci Jezusa zrębu struktury powielanej potem w różnych wyznaniach chrześcijańskich, której cechy charakterystyczne to m. in. zaburzony stosunek do winy wewnątrz systemu. Niezależnie od tego, czy przyjęta nieco niestandardowa metodologia się nam spodoba czy nie, same postawione tezy wydają się interesująco nazywać źródła pewnych powtarzalnych cech kościołów chrześcijańskich, w tym katolickiego. [link#1], [link#2]
Ameryka Łacińska
Ameryka Łacińska jeszcze w latach 60. XX wieku była dla katolicyzmu tym, czym dzisiaj jest Afryka, czyli nadzieją na przyszłość. Kościół był tu obecny od setek lat, przenikał kulturę, od nazw biblijnych i imion świętych nazywano miasta i prowincje. Do tego populacja była bardzo młoda, a współczynnik dzietności wysoki. Ostatnie niespełna 50 lat całkowicie zmieniło sytuację. Protestantyzm, głównie w wydaniu pentakostalnym, szerzy się jak pożar w suchym lesie i przenika nawet Kościół. Głowę podnosi także sekularyzm i ogólna obojętność na religię (głównie wśród młodych).
Raport od Pew pokazuje, że do 2014 roku udział katolików w społeczeństwach Ameryki Łacińskiej zmniejszył się z 92% do 69%. Wielkie nadzieje wiązano z wyborem pierwszego Latynosa na papieża, ale wygląda na to, że “efekt Franciszka” nie przyniósł spodziewanych rezultatów. Badanie Latinobarometro obejmuje okres do 2017 r. i przedstawia obraz jeszcze bardziej negatywny dla Kościoła. Niektóre kraje (przede wszystkim Ameryka Środkowa) nie mają już katolickiej większości, a inne są na najlepszej drodze do tego. Pew stara się odpowiedzieć, co może stać za konwersjami na protestantyzm. [link#1], [link#2]
Latinobarometro s.14 Artykuły z prasy katolickiej omawiające zjawisko masowych konwersji na pentekostalizm i sekularyzacji Ameryki Łacińskiej ze szczególnym uwzględnieniem Brazylii. Autorzy starają się również przewidzieć, kiedy Brazylia przestanie być krajem z katolicką większością – ich zdaniem nastąpi to do 2030 roku. [link#1], [link#2]
Podcast BBC na temat wpływu skandali pedofilskich na sytuację Kościoła katolickiego w Chile. W 2006 roku aż 70% Chilijczyków utożsamiało się z katolicyzmem. Po tym, jak informacje o gwałtach, molestowaniu i ukrywaniu duchownych przez przełożonych zaczęły wychodzić na jaw, udział katolików w populacji zaczął się gwałtownie kurczyć. Według najnowszych badań przynależność do Kościoła katolickiego deklaruje już tylko 45% społeczeństwa. [link]
Irish Times opisuje sylwetkę Oscara Romero, który w przeciwieństwie do wielu duchownych latynoamerykańskich nie stanął po stronie prawicowych dyktatur i odważył się nawet na krytykę. Uderzało to w rządową propagandę, która próbowała prezentować swoich mocodawców jako obrońców ładu i tradycyjnych porządków. Romero za swoje bohaterstwo został zamordowany. W 2018 roku papież Franciszek kanonizował go, a w międzyczasie stał się on symbolem oporu przeciwko dyktaturom. [link]
Artykuł opisujący życie i działalność gwatemalskiego Martina Luthera Kinga Jr., księdza Andresa Girona, który wsławił się obroną praw i pozycji rdzennej ludności Gwatemali – Majów. Majowie byli przez dekady traktowani jako obywatele drugiej kategorii, a gdy próbowali walczyć o swoje prawa, klasyfikowano ich jako komunistów i mordowano. Ciekawostką jest, że Giron przez swoje działania na rzecz Majów wszedł w konflikt z hierarchią i ostatecznie wsławił się umasowieniem prawosławia w Gwatemalii (dla ciekawych), [link]
Artykuł opisujący w skrócie losy katolicyzmu pod rządami reżimu Castro w przeddzień wizyty papieża Franciszka. Wskazuje na katolickie inspiracje rewolucjonistów kubańskich, późniejszą walkę z Kościołem jako częścią starego porządku i powolną normalizację wspieraną społecznym zaangażowaniem Kościoła i pomocą humanitarną. Reżim zachowuje świecki charakter, ale Watykan pod kierownictwem upominającego się o biednych papieża Franciszka wyrósł na jednego z najważniejszych sojuszników Kuby na arenie międzynarodowej. [link]
Krótki wstęp do relacji między argentyńskim kościołem a dyktaturą w trakcie tak zwanej Brudnej Wojny. Wielu duchownych poparło represje reżimu wymierzone w opozycjonistów, a nawet uczestniczyło w nich lub dzieliło się informacjami na temat poszukiwanych. Liczbę ofiar śmiertelnych Brudnej Wojny szacuje się na 10 tysięcy, a kilka razy więcej zostało poddanych torturom. Papież Franciszek przeprosił społeczeństwo argentyńskie za brak zdecydowanych działań i kolaborację w niektórych przypadkach. [link#1], [link#2]
Artykuł opisujący meksykański kult Santa Muerte, który zaczynał jako nieformalny, ludowy katolicyzm. Z biegiem czasu, mimo prób ukrócenia kultu ze strony kościoła, zyskał jednak olbrzymią popularność wśród niższych warstw meksykańskiego społeczeństwa i zaczął ewoluować w stronę odrębnej religii. Obecnie istnieją formalne stowarzyszenia poświęcone kultowi Santa Muerte i razem z meksykańską imigracją zaczęły się one pojawiać także w USA i w Kanadzie. [link]
Ameryka Północna
Przekonanie o wyjątkowości Stanów Zjednoczonych zaczyna się kruszyć, a jednym z przejawów zmiany jest rosnąca niereligijność kraju, który jeszcze nie tak dawno wprawiał socjologów badających sekularyzację w osłupienie. Mimo bogactwa i dostępu do edukacji, słupki nie chciały drgnąć. To już jednak przeszłość, a boleśnie doświadcza tego także Kościół katolicki. Raport Pew pokazuje, że sekularyzacja i odchodzenie od chrześcijaństwa jest w USA faktem. Sytuacja u północnych sąsiadów nie jest wcale lepsza.
Ciekawy artykuł ukazujący utratę zaufania i spadek uczestnictwa w cotygodniowej mszy wśród najbiedniejszych amerykańskich katolików. Powszechnie uważa się, że odejście od religii jest spowodowane zamożnością i wykształceniem, ale artykuł i zaprezentowane w nim wyliczenia pokazują, że przyczyna może być dokładnie odwrotna. Zapracowani najbiedniejsi nie mają czasu na msze, a kazania poświęcone duchowym rozważaniom czy sprawom związanym z tzw. culture wars są dla nich niezrozumiałe i obojętne. [link]
Artykuł opisujący charakterystyczną cechę kanadyjskiego Quebecu – ścisły rozdział między religią a instytucjami publicznymi. Artykuł skupia się na próbie wprowadzenia nowego, jeszcze surowszego prawa w kwestii rozdziału kościoła od państwa oraz opisuje pokrótce tak zwaną “Cichą Rewolucję”, czyli proces, który sprawił, że bardzo katolicki Quebec przekształcił się w zupełnie zlaicyzowaną prowincję. [link]
Mimo postępującej dekatolicyzacji w Ameryce Łacińskiej, amerykański Kościół katolicki latynosami stoi. Artykuł prezentuje dane z których wynika, że aż połowa amerykańskich millenialsów identyfikujących się jako katolicy to Latynosi. Z jednej strony jest to pozytywna dla kościoła informacja, ale jest potencjalnie niebezpieczna dla religii, która chce być uniwersalna. [link]
Artykuł przedstawiający przykład haniebnego procederu państwa kanadyjskiego i lokalnych kościołów polegającego na próbie przymusowego wynarodowienia rdzennych mieszkańców Kanady. Dzieci tzw. Pierwszych Ludów były odbierane rodzicom i umieszczano je w prowadzonych przez kościoły specjalnych szkołach, w których próbowano wykorzenić ich języki, zwyczaje i wierzenia oraz zastąpić je (odpowiednio) europejskimi i chrześcijańskimi. [link]
Archiwalny zbiór tekstów z owianego sławą śledztwa Boston Globe w sprawie pedofilii w lokalnej diecezji. Surowa i trącąca myszką szata graficzna, ale jest to dobry sposób żeby zapoznać się z efektami dziennikarskiego śledztwa, które zapewniło jego autorom Putlizera i uruchomiło lawinę podobnych spraw w USA i na świecie, na zawsze zmieniając myślenie ludzi o nadużyciach seksualnych ze strony kleru. [link]
Azja i Oceania
Obecność katolicyzmu w Azji sięga XV wieku i imperiów kolonialnych Hiszpanii, Francji i Portugalii. Początki nie były miłe – inkwizycja w Goa, zmuszenie lokalnych chrześcijan do unii i zniszczenie znacznej części ich pism teologicznych. W ciągu kilkuset lat kościół zapuścił jednak korzenie, ale w wielu miejscach wciąż zmaga się z kolonialną przeszłością, co prowadzi do dyskryminacji ze strony czy to władz państwowych czy szowinistycznych tłumów. Według prognoz kościół będzie utrzymywał swój status posiadania w ciągu najbliższych dekad.
Ciekawy zbiór refleksji hinduskiego autora zastanawiającego się, dlaczego akurat w Indiach misje chrześcijańskie (nie tylko katolickie) zakończyły się spektakularnym fiaskiem – i to pomimo długotrwałej dominacji chrześcijańskich imperiów w tym regionie. [link]
Korea Południowa jest jednym z nielicznych przykładów rozwiniętego kraju, w którym chrześcijaństwo (w tym katolicyzm) było w stanie znacząco zwiększyć udział swoich wyznawców w społeczeństwie w ostatnich latach. Artykuł stara się pokrótce opisać ten fenomen. [link]
Artykuł opisujący pozytywny wkład timorskiego kościoła w dziejach walk o prawa mieszkańców wschodniej części wyspy do stanowienia o sobie w ramach państwa indonezyjskiego. [link]
Artykuł opisujący kontrowersyjną ugodę między Watykanem i komunistycznym rządem w Pekinie. Obydwie strony dogadały się co do uznania biskupów odpowiedzialnych za Kościół katolicki w Chinach. Gdzie tu kontrowersja? Polega ona na tym, że przez dekady katolikom chińskim nie wolno było uczestniczyć w kościele prowadzonym przez mianowanych przez partię biskupów, za co byli prześladowani przez władzę. Teraz zaś Watykan uznał, że ci sami biskupi są jak najbardziej kanoniczni i katolicy muszą ich uznawać. [link]
Artykuł poruszający kwestie skandali pedofilskich w kościele australijskim, które, zdaniem autorów, znacząco przyczyniły się do odwracania się wiernych od instytucji. Wielu Australijczyków, zniesmaczonych zachowaniem hierarchii, przestało utożsamiać się z Kościołem. Mimo dobrej sytuacji finansowej, australijski Kościół jest w kryzysie. [link]
Reportaż o dramatycznej sytuacji bliskowschodnich chrześcijan (prawie połowa z nich to katolicy, głównie członkowie wschodnich kościołów sui iuris). Eksodus spowodowany biedą, brakiem perspektyw, dyskryminacją i przemocą sprawia, że chrześcijaństwo może zniknąć z Bliskiego Wschodu, czyli miejsca, w którym się narodziło. [link]
Europa
Europejska laicyzacja jest wręcz legendarna i dlatego praktycznie wszystkie teksty tu zebrane są jej poświęcone. Zdaniem badań na które już się powoływaliśmy – chrześcijaństwo przestało być “domyślną” religią w wielu europejskich krajch. Zebrane przez nas artykuły opisują sytuację w kilku największych krajach Zachodu, takich jak Niemcy, Francja, Hiszpania czy Wielka Brytania. Obraz jaki się z nich wyłania nie napawa optymizmem co do przyszłości powszechnego Kościoła na Starym Kontynencie.
Raport z badania religijności w Wielkiej Brytanii ukazujący zaawansowane zobojętnienie na religie społeczeństwa brytyjskiego. Przykład? 6.2 mln Brytyjczyków ochrzczono w kościele katolickim, z czego jedynie 3.8 mln utożsamia się z instytucją. Ponad połowa katolików nigdy nie była na mszy. [link]
Artykuł z The Guardian opisuje aktualną sytuację Irlandii – kraju, który niegdyś słynął z silnej pozycji Kościoła katolickiego i jego bliskich kontaktów z władzą. W bardzo krótkim czasie Irlandia mocno zmieniła kurs i większość mieszkańców kraju zaczęła popierać, na przykład, rejestrowane związki homoseksualne czy prawo kobiet do aborcji. [link]
[j. francuski] Wywiad La Croix z autorami badań i analiz dotyczących sytuacji i kondycji francuskiego katolicyzmu. Jerome Fourquet uważa, że jesteśmy świadkami ostatniego stadium konfliktu, który definiował francuską politykę i społeczeństwo od czasów rewolucji. Katolicka wizja społeczeństwa ostatecznie przegrywa a wpływ instytucji na społeczeństwo stał się znikomy. Fourguet uważa, że to przedefiniuje bieg spraw w Republice i zastanawia się nad tym, jak będzie wyglądała przyszłość katolicyzmu, który, choć przestaje być “domyślną kulturą”, to przecież nie zniknie – bardzo możliwe, że stanie się kontrkulturą. Wtóruje mu w tym Yann Raison du Cleuziou, który badał tę część francuskich katolików, która aktywnie pozostaje przy Kościele. Jego zdaniem dojdzie do radykalizacji i przejęcia Kościoła przez bardzo konserwatywne grupy, które choć mniej liczne niż pozostali wierni, są jednak bardzo dobrze zorganizowane i aktywne. Jego zdaniem głównym transmiterem katolicyzmu, po utraceniu dominującego wpływu na kulturę, będą teraz rodziny łączące się we wspólnoty przy parafiach. Coraz większą rolę będą także odgrywali imigranci z krajów południa. Wbrew stereotypowi łączącym imigrantów z islamem, wielu z nich jest chrześcijanami. Przybysze z Afryki czy Azji już odmienili oblicze francuskiego protestantyzmu i wydaje się, że podobny proces zajdzie w przypadku Kościoła katolickiego. [link]
[j. hiszpański] Hiszpania jest trzecim krajem w Europie pod względem liczby osób, które choć wychowane na chrześcijan dzisiaj nie wyznają tej religii. 92% dorosłych Hiszpanów wychowano na chrześcijan, a za takowych uważa się dzisiaj 66%. Kraj znany nie tylko jako bardzo religijny, ale także jako jeden z największych “misjonarzy” katolicyzmu w historii staje się coraz bardziej świecki. Zdaniem autorów jest to spowodowane polityką i rolą jaką Kościół odgrywał w czasach reżimu Franco. Wielu Hiszpanów ma dzisiaj bardzo negatywne skojarzenia z czasami dyktatury, a Kościół był jednym z jej najważniejszych sojuszników i beneficjentów. W czasach demokratycznych większość hierarchii związała się z silnie konserwatywnymi organizacjami politycznymi i społecznymi. W wyniku mocnego zaangażowania po konkretnej stronie sporu politycznego Hiszpanie zaczęli postrzegać Kościół jako instytucję bardziej polityczną – z tego powodu wielu z tych, którzy nie podzielają konserwatywnego światopoglądu, zaczęło po prostu odchodzić. [link]
Garść statystyk na temat liczebności niemieckiego Kościoła katolickiego i ewangelickiego. Niemiecki Kościół znajduje się często pod ostrzałem katolickich grup z całego świata, gdyż raportuje setki tysięcy odstępców rocznie. Wielu bardziej tradycyjnie nastawionych katolików uważa to za dowód na klęskę “otwartego” katolicyzmu. Zdaniem autora nie jest to prawda, a skala apostazji nie jest w Niemczech większa niż w innych rozwiniętych krajach Zachodu. Niemieckie Kościoły po prostu skrupulatnie ją raportują, ponieważ członkostwo w nich jest oficjalnie zarejestrowane i wiąże się z płaceniem podatków. Stąd osoby tak naprawdę obojętnie religijnie lub traktujące religię jako tradycję mają większą motywację do formalnej apostazji niż w innych krajach. Autor wskazuje też, że topnienie tradycyjnych niemieckich kościołów nie oznacza końca występowania wierzeń – w Niemczech rośnie liczba buddystów, prawosławnych, muzułmanów oraz członków mniejszych wyznań protestanckich. [link]
Afryka
Czarny Kontynent to nowa Ziemia Obiecana Kościoła. Miejscowa ludność jest bardzo religijna, a co najważniejsze ma bardzo dużo dzieci. Stwarza to szansę nie tylko na przetrwanie, ale także na wzrost. Sytuacja nie jest jednak idealna. Kościół afrykański musi mierzyć się z kolonialną przeszłością, islamskimi ekstremistami, biedą oraz… eksplozją pentekostalnego chrześcijaństwa. To, czy Afryka powtórzy losy Ameryki Łacińskiej, pozostaje kwestią otwartą.
Papież Franciszek przeprasza za udział duchownych w masakrach na tle etnicznym, które miały miejsce w Rwandzie między Tutsi a Hutu. Część duchownych sprzeniewierzyła się ponadnarodowemu przesłaniu swojej religii i nie tylko pozwalała na nakręcanie nienawiści do drugiej grupy w swoich parafiach, ale nawet potrafiła sama brać udział w rzeziach. [link]
New York Times pokrótce opisuje rolę i znaczenie Afryki dla globalnego Kościoła katolickiego przy okazji wizyty Franciszka. Afryka jest jedynym kontynentem, na którym udział katolików w ogólnej populacji nie zmniejsza się. Jest to w dużej mierze zasługa faktu posiadania przez kobiety dużej liczby dzieci. Od tego, czy afrykańskich “urodzonych” katolików uda się zatrzymać przy Kościele, będą w dużej mierze zależeć losy katolicyzmu. [link]
Opis jednego z zagrożeń, ale i szans dla Kościoła katolickiego w Afryce. Miejscowi wywodzą się często z kultur w których obrzędy religijne są niezwykle żywiołowe i stąd bardzo podoba im się styl nabożeństw zielonoświątkowych. Kościół katolicki, ucząc się na doświadczeniach z Ameryki Łacińskiej, stara się dostosować zielonoświątkowe zwyczaje tak, aby nie były one sprzeczne z jego teologią i tradycją. Jest to często karkołomne zadanie, ale gra jest warta świeczki. [link]
Wywiad z Elizabeth Foster, historyczką z Uniwersytetu Tufts na temat jej książki “African Catholic: Decolonization and the Transformation of the Church”. W wywiadzie tym Foster opisuje w skrócie proces zwiększania się zasięgu religii katolickiej w byłych koloniach francuskich w drugiej połowie XX w. Nie zabrakło również informacji o tym, jak kolonializm był postrzegany w chrześcijaństwie według obu stron, dlaczego frankofońscy misjonarze bronili swoich wiernych przed misjonarzami z krajów anglosaskich, oraz o tym, jak prowadzono dialog pomiędzy katolikami a muzułmanami. [link]
Zbiór danych obrazujących odwrót od katolicyzmu w Amerykach i Europie, które dotychczas były jego centrum, stagnację w większości krajów Azji oraz dynamiczny wzrost w Afryce. [link]