Wydanie 3, 20.11.2020
To z zabójstwem lidera Al-Kaidy (którego nikt nie chce potwierdzić), słoniami niszczącymi plony oraz legalizowanej marihuanie
W tym tygodniu od światowych wydarzeń odciągało nas przeliczanie Golców na Sasiny oraz rozważania na tematy taktyki narodowej reprezentacji. Jeśli ktoś z Was miałby ochotę nadrobić trochę treści przez weekend, to zapraszamy na selekcję najlepszych artykułów, które wpadły w nasze ręce w ubiegłym tygodniu.
Znajdziesz tutaj nie tylko informacje o wydarzeniach z różnych zakątków globu, ale również publicystykę, interesujące podcasty oraz traktujące o tematach społecznych czy ekonomicznych.
Część źródeł jest darmowa, niektóre za darmowym paywallem (konieczność zakładania konta).
Zapraszamy w podróż dookoła świata przez kolejne kontynenty i tematy.
Polska
Na COVID-owych konferencjach premier Morawiecki opowiada o modelach tworzonych przez naukowców z Uniwersytetu Warszawskiego. Nie dodaje jednak, że UW musi korzystać z bazy danych autorstwa 19-letniego Michała Rogalskiego, bo lepszej bazy państwo nie oferuje. Pod linkiem wywiad z nastoletnim autorem projektu. [link]
Sławomir Dudek, wieloletni dyrektor w MF, o pandemicznej i popandemicznej przyszłości polskiej gospodarki. [link]
Omijanie traktatów UE, zagrożona suwerenność Polski, przymus adopcji dzieci przez związki jednopłciowe - ile jest prawdy w zarzutach Solidarnej Polski. [link]
O co chodzi w powiązania praworządności z funduszami unijnymi? Stanowisko PE na temat tego czym jest praworządność i dlaczego konieczne jest powstanie kolejnych strzegących jej mechanizmów. [link]
Europa
Macron udzielił potężnego wywiadu dla magazynu Le Grand Continent, w którym nakreślił swoją wizję Europy jako regionu autonomicznego od Chin oraz USA i będącego liderem w dziedzinach edukacji, zdrowia, cyfryzacji oraz zielonej energii. [Treść wywiadu] oraz [omówienie]
W niedzielnych (15.11) wyborach prezydenckich w Mołdawii wygrała pro-zachodnia Maia Sandu. Jak do tego doszło i do czego to zwycięstwo może prowadzić. Analiza OSW. [link]
Mimo że dla niektórych Trump dalej ma szanse, to konkurencja o kształt polityki zagranicznej Joe Bidena trwa. Wspólny tekst MSZ Francji i Niemiec o tym, że Stany Zjednoczone i Europa potrzebują transatlantyckiego "New Dealu". [link]
Duńska prasa oskarża NSA, amerykańską agencję wywiadowczą, o szpiegowanie ichniego MSZ, MON, firmy Terma oraz innych europejskich dostawców broni przy okazji duńskiego przetargu stulecia o pozyskanie 27 myśliwców wielozadaniowych. [link]
Lucas Guttenbrg, kierujący Jacques Delors Centre, niemiecko-francuskim think-tankiem zajmującym się przyszłością Europy, o reformie Europejskiego Mechanizmu Stabilności. Szczególnie ciekawa lektura przy groźbie polsko-węgierskiego weta. [link]
Po sierpniowych wyborach, Białoruś ogarnęła fala potężnych protestów. I choć ciszej o nich w mediach to protesty nadal trwają, a represje przybierają na sile. Dzisiaj polecamy audycję mówiącą, na czym Łukaszenko oparł swoją władzę w godzinie próby, a także szerszą analizę sytuacji na Białorusi oraz wyzwań stojących przed białoruską opozycją w walce z reżimem Łukaszenki. [audycja] oraz [analiza]
Jakie powinny być relacje Europy z Chinami? Rywalizacja czy kontrakty? Gdzie w tym wszystkim relacje transatlantyckie? Podcast Center for European Reform, think-tanku z siedzibą w Londynie, o tym, jakie relacje powinniśmy ukształtować. [link]
Bliski i środkowy Wschód
Sytuacja epidemiologiczna w Iranie jest poważna. Wynika ona z późnych reakcji, braku przejrzystości, błędów w zarządzaniu oraz wstrzymywania się z lockdownem. To ostatnie jest powodowe słabym stanem gospodarki wynikającym z sankcji USA. [link]
New York Times donosi, że nr 2 Al-Kaidy został zabity w Iranie. Miał tego dokonać Izraelski agent. Co może w tym najciekawsze, żądna z zainteresowanych stron - Al-Kaida, Iran, Izrael i USA - nie przyznaje publicznie, że do tego doszło. [link]
Australijskie siły specjalne dopuściły się 39 morderstw na Afgańskich cywilach - takie są ustalenia śledczych, które wstrząsnęły Australią, jak i całym światem. Morderstwa miały być częścią rytuału pierwszej krwi dla młodych żołnierzy. Sprawców oraz inspiratorów czekają teraz procesy o zbrodnie wojenne. [link]
Azja
Ekspansywne i destrukcyjne dla ekosystemu rybołówstwo Chin przyciąga ostatnio uwagę świata. LA Times poświęca działaniom Chin przeciw rybakom z Wietnamu oraz Filipin i ich ekspansji na morzu Południowo Chińskim czwarty z serii artykułów o wpływie mocarstwowych działań Chin na inne państwa oraz życie ich mieszkańców… [link]
Równoczesne kryzysy na Białorusi, w Górskim Karabachu i Kirgistanie wymuszają od Rosji dojrzalszego podejścia do swoich sąsiadów. Dmitri Trenin, dyrektor think-tanku Carnagie Moscow Center, wskazuje, jak wygląda odrzucanie imperialnej przeszłości. [link]
Quad na morzu - czyli manewry wojskowe marynarek USA, Indii, Australii i Japonii na Oceanie Indyjskim. Powodem bliższej współpracy jest rosnąca siła morska Chin. [link]
Słyszeliście, że w Indiach od prawie 100 lat działa organizacja wzorująca się na niemieckiej partii nazistowskiej? A o tym, że obecny premier jest z nią powiązany? A o pogromach jakie tam mają miejsce? Nic straconego - zapraszamy do lektury. [link]
Afryka
Konflikt w Etiopii ciągle trwa - setki zmarłych, tysiące wypędzonych, wizja setek tysięcy uchodźców. Krótkie materiał video od Guardiana na temat kryzysu w Etiopii, o którym już pisaliśmy we wcześniejszych numerach. [link]
Na domiar złego, Róg Afryki, gdzie życie niemałej części populacji zależy od rolnictwa i jakości zbiorów, zmaga się z najgorszą od lat plagą szarańczy. [link]
W wyniku działalności Boko Haram kilka tysięcy ludzi została przesiedlonych w północnej Nigerii. Tam, gdzie znikają ludzie, pojawia się natura - w tym przypadku najbardziej znaczące są słonie. Niszczą one opuszczone tymczasowo przez ludzi uprawy. Czy regionowi grozi głód? [link]
Ameryki
Peru ma trzeciego prezydenta, w ciągu tygodnia. Na wskutek protestów, pełniący obowiązki prezydenta, były przewodniczący peruwiańskiego parlamentu, zrezygnował ze stanowiska po 5 dniach urzędowania. Ale to jest tylko objaw problemów sceny politycznej w Peru, a nie ich powód. [link#1], [link#2]
Rok 2020 to rekordowy sezon cyklonów na północnym Atlantyku. Szczególnie dotknięta jest Ameryka Środkowa. 2 tygodnie po cyklonie Eta cyklon Iota nawiedza z katastrofalnymi skutkami Honduras. [link]
W tradycyjnie republikańskim stanie Arizona przegłosowano deklarację dostawców energii o neutralności klimatycznej do 2050 r. [link]
Ekonomia
Podatek węglowy - jak go skonstruować i co jeszcze trzeba zrobić, by przeciwdziałać katastrofie klimatycznej. [link]
Nauka i Technologia
Motherboard, serwis prowadzony przez VICE, opisuje, jak amerykańskie wojsko pozyskuje dane lokalizacyjne od niewinnych aplikacji służących muzułmanom do modlitw, randkowania czy majsterkowania. [link]
Czym są cząstki elementarne? Popularnonaukowy i rzetelny Quanta Magazine poświęcił tekst historii dotyczącej odpowiedzi na to pytanie. [link]
Idee, Kultura, Społeczeństwo
Numer Kultury Liberalnej poświęcony rozważaniom, czy PiS przyśpieszy sekularyzację Polski. [link]
Demokracje muszą współpracować, by przeciwstawić się autokratycznym Chinom w sferze technologicznej. Długi artykuł w Economist na temat wyzwania jakie stawia Zachodowi rosnąca technologiczna potęga Chin oraz tego jakie działania są konieczne, by się jej przeciwstawić. [link]
"Trzeba biec ile sił, żeby utrzymać się w tym samym miejscu" powtarzała Alicji Czerwona Królowa z Po drugiej stronie Lustra i co tam Alicja znalazła? Przemiany społeczne w Chinach postawiły przed tym problemem dziesiątki milionów ludzi, czyli wywiad z Xiang Bao, profesorem Uniwersytetu Oxfordzkiego, o nowym modnym słowie: inwolucji. [link]
O wysokim koszcie ekologicznym oleju palmowego słyszymy od dawna - wypalanie całych połaci lasów, niszczenie siedlisk orangutanów. Pozyskanie oleju palmowego to też często przerażające historie mieszkańców regionu oraz pracowników sektora. Polecam serdecznie reportaż o ludzkim koszcie pozyskiwania oleju palmowego. [link]
W zeszłym tygodniu ayahuasca, a w tym zielona śmierć...
Meksyk właśnie legalizuje marihuanę. Tak, ten sam kraj, który jest słynny z narcos, i który dał używce tę nazwę. I będzie trzecim państwem państwem na świecie, które tego dokonało (pierwszym był skromny Urugwaj). O południowoamerykańskiej historii narkotyku, jego legalizacji, obecności w muzyce sprzed wieków oraz na co to komu - niezawodny Dział Zagraniczny w najnowszym odcinku podcastu. [audycja]