Wydanie 124, 17.03.2023
To z pistoletem w prokuratorskich majtach, polskich MiGach dla Ukrainy i kłopotami różnych banków
Szybko lećcie czytać nowe wydanie Tygodnika tak jak polskie i słowackie MiGi będą leciały niedługo po ukraińskim niebie.
Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
Sąd uznał, że sędzia Żurek był gnębiony i dyskryminowany za obronę sądów. Zbigniew Ziobro został przyłapany z pistoletem w spodniach. Zabójca Pawła Adamowicza został skazany na dożywocie. Czy jak Obajtek zabrania sprzedaży Tygodnika NIE to jest już cenzura? Kościół bardzo przejęty walką z pedofilią umożliwił księdzu oskarżonemu o nadużycia seksualne dalszy dostęp do dzieci. Prezydent Duda wnioskiem do TK chce zablokować niekorzystne dla siebie wyroki NSA.
Justyna Wydrzyńska została skazana za przekazanie tabletki aborcyjnej innej kobiecie. O wyroku i o sprawie, o której wielokrotnie wspominaliśmy pisze Polityka. Za to OKO.press pisze o tym, że sędzia, która wydała ten wyrok tego samego dnia dostała przyspieszony awans od ministra Ziobry. Coż za zbieg okoliczności. [Polityka], [OKO.press]
13 marca sąd w Poznaniu uniewinnił 32 osoby od zarzutu „złośliwego przeszkadzania w wykonywaniu aktu religijnego”. (Chodzi o sprawę aktywistów, którzy protestowali w poznańskiej katedrze po wyroku antyaborcyjnym pseudo Trybunału Konstytucyjnego.) 16 marca dowiadujemy się, że neo-KRS jest bardzo niezadowolona z tego wyroku i chce żeby sędzia orzekająca w tej sprawie przeszła dodatkowe szkolenia. [Archiwum Osiatyńskiego]
„— Z jakim przesłaniem jadę do Warszawy? Lepiej byłoby od czasu do czasu, gdybyśmy poszli na pewne ustępstwa na rzecz większego celu — mówi prezydent Czech Petr Pavel w opublikowanym w piątek wywiadzie dla Gazety Wyborczej” [Onet]
„Gdyby w latach 90. i na początku wieku większej liczbie katolików chciało się przyjrzeć temu, co kryje się za kremówką i całym okołopapieskim folklorem, czego papież realnie od nich wymaga oraz jak chciałby urządzić Polskę, to proces rewizji jego autorytetu mógłby się zacząć o wiele wcześniej.” [Krytyka Polityczna]
Tydzień temu wspomnieliśmy, że Sejm przegłosował ustawę wiatrakową, która umożliwi budowę farm wiatrowych w odległości 700 m. od zabudowań mieszkalnych. Została ona już podpisana przez prezydenta. „W dzisiejszym odcinku Robert Tomaszewski opowiada, jak nowelizacja wpłynie na budowę farm wiatrowych, polski miks energetyczny, sytuację polityczną w Polsce i relacje z Unią Europejską.”
„1 stycznia 2024 roku zostanie uruchomione nowe świadczenie dotyczące osób z niepełnosprawnością – poinformowała minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg. Przewidziano również tzw. pakiet ochronny dla opiekunów.” O tym jak ma wyglądać nowe świadczenie pisze RMF24. Warto dodać, że jednak nie kończy to protestu w Sejmie. [RMF24]
Joanna Tyrowicz oraz Marcin Bojanowski startują z nowym podcastem. Co dwa tygodnie będzie ukazywać się nowy odcinek ich podcastu ekonomicznego. W odcinku 1 – prywatyzacja w Polsce, czyli patrzenie co fakty mówią o popularnych mitach z nią związanych. Odcinki powstają we współpracy z GRAPE czyli grupą naukowców zajmujących się ekonomią. Czemu o tym wspominamy? Ponieważ w opisie odcinków znajdują się linki do wszystkich wykorzystanych materiałów – w ekonomii, oprócz emocji, ważne są również twarde dane. [GRAPE]
Wojna w Ukrainie
W obecnej sytuacji nasi sąsiedzi Ukraińcy potrzebują naszej pomocy być może bardziej niż do tej pory. Jeśli chcecie wspomóc ich finansowo, to tutaj znajdziecie listę zrzutek i organizacji, które polecamy.
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Reuters i Ośrodek Studiów Wschodnich.
Prezydent Duda ogłosił, że w przeciągu kilku dni wyślemy Ukrainie pierwsze MiG-i-29. Więcej o samych samolotach jak i wysłaniu ich do naszego sąsiada pisze [Konflikty.pl].
„Organizacja Narodów Zjednoczonych wsparła w czwartek Turcję i Ukrainę, wzywając do przedłużenia o 120 dni umowy pozwalającej na bezpieczny eksport zboża z kilku ukraińskich portów nad Morzem Czarnym, po tym jak Rosja powiedziała, że przedłuży pakt tylko o 60 dni.” [Reuters]
Jak pacyfista radzi sobie z rzeczywistością wojny? The Guardian ma dla Was wywiad z ukraińskim psychologiem, który walczył w obronie Kijowa w zeszłym roku a obecnie pracuje w dziale cyberbezpieczeństwa ukraińskiej armii. [The Guardian]
Kilka dni temu dowiedzieliśmy się, że rosyjskie myśliwce doprowadziły do zniszczenia amerykańskiego drona w międzynarodowej przestrzeni powietrznej nad Morzem Czarnym. Konflikty.pl mają dla Was właśnie ujawnione nagranie z drona, które pokazuje co najmniej nieprofesjonalne zachowanie rosyjskich pilotów. [Konflikty.pl]
„W nocy z niedzieli na poniedziałek czasu warszawskiego rozdano Oscary. Jednym ze zwycięzców w kategorii pełnometrażowy film dokumentalny jest obraz ”Nawalny„ opowiadający o rosyjskim opozycjoniście. W tym podcaście sekretarz Międzynarodowej Rady Obywatelskiej Anastazja Siergiejewa opowiada o tym, jak wygląda rosyjska opozycja, jak widzi wojnę i przyszłość jej kraju.”
Europa
Instytut Pasteura zrywa współpracę z chińskim instytutem naukowym. Niemcy zaostrzają kontrolę nad siecią 5G. Jak lokalne wybory wpłyną na politykę Holandii?
We Francji prezydent Macron żeby wprowadzić swoją reformę emerytalną postawił los swojego rządu na szali. Pierwszy artykuł The Guardian opisuje specjalny mechanizm, który został wykorzystany, dlaczego jest to takie ryzykowne dla Macrona oraz dlaczego reforma powoduje tak duże protesty. Drugi, jeszcze sprzed decyzji Macrona, opisuje stan kraju po wielodniowych protestach rożnych związków zawodowych. [The Guardian #1], [The Guardian #2]
Francja nie samymi protestami żyje. Przegłosowała prawa, które mają uniemożliwić dzieciom założenie konta w popularnych serwisach społecznościowych oraz walczyć z „sharentingiem” o czym przeczytacie w artykule serwisie Wirtualnemedia. Jeśli nie wiecie czym jest sharenting i dlaczego dzieci powinny mieć kontrolę nad swoimi zdjęciami jakie ich rodzicie wrzucają do internetu to artykuł Euronews jest właśnie o tym. [Wirtualnemedia], [Euronews]
„10 marca 2023 r. w Paryżu odbył się pierwszy od 2018 r. francusko-brytyjski szczyt, któremu przewodniczyli prezydent Emmanuel Macron i premier Rishi Sunak. Spotkanie miało zademonstrować wolę odnowienia partnerstwa strategicznego osłabionego po wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE. Mimo serdecznej atmosfery podczas konferencji prasowej przywódców wyzwaniem w relacjach dwustronnych pozostają strukturalne różnice interesów Francji i Wielkiej Brytanii.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
BBC miało bardzo publiczne starcie z jednym z bardziej znanych dziennikarzy sportowych, który u nich pracuje. Wszyscy na tym stracili, przynajmniej według dziennikarza The Guardian. O co chodziło możecie przeczytać w jego artykule. [The Guardian]
„Mechanizm uzależniający wypłatę środków z budżetu Unii Europejskiej od przestrzegania zasad praworządności jest najnowszym instrumentem ochrony interesów finansowych i politycznych UE. Stanowi dodatkowe narzędzie oddziaływania Komisji Europejskiej (KE) i Rady UE (Rada) na państwa członkowskie, które naruszają fundamentalne zasady wspólnoty i jej interesy. Zastosowanie go wobec Węgier stanowi pierwszy przypadek, gdy państwo może utracić część środków z budżetu UE za nieprzestrzeganie zasad praworządności. Wątpliwe jednak, by doprowadziło to do zmian systemowych na Węgrzech.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Chociaż o migracji nie zapomina się we Włoszech – w końcu to państwo do którego przybywa bardzo dużo migrantów – to ostatnim czasy znowu wylądował na pierwszych stronach gazet. Jest to związane z katastrofą statku z migrantami. Według Reutersa zginęło ponad 70 osób w tej tragedii. Chociaż takie katastrofy zdarzają się regularnie to tym razem opinia publiczna zwróciła uwagę na nieadekwatną reakcję premierki Meloni o czym pisze Euractiv. [Reuters], [Euractiv]
„W zeszłym roku we Włoszech urodziło się najmniej dzieci od połowy XIX wieku. Kraj ma też drugie najstarsze społeczeństwo świata po Japonii. Kto będzie zarabiał na emerytów, skoro brakuje młodych? O włoskich problemach demograficznych opowiada dr Piotr Podemski, italianista z Instytutu Komunikacji Specjalistycznej i Interkulturowej Uniwersytetu Warszawskiego.”
Protesty w Gruzji – czemu wybuchły i co udało się protestującym wywalczyć. O gruzińskiej polityce, jej głównych postaciach i zmęczeniu nimi. Wojciech Jagielski oraz Krzysztof Story zapraszają na szeroką rozmowę na temat kraju, który stoi w rozkroku między Wschodem i Zachodem.
Bliski i Środkowy Wschód
W Arabii Saudyjskiej przechwycono ponad 4,6 miliona tabletek narkotyku captagon (stymulant zbliżony do amfetaminy), produkowanego przez syryjski reżim na skalę przemysłową. Również w Arabii Saudyjskiej, po dwóch latach wakatu na tym stanowisku, pojawi się nowo zatwierdzony amerykański ambasador. Rządzący Syrią Assad nie spotka się z Erdoganem póki ten nie zakończy okupacji północy Syrii. W Izraelu ciągle trwają potężne protesty przeciwko reformie sądownictwa.
Tereny dotknięte przez katastrofalne trzęsienie ziemi w Turcji teraz cierpią z powodu powodzi. Zginęło już kilkanaście osób, a setki tysięcy żyjących w namiotach z niepokojem śledzą doniesienia meteorologów. [Al-Monitor]
Inwazja na Irak rozpoczęła się 20 lat temu – 19 marca 2003 roku i zostawiła sporę piętno zarówno na państwie w którym obalono krwawego dyktatora, w regionie jak i na świecie. Amerykańskie wojska są w Iraku do dzisiaj, udział w inwazji jak i okupacji mieli również polscy żołnierze. O długim cieniu tej inwazji, który wpłynął na międzynarodowy porządek piszą [The Guardian] i [Reuters].
W Pekinie doszło do podpisania porozumienia wznawiającego stosunki dyplomatyczne między Arabią Saudyjską i Iranem. Wydarzenie wywołało spore poruszenie. Co nam to mówi o roli USA w regionie? Czy jest to sukces Chin? Czy przyniesie to więcej stabilności w regionie? Czy będzie miało to wpływ na wojnę w Jemenie. Opowiadają na to artykuł od Foreign Policy oraz w Raporcie na dziś Mariusz Borkowski, były korespondent polskich mediów w świecie arabskim oraz wykładowca Collegium Civitas [Foreign Policy]
Jak informuje administracja palestyńska, siły izraelskie w cywilnych ubraniach zastrzeliły czterech Palestyńczyków (w tym 16-latka) podczas operacji przeprowadzonej mieście Dżenin na okupowanym Zachodnim Brzegu Jordanu – twierdzą palestyńscy urzędnicy. Strona izraelska potwierdziła, że żołnierze zabili dwóch bojowników poszukiwanych za „działalność terrorystyczną” i osobę, która próbowała zaatakować ich łomem. Izraelscy żołnierze mieli problem z wycofaniem się z miasta co pokazują materiały krążące po mediach społecznościowych. [BBC]
Prezes libańskiego banku centralnego Riad Salameh nie pojawił się na przesłuchaniu w sprawie sprzeniewierzenia przez niego 300 mln dolarów publicznych środków. śledztwo prowadzone jest przez międzynarodowy zespół złożony z europejskich śledczych. Salameh uznał, że takie śledztwo jest naruszeniem suwerenności Libanu. Przesłuchanie zostało przełożone i według jego adwokata Salameh weźmie w nim udział. W tym czasie libański funt zalicza kolejne rekordowo niskie poziomy notowań. [Al-Monitor], [Reuters]
Najwyższy duchowy przywódca Iranu mówi o zastosowaniu prawa łaski wobec 22 tysięcy zatrzymanych podczas trwających już pół roku protestów. Łaskawy pan. W tym samym czasie Amnesty International donosi, że w aresztach i więzieniach ofiarami tortur padali również nieletni – najmłodsi mieli mieć nie więcej niż 12 lat. [AP News], [Amnesty International]
Azja
W podcaście Nowej Europy Wschodniej Michał Bogusz, ekspert Ośrodka Studiów Wschodnich opowie o Xi Jinpingu. Czy Xi to nowy Mao? Na czym polega jego fenomen? Czy naprawdę będzie rządził aż do śmierci?
Członkowie środowiska LGBTQIA+ w Chinach twierdzą, że byli zesłani do do usankcjonowanych przez rząd obozów reedukacyjnych. Według ich opowieści mieli być poddawani terapii szokowej, bici oraz poddawani innym formom przemocy. [Crikey]
Władze Chin uznały, że rozwój nauki powinien być wyższym priorytetem. Nature pisze o tym jak ta naukowa mobilizacja ma cel zarówno gospodarczy jak i polityczny – Chiny nie chcą być zależne od Zachodu w sytuacji wzrastających napięć. [Nature]
Jeśli interesujecie się tym co dzieje się w Azji to mogły Was dojść słuchy, że w Wietnamie doszło do pewnego przetasowania na najwyższych szczeblach władzy (mogliście o tym przeczytać chociażby w Tygodniku). The Diplomat przedstawia najczęściej powtarzana komentarze przez zachodnich dziennikarzy i wskazuje, że mimo pewnych podobieństw to co dzieje się w Wietnamie to nie musi być powtórzeniem tego co działo się w Chinach. [The Diplomat]
W Pakistanie nadal niespokojnie z powodu zamieszania wokół byłego premiera Imrana Khana. Obecna władza zarzuca mu korupcję a Khan oskarża ich o nieczystą walkę polityczną i zamachy na jego życie. Obecnie w Lahore doszło do kilku starć między policją a zwolennikami Khana. [Reuters]
Doszło do przełomowego spotkania prezydenta Korei Południowej i premiera Japonii. Państwa te od dawna mają napięte stosunki, które wynikają z trudnej wspólnej historii. Jednak sprawy bieżące (a dokładniej sąsiedzkie Chiny i Korea Północna) najwyraźniej przekonały tych liderów do tego, że współpraca jest ważniejsza. Co było przedmiotem rozmów i jak na ten szczyt zareagowali mieszkańcy tych państw pisze [Reuters].
Afryka
Cyklon Freddy, który rozwinął się nad Oceanem Indyjskim ponad miesiąc temu, drugi raz uderzył w południową Afrykę. Do czwartku liczba ofiar śmiertelnych na Madagaskarze, w Mozambiku i Malawi przekroczyła 300, ponad 700 osób zostało rannych, 40 zaginęło, a 80 000 musiało opuścić miejsce zamieszkania. [The Guardian]
Inspektorzy ONZ po wizycie w Libii ogłosili, że w miejscu przechowywania pracuje około 2,5 tony uranu. Chociaż jest to stosunkowo prosta forma materiału uranowego, nie wzbogacona i daleko od jakichkolwiek form użytkowych to wzbudziło to ta informacja wzbudziła spore poruszenie. Niedługo później, jeden z libijskich generałów ogłosił, że wszystkie zasobniki się odnalazły. [BBC], [The Guardian]
Na wspólnym posiedzeniu parlamentarzystów z Afryki, Europy, Karaibów oraz Pacyfiku przedstawiciele krajów afrykańskich oskarżyli kraje UE o podwójne standardy w sprawie pestycydów. Produkty je zawierające, są zakazane w UE. Jednak te powodujące raka substancje są eksportowane na rynki afrykańskie. Chce to zmienić niemiecki rząd, wprowadzając zakaz eksportu substancji, których używanie jest zabronione w UE. Spotkało się to zarówno z pochwałami, jak i krytyką. [Africa Confidential], [DW]
Sekretarz stanu Stanów Zjednoczonych Antony Blinken odwiedził Afrykę. Pierwsze pojawił się w Etiopii, która choć niedawno zakończyła wojnę domową w Tigraju. Podczas wizyty ogłosił wielki plan pomocowy dla tego kraju o czym pisze Al-Dżazira. Odwiedził też Niger gdzie ogłosił kolejny plan pomocowy tym razem dla państw regionu Sahelu. Dlaczego jest to takie ważne pisze Reuters. [Al-Dżazira], [Reuters]
Ośrodki Dhaqan celis pojawiły się, gdy dzieci uchodźców, którzy uciekli przed wojną domową w Somalii na początku lat 90. osiągnęły wiek dojrzewania. Na Facebooku i w Google'u można znaleźć niewinne zdjęcia budynków i obietnice, że ośrodki te resocjalizują młodych ludzi, którzy nie słuchają rodziców lub używają narkotyków. Ale według osób, które doświadczyły tam pobytu rzeczywistość jest inna. Te ośrodki mają odwesternizować młodzież przy pomocy przemocy fizycznej, psychicznej oraz seksualnej. [The Guardian]
Ameryka Łacińska
Jeśli myślicie, że inflacja w Polsce jest wysoka to spieszymy Was poinformować, że w Argentynie wynosi ona 100%. Ukrainska Pravda pisze o tym jak wojna w Ukrainie wpłynęła na pozycję Nicolasa Maduro – przywódcy Wenezueli.
Pierwsza prezydentka Hondurasu – Xiomara Castro zalegalizowała tabletkę "dzień po". Jest to spełnienie jej obietnic wyborczych, że będzie ona luzowała bardzo restrykcyjne prawo reprodukcyjne jakie panuje w Hondurasie. Jednocześnie prezydentka zdecydowała o nawiązaniu kontaktów dyplomatycznych z Chinami co wiąże się z zerwaniem kontaktów z Tajwanem, o czym pisze The Guardian. [BBC], [The Guardian]
Pisaliśmy już kilkukrotnie o zbliżających się wyborach prezydenckich w Meksyku oraz o tym, że obecny prezydent Andrés Manuel López Obrador nie może w nich startować. Americas Quarterly pisze o ministrze w rządzie obecnego prezydenta, który podkreślając to jak jest do niego podobny liczy, że przekona swoją partię na postawienie na niego w tych wyborach. [Americas Quarterly]
Ameryka Północna
W Kanadzie pokazanie środkowego palca jest danym przez boga prawem, tak orzekł sąd. Wszczęto śledztwo w sprawie oddziału policji używającej przemocy wobec uczestników protestów w obronie środowiska. Administracja Bidena chce wydać więcej pieniędzy na naukę.
Liczba migrantów udających się do Kanady z terenu USA była w poprzednim roku rekordowa. Powodem rezygnacji z ubiegania się o pobyt w Stanach Zjednoczonych jest długi oraz restrykcyjny proces. Zwiększa to presję na premiera Trudeau i prezydenta Bidena, by zawarli porozumienie uszczelniające granice pomiędzy obydwu krajami. [Reuters]
Tucker Carlson wysłał zapytania do ubiegających się o nominację partii Republikańskiej w wyborach prezydenckich. Otrzymane odpowiedzi opublikował na Twitterze. Ron DeSantis, główny rywal Donalda Trumpa w walce o nominację uważa, że USA nie mają żadnego interesu w wojnie w Ukrainie. [Reuters]
W stanie Arkansas weszły w życie przepis ułatwiające zatrudnianie dzieci poniżej 16 roku życia, a mających ukończone 14 lat. Ten sam stan nie ma problemu z zakazem terapii korekty płci u transpłciowych nieletnich. Wszystko, oczywiście, dla ich dobra. [NPR]
W sądach w Teksasie toczą się właśnie dwie sprawy związane z aborcją. W pierwszej, o której pisze Reuters, mężczyzna oskarża trzy kobiety, które pomogły jego byłej żonie zdobyć pigułki aborcyjne i domaga się od każdej miliona dolarów. Za to NPR pisze jak federalny sędzia z Teksasu może zablokować dostęp na terenie całych Stanów Zjednoczonych do jednej z najpopularniejszych pigułek aborcyjnych. [Reuters], [NPR]
Oceania
Przywódcy państw AUKUS, Australii, Zjednoczonego Królestwa oraz Stanów Zjednoczonych podpisali trzyetapowy plan pozyskania okrętów podwodnych o napędzie jądrowym przez australijską marynarkę. Zaplanowano zakup co najmniej trzech jednostek typu Virginia od USA, a także wspólne prace nad kolejną generacją okrętów podwodnych o napędzie jądrowym razem z Wielką Brytanią. [The Guardian], [Konflikty.pl]
Na dnie wyschniętego jeziora na Rapa Nui – znanej również jako Wyspa Wielkanocna – archeolodzyodkryli nieznany wcześniej posąg. Nowe znalezisko jest jednym z moai, słynnych kamiennych figur znajdujących się na całej wyspie. Naukowcy mają nadzieję, że znajdą na tym stanowisku również inne artefakty, w tym kolejne posągi moai i narzędzia używane w przeszłości do ich wytwarzania. Planują również przeprowadzić datowanie radiowęglowe, aby określić wiek moai. [Smithsonian Magazine]
Ekonomia i gospodarka
Dlaczego upadł Silicon Valley Bank? USA Today ma artykuł z infografikami, który tłumaczy co się stało. Jeśli chcecie jednak głębszej analizy sytuacji to The Washington Post (za być może miękkim paywallem) ma dużo bardziej wyczerpujący artykuł, który tłumaczy nie tylko mechanizmy stojące za upadkiem banku jak i opisuje działania administracji Joe Bidena. [USA Today], [The Washington Post]
Poza amerykańskimi bankami także europejski Credit Suisse ma kłopoty. Co się stało i czy miało to związek z upadkiem amerykańskiego SVB? Zwięźle tłumaczy to Forbes. Za to Reuters pisze, że mimo wsparcia centralnego banku Szwajcarii jego sytuacja jest ciągle niepewna. [Forbes], [Reuters]
Europejski Bank Centralny, mimo przewidywań niektórych ekspertów, podniósł stopy procentowe o 50 punktów bazowych. Zawirowania na rynku bankowym mogły być powodem do mniejszej podwyżki, jednak Christine Lagarde na konferencji prasowej wyraziła zaufanie w wytrzymałość europejskiego systemu bankowego. O tym co jeszcze mówiła pisze [Reuters].
Nauka i technologia
Urodziła się myszka, która ma dwóch ojców. Tworzenie dzieci ze zmienionym kodem DNA ciągle jest bardzo ryzykowne. Dlaczego przezroczysta ryba mieni się tęczowymi kolorami?
Firma OpenAI wypuściła nową wersję ChatGPT. Bardzo możliwe, że widzieliście już porównanie tego co najnowsza wersja jest w stanie zrobić z poprzednimi wersjami. Gary Marcus zebrał krytyczne uwagi co do nowej wersji i przedstawił w pierwszym linkowanym artykule na platformie substack. Jego drugi artykuł opisuje zagrożenia związane z systemami takimi jak ChatGPT. [Artykuł #1], [Artykuł #2]
Od wielu lat państwa Ameryki Łacińskiej przeprowadzają akcje wybijania nietoperzy – wampirów. Powodem jest roznoszenie przez nietoperze wścieklizny wśród zwierząt hodowlanych, których krwią się żywią. Badanie naukowców z Peru wykazało jednak, że dotychczasowe działania są przeciwskuteczne i wręcz pomagają roznosić się wirusowi. Powodem tego jest to, że działania przeciwko nietoperzom podejmowane są dopiero po tym jak ognisko choroby zostanie wykryte. [Nature]
Według amerykańskiej agencji, National Oceanic and Atmospheric Administration zjawisko pogodowe o nazwie La Nina po 3 latach ustąpiło. La Nina odpowiada m.in za zwiększenie aktywności sztormów na Atlantyku oraz susze w zachodniej części Ameryki Północnej. [NPR]
Zespół badawczy w Tajwanie pracuje nad opracowaniem nowej metody testowania pestycydów. Zamiast używania zwierząt testy miałyby być przeprowadzone na platformie stworzonej w oparciu o AI. Do tego skrócony miałby być czas przeprowadzania testów. Trzymamy kciuki. [Taiwan Plus]
Pewnie kojarzycie dziurę ozonową. Pożary jakie regularnie przetaczają się przez różne rejony świata też pewnie obiły się wam o uszy. Teraz mamy dla Was połączenie tych dwóch niezbyt przyjemnych rzeczy – w pierwszym segmencie podcastu serwisu Nature usłyszycie o badaniu, które wykazuje, że pożary w Australii spowalniają zanikanie dziury ozonowej.
Placebo to temat fascynujący. Jak to jest, że tabletka z niczym jest w stanie działać przeciwbólowo? Dlaczego operacyjne otwarcie czaszki, bez żadnych dodatkowych ingerencji, redukuje objawy choroby Parkinsona? Czy w placebo trzeba wierzyć aby działało? Czy czytanie o skutkach ubocznych podnosi ryzyko ich wystąpienia? Na te i wiele innych pytań odpowiada Przemysław Bąbel, szef Instytutu Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Idee, kultura, społeczeństwo
„W nocy z 21 na 22 kwietnia 1920 r. została podpisana w Warszawie umowa o współpracy pomiędzy Polską a Ukrainą. Piłsudski i Petlura zawarli sojusz militarny oraz polityczny. Jakie było tło międzynarodowe tych wydarzeń? Temperatura relacji pomiędzy narodami. O tym mówił prof. Artur Górak, UMCS w Lublinie.”
Relacje z rodzicami same z siebie mogą być trudne. Co jeśli do różnicy pokoleniowej dochodzi różnica językowa i kulturowa? Dina Nayeri pisze dla The Guardian długi tekst o tym jak wygląda obecnie relacja z jej matką – uciekinierką z Iranu. Z tego bardzo osobistego tekstu dowiemy się nie tylko o tym co dzieli obydwie kobiety ale także o trudnych próbach nawiązania nowych, zdrowszych relacji. [The Guardian]
Słyszeliście wcześniej o Marii Rodziewiczównie? Czytaliście może jej Między ustami a brzegiem pucharu? Nawet jeśli na obydwa z tych pytań odpowiedź brzmi nie to i tak polecamy Wam fascynujący wywiad z Emilią Padoł, biografką pisarki.
Badania naukowe czasami wymagają badań na zwierzętach. Pracownicy, którzy zajmują się tymi zwierzętami bardzo często się do nich przywiązują, co może wywoływać u nich problemy psychiczne gdy zwierzęta umierają. Science pisze o tym problemie środowiska naukowego, o którym do niedawna niewiele się mówiło. [Science]
Kobieta w islamie, jej prawa i obowiązki to temat popularny ale też złożony. Z jednej strony zakrywający ubiór, z drugiej prawo do satysfakcji seksualnej. O burkach i sypialni, o byciu pod opieką i braku wolności opowiada w Radiu Naukowym prof. Katarzyna Pachniak, kierowniczka Katedry Arabistyki i Islamistyki Wydziału Orientalistycznego UW.
Krótki opis, bo i rozmowa krótka. Zachęcamy do przeczytania rozmowy z Ekkem Overbeekiem, autorem książki „Maxima culpa. Jan Paweł II wiedział'. [Kultura Liberalna]
Wszyscy czasami przegrywamy. Porażka jest częścią życia i konsekwencją podejmowania nowych prób. O tym jak dobrze podchodzić do porażki, jak uniknąć jej przesadnego wpływu na nas czy też ogólnie jak być lepszym przegr(
ywem)anym przeczytacie w magazynie [Psyche].