Wydanie 139, 30.06.2023
To z zaskakująco krótkim marszem Prigożyna, najbardziej medialnym starostą w Europie i robieniem kupy na wakacjach
Mamy nadzieję, że poświęcicie temu wydaniu więcej czasu niż Prigożyn poświęcił czasu na rajd na Moskwę. Zapraszamy do lektury.
Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
Poprzednia sobota to był dzień konwencji partyjnych wszystkich partii politycznych. Wirtualnemedia mają artykuł podsumowujący, komu jak poszło tego dnia. OKO.press za to przedstawia sondaż badający, czy elektorat danej partii wierzy to czy jeszcze jej poparcie urośnie. [Wirtualnemedia], [OKO.press]
Obecnie premier Morawiecki próbuje storpedować unijny pakt migracyjny w Brukseli o czym przeczytacie w TVN24. OKO.press ma za to artykuł, który dokładnie wskazuje dlaczego narracja partii rządzącej o tym traktacie jest fałszywa. [TVN24], [OKO.press]
„Od wtorku kierownicy polskich urzędów mają tydzień na przekazanie prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej listy pracowników urodzonych przed 1 sierpnia 1972 r., a IPN zajmie się ich weryfikacją. W życie wchodzą przepisy dotyczące lustracji urzędników. Nowelizacja zabrania zatrudniania osób, które pracowały w organach bezpieczeństwa PRL.” O tym co jest problematyczne w tych przepisach przeczytacie w artykule Gazeta.pl. Przypominamy też, że to nie pierwszy raz kiedy PiS chce „walczyć z komuną”, o tym jak mu to ostatnim razem nie wyszło przeczytacie w artykule serwisu Bankier. [Gazeta.pl], [Bankier]
„Podczas gdy w Ukrainie czeka na niego akt oskarżenia w sprawie fałszywych stopni naukowych, Wasyl Andrijiw wykłada na państwowym uniwersytecie w Polsce” O tym jak łatwo oszukać zarówno wyższą uczelnię jak i Ministerstwo Edukacji pisze [Frontstory].
„»To bodaj był 2016 rok, kiedy dyrektor ówczesnego szpitala MSWiA mówił, że lekarze, pielęgniarki, ratownicy oczywiście robią swoje, ale co relikwia, to relikwia. Musi być. Bo na pewno pomoże w uzdrawianiu«. Jak na obrocie relikwiami zyskuje Kościół? Posłuchaj!” Trochę straszne, żę co tydzień możemy wrzucać nowy materiał o aborcji lub wpływie kościoła na świeckie życie.
Nie wrzucamy rozmów Jarosława Kuisza z sympatykami rządu, bo uważamy, że to dawanie im kolejnej platformy do głoszenia swoich manipulacji. Jednak widok zdenerwowanego redaktora Kuisza nas zachęcił. Ostra dyskusja z B. Wildsteinem na temat ostatniego artykułu duetu Kuisza & Wigura w The New York Times.
Wojna w Ukrainie
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich.
Na próbie zamachu stanu przegrali wszyscy. Przegrał
PierożynPrigożyn, którego bezpieczeństwo jest gwarantowane przez Łukaszenkę. Przegrała grupa Wagnera, której autonomiczność będzie maleć. Przegrał Putin, bo pokazał słabość. Przegrali Szojgu i Gierasimow. Przegrało państwo rosyjskie. A najważniejsze, to przegraliśmy my, bo skończył się temat do memów.The Atlantic Council zebrał opinie 13 ekspertów, którzy napisali krótkie notki na temat tego jak według nich ta dziwna rebelia wpłynie na sytuację geopolityczną. [The Atlantic Council]
Polski Instytut Spraw Międzynarodowych przygotował dwa ciekawe materiały na ten temat:
Ośrodek Studiów Wschodnich ma analizę w formie tekstowej „Porażka Prigożyna, osłabienie Kremla” jak i materiał wideo.
Jeszcze nie tak dawno ostrzeżenia Ukrainy o tym, ze Rosja może wysadzić tamę w Nowej Kachowce nie były przez wszystkich traktowane całkiem poważne – w końcu czy Rosja naprawdę może być zdolna doprowadzić to tak wielkiej katastrofy humanitarnej jak i ekologicznej? Jak ktoś miał wątpliwości czy są zdolni to obecnie powinny być one rozwiane. Dlatego też obecne ostrzeżenia Ukrainy o tym, że Rosja może dokonać ataku terrorystycznego w Zaporoskiej Elektrowni Atomowej trzeba traktować bardzo poważnie. [Al-Dżazira]
Rok temu pisaliśmy o tym jak pełnoskalowy atak Rosji na Ukrainę wpłynął na naukowców pracujących w tym kraju. Teraz Nature donosi o tym jak planowana jest odbudowa infrastruktury naukowej w tym kraju. [Nature]
Europa
We Francji zgony spowodowane przez upały biją kolejne rekordy. Kolejne wypadki w kopalniach – warunki pracy oraz trudna sytuacja górników w Gruzji. Jakiś czas temu media donosiły, że w USA dzieci identyfikują się jako koty (spoiler alert: to nie była prawda), teraz są takie same doniesienia w Wielkiej Brytanii. Niemiecka brygada na stałe na Litwie?
Pamiętacie, że w przyszłym roku odbywają się wybory do Parlamentu Europejskiego? Pewnie nie. Dlatego polecamy Wam ten podcast PISM, który opisze jak zmienia się poparcie dla różnych grup politycznych w Europie i jak to może wpłynąć na politykę UE.
W Grecji odbyły się w niedzielę kolejne wybory parlamentarne, można powiedzieć, że druga tura wyborów które odbyły się w maju. Tak jak większość ekspertów przewidywała to większość uzyskała rządząca do tej pory prawicowa Nowa Demokracja. [Politico]
Czy wygrywając wybory na sołtysa można być na ustach całej Europy? Tak, jeśli jest się politykiem skrajnie prawicowej AfD, który jako pierwszy wygrywa lokalne wybory. The Guardian pisze głównie o tych lokalnych wyborach a OSW stara się wskazać ostatnie wzrosty sondażowe tej skrajnej partii. [The Guardian], [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Zabójstwo nastolatka na przedmieściach Paryża wywołało zamieszki na terenie całej Francji. By nie powtórzył się scenariusz kilku tygodniowych zamieszek z 2005 40 tysięcy policjantów zostało rozmieszczonych w całej Francji. Prezydent jednoznacznie potępił zabójstwo 17-latka. [Politico]
„Brytyjski premier Rishi Sunak powiedział, że rząd odwoła się do brytyjskiego sądu najwyższego po tym, jak jego plan deportacji osób ubiegających się o azyl do Rwandy został uznany za niezgodny z prawem, co jest poważnym ciosem dla jego obietnicy powstrzymania osób ubiegających się o azyl przybywających na małych łodziach.” [Reuters]
„Wstąpienie Szwecji i Ukrainy do NATO wciąż jest niepewne. Węgry i Turcja pozostają nieugięte. W dniach 11–12 lipca w Wilnie odbędzie się szczyt NATO. Wciąż otwarte pozostaje pytanie o to, ile osób zasiądzie przy stole obrad – 31 czy 32. W oczekiwaniu na to wydarzenie 6 czerwca w Bratysławie spotkali się przywódcy państw wchodzących w skład Bukaresztańskiej Dziewiątki.” [Nowa Europa Wschodnia]
„Najemnicy z Grupy Wagnera na kilkanaście godzin zbuntowali się przeciwko rosyjskiej armii, państwu i prezydentowi Putinowi. Bunt się skończył, pozostaje pytanie: co dalej? Jak ma utrzymać się na tronie władca, który toleruje takie nieposłuszeństwo? W poszukiwaniu odpowiedzi i wskazówek cofniemy się 30 lat w przeszłość i sprawdzimy ile prawdy jest w powiedzeniu »historia lubi się powtarzać«. Na opowieść o puczach i przewrotach postkomunistycznej Rosji zapraszają: Krzysztof Story i Wojciech Jagielski.”
Bliski i Środkowy Wschód
Egipt ogranicza posiadanie wielu ras psów i nakłada inspekcje bezpieczeństwa na właścicieli. Arabia Saudyjska zakazuje emisji nowego filmu o Spidermanie ze względu na pojawiającą się tam flagę społeczności osób transpłciowych. Według raportu ONZ dzieci najczęściej wykorzystyewane są podczas konfliktów w Syrii, Palestynie i Jemenie – od żywych tarcz, przez molestowanie, po dzieci żołnierzy.
Organizacja Bojowników Ludowych Iranu (MEK) to opozycyjna wobec irańskiego reżimu ajatollahów organizacja operująca na wygnaniu. Od 2016 roku jest ulokowana w Albanii. I chociaż jeszcze niedawno najwyższy przywódca Iranu określał z tego powodu Albanię jako mały i diabelski kraj w Europie to teraz oficjele irańscy witają z uznaniem zachowanie Albanii. A wynika to z tego, że Albańska policja weszła do siedzib i mieszkań członków MEK, w wyniku zajść zginąć miał jeden członek tej organizacji, a albańskie władze mówią, że akcja wynika ze złamania przez MEK warunków azylu, na podstawie których jest goszczony w Albanii. [Al-Monitor]
Wielu aktorów międzynarodowych stara się zażegnać konflikt w Jemenie. Poza zatrzymaniem walk pozostaje pytanie o kształt państwa i sposób jego funkcjonowania podczas pokoju. Jak mówi przywódca Południowej Rady Tymczasowej, Aidarus al-Zoubaidi, zewnętrzni aktorzy muszą zaakceptować sytuację, że kraj jest podzielony na pół – północ Jemenu kontrolowana jest przez bojowników Huti, południe przez siły pod jego dowództwem. [The Guardian]
Arabskie rynki zalewa produkowany na przemysłową skalę w Syrii i będący jej głównym towarem eksportowym captagon – tani stymulant, zbliżony w działaniu do amfetaminy. Jak informuje BBC oraz organizacja OCCRP udało się odkryć nowe połączenia łączące Syryjskie SIły Zbrojne oraz rodzinę Baszara al-Asada z wielomiliardowym narkobiznesem. [BBC]
Trwa proces korupcyjny premiera izraela Binjamina Netanjahu. Jak zeznaje Arnon Milchan, hollywoodzki producent, regularnie miał on wręczać premierowi prezenty . [The Guardian]
„W ciągu ostatnich kilku miesięcy w Izraelu doszło do wielu aktów przemocy wobec Kościołów lub grup chrześcijańskich. Prawdopodobnie wynika to z faktu, że wielu ekstremistycznych Żydów czuje się dziś komfortowo, ponieważ nie obawiają się działań skrajnie prawicowego rządu”. O tym jak upada wizerunek Jerozolimy jako tolerancyjnego miasta pisze [Krytyka Polityczna].
Dział turecki
Znany dziennikarz tureckiej, opozycyjnej telewizji został zatrzymany. Aresztowanie Merdana Yanardaga miało miejsce po tym, gdy na wizji skrytykował władze za trwającą rok izolację uwięzionego przywódcę partii i organizacji zbrojnej PKK Abdullaha Öcalana. [Al-Monitor]
Ponad 100 osób zostało zatrzymanych po paradzie równości, która próbowała przejść ulicami Stambułu. Parada równości jest zakazana w Turcji od 2015 roku. Godzić ma ona, według tureckich władz, w wartości rodzinne i promować ma zepsucie. [Global Voices]
W tureckim Izmirze wprowadzany jest pilotazowy program przydzielania szkołom imamów jako duchowych przewodników. W tym najbardizej laickim spośród dużych tureckich miast ośrodku wywołało to falę oburzenia. [Al-Monitor]
Azja
Władze Sri Lanki ogłosiły plan restrukturyzacji swojego długu zgodnie z celami ustalonymi przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Reuters przypomina trudną sytuację tego kraju i opisuje co znajdzie się w planie restrukturyzacyjnym. [Reuters]
Konserwatywny prezydent Korei Południowej rządzi rok i jest obecnie bardzo niepopularny. Populism Updates zastanawia się jak jego popularność (lub jej brak) może wpłynąć na wybory uzupełniające jakie odbędą się w tym roku. [Populism Updates]
Jeśli myśleliście, że imperialny system miar jest skomplikowany to poczekajcie aż przeczytacie jak Korea Południowa liczy wiek swoich obywateli. A właściwie liczyła, ponieważ właśnie dostosowano naliczanie wieku do systemu międzynarodowego, co sprawi, że obywatele staną się młodsi o rok lub dwa. [BBC]
Kim Dzong Un rządzi Koreą Północną od śmierci swojego ojca w 2011 roku. Gdy obejmował władzę miał jedynie 28 lat i nie był najstarszym synem Kim Dzong Ila. O tym dlaczego objął władzę, jak ją wykonuje i dlaczego nie można ulegać jego wizerunkowi eksportowanemu za granicę (czyli łagodnego puszystego pana, który patrzy na rzeczy) opowiada Miłosz Szymański z podcastu Za Rubieżą. Przy okazji polecamy jego całą serię dotyczącą historii Korei.
„W związku z obecnymi wyzwaniami geopolitycznymi między Chinami a Stanami Zjednoczonymi, a także trwającymi problemami związanymi z łańcuchem dostaw, które mają wpływ na producentów i konsumentów, wiele mówi się o przeniesieniu globalnej produkcji z Chin. Ale pomimo tych dyskusji, handel między USA a Chinami osiągnął rekordowy poziom w 2022 r. i nie ma żadnych oznak spowolnienia w najbliższej przyszłości” [Asia Times]
Kryzys ekonomiczny w Pakistanie ciągle trwa. Będący pod presją Pakistan zgodził się na 50-letnią dzierżawę jednego z terminali w porcie w Karaczi firmie, za którą stoją Zjednoczone Emiraty Arabskie i która ma zainwestować tam określone środki. Co z tej umowy wynika dla Pakistanu i jego relacji z państwami Zatoki opisuje [Al-Monitor].
Mieszkańcy Nepalu wyjeżdżali za granicę do pracy licząc na licząc na lepszą przyszłość. Jednak złe warunki pracy sprawiają, że wracają do kraju chorzy, o czym pisze The Guardian. Za to AP News donosi o tym, że Sąd Najwyższy tego kraju wydał nakaz rejestracji związków jednopłciowych. [The Guardian], [AP News]
Afryka
Czy Zambia w końcu zrestrukturyzuje swoje długi? Wygląda na to, że tak. Jak to będzie wyglądać i czy zapowiedzi powinny napawać nas optymizmem pisze [Reuters].
Atlantic Council przygotowało raport o różnych kampaniach dezinformacyjnych jakie od jakiegoś czasu prowadzone są w Zachodniej Afryce. Nie zaskoczy chyba Was, że sporą część z nich można powiązać z Rosją. [Atlantic Council]
„Kenia uruchamia największy program posiłków szkolnych w Afryce. Począwszy od Nairobi, inicjatywa ma na celu zapewnienie codziennych obiadów dla 4 milionów uczniów szkół podstawowych” [The Guardian]
Prezydent Sierra Leone został wybrany na drugą kadencję. Jego rywal mówi o nieprawidłowościach w czasie wyborów ale Al-Dżazira donosi o (póki co) spokojnej atmosferze w kraju. Jednocześnie The Guardian donosi o śmierci jednej osoby gdy siły rządowe ostrzelały siedzibę partii opozycyjnej gdy ludzie w środku czekali na wyniki. [Al-Dżazira], [The Guardian]
Ameryka Łacińska
„Zabójstwa kobiet i dziewcząt w Trynidadzie i Tobago osiągnęły najwyższy poziom w historii, podczas gdy policja i politycy nie radzą sobie z rosnącymi wskaźnikami przestępczości.” Pierwszy artykuł opisuje ten problem. Drugi jest reportażem, który poświęca czas na nakreślenie sylwetek kilku ofiar takich zabójstw. [The Guardian #1], [The Guardian #2]
Kilkukrotnie pisaliśmy o prześladowaniu opozycji i aktywistów w Gwatemali przed wyborami prezydenckimi. Jednak o samych wyborach zapomnieliśmy napisać. Kto w nich startował dowiecie się z pierwszego artykułu Americas Quarterly (a przynajmniej o tych bardziej popularnych kandydatach). O tym Kto wygrał w pierwszej turze i dlaczego jest to takim zaskoczeniem przeczytacie w drugim artykule. [Americas Quarterly #1], [Americas Quarterly #2]
Kilkukrotnie wspominaliśmy już o tym jak prezydent Meksyku Andrés Manuel López Obrador atakuje dziennikarzy, niezależne organizacje czy po prostu ludzi protestujących przeciwko jego decyzjom. DFRLab przygotował podsumowanie jego codziennych (sic!) wystąpień telewizyjnych i analizę tego jak wyglądają jego ataki na przeciwników. [Digital Forensic Research Lab]
Wspominaliśmy wcześniej o nowym meksykańskim prawie, które ma regulować naukę w tym kraju. Wbrew oporom opozycji jak i środowiska naukowego prezydent wprowadził nowe prawo, a teraz setki osób zaskarżają je do sądu. Jedni z powodu sposób wprowadzenia nowego prawa jest ono niekonstytucyjne a inni argumentując tym, że zaszkodzi ono rozwojowi nauki w tym kraju. [Nature]
„16 czerwca prezydent Iranu Ebrahim Ra’isi wrócił z podróży po Ameryce Łacińskiej. Przez pięć dni zabiegał tam o wzmocnienie relacji z państwami tradycyjnie wrogimi Stanom Zjednoczonym. Ra’isi (…) sygnował kilkadziesiąt umów z przywódcami Wenezueli, Nikaragui i Kuby. Według oficjalnych komunikatów z samą Wenezuelą uzgodniono dwadzieścia cztery.” Co dokładnie prezydent Iranu osiągnął w Ameryce Południowej pisze serwis [Konflikty.pl].
Ameryka Północna
Kanada zmaga się z najgorszym w historii początkiem sezonu pożarów. Jednak rekrutacja nowych strażaków staje się coraz trudniejsza ze względu na trudny rynek pracy i trudny charakter pracy jak twierdzą urzędnicy. [Reuters]
Liberalni dziennikarze zza oceanu bardzo wzburzyli się ostatnio na serwisie Twitter. Kampania nienawiści, nazywana przez niektórych terrorem, doprowadziła do tego, że uniwersytet nie zatrudnił naukowca, któremu się wydawało, że ma stanowisko w kieszeni. To, że tego samego dnia w Kanadzie student zaatakował wydział Gender Studies i ranił nożem profesorkę oraz dwójkę studentów jakoś nie wydało się wywołać takiego wzburzenia wśród tych dziennikarzy. [The Guardian]
Kilkukrotnie pisaliśmy, że gubernator stanu Floryda w Stanach Zjednoczonych, Ron DeSantis, jest wielkim przeciwnikiem ideologi
LGBTQGenderWoke (ponoć czyta się „łołk” 😉). Odzwierciedla się to m.in w regulacjach mówiących o tym co może, a co nie, znajdować się w podręcznikach szkolnych. Z artykułu możecie się dowiedzieć jak wygląda indoktrynacja dzieci chociażby „lesbijstwem”. [Popular Information]Jeszcze nie tak dawno Zooey Zephyr i Erin Reed były szerzej nieznane w USA. Jednak gdy republikanie zaczęli intensywnie atakować społeczność trans to Zephyr jako senatorka stanowa i Reed jako aktywistka monitorująca działania konserwatystów stawały się coraz bardziej znane dzięki swoim działaniom. Teraz są parą zapraszaną na duże wydarzenia jak i do stacji telewizyjnych o ogólnokrajowym zasięgu. [AP News]
Osoby transpłciowe w USA mogły ostatnio usłyszeć kilka dobrych wiadomości. Kolejne dwa sądy federalne zablokowały wprowadzenie w życie przynajmniej części legislacji mających na celu uniemożliwienie trans nastolatkom dostępu do leczenia. [NBC News]
„W szokującym oświadczeniu prokurator generalny Kris Kobach z Kansas wydał w poniedziałek oficjalną opinię, która zagrozi dokumentom osób transpłciowych w tym stanie. Jeśli propozycja Kobacha zostanie wprowadzona w życie, osoby transpłciowe, które poszły naprzód i prawnie poprawiły swoje akty urodzenia i prawa jazdy, mogą mieć teraz te zmiany cofnięte.” Donosi Erin Reed. [Erin in The Morning]
„Decyzja Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych sprzed roku o odebraniu prawa do aborcji zaczęła odbijać się na zdrowiu kobiet w Stanach Zjednoczonych, twierdzą naukowcy, którzy monitorowali skutki tego orzeczenia. Chociaż jest zbyt wcześnie, aby zmierzyć pełny wpływ, zaczął wyłaniać się ponury obraz.” [Nature]
Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych odwrócił wcześniejsze wyroki i zakazał akcji afirmatywnej na uczelniach wyższych, które biorą pod uwagę rasę.
Co ciekawe mówiąc o akcji afirmatywnej krytycy skupiają się na kategorii rasowej i ignorują całkiem fakt, że to był jeden z komponentów tej polityki. Teen Vogue w artykule z zeszłego roku zwraca uwagę, że to kobiety (a dokładniej białe kobiety) zawdzięczają akcji afirmatywnej najwięcej. [Teen Vogue]
Artykuł Brookings Institution, chociaż napisany przed zapadnięciem wyroku, przedstawia trafnie argumentację Sądu Najwyższego zakazującego akcji afirmatywnej. Żeby przedstawić to w szerszym kontekście przedstawia wszystkie większe sprawy sądowe, które dotykały tej materii oraz analizuje argumenty prawne jakie tam padały. [Brookings Institution]
Ale czy ocenianie kandydatów jedynie na podstawie merytorycznych przesłanek nie jest słuszne? Można by się zastanawiać nad tym gdyby tak to teraz miało wyglądać. Uniwersytety nie mogą brać pod uwagę rasy osoby, która chce u nich studiować ale już to, że któryś rodzic skończył tą szkołę (lub w niej obecnie pracuje) może być brane pod uwagę. Tzw „legacy admissions” zostały wprost dopuszczone w tym wyroku sądu najwyższego, więc mówienie teraz o uczciwszej ocenie kandydatów jest trochę niepoważne. [NPR], [The Guardian]
Oceania
„Ministra spraw zagranicznych Nowej Zelandii, Nanaia Mahuta, powiedziała we wtorek, że odbyła »bardzo solidną« dyskusję podczas wcześniejszego spotkania ze swoim chińskim odpowiednikiem, ponieważ przywódcy obu krajów przygotowują się do spotkania.” [Reuters]
"Rdzeni Fidżyjczycy wielokrotnie przeprowadzali zamachy stanu, żeby tylko nie dopuścić do władzy potomków imigrantów z Indii, którzy przeważali nad nimi liczbowo. Dziś przepraszają i proponują budowanie wspólnej przyszłości. Czy to początek narodu, który pół wieku temu był nie do pomyślenia? O różnych tożsamościach Fidżi opowiada dr Łukasz Kaczmarek z Instytutu Antropologii i Etnologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, autor książki Fidżi. Dzieje i barwy wielokulturowości."
Ekonomia i gospodarka
Mogliście ostatnio zobaczyć wykres Międzynarodowego Funduszu Walutowego, który zdaniem wielu komentujących miał udowadniać, że to chciwość przedsiębiorców doprowadziła do wzrostu inflacji. Mikołaj Raczyński zwraca jednak uwagę na to, że firmy są zawsze chciwe, a wykres przedstawia jednak coś odrobinę innego. Jak to jest z tą inflacją przeczytacie w jego artykule. [*Follow the economy*]
„Czy program 500+ zniechęca kobiety do pracy? Co by było, gdyby go nie było? Czy pracujące matki nie rezygnowałyby z pracy, a bezrobotne chętniej by jej szukały? Dlaczego sucha statystyka może być myląca? Jak nie wyciągać z liczb pochopnych wniosków? O to wszystko pytamy FIlipa Premika, który zbadał wpływ 500+ na aktywność zawodową kobiet. Zapraszają Joanna Tyrowicz & Marcin Bojanowski.” [GRAPE]
„W dzisiejszym odcinku Robert Tomaszewski i Julia Cydejko rozmawiają o węglu, Turowie, prosumentach i atomie, czyli energetycznych wątkach, które przewijały się podczas partyjnych wieców ostatniego weekendu.”
Nauka i technologia
Czy naukowcy powinni zgadzać się na debaty z ludźmi negującymi osiągnięcia nauki? Czy w formacie służącym do zapewnienia rozrywki można odbyć poważną debatę naukową? M.in o tym jest wstęp do nowego wydania czasopisma [Science].
Przewidywania naukowców sugerują, że liczba ludzi żyjących z cukrzycą co najmniej podwoi się do roku 2050. [The Guardian]
Neurobiolog przegrał zakład z filozofem. Ćwierć wieku temu założyli się o to, że do tej pory już będzie wiadomo jak fizjologicznie działa ludzka świadomość jednak ciągle pozostaje to nierozwiązaną tajemnicą. [Nature]
Dzisiejsze komputery oparte są na elektronice, której niektóre elementy mają wymiary liczone w pojedynczych nanometrach. Jednak pierwsze komputery oparte były o żarówki/lampy. I chociaż nie raz możemy o tym usłyszeć gdy mowa o historii informatyki to jak właściwie te komputery w oparciu o te lampy działały? I co to właściwie były za lampy? Opowiada o tym Veritasium.
„Luki w przepisach krajowych i unijnych pozwoliły włoskim szpitalom na legalne żądanie dostaw Celginase, taniego leku na raka, który okazał się niespełniać norm, nawet jeśli dostępne były lepsze alternatywy.” [The Bureau of Investigative Journalism]
„Długi COVID: pojawiają się odpowiedzi na pytanie o to ile osób wyzdrowieje. Badania rzucają światło na wskaźniki powrotu do zdrowia, a także na zapobieganie i leczenie tej złożonej choroby.” [Nature]
Idee, kultura, społeczeństwo
„O kupie w skałach i nie tylko. To temat ważny dla wspinaczy z dwóch powodów. Po pierwsze, większość z nas szanuje przyrodę. Do drugie, zaśmiecenie i zanieczyszczenie lasów w okolicach skał może prowadzić do zamykania regionów, zwłaszcza jeśli znajdują się na terenie prywatnym lub w pobliżu zabudowań. Walka z problemem kupy w lesie jest wspólnym interesem wszystkich wspinaczy, dlatego zdecydowaliśmy się poświęcić jej kilka słów.” [Wspinanie]
W jaki sposób Arabia Saudyjska kupuje światowy futbol? Jakie plany mają szejkowie? Tomasz Ćwiąkała opowiada o tym, jak już niedługo może wyglądać rozkład sił w światowej piłce nożnej.
Unia Lubelska i fakt ustanowienia jednego państwa z dwóch, nie w drodze podboju, a porozumienia, jest czymś co nie zdarza się często. Jak do niej doszło, kto był jej przeciwny, jakie były wokół niej wątpliwości, czym była tak właściwie poprzedzająca ją Unia w Krewie, czy to zjednoczenie było rzeczywiście pełne, gdzie miała się pojawić prowincja Nowa Polska – opowiada w radiu naukowym prof. Henryk Gmiterek historyk, emerytowany profesor UMCS.
Magdalena Łanuszka, w 40 odcinku swojego podkastu, opowiada o najdroższej solniczce świata. Niech sam opis tego rękodzieła (oraz zdjęcie poniżej) zachęci Was do słuchania: „Jest to grupa rzeźb ze złota, zdobiona emalią i kością słoniową, zawierająca nie tylko pojemnik na sól, ale także na pieprz. Wśród licznych personifikacji, razem tworzących obraz harmonii świata, dwie główne postacie to nadzy mężczyzna i kobieta: uosobienia bóstw morza, z którego pozyskiwano sól, oraz ziemi, z której pochodzi pieprz.” [Tygodnik Powszechny]
Benvenuto Cellini, Saliera, 1540–1543, 28,5 cm × 21,5 cm × 26,3 cm, Kunsthistorisches Museum Wien, Kunstkammer 881 / Wikimedia Commons
