Wydanie 173, 23.02.2024
To z dwoma rocznicami wojny w Ukrainie, szybkim wetem prezydenta i Dniem Walki z Depresją
Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
NIK ma podejrzenie przestępstwa wobec pisowskiego programu Aktywni plus. Filmowcy niezadowoleni z braku tantiem ze streamingu. Zakonnicy mają oddać państwu fragment Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Jak wypada Jan Paweł 2 (z programu szkolnego). Pawłowska objęła mandat poselski po Mariuszu Kamińskim. Ruszyła komisja ds. Pegasusa.
„W przyszłym tygodniu zapadną dwie decyzje ws. funduszy europejskich dla Polski, które uwolnią do 137 mld euro z funduszu spójności i Funduszu Odbudowy – poinformowała w piątek w Warszawie przewodnicząca KE Ursula von der Leyen.” [TokFM]
Chociaż w Sejmie przegłosowano, że tabletka antykoncepcyjna EllaOne będzie mogła być dostępna bez recepty dla osób od 15 roku życia to Andrzej Duda uznał, że wie lepiej i nie podpisze tej ustawy. Pan Duda najwyraźniej zna się na medycynie lepiej niż Europejska Agencja Leków, która zarekomendowała by był to lek dostępny bez recepty. Gazeta pisze o zapowiadanym wecie prezydenta a OKO.press opisuje kto z koalicji rządzącej był przeciw dostępności antykoncepcji awaryjnej. [Gazeta], [OKO.press]
Ludzie Jacka Kurskiego przygotowali raport o tym, że TVP bez Jacka Kurskiego nie było dostatecznie dobrą maszynką propagandową dla PiS. Pełne 18 stron raportu (jak i dużo krótsze omówienie) znajdziecie w artykule Onetu. Nie wiem czy polecamy czytanie całego raportu bo to chyba zabawa dla koneserów. Czytając go mieliśmy momentami wrażenie, że widzimy nieskoordynowany okrzyk małpy, która ma wewnętrzną wolę przekazania czegoś ale nie wie jak to zrobić. [Onet]
„Przegrana PiS-u w październikowych wyborach została przyjęta z dużym entuzjazmem za granicą. Teoretycy, badacze i praktycy liberalnej demokracji postrzegali zmianę rządu jako dowód na to, że nieliberalizm (illiberalism) można pokonać, a proces słabnięcia demokracji można odwrócić. Wciąż nie jest jednak pewne, w jakim stopniu Polacy są tak naprawdę skłonni tolerować działania niezgodne z normami liberalno-demokratycznymi, co dotyczy również dylematów związanych z polityką nowego polskiego rządu.” [Kultura Liberalna]
„PiS stawia na globalny alt-right, gotów przełknąć prorosyjską żabę” Jakie mogą być skutki tego zwrotu pisze Jakub Majmurek dla Krytyki Politycznej. [Krytyki Politcznej]
Musimy o tym napisać, ale zaraz powiem dlaczego się nie zgadzamy. Demagog przeprowadził analizę nowych Wiadomości (19:30) w TVP. Tak, nie jest idealnie. Tak, są pomijane wiadomości. Tak, jest lekkie skrzywienie w stronę obozu rządzącego. Wiecie jakie jest nasze zdanie? Przypomnijcie sobie, co się działo 3-4 miesiące temu. Szczucie na mniejszości, obrażanie całego świata, poniżanie przeciwników politycznych. Nie jest idealnie, ale jest lepiej. Warto piętnować, ale nie zapominajmy, gdzie byliśmy jeszcze kilkadziesiąt dni temu. [Demagog]
„Adam Bodnar w wywiadzie dla OKO.press zapowiada 9 ustaw reformujących wymiar sprawiedliwości. Na pierwszy ogień KRS, TK i prokuratura oraz rozwiązanie problemu nominatów Ziobry w sądach – Schaba, Radzika, Lasoty i Nawackiego. Opowiada o relacjach z Tuskiem. Mówi o «szokującej skali» inwigilacji Pegasusem” [OKO.press]
„Te witryny wyglądają jak lokalne portale, a tak naprawdę są częścią chińskiej siatki dezinformacyjnej działającej w 30 państwach Europy, Azji i Ameryki Łacińskiej. Dwie z nich działają w Polsce – wynika z raportu Citizen Lab. Przeanalizowaliśmy ich treści i powiązania.” Tydzień temu było o rosyjskiej propagandzie a w tym tygodniu jest o chinskiej. [Konkret24]
Protesty rolników
Skoro nie pozwalamy górnikom dyktować jak ma wyglądać państwowa polityka energetyczna to dlaczego niektórzy chcą żeby to rolnicy dyktowali jak ma wyglądać państwowa (i europejska) polityka rolna? Chociaż prawdę mówiąć to w Polsce pozwalaliśmy na to górnikom.
„Protesty rolników trwają w całej Europie. W Polsce, oprócz kwestii Zielonego Ładu, na czoło wysuwa się import z Ukrainy. Co mówią na ten temat eksperci? I jak do protestów odnoszą się politycy poszczególnych partii? Kto może na tym temacie stracić, a kto zyskać przed zbliżającymi się wyborami?” W Programie Politycznym także o sporze między Trzecią Drogą i Lewicą w sprawie aborcji oraz o boju o prezydenta Warszawy.
„W dzisiejszym odcinku Sonia Sobczyk-Grygiel opowiada o protestach rolników, które paraliżują europejskie i polskie miasta. Wyjaśnia, jakie są przyczyny niezadowolenia rolników i zastanawia się, jakie są szanse na realizację ich postulatów.”
„Przejścia graniczne z Ukrainą oraz odcinki dróg i torów kolejowych będą wprowadzone na listę infrastruktury krytycznej – poinformował na konferencji prasowej premier Donald Tusk. Ma to zapewnić «100-procentową gwarancję, że pomoc wojskowa i humanitarna będą docierały bez żadnych opóźnień na stronę ukraińską». – To kwestia najbliższych kilku godzin – poinformował premier.” [TVN24]
Czy należy przepuszczać pojazdy uprzywilejowane jadące na sygnale, takie jak karetki czy wozy strażackie? Wydało by się to oczywiste ale okazuje się, że rolnicy uważają nie tylko, że mogą przejąć kontrolę nad granicą państwa czy niszczyć cudzą własność ale także nie ignorować pojazdy na sygnale. Na szczęście tym razem nikomu się nic nie stało. [Onet], [BRD24]
Pamiętajcie, że hodowcy zboża to nie jest całe polskie rolnictwo. Blokada granicy jak najbardziej będzie działało na szkodę wielu polskich przedsiębiorstw jak i rolników. Przypominamy w związku z tym zeszłoroczny podcast Piotra Pogorzelskiego o tym jak polski biznes tracił na blokadach granicy.
Jaka grupa ma dostęp do broni palnej, regularnie morduje swoich członków, psy, dzieci czy pracowników państwowych ale teraz protestuje ponieważ rząd chce wprowadzić psychotesty związane z posiadaniem broni? Oczywiście myśliwi. Jest to największa grupa cywili, która ma dostęp do broni ale od zeszłego roku testów nie musi przechodzić. Dlaczego informujemy o tym w dziale? Ponieważ myśliwi dołączyli do protestu rolników. [Polityka]
Wojna w Ukrainie
Druga rocznica pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę ale nie widzieliśmy jeszcze dobrego podsumowania ostatniego roku wojny. Jedynie Ośrodek Studiów Wschodnich ma jakieś podsumowanie ale jest ono dość zwięzłe. Jeśli znajdziemy lepsze podsumowanie to zobaczycie je w następnym wydaniu. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich, [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Druga rocznica pełnoskalowej inwazji ale dziesiąta rocznica wojny z Rosją. The Kyiv Independent przedstawia pełne kalendarium konfliktu z Rosją. [The Kyiv Independent]
W 2014 roku na Majdanie zginęło 103 protestujących przeciwko pro rosyjskiemu rządowi. The Guardian ma artykuł który opowiada o tym proteście i przybliża sylwetki kilku zamordowanych protestujących. [The Guardian]
Ukraina nie może wygrać. Czas na rozejm. Ukraina jest strasznie skorumpowana. Ukraina nie jest właściwym priorytetem. Amerykańskie wydanie Politico pisze o tych 4 mitach związanych z wojną w Ukrainie i udowadnia dlaczego są to mity a nie wnioski wynikające z „trzeźwego oglądu na rzeczywistość” jak niektórzy by chcieli myśleć. [Politico]
Ukraińcy wycofali się z Awdijiwki a według The Kyiv Independent nie przebiegało to w pełni profesjonalnie. Z opowieści żołnierzy wynika, że dostali rozkaz pozostawienia rannych na pastwę nacierających wojsk rosyjskich. [The Kyiv Independent]
„Ukraińskie media na celowniku służb. W ciągu ostatniego miesiąca na Ukrainie odnotowano dwa ataki na przedstawicieli mediów krytycznych wobec władzy, a organy ścigania wciąż w pełni nie wyjaśniły ich okoliczności.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Legion cudzoziemski Putina. Obcokrajowcy na wojnie z Ukrainą. (…). Poszukując dodatkowego potencjału mobilizacyjnego, pozwalającego zminimalizować udział Rosjan w krwawych walkach na Ukrainie, Kreml i najwyżsi wojskowi zwrócili uwagę m.in. na możliwość zasilenia armii obywatelami innych państw.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Kanada w zasadzie od początku rosyjskiej agresji wspiera Ukrainę zarówno finansowo, jak i militarnie, dostarcza także pomoc humanitarną. Jakiej wysokości jest to wsparcie oraz jaka jest jego skala? Dlaczego kraj leżący po drugiej stronie kuli ziemskiej aktywnie się włącza w tę pomoc?”
Europa
Naddniestrze może chcieć przyłączyć się do Rosji. Słowacka polityka zagraniczna czwartego rządu Roberta Ficy. Były szef europejskiego FRONTEXu dołącza do prawicowego Frontu Narodowego. Były szef niemieckiego wywiadu będzie startował w wyborach do PE z ramienia skrajnie prawicowej partii. Półmetek rządu Fiali – wzmacnianie bezpieczeństwa w cieniu problemów gospodarczych. Sąd zdecyduje czy Assange zostanie przekazany do Stanów Zjednoczonych. W Wielkiej Brytani po skandalu z pocztą jest skandal z testem językowym. Jak Finladnii udała się walka z samobójstwami?
Kto będzie następnym sekretarzem generalnym NATO? Według doniesień Politico prezydent Joe Biden popiera kandydaturę byłego premiera Holandii Marka Ruttego (przeczytacie o tym w pierwszym artykule). Drugi artykuł Politico skupia się na tym czy Rutte jako sekretarz NATO może sprostać wyzwaniom jakie czekają sojusz w przyszłości. [Politico #1], [Politico #2]
Śmierć Nawalnego
„Śmierć Nawalnego jest tragiczna i symboliczna, ale nie obnaża żadnej nowej prawdy o rosyjskim reżimie” [Krytyka Polityczna]
Jeśli tekst Krytyki Politycznej jest dla was za mało krytyczny wobec Nawalnego to polecamy dwa starsze artykułu, które skupiają się na krytyce jego postaci. [Al-Dżazira], [Euronews]
Analizę sytuacji politycznej Rosji w związku ze śmiercią Nawalnego przygotował zarówno Ośrodek Studiów Wschodnich jak i Polski Instytu Spraw Międzynarodowych. [Ośrodek Studiów Wschodnich], [Polski Instytu Spraw Międzynarodowych]
„Aleksiej Nawalny nie żyje. W tym odcinku omówimy to co wiemy o jego śmierci oraz o konsekwencjach. Jak zareagowała propaganda? Czy rodzinie wydano ciało zmarłego? Czy w Rosji wybuchły jakiekolwiek protesty z tego powodu? Co planuje Julia Nawalna, wdowa po zmarłym Aleksieju. Na te i inne pytania odpowiada Maria Domańska, ekspertka OSW.”
„Chiny zaoferowały długoletniemu partnerowi strategicznemu Węgrom wsparcie w kwestiach bezpieczeństwa publicznego, wykraczając poza stosunki handlowe i inwestycyjne, podczas rzadkiego spotkania wysokiego rangą urzędnika Pekinu z premierem Viktorem Orbanem.” [Reuters]
„W niedzielę Białorusini po raz pierwszy od lat pójdą do urn w wyborach parlamentarnych. Na karcie do głosowania: Cztery partie, które głośno popierają reżim wieloletniego dyktatora Aleksandra Łukaszenki – i to wszystko.” [Politico]
W Hiszpańskiej Galicji odbyły się lokalne wybory i rządząca tam konserwatywna Partia Ludowa utrzymała większość. Nie było pewne czy im się to uda ponieważ lokalna partia nacjonalistyczna ostatnio rosła w sondażach. Euronews ma krótką notkę o wyniku wyborów a jeśli ktoś interesuje się bardzo hiszpańską polityką i sondażami to może przeczytać analizę serwisu Europe Elects opublikowaną jeszcze przed wyborami. [Euronews], [Europe Elects]
Jak wyglądały rządy Jagiellonów na terenie dzisiejszej Słowacji? O tym opowiada Miłosz Szymański w kolejnym odcinku swojego podcastu poświęconego historii Słowacji.
Bliski i Środkowy Wschód
„Wojna Izrael-Hamas trwa od października 2023 roku. W dzisiejszym odcinku opowiemy o wojnie informacyjnej pomiędzy Izraelem, a Hamasem. Widzimy dużą ilość filmów publikowanych przez obie strony konfliktu. O tym co się dzieje w strefie Gazy opowie Marek Matusiak- ekspert OSW.”
USA zawetowały zaproponowaną przez Algierię rezolucję ONZ wzywającą do natychmiastowego zawieszenia broni w Strefie Gazy. Równolegle prowadza rozmowy z Eiptem, Izraelem i Hamasem, próbują doprowadzić do zawieszenia broni w zamian za uwolnienie przetrzymywanych zakładników. [Reuters]
W izraelskim ataku na terenie Syrii zginęły dwie osoby. Kolejne ataki przeprowadzono równiez w Libanie. Sytuacja na północy Izraela pozostaje napięta (co utrzymuje sie od 7. października), a prawicowy minister planuje ograniczyć muzułmanom mieszkającym w Izraelu dostep do meczetu Al-Aksa podczas świętego miesiąca ramadanu. Jak ostrzegają wojskowi, może to doporowadzić do eskalacji sytuacji w Jerozolimie Wschodniej i otwarcia kolejnego fronu walki przeciwko Izraelowi. [Reuters], [Konflikty]
„Pomimo że konflikt na Morzu Czerwonym trwa już od pięciu miesięcy, sytuacja pozostaje dynamiczna. Dziś rozpoczęła się operacja EUNAVFOR Aspides. Nazwana greckim słowem oznaczającym tarczę operacja ma zwalczać zagrożenie swobody żeglugi międzynarodowej ze strony Hutich na obszarze cieśniny Bab al‑Mandab. Operacja odbywa się pod przewodnictwem Włoch, a siedzibą dla dowództwa jest grecka Larisa. Dowódcą operacji jest komodor Wasilios Griparis, a bezpośrednim dowódcą komponentu bojowego – kontradmirał Stefano Costantino.” [Konflikty]
W ostatnich dniach po atakach Hutich na żeglugę morską u wybrzeży Jemenu trafionych i uszkodzonych zostało kilka masowców. Jeden z nich był uszkodzony na tyle, że załoga musiała zostać ewakuowana. Co więcej, Huti zaczęli używać, najpewniej pochodzących z iranu, bezzałogowców morskich. [Konflikty]
Turecki samolot bojowy KAAN wzniósł się w powietrze. Samolot stealth, mający w latach 40. stać się podstawą tureckich sił lotniczych oderwał się od ziemi na 13 minut. Jest to niewątpliwy sukces, szczególnie biorąc pod uwagę, że cały projekt zmierza w kierunku posiadania przez Turcję praw do wszystkich głównych komponentów jednostki i przez to braku ograniczeń eksportowych ze strony innych państw. Turcja wkracza do wąskiego grona państw mogących samodzielnie budować myśliwce nowej generacji. Do wprowadzenia do służby jeszcze długa droga jednak obecny przebieg programu wskazuje na to, że KAAN rzeczywiście wyląduje na stanie Türk Hava Kuvvetleri czyli tureckich sił powietrznych. [Konflikty]
Na pograniczu syryjskim siły jordańskie zabiły pięciu przemytników narkotyków. Syria stała się krajem systemowo produkującym i eksportującym tani stymulant captagon, a okoliczne państwa mierzą się z jego zalewem. [AP News]
Azja
„Przeprowadzone 8 lutego wybory parlamentarne w Pakistanie niespodziewanie wygrali kandydaci powiązani z Ruchem na rzecz Sprawiedliwości Pakistanu (PTI) byłego premiera Imrana Khana. Mimo to największe szanse na sformowanie rządu mają Pakistańska Liga Muzułmańska (PML-N) i Pakistańska Partia Ludowa (PPP). Rządy koalicyjne oznaczają mniejszą stabilność i większe problemy z rozwiązaniem problemów gospodarczych. Wzmacniają też ponownie pozycję armii. Uformowanie nowego rządu otwiera jednak drogę do poprawy relacji z sąsiadami i zachodnimi partnerami, w tym USA i UE.” [Polski Instytu Spraw Międzynarodowych]
Chcesz przestać streamować? To będzie cię kosztowało 42 tysiące dolarów. O tym jak chińskie agencje zajmujące się transmisjami na żywo obiecują influencerom sławę i pieniądze, ale ostatecznie wiążą ich wieloletnimi kontraktami. [Rest of World]
Ponad 1600 lekarzy stażystów w niektórych głównych szpitalach Korei Południowej wstrzymało pracę w proteście przeciwko rządowemu planowi zwiększenia liczby przyjęć na uczelnie medyczne. Korea Południowa ma jedną z najniższych liczby lekarzy w przeliczeniu na populację wśród krajów rozwiniętych. Rząd planuje do 2035 roku zwiększyć liczbę przyjęć na uczelnie medyczne ponad trzykrotnie. [Al-Dżazira], [Reuters]
Jak głosi pewien niezbyt łagodny mem, Indie do 2030 roku zostaną mocarstwem. Jak koresponduje z tym indyjski program kosmiczny i jak wyraża ambicje tego państwa? O programie, finansowaniu, osiągnięciach i planach opowiada Krzysztof Kurdyła, ekspert fundacji „Nauka to lubię”.
Indyjscy rolnicy wstrzymali protest na dwa dni. Rząd złożył nową ofertę wznowienia rozmów, kilka godzin po tym, jak policja użyła gazu łzawiącego i armatek wodnych, aby rozproszyć tysiące uczestników marszu na stolicę kraju Nowe Delhi. Żądają oni wyższych cen za swoje produkty, gwarantowanych odpowiednim aktem prawnym. [Reuters]
Afryka
Dlaczego Angola opuściła OPEC? Co ma z tym wspólnego spotkanie przywódcy tego państwa z Joe Bidenem? O tym jak to afrykańskie państwo dba o swoje interesy posłuchacie w podcaście Podróż bez Paszportu.
Somalia ogłosiła w środę umowę obronną z Turcją, która obejmuje wsparcie obrony wybrzeża państwa Rogu Afryki. Równocześnie można przypuszczać, że ma on na celu powstrzymanie wysiłków Etiopii na rzecz zapewnienia dostępu do morza przez Somaliland, separatystyczny region Somalii. [AP News]
„Jak poinformowało biuro prezydenta Cyrila Ramaphosy, 29 maja w Republice Południowej Afryki odbędą się wybory krajowe i prowincjonalne. Oczekuje się, że rządząca partia Afrykański Kongres Narodowy (ANC) prezydenta Ramaphosy stanie przed trudnym wyzwaniem utrzymania większości parlamentarnej w siódmych demokratycznych wyborach w kraju od zakończenia systemu apartheidu w 1994 roku.” [Al-Dżazira]
We wschodniej części Demokratycznej Republice Konga sytuacja pozostaje daleka od stabilizacji. Wycofywanie sił ONZ, działalność bojówek po obu stronach granicy, a także wzajemne oskarżenia rządów DRC i Rwandy o finansowanie tych bojówek. Wszystko w obfitym w ukryte w ziemi bogactwa regionie, które najpewniej nie pomagają w zapanowaniu pokoju. [AP News]
Ameryka Łacińska
Chociaż wielokrotnie cytowaliśmy krytyczne głosy wobec obecnego prezydenta Meksyku to jednej rzeczy nie można mu zarzucić – na pewno nie jest skrajnie prawicowym populistą (to czy jest populistą to inna dyskusja). Być może ktoś inny na scenie politycznej wypełnił tą niszę w końcu wydaje się, że prawicowy populizm zyskuje ostatnimi czasy na popularności na całym świecie. Americas Quarterly pokazuje przykład celebryty, który chciał w ten sposób zostać politykiem ale bez nadmiernych sukcesów. Dlaczego? Na to pytanie właśnie tekst stara się odpowiedzieć. [Americas Quarterly]
Juan Orlando Hernandez kiedy był prezydentem Hondurasu, to zbierał pochwały od Trumpa za walkę z narkotykami. Teraz rozpoczął się jego proces w Nowym Jorku gdzie jest oskarżany o to, że jako prezydent zmienił Honduras w państwo narkotykowe. [Al-Dżazira]
Sąd najwyższy karaibskiego państwa Saint Vincent i Grenadyny odrzucił sprawę, która chciała doprowadzić do dekryminalizacji stosunków seksualnych pomiędzy osobami tej samej płci. Nie jest to jedyne państwo które za seks homoseksualny karze nawet więzieniem w regionie jest 6 innych państw z podobnymi regulacjami m.in Jamajka i Dominika. Co ciekawe prawo to jest pozostałością brytyjskiego kodeksu karnego, którą można spotkać w państwach będących dawniej koloniami Imperium Brytyjskiego. Serwis Outriders wyprodukował krótkometrażowy film dokumentalny jak Imperium Brytyjskie zza grobu ciągle prześladuje osoby homoseksualne. [Reuters]
Ameryka Północna
W zeszłym roku Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych uznał za niekonstytucyjny plan administracji Bidena mający za cel anulowanie wielu federalnych kredytów studenckich. Jednak Joe Biden chciał dotrzymać swojej obietnicy wyborczej więc jego administracja od razu zaczęła pracę nad legislacją mającą dokonać tego samego – jedynie w trochę mniejszej skali. Właśnie ten plan B został wprowadzony w życie co opisuje [NPR].
Czy amerykanie chcą wybierać pomiędzy Bidenem a Trumpem? Czy Joe Biden jest za stary na prezydenta? Czy Trump? Na te pytania stara się odpowiedzieć Jon Stewart w The Daily Show.
Czego można spodziewać się po kolejnej kadencji Trumpa jeśli wygra on wybory? Politico uważa, że Stany Zjednoczone czeka chrześcijański nacjonalizm gdyż jedną z grup wyborczych, na których chce oprzeć swoje zwycięstwo są właśnie skrajnie prawicowi chrześcijanie. Artykuł przedstawia powiązania organizacyjne i osobiste, które pokazują wpływ tego środowiska na Trumpa oraz opisuje w jaki sposób już na niego wpływali. Ograniczenie dostępu do aborcji i antykoncepcji, atak na społeczność LGBTQ, oparcie działań państwowych na odwołaniach do boga – brzmi znajomo prawda? [Politico]
Jak wygląda działanie państwa oparte na odwołaniach religijnych widać właśnie w stanie Alabama. Sąd Najwyższy zakazał tam procedury in vitro argumentując, że zapłodnione zarodki to ludzie i że łamie to nakazy biblijne (najwyraźniej nie tylko Jarosław Gowin słyszy krzyk mrożonych zarodków). O samym wyroku więcej pisze USA Today a NBC News opisuje jak już trzy klinki, które do tej pory przeprowadzały zabieg in vitro w tym stanie się z tego wycofują. [USA Today], [NBC News]
„Donald Trump musi zapłacić 354,9 miliona dolarów kary za fałszywe zawyżanie swojej wartości w celu oszukania pożyczkodawców, orzekł w piątek nowojorski sędzia, dostarczając byłemu prezydentowi USA kolejną porażkę sądową w sprawie cywilnej, która zagraża jego imperium nieruchomości.” [Reuters]
Tydzień temu pisaliśmy o tym, że informator FBI informujący o rzekomym powiązaniu prezydenta Bidena, jego syna Huntera i ukraińskiej firmy energetycznej został oskarżony o kłamstwo. Teraz dochodzą do tego oskarżenia o powiązania informatora z rosyjskim wywiadem. [AP News]
Czy amerykańskie mainstreamowe media dobrze opisują Trumpa i jego wyborców? Felieton w The New Republic przekonuje, że nie. Z jednej strony autorzy odbierają podmiotowość osobom które otwarcie mówią, że będą głosowały na kogoś kto opowiada o swoich dyktatorskich zapędach. Z drugiej strony chyba trudno im uwierzyć, że osoba które w stosunku do nich są miłe i kulturalne mogą popierać faszystowskie pomysły na państwo. [The New Republic]
„Zapora Hoovera: Cud amerykańskiej inżynierii, segregacja, strajki i polityczne przepychanki. (…) W jakich okolicznościach powstała? Ilu robotników zatrudniono do budowy? Gdzie mieszkali, w jakich warunkach pracowali, ilu zginęło? Dlaczego jej nazwa budziła tak duże kontrowersje? Czym wyróżniało się miasteczko Boulder City powstałe tuż przy placu budowy? Posłuchajcie o historii jednej z architektonicznych ikon nie tylko Nevady, ale i całych Stanów Zjednoczonych.”
Oceania
Jak co roku z Australii dochodzą newsy o pożarach buszu. Ludność jest ewakuowana i można jedynie mieć nadzieję, że ofiar i zniszczeń nie będzie tak dużo jak ostatnimi laty. [The Guardian]
„Genetycznie zmodyfikowany banan jest o krok bliżej do pojawienia się na rynku, ponieważ naukowcy z Queensland uzyskali zgodę organów regulacyjnych na dopuszczenie genetycznie zmodyfikowanej odmiany banana Cavendish do spożycia przez ludzi.” O tym jak szybko będziecie mogli zjeść takiego banana i dlaczego odporność na chorobę panamską jest ważna przeczytacie w artykule. [ABC]
Papua Nowa Gwinea to kraj niezwykły i w swej specyfice unikalny – przekonuje nas dr Jakub Majewski z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy i opowiada o początkach i pochodzeniu kraju i jego niezwykle zróżnicowanej ludności.
Ekonomia i gospodarka
Komisja Europejska vs giganci nowych technologii. Euractiv pisze dlaczego KE wszczęła śledztwo w sprawie aplikacji TikTok a The Guardian opisuje o co chodzi z ogromną karą nałożoną na Apple i czy naprawdę jest ona ogromna. [Euractiv], [The Guardian]
„Co surowe prawo UE dotyczące sztucznej inteligencji oznacza dla badań i ChatGPT. Unijna ustawa o sztucznej inteligencji jest pierwszym na świecie ważnym aktem prawnym dotyczącym sztucznej inteligencji i ściśle reguluje modele ogólnego przeznaczenia.” Unijnej regulacji jeszcze nie ma ale Nature komentuje to co o niej wiemy. [Nature]
„Chiny ogłosiły we wtorek największą w historii obniżkę referencyjnego oprocentowania kredytów hipotecznych, ponieważ władze starały się wesprzeć zmagający się z trudnościami rynek nieruchomości i ogólnie gospodarkę.” [Reuters]
Czy twórca gry komputerowej może mieć wpływ na turnieje e-sportowe z udziałem tych gier? Właśnie o tym zdecyduje proces w Stanach Zjednoczonych gdzie pozwano firmę Activision, twórcę gier z serii Call of Duty. [Reuters]
„Gwałtowny rozwój sprzedawców e-commerce zajmujących się szybką/śmieciową modą, takich jak Shein i Temu, zmienia światową branżę przewozów lotniczych, ponieważ coraz częściej walczą oni o ograniczoną przestrzeń ładunkową, aby przyciągnąć konsumentów szybkim czasem dostawy, podało ponad dziesięć źródeł branżowych.” [Reuters]
Nauka i technologia
Palicie papierosy? Przestańcie. Serio, nie dość, że uszkadza Wam płuca i zwiększa ryzyko raka, to jeszcze upośledza Wasz układ odpornościowy. Nie słyszeliście o tym? To polecamy nowy artykuł na ten temat na stronie [Nature].
Czy czeka nas przełom w bateriach? W Chinach naukowcy zaprezentowali wapniową baterię, którą można wielokrotnie ładować. Dlaczego takie wapniowe baterie byłyby lepsze od litowych? Dlaczego do tej pory nie udało się ich stworzyć? Co takiego przełomowego jest w zaprezentowanym prototypie? Na wszystkie te pytania odpowiada artykuł [Chemistry World].
Wyobrażacie sobie jak wyglądała matematyka przed wprowadzeniem do użytku przecinka oddzielającego część ułamkową? Może się to nam wydawać trudne do wyobrażenia ale kiedyś użyto przecinka po raz pierwszy i historycy odkryli, że było to wcześniej niż się im do tej pory wydawało. Z artykuł Nature dowiecie się też odrobinę o tym jak sobie radzono bez przecinka. [Nature]
Zastanawialiście się kiedyś, ile jest roślin uprawnych? Ale tak, serio, uprawnych czyli w wymiarze globalnym. W rejestrach podawana jest liczba 178 gatunków – trochę mało jak szacowaną liczbę 300-500 tys wszystkich gatunków roślin. Są jednak osoby, które pragną to zmienić. Artykuł na temat badaczki z USA, która wraz z zespołem poszukuje alteratyw dla najczęściej stosowanych roślin uprawnych. [AP News]
Wiecie, że na Wyspach Kanaryjskich przez około tysiąc lat przed przybiciem tam Europejczyków żyli już ludzie? Jak sobie radzili i co się z nimi stało opisuje magazyn [Science].
Ryś. Jeden z trzech dużych ssaków drapieżnych żyjących w Polsce. Co o niem wiemy? Waży 20 kg, poluje na sarny, a nawet na jelenie, prowadzi tryb życia skryty do tego stopnia, że bardzo trudno je spotkać. O największym kocie fauny polski i jego zwyczajach, o tym jak pachnie ryś i kto najczęściej podkrada mu jedzenie opowiada w Radiu Naukowym dr hab. inż. Robert Mysłajk, profesor na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego i wiceprezes Stowarzyszenia dla Natury „Wilk”.
A jeśli nie macie dość gadających głów, to zachęcamy do zapoznania się z materiałem doktora Damiana Parola na temat kwasów omega-6 w diecie. Skoro zachęcamy do dbania o swoją psychikę (linki niżej), to nie będziemy gorsi w kwestii dbania o zdrowie fizyczne. Jedzcie zdrowo!
Amerykański Korpus Piechoty Morskiej testuje właśnie nieduże, autonomiczne, półzanurzone łodzie transportowe inspirowane jednotakmi operowanymi przez... kartele narkotykowe. Jak dowodzi amerykańska praktyka, takie jednostki są trudne do wykrycia. W militarnym aspekcie, moga być tanie i bez rzykowania życia marynarzy zaoptrywac wysunięte pozycje marines w nieprzyjasnym otoczeniu. [Konflikty]
Kącik transpłciowy
“Ankieta przeprowadzona wśród ponad 90 000 osób transpłciowych w 2022 r. wykazała, że 94% z nich jest «bardzo zadowolonych» z opieki medycznej związanej z ich tranzycją - to niezwykły wynik, jak twierdzą eksperci, biorąc pod uwagę, że tak wysoki wskaźnik zadowolenia jest rzadkością w przypadku jakiegokolwiek leczenia, a tym bardziej takiego, które było przedmiotem tak wielu podziałów politycznych na przestrzeni lat.” MSNBC pisze o badaniu przeprowadzonym w USA ale uważamy, że i w Polsce warto o nim przeczytać. [MSNBC]
“Leki stosowane do blokowania dojrzewania mają dość korzystny profil bezpieczeństwa, nie są to też środki wymyślone i wprowadzone na rynek w celu stosowania u niepełnoletnich osób trans. Stosuje się je od wielu lat z dobrym efektem i wysokim wskaźnikiem bezpieczeństwa u dzieci z przedwczesnym dojrzewaniem płciowym – mówi neurolożka Marcelina Jeziorko.” Dezinformacja w tym temacie szaleje więc polecamy kogoś kogo warto posłuchać. [Krytyka Polityczna]
“Osoby publicznie pozujące jako liberałowie, feministki czy nawet lewica są w stanie bez żadnego wstydu mówić o osobach transpłciowych to samo, co religijni ekstremiści, a czasem i tym samym językiem.” Polecamy też zeszłoroczny wywiad z Mają Heban, która m.in przypomina, że to co słyszymy od transfobów można było usłyszeć lata temu (jak i całkiem niedawno) gdy szczuto na osoby homoseksualne. [Krytyka Polityczna]
W szkole w Stanach Zjednoczonych uczniowie zamordowali osobę niebinarną. Stało się to po tym gdy w stanie przegłosowano prawo uderzające w mniejszość LGBTQ a skrajnie prawicowa influencerka zorganizował internetowy lincz na nauczycielce przyjaznej uczniom LGBTQ. To, że teraz kogoś zamordowano to nie jest przypadkowy skutek działalności skrajnej prawicy - jest to coś na co wielu z nich liczy. [Erin In The Morning]
Idee, kultura, społeczeństwo
800 70 2222. To jest numer dla osób w stanie kryzysu psychicznego. Dbajcie o siebie, prosimy. Z okazji Światowego Dnia Walki z depresją (tę gnidę z małej) polecamy Wam trochę popkulturowych materiałów. Pierwszy to prawie dwugodzinny live Napisów Końcowych, gdzie Oskar i Radek opowiadają o swoich problemach psychicznych i o tym, jak popkultura im w tym pomogła. Drugi materiał to Filip z Bez/Schematu, który opowiada o serialu BoJack Horseman, serialu o istocie w kryzysie psychicznym i o potrzebie pomocy. Nie dajcie się i nie bójcie się pomocy.
„Laboratoria broni jądrowej nieczęsto pomagają w rozwiązywaniu spraw seryjnych morderców. Jednak w śledztwie dotyczącym Efrena Saldivara dane z takiego laboratorium dostarczyły decydujących dowodów, które doprowadziły do jego skazania za sześć zarzutów morderstwa.” Gorąco polecamy artykuł. [Undark Magazine]
„Uderzająca bieda, bezrobocie, choroby i głód. To tylko część problemów, z którymi mierzyła się Łódź w czasie I wojny światowej. W walce o przetrwanie niezwykle ważną rolę odegrały… ziemniaki.” [Histmag]
„Debata polityczna w tym tygodniu w dużym stopniu skupiała się wokół dużych projektów modernizacyjnych. W przedwojennej Polsce udanymi przykładami inwestycji była budowa portu w Gdyni i – częściowo – Centralnego Okręgu Przemysłowego, nie udało się za to osuszyć bagien poleskich. W PRL zbudowaliśmy huty – Nowa Hutę w Krakowie i Hutę Katowice, ale upadła inwestycja w elektrownię atomową w Żarnowcu. Jakie wnioski możemy dziś wyciągnąć z tych projektów?”
Dacie wiarę, że można wierzyć w piekło, szatana, sąd ostateczny, zmartwychwstanie i przyjście zbawiciela na końcu czasów i robić to wieki, zanim powstało chrześcijaństwo? [Dasz Wiarę?]