Wydanie 178, 29.03.2024
To z ABW u Ziobry, topieniem marzanny i nowym prezydentem Senegalu
W tym roku zdaje się, że tradycja opadów śniegu na Wielkanoc się nie zmaterializuje. Jednak Tygodnik Neuropa pozostaje niezawodny i dostarczamy go do Waszych skrzynek. Odpoczywajcie dużo, korzystajcie ze słońca i uskuteczniajcie spacery.
Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
Matka boska w tęczowej aureoli nie obraża. Szefowa nielegalnej KRS Pawełczyk-Woicka traci stanowisko w sądzie w Warszawie. Polacy zamieszani w operację szpiegowską na rzecz Rosji.
Cy Towarzystwo Ginekologów i Położników jest za ograniczeniem reprodukcyjnych praw kobiet w Polsce? Po przeczytaniu relacji ze spotkania w Ministerstwie Zdrowia można się zastanawiać czy tak rzeczywiście nie jest. [OKO.press]
Prokuratura zajęła się w końcu Funduszem Sprawiedliwości, o którym wielokrotnie tutaj pisaliśmy. Prokuratura z pomocą ABW przeszukała domy kilku polityków i byłych urzędników. Zatrzymano kilka osób a trójce postawiono zarzuty. Politycy Suwerennej Polski oburzają się zarówno z powodu tego, że przeszukano domy chorego Zbigniewa Ziobry jak i tego, że dokonano tego w Wielkim Tygodniu (sic!). [Gazeta]
„Do niedawna głównym wrogiem reform klimatycznych były korporacje, które przez lata blokowały je dezinformacją i lobbingiem. Dziś okazuje się, że każda próba zapobieżenia klimatycznym katastrofom godzi w interesy «zwykłych ludzi». Jak przekonać tych, którzy (szczerze bądź nie) bronią pracowników przed Zielonym Ładem?” [Krytyka Polityczna]
„Łukasz Lipiński rozmawia z publicystką ekonomiczną Polityki Joanną Solską o rolniczych protestach, które w środę po raz kolejny sparaliżowały kraj. Ile w nich autentycznej obrony interesów gospodarczych, a ile polityki? W jakim stopniu rolnicze postulaty mogą zostać spełnione i co jeszcze można (i trzeba) zrobić, żeby poprawić opłacalność produkcji rolnej? Jak ochronić polskie i europejskie rolnictwo w zglobalizowanym świecie?” Nie jesteśmy pewni czy podzielamy pogląd Pani Solskiej, że rolnicy po prostu dają się rozgrywać skrajnej prawicy a nie są jej częścią (przynajmniej w jakimś stopniu). Poza tą uwagą to jednak gorąco polecamy ten podcast.
Czego uczy się dzieci w szkole na zajęciach katechezy? Na kanale Śmiem Wątpić pojawił się materiał, który dokładnie to opisuje. Jest to filmik, który można podsumować zdaniem: „Wiedziałem, że jest źle, ale jest jeszcze gorzej.”
Wojna w Ukrainie
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia [Ośrodek Studiów Wschodnich].
„22 marca miał miejsce największy od początku wojny atak na ukraińską infrastrukturę elektroenergetyczną. Rosja użyła 151 rakiet oraz dronów. Podobnie jak w przypadku ostrzałów w czasie poprzedniego sezonu grzewczego głównymi celami były obiekty generacji energii elektrycznej (zarówno cieplnej, jak i wodnej) oraz stacje rozdzielcze. W wyniku ataku doszło do zniszczenia największej na Ukrainie Dnieprzańskiej Elektrowni Wodnej (DEW) w Zaporożu (choć tama pozostała nieuszkodzona). (...) W celu utrzymania stabilności sieci operator Ukrenerho wprowadził wyłączenia awaryjne w siedmiu obwodach oraz zwrócił się o pomoc awaryjną z Polski, Słowacji i Rumunii.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
W drugiej częsci podcastu Piotra Pogorzelskiego możemy posłuchac rowmoy z działaczem krymskotatarskim Nedim Usejnowem. Mówi o tym, jak wyglada życie na półwyspie w 10 lat po jego aneksji przez Rosjan.
„W ostatnich tygodniach pojawiło się wiele sygnałów świadczących o narastających problemach w klubie parlamentarnym partii Sługa Narodu. 5 marca odwołano zaplanowane na kolejne dni głosowania, oficjalnie ze względu na konieczność wyjazdu deputowanych na zaplecze frontu. (...) Według opozycji faktyczną przyczyną był spodziewany brak większości obozu prezydenckiego, wywołany nieobecnością w kraju bądź wyłamaniem się z dyscypliny klubowej części deputowanych.” O ukraińskiej polityce w cieniu wojny pisze [Ośrodek Studiów Wschodnich].
„Przywódcy UE zasadniczo zgodzili się na przejęcie zdecydowanej większości zysków generowanych z zamrożonych rosyjskich aktywów i przekazanie ich Ukrainie. Propozycja może wygenerować w tym roku 3 miliardy euro (2,6 miliarda funtów), a pierwszy miliard mógłby zostać przekazany Ukrainie do lipca, powiedziała przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen” [The Guardian]
Europa
„Co zawiera AI Act przyjęty przez Parlament Europejski 13 marca 2024? O co się spierano w trakcie prac nad regulacjami? Jak biznes reagował na te obostrzenia? Czy AI Act jest przełomowy na tle regulacji sztucznej inteligencji przez inne państwa? Czy silniejsze europejskie regulacje nie sprawią, że europejskie firmy będą miały mniejsze szanse w konkurencji z firmami spoza Unii? Kiedy trzeba będzie dostosować się do wprowadzonych zmian?”
Niemiecka gospodarka zmaga się z problemem dostępu do siły roboczej. W kraju odnotwuje się około 1,7 miliona wakatów. Jednym ze sposobów po które sięgają firmy są pracownicy z zagranicy. Jednak narastający antyimigracyjny sentyment podouje, że imigranci nierzadko porzucają pracę, nie mogąc żyć w danym regionie. Problem jest szczególnie widoczny we wschodnich Niemczech. [Reuters]
„Pierwsza tura wyborów prezydenckich na Słowacji za nami. Za dwa tygodnie kraj stanie w obliczu najbardziej zaciętego starcia od czasu głosowania z 1999 roku. Na politycznym ringu staną Peter Pellegrini, przywódca koalicyjnej partii Głos – Socjalna Demokracja, oraz Ivan Korčok, dyplomata popierany przez opozycję.” [Krytyka Polityczna]
„Viktor Orban odwiedził Stany Zjednoczone, ale nie spotkał się z prezydentem Joe Bidenem. Zamiast tego wybrał się na Florydę, by odwiedzić byłego prezydenta Donalda Trumpa. Dlaczego i co nam to mówi o stanie relacji węgiersko-amerykańskich tłumaczy analityczka OSW, Ilona Gizińska.”
„Péter Magyar, były mąż byłej minister sprawiedliwości Judit Vargi, opublikował nagranie, w którym zarzuca jej korupcję na wysokim szczeblu.” Na Węgrzech stabilnie. [Politico]
Rosjanie przekupujący europosłów w celu promowania rosyjskiego punku widzenia? Bardziej prawdopodobne niż się wam wydaje. Tym razem to Czesi wykryli szpiegowskie wpływy Moskwy – poprzez stronę Voice of Europe. Więcej o tym przeczytacie w Politico. [Politico]
„Rumunia rozpoczyna serię kilku wyborów. W roku, w którym Rumuni wybiorą nowe władze rośnie popularność radykałów. O ich postulatach i przyczynach popularności opowiada Kamil Całus, ekspert OSW.”
„26 stycznia br. prezydent Emmanuel Macron podpisał ustawę o kontroli imigracji i poprawie integracji. Jest ona znacznie mniej restrykcyjna niż projekt przyjęty przez parlament, ponieważ Rada Konstytucyjna uchyliła ponad jedną trzecią jego przepisów. Ustawa, która weszła w życie na początku roku, może przyczynić się m.in. do skuteczniejszej deportacji imigrantów, ale nie rozwiąże problemów związanych z integracją i wyzwaniami rynku pracy.” O różnych perturbacjach związanych z procedowaniem tej ustawy już pisaliśmy. Teraz PISM przedstawia analizę tego co finalnie znalazło się w ustawie i jak to wpłynie na m.in francuski rynek pracy. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Zapraszamy na rozmowę o Rosji z Pawłem Reszką. Kiedyś korespondentem w Rosji, później dziennikarzem w kolejnych redakcjach. Odwiedzał nie tylko Rosję, ale także widział zniszczony Grozny, był w Gruzji podczas wojny, obserwował pomarańczową rewolucję w Ukrainie. Jak widzi on Rosję i Rosjan. O milczących telefonach po jego tekstach o Buczy, o reakcjach Rosjan na kolejne poczynania ich władz, a także, jak sam Paweł Reszka mówi, o pożegnaniu z Rosją czyli jego najnowszej książce rozmawia w Kulturze Liberalnej.
Tydzień temu pisaliśmy o tym kto może zostać nowym premierem Irlandii a teraz możemy poinformować, że Simon Harris będzie pełnił tę funkcję. Kim on jest i czego można się po nim spodziewać pisze [The Guardian].
Bliski i Środkowy Wschód
„Nie będzie rozejmu w Strefie Gazy. Na pewno nie w najbliższych dniach, zapewne nie w najbliższych tygodniach i nie przed końcem ramadanu. Wydawało się, że jesteśmy o krok od sukcesu, ale za pięć dwunasta negocjacje prowadzone w Ad-Dausze się załamały. Jak informuje The Jerusalem Post, już w poniedziałek 25 marca późnym wieczorem Hamas odrzucił zaproponowane ramy porozumienia. Władze Izraela odwołały więc swoją delegację z powrotem do kraju.” A w drugim linku znajdziecie materiał o prowadzonych negocjacjach gdzie szerzej opisane zostały postulaty stron. [Konflikty #1], [Konflikty #2]
Autonomia Palestyńska ogłosiła sformowanie nowego rządu. Dzieje się to w obliczu międzynarodowej presji wzywającej ją do przeprowadzenia reform politycznych. Prezydentem pozostaje Mahmud Abbas, który stoi na czele Palestyny od 2005 roku i nie zorganizował od tego czasu wyborów prezydenckich. [AP News]
„Konflikt zbrojny między Izraelem i Hamasem stawia władze Autonomii Palestyńskiej (AP) w bardzo trudnej sytuacji politycznej. Wojna pogłębiła skrajną niepopularność rządzącego AP Fatahu i prezydenta Mahmuda Abbasa, zaś izraelskie represje na Zachodnim Brzegu dodatkowo pogarszają nastroje społeczne i stan gospodarki. Palestyńskie władze korzystają jednocześnie z większego dyplomatycznego zaangażowania społeczności międzynarodowej i pozycjonują się jako integralny element politycznego rozwiązania po zakończeniu walk w Strefie Gazy.” O sytuacji politycznej w Autonomii Palestyńskiej pisze [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych].
„W tle pobrzmiewa jeszcze echo nawoływań do wyrzucenia z igrzysk olimpijskich rosyjskich sportowców, a słychać już wołanie o bojkot Izraela. Koalicja głównie zachodnich krajów, która domagała się sportowych sankcji na Rosję, tym razem nabiera wody w usta. Międzynarodowy Komitet Olimpijski odmawia podjęcia kroków wobec izraelskich zawodników. Palestyńczycy – znowu – czują się porzuceni i wytykają Zachodowi hipokryzję.” [Nowa Europa Wschodnia]
Stany Zjednoczone wstrzymały się od głosu podczas głosowania Rady Bezpieczeństwa o przyjęciu rezolucji wzywającej do zawieszenia ognia w Strefie Gazy. Rezolucja ta uderza w Izrael, a brak weta ze strony USA jest znaczącym politycznym aktem. Amerykanie zdecydowanie nie zamierzają porzucić Izraela, ale irytacja związana z działaniami rządzącego premiera Netanjahu narasta. [CNN]
Sytuacja na północnej granicy Izraela pozostaje napięta. Izrael dokonał nalotów na Liban i Syrię. W Libanie zginąć miał jeden z dowódców oddziałów zajmujących się atakami rakietowymi, a w Syrii zginęło 42 osoby, w tym członkowie libańskiego Hezbollahu. [DW #1], [DW #2]
Sąd Najwyższy Izraela nakazał w czwartek zaprzestanie dotacji rządowych dla wielu ultraortodoksyjnych mężczyzn, którzy nie służą w armii – to przełomowe orzeczenie, które może mieć dalekosiężne konsekwencje dla stabilności prawicowego rządu i dziesiątek tysiące religijnych mężczyzn, którzy ze względów religijnych odmawiają wzięcia udziału w obowiązkowej służbie wojskowej. [AP News]
Arabia Saudyjska została wybrana na przewodniczącą komisji Statusu Kobiet, która ma dbać o równe traktowanie bez względu na płeć. Organizacje międzynarodowe są oburzone, a wybór nazywają absurdalnym i odurzającym. I ciężko się z tą oceną nie zgodzić. [DW]
Rebelianci Huti, w odpowiedzi na przeprowadzoną na nich zasadzkę, wysadzili w Sanie, stolicy Jemenu dom jej domniemanego organizatora zabijając go oraz 8. członków jego rodziny. Ministerstwo spraw wewnętrznych z administracji Hutich uznało ten akt za nieodpowiedzialny i nielegalny. Ma zostać przeprowadzone dochodzenie ws. zajścia, a winni mają ponieść konsekwencje. [AP News]
Na wyspie al-Kuri, należącej do Jemenu, ale leżącej już blisko wybrzeży Somalii, zaobserwowano budowę lotniska. Oficjalnie żadne państwo się do niego nie przynaje, jednak tuż obok pasa startowego zaobserwowano ołożony napis „I LOVE UEA” czyli „Kocham Zjednoczone Emiraty Arabskie”. Obecność sił emirackich na wspomnianym archipelagu jest rzeczą znaną ale budzącą kontrowersje. ZEA odpowiada, że cała ich obecność w regionie ma miejsce porozumieniu z rządzącymi Jemenem oraz związana jest z pomocą humniatarną. [AP News]
W cieniu wojny i konfliktu odbywają się w Jerozolimie oroczytości z okazji Wielkiego Tygodnia. Wydarzenia, które w spokojnych czasach przcyiągają tysiące turystów, tym razem skupiają głównie miejscowych chrześcijan z małą domieszką turystów. [AP News]
Azja
„Modi ma ambicje stworzenia z Indii światowego mocarstwa, sprzyja temu obecna wielobiegunowość polityki międzynarodowej. W ciągu ostatniej dekady udało mu się też stworzyć podwaliny nowego wyznaniowego państwa indyjskiego – coś, co dotychczas było jedynie marzeniem dla wyznawców hindutwy – ideologii, którą niektórzy określają hinduizmem na sterydach.” Jeśli nie pamiętacie co jest nie tak z obecnym premierem Indii to podcast Atlas Świata ma przypominajkę.
W Indiach odbywało się święto Holi – hinduistyczne święto radości i wiosny. Serwis Reuters ma galerię zdjęć gdzie widać jak ludzie celebrują to święto. [Reuters]
Sojusz militarny Japonii i Stanów Zjednoczonych przechodzi pewne zmiany i są one związane ze zmieniającą się postawą Chin w regionalnej i światowej polityce. Pisze o tym zarówno AP News jak i Konflikty. Ten drugi serwis zwraca także uwagę na to jak Japonia rewiduje zasady eksportu uzbrojenia. [Reuters], [Konflikty]
W listopadzie 1996 roku służby amerykańskie pozyskały informację, że na trasie planowanego przejazdu prezydenta Billa Clintona z lotniska do stolicy Filipin, Manilii znajduje się bomba. Służby zmianiły trasę, a w trakcie poszukiwań Filipińczycy znaleźli przy trasie potęzny ładunek wybuchowy, podłożony przez al-Kaidę. Jednak ta proba zamachu na prezydenta USA pozostaje relatywnie nieznana. Nie znaleziono żadnych dowodów na prowadzenie odpowiedniego śledztwa. O tej tajemniczej sprawie opowaidają Reutersowi emerytowani pracownicy amerykańskich służb, którzy byli wtedy w Manilii. [Reuters]
„Kilkanaście lat temu mieszkańcy Nepalu obalili powszechnie znienawidzonego króla. Dlaczego więc dziś domagają się jego powrotu?”
„Choć Korea Płn. jest zależna gospodarczo od Chin, ich wpływ na politykę reżimu w Pjongjangu jest ograniczony. Wyzwaniami dla chińskich interesów są m.in. rozwój potencjału rakietowo-nuklearnego KRLD oraz jej rosnąca współpraca z Rosją. Zwiększa to ryzyko destabilizacji sytuacji w Azji Wschodniej oraz prowadzi do zacieśnienia kooperacji Korei Płd. i Japonii z USA. Aby przeciwstawić się tym zjawiskom, Chiny mogą wykorzystać przypadającą w tym roku 75. rocznicę nawiązania stosunków dyplomatycznych z KRLD do próby zintensyfikowania kontaktów politycznych.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Mongolię pustoszy dzud – potężna fala mrozów, która prowadzi do śmierci żywego inwentarza. Może już o tym słyszeliście w tym roku. Pierwotnie mówiono o 600 tysiącach padniętych sztuk, potem o 2 milionach, a obecne szacunki sięgają nawet 5 milionów sztuk. [CNN]
Afryka
Wygląda na to, że wybory prezydenckie w Senegalu wyłoniły zwycięzcę w pierwszej turze. 54 procent głosów zdobył Diomaye Faye, działacz opozycyjny, który został zwolniony z więzienia kilka tygodni przed wyborami i będzie jednym z najmłodszych przywódców państwowych w Afryce. Za to w OKO.press możecie przeczytać wywiad z dr. hab. Barą NDiayego z Instytutu Historii Wydziału Humanistycznego UWM w Olsztynie. Wywiad jeszcze sprzed ogłoszenia wyników porusza sytuację polityczną w Senegalu oraz napięcia polityczne związane z wyborami, o których wielokrotnie w Tygodniku pisaliśmy. [AP News], [OKO.press]
Czy Niger wydali amerykańskich żołnierzy, którzy przebywają na terenie tego państwa? Przedstawiciele Stanów Zjednoczonych nie są pewni. O trudnej sytuacji tego państwa jak i całego regionu pisze serwis [Konflikty].
Togo zmienia konstytucję i przechodzi z systemu prezydenckiego na parlamentarny gdzie to premier będzie stał na czele kraju. Nie zmieni to najprawdopodobniej osoby rządzącej krajem, a mianowicie będzie to nadal Faure Gnassingbe, którzy jest prezydentem od 2005 roku. Odziedziczył on wtedy władze po swoim ojcu, który przeją stery w kraju po zamachu stanu w 1963 roku. [African News]
W grudniu odbęda się w Tunezji wybory prezydenckie. Ich zbliżanie się najbardziej odczuwają dziennikarze i działacze opozycji, gdyż rządzący Kajs Su’ajjid rozpoczyna nowa falę dociskania swoich politycznych oponentów. [DW]
„Władze wyborcze Republiki Południowej Afryki zabroniły byłemu prezydentowi Jacobowi Zumie startu w majowych wyborach, zwiększając napięcia polityczne, które zdaniem wielu analityków sprawiają, że mogą to być najbardziej konkurencyjnym wybory od zakończenia apartheidu i zapoczątkowania demokracji w 1994 roku.” [Al-Dżazira]
Ameryka Łacińska
„Członkowie tymczasowej rady prezydenckiej, którzy będą odpowiedzialni za wybór nowego premiera, wydali w środę swoje pierwsze oficjalne oświadczenie, zobowiązując się do przywrócenia »publicznego i demokratycznego porządku« na Haiti. Oświadczenie, choć podpisane przez ośmiu członków dziewięcioosobowej rady, jest nadal uważane za znak, że kontrowersyjny i przeciągający się proces nominacji dobiega końca i że rada może wkrótce przejąć swoje oficjalne obowiązki.” [AP News]
Czytając o tym co się dzieje na Haiti trudno sobie wyobrazić jak do tego doszło. The Guardian ma podcast, który opisuje genezę obecnej sytuacji.
„Kolumbia nakazała wydalenie argentyńskich dyplomatów do kraju andyjskiego, a kolumbijskie ministerstwo spraw zagranicznych powołało się na »poniżające« komentarze prezydenta Argentyny Javiera Milei na temat kolumbijskiego prezydenta Gustavo Petro.” [Al-Dżazira]
„Prezydent Francji Emmanuel Macron powiedział w środę brazylijskiemu kierownictwu, że proponowane porozumienie między Unią Europejską a południowoamerykańskim blokiem handlowym Mercosur jest niekorzystne dla obu stron.” Wielu ekspertów uważa, że w obecnym kształcie umowa UE-Mercosur jest niekorzystna, jeśli tylko pojawią się interesujące analizy tego, co jest (a czego brakuje) w tej umowie, to z pewnością je Wam przedstawimy. [AP News]
„Członkowie opozycyjnej koalicji Wenezueli szukali schronienia w argentyńskiej ambasadzie w Caracas, według biura prezydenta Argentyny Javiera Milei.” [Al-Dżazira]
Ameryka Północna
W jaki sposób migracja do Stanów Zjednoczonych od strony południowej granicy wpływa na politykę wizową Kanady? Jakie są zależności pomiędzy tymi państwami w temacie kontroli granicznych? Na te i inne pytania poznacie odpowiedź w odcinku podcastu Podróż bez Paszportu z początku marca.
Sądowe przygody Donalda Trumpa mają kilka nowych części. CNN podsumowuje to, co stało się w mijającym tygodniu – zarówno wyznaczenie pierwsze posiedzenia w sprawie karnej jak i apelacją dotyczącą kwoty, jaką musi wpłacić. [CNN]
Pewnie słyszeliście o tym, że w Baltimore runął most po tym, jak kontenerowiec w niego uderzył.
Artykuł podsumowujący wszystko, co wiadomo o samej katastrofie. [The Guardian]
Galeria zdjęć mogąca pomóc Wam ogarnąć ogrom zniszczenia. [Reuters]
Artykuł opisuje, jak skomplikowanym procesem będzie zdobycie odszkodowania za zniszczenie mostu. [CNN]
„Dążenie Waszyngtonu do uczynienia ze Stanów Zjednoczonych głównego światowego producenta litu jest powstrzymywane przez zagmatwaną mieszankę przepisów stanowych, które odstraszają producentów i utrudniają wysiłki zmierzające do przełamania kontroli Chin nad krytycznym sektorem minerałów.” [Reuters]
„Członkowie Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych wyrazili dziś sceptycyzm wobec argumentów grupy organizacji antyaborcyjnych i lekarzy dążących do ograniczenia stosowania leku aborcyjnego mifepristone w Stanach Zjednoczonych. Grupa ta kwestionuje decyzję amerykańskiej Agencji Żywności i Leków (FDA) o rozszerzeniu dostępu do leku.” [Nature]
„Kto w listopadzie zasiądzie w fotelu najpotężniejszego człowieka na ziemi? Jaka jest stawka amerykańskich wyborów prezydenckich? W roku, w którym ogromna część populacji całego świata bierze udział w różnego rodzaju wyborach, jeden z najważniejszych procesów wyborczych będzie miał miejsce w Stanach Zjednoczonych. W Stanach wyborczych będziemy przyglądać się procesom społecznym i politycznym w USA, kampanii prezydenckiej, sylwetkom kandydatów, partii Demokratycznej i Republikańskiej, a także – oczywiście – kwestiom międzynarodowym. W pierwszej rozmowie tego cyklu, Łukasz Kulesa oraz Mateusz Piotrowski dyskutują na temat stawki tych wyborów – w kontekście wewnętrznym i międzynarodowym, najważniejszych tematach kampanii, trudnych do przewidzenia niespodziankach oraz znaczeniu wyborów dla Polski. Rozmowę prowadzi Natalia Radulska.”
„W naszym przeglądzie niedoszłych republikańskich prezydentów: Mitt Romney, który dwanaście lat temu przegrał z ubiegającym się o reelekcję Barackiem Obamą.” Jeśli ktoś ma wolne półtorej godziny to może posłuchać Podkastu amerykańskiego o tym, jak polityk, który kiedyś wydawał się prezentować dość skrajne poglądy, obecnie zdaje się być jednym z ostatnich „normalnych” republikanów.
Oceania
„Chiny znoszą wysokie cła na australijskie wino wraz z poprawą stosunków pomiędzy państwami. Chiny nałożyły cła na australijskie wino w 2020 r. podczas sporu dyplomatycznego dotyczącego poparcia Australii dla globalnego dochodzenia w sprawie pochodzenia COVID-19.” [The Diplomat]
„Premier Fidżi Sitiveni Rabuka powiedział, że jego rząd usunął chińskich oficerów, którzy byli osadzeni w siłach policyjnych tego kraju Pacyfiku, mimo że zdecydował się nie zrywać kontrowersyjnej umowy policyjnej z Pekinem.” Jeśli chcecie się dowiedzieć, co doprowadziło do (przynajmniej częściowej) zmiany zdania premiera Fidżi, to polecamy artykuł [ABC News].
Ekonomia i gospodarka
„Jakie problemy mają badacze z tłoczeniem z danych? Skąd wiedzą, co jest przyczyną, a co skutkiem? I dlaczego tak trudno im oddzielić jedno od drugiego? Rozmawiamy o tym, jak zmieniają się nasze zarobki z biegiem czasu? Co zmienia podwyżka płacy minimalnej? Jakie są skutki ochrony przedemerytalnej? Czy uzupełniamy oszczędności emerytalne? I jaki związek mają cła na herbatę ze śmiertelnością mieszkańców Wielkiej Brytanii? Naszym gościem jest ekonomista Michał Myck. Zapraszają: Joanna Tyrowicz & Marcin Bojanowski.”
„Big Tech stoi przed największym wyzwaniem od dziesięcioleci, ponieważ organy antymonopolowe po obu stronach Atlantyku rozprawiają się z domniemanymi praktykami antykonkurencyjnymi, które mogą skutkować nakazami rozpadu Apple i Google Alphabet, co jest pierwszym takim przypadkiem w branży.” [Reuters]
„Kryzys systemu rozwiązywania sporów w Światowej Organizacji Handlu (WTO) ma podłoże polityczne i brak jest przesłanek, by miał się w najbliższym czasie zakończyć. Wprowadzone w ostatnich latach rozwiązania tymczasowe są mniej skuteczne niż system działający między 1995 a 2019 r. Problemy WTO – nie tylko w zakresie rozwiązywania sporów, ale też realizacji innych funkcji – wynikają ze zmian w światowej gospodarce i polityce, które stają się coraz bardziej wielobiegunowe. Dla Polski korzystna będzie reforma organizacji, która przystosuje ją do wyzwań obecnego świata. W tym kontekście wskazane jest również popieranie zwiększania odporności gospodarczej UE.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Współzałożyciel FTX, Sam Bankman-Fried, został skazany na łączną karę 300 miesięcy lub 25 lat pozbawienia wolności za siedem zarzutów spisku i oszustwa wynikających z upadku giełdy kryptowalut, którą założył. Sędzia wymierzył karę 240 miesięcy pozbawienia wolności za cztery z zarzutów oraz karę 60 miesięcy pozbawienia wolności za dwa inne zarzuty, a także nakazał Bankman-Friedowi przepadek ponad 11 miliardów dolarów (w tym mienia), zgodnie z zaleceniami prokuratury.” [The Verge]
Nauka i technologia
Czym jest post przerywany? Jakie wyróżniamy jego rodzaje? Jakie są potencjalne korzyści z zastosowania postu przerywanego? Jakie są zagrożenia związane z tym modelem żywieniowym? Czy sportowcy mogą stosować post przerywany? Na te i wiele innych pytań odpowiedzi udzielają Radosław Smolik, dyplomowany dietetyk, założyciel „Dietetyki opartej na faktach” razem z gospodarzem podkastu Mateusze Gawełczykiem adiunktem badawczo-dydaktycznym w Zakładzie Żywienia i Suplementacji AWF Katowice oraz dietetykiem w Polskim Związku Biathlonu i KGHM Zagłębie Lubin.
„Naukowcy wykorzystali dowody genetyczne, aby wskazać, dokąd udali się starożytni ludzie po opuszczeniu Afryki. Sugerują oni ”Wyżynę Irańską„ – obszar obejmujący współczesny Iran. Co dalej? Naukowcy mają nadzieję, że uda im się znaleźć dowody archeologiczne potwierdzające ich odkrycia.” [ABC News]
„Instytucje i osoby z krajów o niskim i średnim dochodzie tracą czas, wysiłek i pieniądze, starając się uzyskać wizy na podróże badawcze, które są odrzucane. Potrzebne jest nowe podejście.” Tyle mówi się o międzynarodowej współpracy badawczej, ale na przeszkodzie naukowcom bardzo często stoją skostniałe regulacje wizowe wielu państw. [Nature]
„Przywracanie zadrzewienia jest obecnie mocno ugruntowaną strategią usuwania dwutlenku węgla z atmosfery w celu przeciwdziałania zmianom klimatu. Istnieje jednak pewien problem, jeśli chodzi o oszacowanie, jak obiecujące jest to rozwiązanie dla klimatu w różnych lokalizacjach. Chodzi o albedo – część promieniowania słonecznego, która jest odbijana od powierzchni Ziemi.” [Carbon Brief]
„Analiza opublikowana w Nature w dniu 27 marca przewiduje, że topnienie czap lodowych spowalnia obrót Ziemi do tego stopnia, że następna sekunda przestępna – mechanizm używany od 1972 r. w celu uzgodnienia oficjalnego czasu z zegarów atomowych z czasem opartym na niestabilnej prędkości obrotu Ziemi – zostanie opóźniona o trzy lata.” [Nature]
Ze ścieków można wyczytać mnóstwo informacji o dobrostanie społeczeństwa: co jemy, na jakie choroby cierpimy, czy często boli nas głowa, a nawet… czy i czym próbujemy sobie poprawiać nastrój. Rzadko zastanawiamy się, co dalej dzieje się z tym wszystkim, co beztrosko spuszczamy w toalecie. Niesłusznie! O oczyszczaniu ścieków opowiadają nam dziś prof. Aneta Łuczkiewicz i dr inż. Anna Remiszewska-Skwarek z Politechniki Gdańskiej.
Idee, kultura, społeczeństwo
„Marcowa równonoc wyznacza początek wiosny, a w starożytności w wielu kulturach był to także początek nowego roku. Choć zachowały się zapisy średniowieczne o tym, że Kościół bezskutecznie próbował wykorzenić zwyczaj »topienia w kałuży kukły śmierci«, to tradycyjne topienie Marzanny na koniec zimy przetrwało do dziś. Inne pogańskie rytuały ewoluowały lub popadły w zapomnienie – Matka Boska Gromniczna zastąpiła słowiańską Dziewannę, a w Krakowie po pradawnych Dziadach wiosennych pozostało święto Rękawki, obchodzone we wtorek po Wielkanocy. Dlaczego w okolicy kopca Krakusa już w pierwszym tysiącleciu wzniesiono kościółek i z jakiego powodu jego patronem jest św. Benedykt? Jak w średniowieczu próbowano ośmieszyć pogańskie rytuały ognia w zaskakującej legendzie o Wergiliuszu i córce cesarza?” [Tygodnik Powszechny - Ilustracje do podcasu]
Pomyśl o losowej liczbie od 1 do 100. Czy było to 37? Jest na to zadziwiająco duża szansa. Z jakiegoś powou 37 i 73 to najczęściej wybierane liczby w takich ankietach. O co chodzi z tym 37? To pytanie potraktował bardzo poważnie prowadzący kanał Veritasium. Zapraszamy do zgłębienia się w film pełen tej liczby i miejsc, gdzie się ona pojawia. Kto wie, może sami zaczniecie zauważać ją wokół siebie częściej niż do tej pory?
A teraz materiał bardziej religijny ale też kręcący się wokół jednej cyfry – tym razem 3. Tak, trójca to oczywisty przykład, ale niejaki Joachim żyjący w XII wieku uznał, że w wyniku wytrwałego studiowania biblii otrzymał objawienie i zrozumiał klucz do zrozumienia świata, a całość kręciła się wokół liczby 3 (oraz biblii). Co ciekawe, większość jego nauczania nie była odrzucana przez kościół co tylko pomagału mu rozszerzać wpływ swojej myśli. Dacie wiarę? [Dasz Wiarę]
„Emancypacja na miarę czasów: czy Bolesław Prus był mizoginem?” Jeśli ktoś z Was widział chociaż jeden żartobliwy mem o Lalce Bolesława Prusa, to może sobie zadawać takie pytanie. Na łamach Krytyki Politycznej możecie przeczytać analizę, która zwraca uwagę, że powierzchowne odczytanie Lalki (a zwłaszcza Izabeli Łęckiej) może być krzywdzące dla autora. [Krytyka Polityczna]
Słyszeliście o Andrew Hubermanie? Profesor ze Stanów Zjednoczonych, neurobiolog, podcaster, osoba zachęcająca do zmiany (na lepsze!) swojego życia. Dla dużej części Internetu – guru, który pomaga poprawić stan zdrowia czy samopoczucie. Ale czy tak jest dokładnie? Kilka tygodni temu Damian Parol opublikował tekst, w którym wylicza przykłady, gdzie neurobiolog „nie stoi w pełni w prawdzie”. A parę dni temu pojawił się tekst NY Magazine na temat życia osobistego Hubermana, a dokładniej jego „mrocznej strony”. [Damian Parol], [New York Magazine]