Wydanie 186, 24.05.2024

To z kącikiem tajwańskim, ludobójstwem Czerkiesów i wyborami w Wielkiej Brytanii

May 24, 2024

Prezydent Iranu nie planował spotkania z górą ale życie go zaskoczyło. Mamy nadzieję, że wy macie zaplanowany wieczór (lub nawet cały weekend) z nowym wydaniem Tygodnika. Zapraszamy do lektury.

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

„Prezes Urzędu Ochrony Danych osobowych nałożył karę 10 tys. zł na autorów skrajnie homofobicznego projektu ustawy «Stop LGBT». Powód? Sposób, w jaki zbierali podpisy pod obywatelską inicjatywą” [OKO.press]
„Od kilku lat policjanci prowadzą wspólne akcje medialne z Yanosikiem – aplikacją wykorzystywaną przez kierowców do unikania kontroli na drogach. Portal brd24.pl dotarł do porozumienia, które Komenda Główna Policji zawarła z firmą Neptis. Zostało podpisane za czasów komendanta Jarosława Szymczyka. KGP nadal utrzymuje, że to korzystna współpraca” [BRD24]
„Unia Europejska oferuje fundusze na łagodzenie konfliktów z dużymi drapieżnikami, w tym z wilkami. Na stole leży nawet 150 mln euro, ale Polska od sześciu lat nie chce z nich skorzystać. Dlaczego? Bo polscy politycy wolą wilkiem straszyć i do niego strzelać” [OKO.press]
Jeśli nie macie dość dyskusji o ~~prześladowaniu katolików i odzieraniu ich z praw i godności~~ zdejmowaniu krzyży ze ścian urzędów w Warszawie to Polityczny Puls OKO.press ma najnowszy odcinek poświęcony wyłącznie temu.

Donald Tusk zapowiedział Tarczę Wschód – projekt obronny na naszej wschodniej granicy. Gen. Pacek w radio RMF FM wypowiadał się dość ciepło o tym pomyśle za to w TokFM możecie znaleźć trochę bardziej krytyczną opinię. [RMF24], [TokFM]
„Dziennikarze programu 19.30 dotarli do taśm, które mogą świadczyć o tym, jak w Ministerstwie Sprawiedliwości kierowanym przez Zbigniewa Ziobrę, dzielono pieniądze z Funduszu Sprawiedliwości. Czy decyzje mogły zapadać, zanim jeszcze ogłoszono konkurs?” [TVP Info]
„Komisja Europejska zapowiedziała, że zamknie nałożoną na Polskę osiem lat temu procedurę z art. 7. Wiceszefowa KE Věra Jourová poinformowała wczoraj w Brukseli, że nastąpi to w najbliższych dniach.” [Euractiv]
Co dalej z reformą Krajowej Rady Sądownictwa? Szczerze mówiąc nie wiemy. Dużo wokół niej zawirowań i szumu medialnego związanego z kompromisami (nazywanymi często zgniłymi) jakie minister Bodnar miał zawrzeć ze pałacem prezydenckim żeby zwiększyć szansę na prezydencki podpis pod ustawą. Tydzień temu OKO.press fragment swojego cotygodniowego materiału wideo poświęciło właśnie tej ustawie. Nawet jeśli nie jest on całkowicie aktualny to przybliża główne problemy z nią związaną.

„Premier Donald Tusk powołał komisję badającą wpływy rosyjskie i białoruskie w Polsce. Nie będzie miała ona charakteru śledczego, lecz analityczny. Pokieruje nią gen. Jarosław Stróżyk, szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego. Pierwszy raport ma być gotowy latem” Wyznaczeni na szefa tej komisji gen. Stróżyka daje nam nadzieję, że nie będzie to jedynie cyrk polityczny. [OKO.press]
„Pamiętacie jeszcze, że w wyborach prezydenckich w Krakowie w drugiej turze było dwóch kandydatów popieranych przez Lewicę? Jeden przez Nową Lewicę, a drugi przez Lewicę Razem. Teraz NL ma wiceprezydentkę, której nie popiera jedna z frakcji, i wyszła z koalicji, zanim jeszcze do niej weszła. Czego nie rozumiecie?” Trzeba przyznać, że wyszło śmiesznie. [Krytyka Polityczna]

Wojna w Ukrainie

Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich i Konflikty.pl. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Prezydent do końca wojny. Przedłużenie kadencji Wołodymyra Zełenskiego. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Sankcje Budanowa. Konsekwencje ukraińskich ataków na rosyjskie rafinerie. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Premier Węgier Viktor Orbán powiedział, że Węgry pracują nad «przedefiniowaniem» swojego statusu członkowskiego w NATO, aby umożliwić im rezygnację z pogłębiającego się wsparcia NATO dla Ukrainy.” [Ukrainska Pravda]
Chcielibyśmy pożartować na temat prędkości ofensywy 3-dniowej operacji wojskowej, ale wojna to skurwysyństwo, więc nie będziemy silić się na dowcip. Jurasz oraz Parafianowicz rozmawiają z Jakubem Bodzionym (KL) na temat ofensywy rosyjskiej – „czy Ukraina obroni Charków?”. Z tego co wiem, to tak, ale niech to nie powstrzymuje Was od przesłuchania całości.

Europa

Europejska regulacja o sztucznej inteligencji przeszła ostatnie, polityczne, głosowanie. W końcu znamy datę wyborów w Wielkiej Brytanii. Europejskie stowarzyszenie skrajnie prawicowych partii wykluczyło z członkostwa AfD, gdyż uznano, że ci są zbyt skrajni.

The Brookings Institution ma artykuł skierowany do amerykańskich czytelników, który tłumaczy im dlaczego powinni się zainteresować wyborami do Parlamentu Europejskiego. Według nas jest wart przeczytania także przez mieszkańców Europy. Z jednej strony pokazuje odmienną perspektywę na nasz region, z drugiej strony może uświadomić wielu osobom co dokładnie zależy od PE. [The Brookings Institution]
„Mimo wzrostu sił eurosceptycznych w niektórych państwach członkowskich na miesiąc przed wyborami do Parlamentu Europejskiego sondaże dają nieformalnej koalicji chadeków, socjaldemokratów i liberałów komfortową większość w izbie (ponad 400 z 720 mandatów).” PISM ma krótkie podsumowanie sytuacji politycznej przed wyborami do Parlamentu Europejskiego. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Polityczna Eurowizja – tak można nazwać niedawną debatę przed wyborami do Parlamentu Europejskiego. O czym mówiono w debacie? Politico prowadziło live bloga i możecie teraz na spokojnie przeczytać ich relację. A jeśli zastanawiacie się dlaczego nie wszystkie europejskie grupy polityczne brały w niej udział i o co chodzi ze Spitzenkandidatem (kandydat na osobę przewodniczącą Komisji Europejskiej) to OKO.press ma wyczerpujący artykuł sprzed tygodnia. [Politico], [OKO.press]
„Podczas wizyty Władimira Putina w Chinach (16–17 maja) Pekin i Moskwa zademonstrowały zbieżność interesów i celów na arenie międzynarodowej oraz gotowość do dalszego pogłębiania współpracy we wszystkich sferach, w tym wojskowej. ChRL stara się przy tym podtrzymać pozory swojej neutralności w wojnie rosyjsko-ukraińskiej i wizerunek aktora działającego na rzecz pokojowego rozwiązania konfliktu.” Analizę wizyty Putina w Chinach przeczytacie zarówno na stronie OSW jak i PISM. [Ośrodek Studiów Wschodnich], [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Kreml chce jednostronnie zmienić granice morskie na Bałtyku, we wschodniej części Zatoki Fińskiej oraz w regionie obwodu królewieckiego przy granicy z Litwą – piszą fińskie media o projekcie Moskwy, która opublikowała na swoich stronach taki projekt, a wieczorem go usunęła.” [TVN24]
„Portal śledczy VSquare donosi, że zgodnie z porozumieniem między Chinami i Węgrami w europejskim kraju zainstalowane zostaną kamery monitorujące z oprogramowaniem do rozpoznawania twarzy. Portal twierdzi, że używanie tej technologii może skomplikować stosunki Węgier z sojusznikami z NATO.” Siri, sprawdź czy można usunąć państwo członkowskie z NATO. [TVN24]
„Ofiary skandalu z zanieczyszczoną krwią w Wielkiej Brytanii mogą otrzymać ponad 2,5 miliona funtów odszkodowania w ramach wielomiliardowego programu ogłoszonego dzień po tym, jak druzgocący raport uznał NHS i rząd winnymi tragedii.” [The Guardian]
„17 maja chorwacki parlament przegłosował wotum zaufania dla koalicyjnego rządu Andreja Plenkovicia, lidera Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej (HDZ), który po raz trzeci z rzędu będzie sprawować funkcję premiera. Gabinet utworzyli przedstawiciele centroprawicowego HDZ, narodowo-konserwatywnego Ruchu Ojczyźnianego (DP) oraz mniejszości narodowych (bez partii reprezentującej społeczność serbską).” O potencjalnych problemach w koalicji pisze [Ośrodek Studiów Wschodnich].
Wojciech Jagielski i Krzysztof Story zabierają nas dzisiaj przekrojowo na Kaukaz Południowy. Gruzja, Armenia, Azerbejdżan. Jeśli w poprzednich tygodniach pominęliście materiały na temat tamtejszych zawirowań tutaj mamy pewną syntezę wydarzeń i sytuacji z regionu.

„Gruziński premier Irakli Kobakhidze stwierdził w czwartek, że europejski komisarz ds. sąsiedztwa i rozszerzenia Olivér Várhelyi wspomniał o niedawnym ataku na słowackiego premiera Roberta Fico, próbując przekonać go do porzucenia kontrowersyjnej »rosyjskiej ustawy«.” Dlaczego nie zaskakuje nas, że to był węgierski komisarz… [Euronews]
Organizacja Narodów Zjednoczonych zatwierdziła w czwartek uchwałę ustanawiającą coroczny dzień upamiętniający ludobójstwo dokonane przez bośniackich Serbów w 1995 r. ponad 8 000 bośniackich muzułmanów Stanowczo sprzeciwiają się tej rezolucji Serbowie, którzy obawiają się, że napiętnuje to ich wszystkich jako „ludobójczych” zwolenników masowych mordów. Jedynym państwem UE, które głosowało przeciwko rezolucji były Węgry. [AP News]

Bliski i Środkowy Wschód

„W drugim tygodniu maja Izrael rozpoczął inwazję na południową część Strefy Gazy (region Rafah) oraz wznowił zmasowane ataki lądowe i powietrzne na północy (m.in. miasto Dżabalija). Od tego czasu jego armia (IDF) przejęła kontrolę nad przejściem granicznym z Egiptem (służącym dotąd jako główny punkt wwozu pomocy humanitarnej) oraz rozpoczęła wkraczanie do samego miasta Rafah. Tym samym Izrael w pełni kontroluje obecnie dostęp lądowy do Gazy i od momentu rozpoczęcia ofensywy konsekwentnie go blokuje.” O tym co dzieje się obecnie w Strefie Gazy piszą Ośrodek Studiów Wschodnich oraz serwis Konflikty [Ośrodek Studiów Wschodnich], [Konflikty]
„Główny prokurator Międzynarodowego Trybunał Karnego Karim Khan zarekomendował postawienie w stan oskarżenia trzech liderów Hamasu, a także premiera Izraela i ministra obrony tego kraju. W Izraelu oburzenie, również prezydent Biden nazwał próbę zrównania Izraela i Hamasu skandaliczną, a sekretarz stanu Blinken sugeruje możliwość nałożenia przez Waszyngton bliżej nieokreślonych sankcji na MTK.” Jak ta decyzja MTK wpływa na wojnę? [BBC],

Jak powinny zachować się państwa europejskie w obliczu powyższej decyzji MTK? „Kraje europejskie powinny uznać, że próby oczerniania pracy MTK – lub wpływania na decyzję izby przygotowawczej w sprawie nakazów – podważą ich twierdzenie o wspieraniu międzynarodowych praworządności, zwłaszcza po tym, jak zdecydowanie poparły nakazy aresztowania wydane przeciwko prezydentowi Rosji Władimirowi Putin nad Ukrainą. Błędem byłoby również, gdyby kraje europejskie atakowały sąd za wydawanie nakazów aresztowania przedstawicieli państwa demokratycznego, jak to zrobili niektórzy przywódcy, ponieważ reszcie świata sugerowałoby to, że demokracje liberalne uważają się za stojące ponad prawem” pisze Anthony Dworkin z think thanku [Europejska Rada Spraw Zagranicznych].
Hiszpania, Irlandia i Norwegia uznały niepodległość Palestyny. Jak duże ma to właściwie znaczenie? [The Guardian]
Prezydent Iranu, Ebrahim Raisi, został ukamienowany za pomocą góry – tj. zginął w wypadku śmigłowca w irańskich górach. Prezydent, który w swej młodości podpisywał wyroki śmierci przeciwników religijnej, islamskiej teokracji i wysłał na śmierć nawet tysiące ludzi, był reprezentantem twardogłowego skrzydła reżimu ajatollahów. Co z tej śmierci wynika? Wydaje się, że niezbyt dużo. Sam Raisi był przedstawiany jako potencjalny kandydat na następcę starzejącego się Najwyższego Przywódcy Alego Chameneiego, który w tym roku skończy 85 lat, zatem sprawa jego następcy staje się szerzej otwarta. [OKO press], [The Brookings Institution]
Mający krew na rękach Raisi nie jest oczywiście powszechnie opłakiwany. Jest symbolem opresji i ucisku reżimu. Radio Wolna Europa oddaje głos rodzinom ofiar politycznych procesów sprzed 40 lat. [Radio Free Europe/Radio Liberty]
„Ataki Hutich, pomimo nieco mniejszej intensywności, nadal stanowią realne zagrożenie dla żeglugi. Wczoraj około godziny 1.00 przekonał się o tym zbiornikowiec M/T Wind (IMO 9252967). Grecka jednostka korzystająca z bandery Panamy została trafiona pociskiem balistycznym, co spowodowało zalanie co najmniej jednego przedziału. Statek tymczasowo stracił napęd i sterowność. Media Hutich nie wydały jednak komunikatu na temat ataku. (...) Wind należy bowiem do tak zwanej Ciemnej Floty. Określenie to jest przypisywane statkom, których celem jest omijanie sankcji wymierzonych w część państw autorytarnych, takich jak Rosja, Iran czy Wenezuela. Jednostki te zazwyczaj mają niejasnych właścicieli, bazujących w ZEA, Grecji, Hongkongu, Liberii czy na Wyspach Marshalla.” [Konflikty]

Azja

W Indiach ciągle trwają wybory. Tym razem z tej okazji prezentujemy lżejszy artykuł o popularności sobowtórów premiera Modiego. [Reuters]
Kącik tajwański
- Chiny rozpoczęły w czwartek ćwiczenia wokół Tajwanu, wysyłając samoloty bojowe i organizując pozorowane ataki. W tym samym czasie media państwowe bardzo negatywnie wypowiadają się o nowo zaprzysiężonym prezydencie Tajwanu Lai Ching-te. Ćwiczenia w Cieśninie Tajwańskiej i wokół kontrolowanych przez Tajwan wysp rozpoczęły się zaledwie trzy dni po objęciu urzędu przez Lai. Chiny, które postrzegają demokratycznie rządzony Tajwan jako własne terytorium i potępiają Lai jako „separatystę”. Potępiły jego poniedziałkowe przemówienie inauguracyjne, w którym nalegał, aby Pekin zaprzestał gróźb. [Reuters #1], [Reuters #2]
- Skoro Chiny dość ostro zareagowały na pierwsze przemówienie nowego prezydenta Tajwanu to co właściwie on powiedział? The Guardian szczegółowo opisuje jego mowę inauguracyjną. [The Guardian]
- W temacie Tajwanu polecamy też artykuł Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych o tym dlaczego ten kraj ostatnimi laty zacieśnił współpracę z państwami centralnej i wschodniej Europy – w tym Polską. [Europejska Rada Spraw Zagranicznych]
Wietnamski parlament zatwierdził ministra bezpieczeństwa publicznego, To Lama, na nowego prezydenta kraju po tym, jak zakrojona na szeroką skalę kampania antykorupcyjna zmusiła jego poprzednika do rezygnacji. Kim jest nowy prezydent i co ta zmiana oznacza dla kraju? Więcej w artykule. [Al-Dżazira]
W Birmie przybywa ochotników z państw Zachodu. Jak sami mówią, zainspirowała ich odwaga bojowników, który zaczęli walczyć z reżimem po dokonanym tam puczu. [Al-Dżazira]
„Przez lata nikomu nie przeszkadzało, że w części Birmy królowały narkotyki, hazard i przemyt. Dlaczego więc od kilku miesięcy miejscowi przestępcy są masowo ekstradytowani do Chin?” O tym jak działały i komu nadepnęły na odcisk potężne centra oszustw internetowych.

Afryka

Władze Egiptu budują ogromne muzeum egiptologiczne pod Kairem. Nature ma reportaż (okraszony pięknymi zdjęciami), z którego dowiecie się zarówno o planach odzyskania zabytków wywiezionych z Egiptu na przestrzeni wieków jak i wątpliwościach związanych z samą budową muzeum. [Nature]
„Prezydent Stanów Zjednoczonych Joe Biden zobowiązał się do mianowania Kenii pierwszym «głównym sojusznikiem spoza NATO» w Afryce Subsaharyjskiej, podczas gdy prezydent Kenii William Ruto składa wizytę państwową w Waszyngtonie, aby pogłębić więzi między dwoma narodami” [Al-Dżazira]
„Były prezydent RPA Jacob Zuma skrytykował w czwartek sąd najwyższy kraju i swoich byłych sojuszników w rządzącym Afrykańskim Kongresie Narodowym za dyskwalifikację w przyszłotygodniowych wyborach i powiedział, że będzie walczył o swoje prawa «w zdyscyplinowany sposób».” Jeśli potrzebujecie przypomnienia kto jest kim w polityce RPA i jaka jest stawka najbliższych wyborów to (kolejny raz) polecamy podcast Miłosza Szymańskiego. [AP News],

W temacie Republiki Południowej Afryki serwis Reuters ma bardzo ciekawy reportaż. Porusza on kwestię imigracji, tego jak wpływa ona na obecną kampanię wyborczą oraz jak obecne nastroje polityczne stoją w sprzeczności z tym o czym marzył Nelson Mandela. [Reuters]
„Mimo połączonych wysiłków sił zbrojnych Mozambiku, najemników i państw Afryki Południowej nadal nie udało się opanować konfliktu w Cabo Delgado. Ostatnia ofensywa bojowników powiązanych z Da’isz pokazała, że terroryści w swoich szeregach mają dzieci-żołnierzy. Wiadomo, że nieletni pełnili funkcje pomocnicze, jednak ich udział w walce nie został jeszcze potwierdzony.” [Konflikty]

Ameryka Łacińska

„Nikt nie oczekiwał, że nadchodzące wybory w Meksyku – zaplanowane na 2 czerwca – będą spokojne. Spodziewano się, że ogromne pieniądze znajdujące się w rękach karteli narkotykowych będą wykorzystane do dalszego umacniania wpływów półświatka. Meksykanie będą wybierać nowego prezydenta, dziewięciu gubernatorów, 628 kongresmenów i wielu urzędników lokalnych, toteż gra toczy się o ogromną stawkę. Niewielu jednak spodziewało się wybuchu przemocy na taką skalę.” [Konflikty]
W Meksyku jest tak gorąco, że małpy padają martwe z drzew. Brzmi to jak żart ale niestety to prawda. Pierwszy artykuł AP News jest o problemach naszych małpich braci. Drugi skupia się na fali gorąca, która właśnie przetacza się przez Meksyk i okoliczne kraje. [AP News #1], [AP News #2]
Pierwsze oddziały policji z Kenii dotarły na Haiti. Czy uda im się opanować kraj pogrążony w chaosie? Zobaczymy. [The Guardian]
Mieszkańcy Dominikany mają nowego-starego prezydenta. O wyzwaniach jakie stoją przed nim u progu drugiej kadencji opisuje [Americas Quarterly].
Pamiętacie jak ekwadorska policja weszła do meksykańskiej ambasady żeby zatrzymać polityka oskarżanego o korupcję? Meksyk podniósł to przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości ale MTK właśnie ogłosił, że się tą sprawą nie zajmie. Dlaczego? Tego dowiecie się z artykułu [Al-Dżaziry].
„Podczas gdy Brazylia zmaga się z powodziami, urzędnicy muszą stawić czoła kolejnej pladze: dezinformacji. Eksperci twierdzą, że kampanie internetowe były wymierzone w powodzie w Rio Grande do Sul za pomocą fałszywych wiadomości mających na celu zdyskredytowanie Luli.” [Al-Dżazira]

Ameryka Północna

„Dwa leki wywołujące aborcję mogą wkrótce zostać przeklasyfikowane jako regulowane i niebezpieczne substancje w Luizjanie na mocy pierwszej w swoim rodzaju ustawy, która została ostatecznie przyjęta przez ustawodawcę w czwartek i oczekuje się, że zostanie podpisana przez gubernatora.” Jeśli zastanawialiście się jak wygląda sprawa praw kobiet w Stanach Zjednoczonych. [AP News]
„Prawie trzech na pięciu Amerykanów błędnie uważa, że Stany Zjednoczone znajdują się w recesji gospodarczej, a większość obwinia administrację Bidena, wynika z sondażu Harrisa przeprowadzonego wyłącznie dla Guardiana. Badanie wykazało utrzymujący się pesymizm co do gospodarki w miarę zbliżania się dnia wyborów.” Ciekawe czy ma to związek z tym, że amerykańskie media lubią przedstawiać newsy gospodarcze jak i polityczne w sposób, który będzie wyglądał źle dla Joe Bidena. [The Guardian]
„Sędziowie przysięgli rozpatrujący pierwszy w historii proces karny byłego prezydenta USA mogą ogłosić werdykt w sprawie Donalda Trumpa (…), co może mieć potencjalnie duże konsekwencje dla wyścigu o Biały Dom w 2024 roku.” Jak każdy z możliwych werdyktów w tej sprawie może być rozgrywany politycznie opisuje zwięźle [Reuters].
Jeśli myślicie, że polski Trybunał Konstytucyjny jest obsadzony przez upolitycznionych sędziów to pewnie nie śledzicie newsów związanych z Sądem Najwyższym Stanów Zjednoczonych. Po kilku różnych (sic!) kontrowersjach związanych z sędzią Clarencem Thomasem (i jego żoną) przyszedł czas na aferę z sędzią Alito. Okazało się, że przed domem ma powieszoną flagę, która jest powszechnie uznawana, za symbol poparcia dla nieudanego szturmu na Kapitol przez zwolenników Donalda Trumpa. [AP News]

Oceania

Na Nowej Kaledonii ciągle niespokojnie, mimo tego, że prezydent Macron przybył tam i ogłosił, że wstrzyma reformę prawa wyborczego, która zapoczątkowała protesty. [AP News]
„Fala niepokojów społecznych w Nowej Kaledonii, francuskim terytorium zamorskim na południowym Pacyfiku, które jest wiodącym producentem niklu, wstrzymała działalność wydobywczą i wsparła wzrost cen tego metalu. Oto dlaczego przemysł niklowy Nowej Kaledonii ma znaczenie polityczne i na rynkach światowych.” [Reuters]
„Podczas gdy linia lotnicza Virgin Australia i Związek Zawodowy Pracowników Transportu pozostają w impasie w związku z propozycją pozbawienia pilotów sześciu dni wolnych w roku w ramach negocjacji nowej umowy zakładowej, Guardian Australia uzyskał korespondencję od starszych pilotów, w której apelują oni o podjęcie działań mających na celu przeciwdziałanie zmęczeniu pracowników.” [The Guardian]

Ekonomia i gospodarka

Praca świadczona za pomocą platform internetowych (np. kierowcy Ubera czy dostawcy jedzenia) kojarzy się z młodszymi pracownikami. Jednak wiele osób w sile wieku także pracuje w ten sposób, pewnie domyślacie się, że w większości nie robią tego bo im się nudzi. Serwis Rest of World przygotował serię artykułów o takich pracownikach oraz problemach z jakimi się zmagają. Pod pierwszym linkiem znajdziecie listę wszystkich artykułów a pod drugim artykuł, który można by nazwać tekstem wprowadzającym (jeśli będzie to ostatni tekst jaki przeczytacie, to też nic się nie stanie). [Rest of World #1], [Rest of World]
„Japonia, Francja, Niemcy, Stany Zjednoczone i inne zamożne kraje czerpią miliardy dolarów korzyści ekonomicznych z globalnego programu, który miał pomóc krajom rozwijającym się w radzeniu sobie ze skutkami zmian klimatycznych, jak wynika z przeglądu danych ONZ i Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju przeprowadzonego przez agencję Reuters.” [Reuters]
„Akcje Nvidii zamykają się na rekordowo wysokim poziomie po tym, jak prognozy zasygnalizowały niezachwiany popyt na chipy AI” [CNBC]
„Według analizy przeprowadzonej przez ekonomistów banku Pekao Kredyt na Start nie będzie miał tak szkodliwego wpływu na ceny mieszkań, jak jego poprzednik, Bezpieczny Kredyt 2%. Wynika to między innymi ze znacznie mniejszej skali nowego programu.” [Obserwator Gospodarczy]
„Niemcy popierają przegląd podatków importowych w Unii Europejskiej, który może zakończyć zwolnienie z podatku dla tanich paczek, które pomogło sprzedawcom internetowym Shein i Temu zdobyć udział w rynku dzięki ich tanim ubraniom, akcesoriom i gadżetom wyprodukowanym w Chinach.” [Reuters]

Nauka i technologia

Jakie dokładnie elementy ludzkiego zapachu najbardziej przyciągają komary? Naukowcy odkryli odpowiedź na to pytanie a więcej o tym pisze [CNN].
Czy wielka korporacja będzie gotowa kłamać w celu ochrony swoich zysków? Nie zaskoczymy Was mówiąc, że tak, oczywiście. ProPublica ma ciekawy reportaż o tym jak firma 3M odkryła lata temu, że ich chemikalia są wykrywane w organizmach zwykłych ludzi ale nic z tą wiedzą nie zrobiła. [ProPublica]
„W wyniku silnych turbulencji podczas lotu Singapore Airlines z Londynu do Singapuru zginął 73-letni mężczyzna, a ponad 70 osób zostało rannych. Incydent ten, choć rzadki, rodzi pytania o to, co spowodowało tak poważne zakłócenie lotu – i czy zmiany klimatyczne pogorszą siłę i częstotliwość turbulencji w samolotach.” Nowy sposób na utrudnienie nam życia przez globalne ocieplenie, dokładnie tego nam brakowało. [Nature]
W 200. odcinku Radia Naukowego na tapet został wzięty temat sztucznej inteligencji,. O jej granicach, o tym dlaczego nie musimy symulować ludzkiego mózgu aby sztuczna inteligencja dobrze działała, o wyzwaniach, problemach, jak sobie z nimi radzimy, gdzie zmierzamy? O tym wszystkim opowiada prof. Włodzisław Duch z Instytutu Nauk Technicznych, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, od dekad zajmujący się zagadnieniami sztucznej inteligencji, ale także kognitywistyki – czyli nauki o poznaniu.

Mogliście słyszeć o tym, że hejt internetowy jak i fizyczne ataki na naukowców nasiliły się od czasów pandemii. Nature ma dłuższy artykuł na ten temat, który opisuje zarówno wcześniejsze problemy, zmianę w intensywności prześladowań jak i problemy z uzyskaniem adekwatnej pomocy o instytucji naukowych. [Nature]
Im większa jest czarna dziura, tym mniej gęsta musi być. Gdyby zmierzyć gęstość naszego obserwowalnego wszechświata, okazuje się, że on sam może być czarną dziurą. Czy zatem żyjemy w czarnej dziurze? Nie jest to wykluczone. W podróż w głąb tej niezwykłej tezy zabiera nas Kurzgesagt.

Na pewno chcieliście poznać historię karaluchów. Serwis Nature ma dla Was artykuł, który odpowie na wszystkie pytanie, które musicie mieć. [Nature]
Kleszcze – jeden z większych postrachów spacerów wśród zieleni. Aby z nim świadomie walczyć, dobrze uzbroić się w wiedzę. Przeglądowy film o kleszczach przygotował Dawid Myśliwiec. Pamiętajcie, aby zawsze oglądać siebie i swoich towarzyszy po spacerach w zaroślach.

Idee, kultura, społeczeństwo

W 1945 roku III Rzesza została pokonana i jak dobrze wiemy, wszyscy naziści wyparowali (lub znaleźli się po drugiej stronie księżyca). Tylko, że nie do końca. Tradycje Nazistowskich Niemiec cały czas byly obecne w Bundeswehrze – skoro mamy nowego wroga (ZSRR), to może warto wykorzystać doświadczenie poprzedników? Irytujący Historyk z chęcią przybliży Wam ten temat.

„Ludobójstwo Czerkiesów było jedną z największych zbrodni rosyjskiego kolonializmu. W systematycznych masakrach wyniszczono całą grupę etniczną — według różnych szacunków zabitych lub wypędzonych z domów zostało około 90% Czerkiesów.” W związku z tym, że co roku 21 maja Czerkiesi protestują przeciwko rządowi Rosji w związku z dokonanym ludobójstwem, to postanowiliśmy przypomnieć o tym mało znanym fragmencie historii. [Histmag]
„Niepodległa Ukraina nie zawsze była matką dla Tatarów krymskich, którzy wrócili z wygnania. Doświadczenie społeczności krymskotatarskiej po rosyjskiej okupacji Półwyspu Krymskiego, która trwa od 2014 roku, wymusiło zmiany w stosunku ukraińskich władz i społeczeństwa do Tatarów krymskich. A szerzej – także zmiany w pojmowaniu ukraińskiego narodu politycznego.” [Nowa Europa Wschodnia]
„W 80 rocznicę deportacji Tatarów Krymskich opowiadamy o imperialistycznym projekcie Rosji w której Krym, tak jak Polska, miał zostać wchłonięty przez rosyjskie, a później radzieckie państwo. Przy okazji pojawi się jeden z najwybitniejszych tureckich pisarzy, najpierw komunistyczny, a później nazistowski żołnierz. Barwna historia jego miłości do Polki jest gotowym materiałem na poruszający film.”

Jak wyglądała królowa Jadwiga? W dziełach powstałych długo po jej śmierci ukazywana była jako blondynka, brunetka, szatynka, o bardzo różnych rysach, w zależności od epoki. A co z przedstawieniami Jadwigi z okresu średniowiecza? Część się nie zachowała, a inne mają charakter zbyt umowny, żeby traktować je jako portrety. Warto jednak im się przyjrzeć – co ciekawe, na jeden z nich możemy trafić w czasie wakacyjnego wyjazdu do Chorwacji. O Sztuce Powszechnie Nieznanej opowiada w podcaście Magdalena Łanuszka. [Ilustracje do odcinka znajdują się na stronie Tygodnika Powszechnego].

Tygodnik Neuropa

Discussion about this post