Wydanie 189, 14.06.2024
To z Paradą Równości w Warszawie, wynikami wyborów do PE i tajskim boksem w Kambodży
Czerwiec to Miesiąc Dumy – Pride Month – czyli święto bycia sobą a w tą sobotę odbędzie się Parada Równości w Warszawie. W związku z tym, że pogoda ma być ładna to zachęcamy Was do spaceru w centrum naszej stolicy. Najważniejsze informacje o paradzie znajdziecie w poście na Facebooku a więcej informacji znajduje się na wydarzeniu na tej samej platformie.
Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Co po wyborach do Parlamentu Europejskiego?
Jakie są wyniki wyborów w Europie? Przedstawiają to przeglądowo PISM oraz The Guardian. Największą frakcją nowego Parlamentu Europejskiego pozostanie chadecka EPP, której udział w izbie nieznacznie wzrósł w porównaniu z poprzednią kadencją. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [The Guardian]
Widzicie, że w tym dziale mamy dla Was mnóstwo materiałów. Jeśli jednak chcecie (poza samym wynikiem wyborów) zapoznać się tylko z jednym, to polecamy najnowszą Depeszę PISM. Omówione są w nim wyniki wyborów, usłyszycie analizę dotyczącą rosyjskiej dezinformacji jak i dowiecie się co się dzieje w Francji (a dzieje się wiele).
„Znamy już wyniki wyborów europejskich. Czy kolejna kadencja Parlamentu Europejskiego będzie kadencją zmiany czy raczej kontynuacji? Jak wygląda rozkład sił w Parlamencie Europejskim oraz kogo możemy spodziewać się na najważniejszych unijnych stanowiskach? O krajobrazie powyborczym Tomasz Zając rozmawia z Melchiorem Szczepanikiem, dyrektorem brukselskiego biura PISM.”
Miłosz Szymański też przygotował audycję o wynikach wyborów do Parlamentu Europejskiego.
„Wyniki Lewicy w eurowyborach jakie są, każdy widzi. Jak by nie patrzeć, jak by tego narracyjnie nie obudowywać, jak by nie przekonywać, że «wspólnie z KO i Trzecią Drogą w zasadzie to zatrzymaliśmy populistów», to wynik niedzielnego głosowania jest dla niej klęską. Co więcej, pokazującą bardzo niebezpieczny trend. Niedzielne wybory to kolejne, w których lewicowa koalicja traci – od wyborów w 2019 roku, w których wróciła do Sejmu, straciła już prawie połowę procentowego poparcia. Warto przy tym przyjrzeć się trochę bliżej wynikom do europarlamentu, bo jeszcze lepiej widać tu problemy całego obozu.” [Krytyka Polityczna]
„W wyborach do Parlamentu Europejskiego we Francji zdecydowane zwycięstwo odniosło skrajnie prawicowe Zjednoczenie Narodowe. Porażka obozu rządzącego skłoniła prezydenta Emmanuela Macrona do rozwiązania Zgromadzenia Narodowego i ogłoszenia przedterminowych wyborów. Skrajna prawica ma szansę uzyskać w nich większość zdolną do sformułowania nowego rządu.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Może i wybory do Parlamentu Europejskiego poszły tragicznie dla środowiska prezydenta Macrona ale póki co to kampania do ogłoszonych właśnie przez niego wyborów parlamentarnych przebiega tragicznie dla jego rywali po prawej stronie sceny politycznej. Niespodziewane sojusze trwające tylko kilka godzin, zachodzą zmiany na najwyższych stanowiskach w partiach politycznych kończące się zabarykadowaniem w biurze. Jedynie lewa strona wygląda jakby wiedziała co robi. [Politico]
Viktor Orban i jego Fidesz wygrali po raz kolejny wybory do Parlamentu Europejskiego. Wynik 44% jest jednak spadkiem o 11 punktów procentowych w porównaniu z poprzednimi wyborami. ukces w wyborach odniosła również utworzona kilka miesięcy temu partia Tisza – osiągajac 29% głosów stała się wyraźną siłą opozycyjną. Na czele partii stoi były członek Fideszu, Péter Magyar. Powiedział on lokalnym mediom, że dąży do tego, aby jego partia była zdecydowanie centrowa i działała na zasadach walki z korupcją i poprawy jakości życia Węgrów. [Euronews]
„Wybory do Parlamentu Europejskiego potwierdziły silną pozycję centroprawicy i partii populistycznych w Niemczech. Porażka koalicji rządzącej świadczy o niezadowoleniu opinii publicznej z pracy rządu i przywództwa kanclerza Olafa Scholza oraz jest zapowiedzią prawdopodobnej zmiany władzy po wyborach do Bundestagu w 2025 r. Do tego czasu wyniki wyborów europejskich nie zmienią kierunku polityki zagranicznej Niemiec ani wobec UE, ani wsparcia dla Ukrainy. ” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Liberałowie i Zieloni sa przegranymi ostatnich wyborów. Co najbardziej zaszkodziło im w uzyskaniu pożądanego wyniku? Na ile to ich politka, a na ile otoczenie międzynarodowe? [Euronews]
W wyborach do PE widoczny jest wyraźny wzrost ugrupowań skrajnie (jak na Europę) prawicowych. Jak może to wpłynąć na unijne cele klimatyczne i ich realizację? [Nature]
Włoska aktywistka Ilaria Salis została oskarżona o napaść na skrajnie prawicowych demonstrantów na Węgrzech – grozi jej potencjalne nawet 20 lat więzienia. Zostanie jednak uwolniona dzięki immunitetowi posła do Parlamentu Europejskiego, gdyż właśnie została na niego wybrana. 40-letnia nauczycielka spędziła 15 miesięcy w areszcie. [Euronews], [TVN24]
Wybory do Parlamentu Europejskiego nie cieszą się wyjątkowo dużą frekwencją. Jednak sa panstwa, gdzie jest ona wyjątkowo niska. Przegląd tegorocznych rekordzistów przygotował [Euronews].
Polska
Poseł Suwerennej Polski biegał w nocy po dachu Sejmu. w nocy po dachu Sejmu. Lasy Państwowe za rządu PiS wpłaciły 733 tys. zł jednej organizacji – miłośnikom Szyszki i polowań. miłośnikom Szyszki i polowań. Glapiński odpalił własną telewizję. własną telewizję.
„System jest przeciążony, brakuje miejsc i wykwalifikowanego personelu. Tymczasem średnio ponad połowa weekendowych przyjęć to ludzie pod wpływem alkoholu albo zespoły abstynencyjne. Zwykle dwa, trzy promile, choć zdarzało się też osiem. Uczysz się wiele lat, jak leczyć. A potem na dyżurach głównie pomagasz pacjentom trzeźwieć.” Wirtualna Polska ma ciekawy tekst o problemie polskiej psychiatrii, o którym nie mówi się tak często. [Wirtualna Polska]
„Od północy w czwartek 13 czerwca na ponad 60-kilometrowym odcinku granicy Polski z Białorusią w województwie podlaskim obowiązuje zakaz wstępu i przemieszczania się. Wyjaśniamy, co można, a czego nie w strefie buforowej” [OKO.press]
„Komponent ukraiński w polskiej szkole od nowego roku szkolnego. Wszystko, co wiemy o inicjatywie MEN. W roku szkolnym 2023/2024 ukraińskie dzieci za granicą, które poszły do miejscowych szkół, mogły uczyć się online ukraińskiej części programu. Ma to sprzyjać utrzymywaniu ukraińskiej tożsamości. W nowym roku szkolnym ukraiński komponent ma pojawić się w polskich szkołach” [OKO.press]
„Wyzwiska, szarpanie, częsty krzyk – tak według grupy byłych wychowanków i pracowników wyglądała przez lata rzeczywistość w placówkach Dzieła Pomocy Dzieciom w Krakowie oraz we wsi Żmiąca. Wirtualna Polska dotarła do nagrań ukazujących traktowanie dzieci.” [Wirtualna Polska]
„Sytuacja demograficzna Polski w 2023 r. przedstawiała się co najmniej ponuro. Rekordowo niska liczba urodzeń i wysoka liczba zgonów spowodowały wysoce ujemny przyrost naturalny. GUS przedstawił najważniejsze informacje o stanie ludności Polski w 2023 r. Jak wyglądały procesy demograficzne w konkretnych regionach? W których województwach ubyło najwięcej Polaków?” [Obserwator Gospodarczy]
We wstępie zapraszaliśmy Was na Paradę Równości ale może niektórzy z Was już słyszeli, że była już jedna tydzień temu w Warszawie. W tym roku w stolicy odbędą się aż trzy parady w związku z animozjami pomiędzy osobami zaangażowanymi w jej organizację w poprzednich latach. Noizz ma artykuł, który zwięźle tłumaczy o co poszło. Chociaż musimy zaznaczyć, że nie zgadzamy się ze zdaniem Niko Graczyk, że nie warto iść na żadną z nich. [Noizz]
Wojna w Ukrainie
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia [Ośrodek Studiów Wschodnich].
„Joe Biden (...) ogłosił, że przywódcy zachodnich gospodarek G7 w końcu osiągnęli porozumienie, które uruchomi dodatkowe 50 miliardów dolarów pomocy dla Ukrainy przy użyciu zamrożonych rosyjskich aktywów państwowych. Przemawiając na szczycie G7 w Puglii we Włoszech w czwartek, Biden ogłosił przełom, spotykając się z prezydentem Ukrainy Wołodymirem Zełenskim i ogłosił, że oba kraje podpisały również 10-letnie dwustronne porozumienie w sprawie bezpieczeństwa, kończąc 12 miesięcy trudnych negocjacji.” [The Guardian]
„11 czerwca prezydent Wołodymyr Zełenski otworzył w Berlinie konferencję na temat odbudowy Ukrainy, której gospodarzami były RFN i Ukraina. Wydarzeniu towarzyszyło wiele spotkań tematycznych i sektorowych, w tym Forum Odbudowy skoncentrowane na współpracy społecznej, samorządowej, cyfrowej, klimatycznej i energetycznej. Znaczną część poświęcono rekonstrukcji infrastruktury energetycznej będącej od początku wiosny obiektem zmasowanych ataków rosyjskich.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„12 czerwca Stany Zjednoczone kolejny raz rozszerzyły restrykcje mające na celu dalsze odseparowaniu Federacji Rosyjskiej (FR) od międzynarodowych rynków finansowych. Na amerykańskie listy sankcyjne wpisano 100 podmiotów z Rosji (...) i z państw trzecich – przede wszystkim Chin, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Turcji czy Mołdawii. USA uderzyły m.in. w finansowo-logistyczne łańcuchy wykorzystywane do importu towarów i technologii podwójnego zastosowania oraz obrotu rosyjskim złotem (...).” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Kto walczy po stronie Rosji w Ukrainie? Przy ogromnych stratach w ludziach jakie ponosi rosyjska armia wysyła na front nie tylko swoich obywateli. Są to imigranci i studenci, którzy otrzymali wybór – wojna w Ukrainie lub deportacja. Są też Afrykanie rekrutowani np. w Republice Środkowoafrykańskiej, gdzie operuje Grupa Wagnera. Są też Indusi, oszukiwani rekrutacją do pracy, a w praktyce podpisujący kontrakt z armią. Są też w pełni świadomi gdzie zmierzają Nepalczycy, którzy szukają zarobku. [Konflikty]
Rosyjska ofensywa na charkowszczyźnie zatrzymała się. Najcięższe walki trwają o liczące przed wojną 17 tysięcy mieszkańców miasto Wołczańsk. Z walczącymi o miasto Ukraińcami rozmawiali reporterzy The Guardian. [The Guardian]
„15 i 16 czerwca odbędzie się szczyt pokojowy w Szwajcarii, poświęcony konfliktowi rosyjsko-ukraińskiemu. Jednak delegacja rosyjska nie weźmie udziału w obradach. Jaki zatem jest cel szczytu? Tłumaczy Krzysztof Nieczypor, analityk OSW.”
Europa
„Setki nieletnich migrantów bez opieki w całej Europie są zmuszane do pracy jako żołnierze dla coraz potężniejszych karteli narkotykowych, aby zaspokoić rosnący apetyt kontynentu na kokainę – wynika z dochodzenia przeprowadzonego przez Guardian. Siły policyjne UE ostrzegły przed wykorzystywaniem afrykańskich dzieci na skalę przemysłową przez siatki kokainowe działające w Europie Zachodniej, w tym w Paryżu i Brukseli, które starają się rozszerzyć europejski rynek kokainy o wartości 10 miliardów funtów.” Guardian przygotował kilka materiałów związanych z tym tematem. Linkujemy artykuł gdzie znajdziecie krótkie podsumowanie i odnośniki do dłuższych tekstów. [The Guardian]
W Bułgarii odbyły się szóste od wiosny 2021r. wybory parlamentarne. Dlaczego zostały ogłoszone skoro nic się praktycznie po nich nie zmieni (a to nie jest dobrze) przeczytacie w analizie PISM lub OSW. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Węgry zostały ukarane grzywną w wysokości €200m za odmowę przestrzegania praw osób ubiegających się o azyl, co zostało określone jako «bezprecedensowe» naruszenie prawa UE przez najwyższy sąd bloku. Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu nakazał również Budapesztowi płacić 1 mln euro dziennie, dopóki nie zastosuje się do przepisów UE gwarantujących uchodźcom prawo do ubiegania się o azyl w węgierskich granicach.” [The Guardian]
W maju przyjęto zaproponowaną przez Bośnię i Hercegowinę, Niemcy i Rwandę rezolucję ONZ o ustanowieniu dnia pamięci o ludobójstwie w Srebrenicy, której długofalowym skutkiem ma być rozładowywanie napięć w regionie oraz zaprzestanie negowania ludobójczego charakteru zbrodni. Na ten moment jednak nie widać nadziei na polepszenie relacji między zwaśnionymi narodami. W odpowiedzi na rezolucję Milorad Dodik zaostrzył groźby o secesji Republiki Serbskiej (części BiH), władze serbskie ubolewają nad stygmatyzacją narodu serbskiego jako ludobójców (w rezolucji jednak nie wskazano narodu jako sprawców, co nie przeszkadza propagandzie), a spory polityczne przywędrowały nawet do Czarnogóry i wzbudziły reakcję Chorwacji. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„12 czerwca premier Nikol Paszynian stwierdził w parlamencie, że Armenia wystąpi z Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym (OUBZ). Na pytanie opozycyjnego deputowanego, dlaczego Armenia pozostaje w sojuszu, w którym członkostwo jej nie satysfakcjonuje, odpowiedział, że wyjście z OUBZ nastąpi w ”odpowiednim czasie„. Nie podał jednak, jakie konkretne działania miałyby zostać w związku z tym podjęte. Tego samego dnia szef MSZ Ararat Mirzojan sprecyzował, że premier nie powiedział, że państwo wychodzi z OUBZ, a jedynie, że podejmie decyzję, kiedy opuścić organizację. Wypowiedź Paszyniana bardzo szeroko komentowano w mediach. Do rana 13 czerwca nie spotkała się ona z oficjalną odpowiedzią ani komentarzem rosyjskiego MSZ, nie zareagowała też sama OUBZ.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Rozpoczynają się Mistrzostwa Europy w piłce nożnej, które odbędą się w Niemczech. W tym odcinku opowiemy między innymi o tym, jak poprzedni wielki turniej – Mistrzostwa Świata 2006 – zmienił Niemcy. Jak piłka nożna wpływa na niemiecką tożsamość? Jak Niemcy odnoszą się do emigrantów, którzy grają w ich drużynie narodowej? Jakie kontrowersje wokół Euro 2024 miały miejsce przed turniejem? Jak niemieckie służby pracują nad bezpieczeństwem w trakcie turnieju? Na te i inne pytania odpowiadają Kamil Frymark i Michał Kędzierski, eksperci ds. Niemiec w OSW.”
Bliski i Środkowy Wschód
W raporcie ONZ możemy przeczytać, że gdy izraelskie wojsko ruszało do akcji 7. października 2023, po ataku Hamasu, miało dostać wytyczne pokrewne do tzw. dyrektywy Hannibala. Mianowicie, dla zapobiegnięcia porwania izraelskiego żołnierza bądź cywila poświęcić można nawet życie porwanego. Zgodnie z raportem z tego powodu 7. października siły Izraela zabiły w taki sposób 14 osób. Raport stwierdza również, że obie strony konfliktu dopuściły się zbrodni wojennych. [ONZ]
W akcji sił Izraelskich na terenie obozu dla uchodźców An-Nusajrat, uwolniono 4 osoby. Siły specjalne zaatakowały równocześnie dwie kryjówki terrorystów, w których przetrzymywano osoby porwane 7 października z festiwalu Supernova. Akcji towarzyszyły bombardowania okolicznych budynków. Hamas podaje, że w wyniku akcji zginęło 274 Palestyńczyków. [AP News], [Konflikty]
Izrael podczas ataku lotniczego zdołał zabić jednego z generałów Hezbollahu, Taliba Abda Allaha. W odpowiedzi Hezbollah wystrzelił w kierunku Izraela 170 pocisków niekierowanych. Sytuacja na północy Izraela staje się coraz bardziej napięta, również w warstwie retorycznej. W Strefie Gazy pozostali przy życiu zakładnicy, po uwolnieniu 4 z nich przez Izrael, są przenoszeni do podziemnych tuneli, gdzie szansa na ich odbicie staje się drastycznie niska. Walki z Hamasem trwają na terenach skąd wycofała się uprzednio armia izraelska (co pokazuje, że rozbicie Hamasu wojskowo nie jest takie proste). USA naciskają na osiągnięcie porozumienia pokojowego – propozycje ciągle rozbijają się o odrzucanie poszczególnych punktów przez jedną bądź drugą stronę. USA zabiega o poparcie planu przez ONZ. [Konflikty], [The Guardian]
Beni Ganc odszedł z izraelskiego rządu wojennego. Zapowiadał to już w maju oczekując jasnych deklaracji premiera Netanjahu odnośnie dalszych kroków i planu dojścia do pokoju. Odchodząc wezwał do przyspieszonych wyborów, wezwał ministra obrony do odejścia, a premiera oskarżył o działanie przez pryzmat swojego politycznego i osobistego interesu, a nie ze względu na dobro państwa. W odpowiedzi premier wezwał go do pozostania w gabinecie w ciężkich dla kraju czasach. Rząd Netanjahu nadal ma poparcie w Knesecie i na ten moment nie ma widoku na przyspieszone wybory parlamentarne. [DW]
Po ataku z 7. października zauważono działalność serwisu Words of Iron, który pomagał promować treści proizraelskie, a także masowo zgłaszać treści, które uznano za antyizraelskie. Jak ustalili dziennikarze, portal został sfinansowany przez izraelskie ministerstwo ds. diaspory. Words of Iron to nowy typ narzędzia, które wpisuje się w walkę informacyjną. Więcej w artykule Digital Forensic Research Lab od Atlantic Council. [The Digital Forensic Research Lab]
Jak donosi portal Axios w Bahrajnie odbyło się spotkanie między Izraelskimi i Arabskimi wojskowymi. Spotkanie pod auspicjami Amerykanów dotyczyło współpracy wojskowej między Izraelem i państwami regionu w kontekście przeciwstawiania się Iranowi i jego „osi oporu”. To nie ogłaszane publicznie spotkanie pokazuje, że mimo wojny w Strefie Gazy współpraca trwa i może być rozwijana. Podczas niedawnego irańskiego ataku na powietrznego na Izrael Jordania i Arabia Saudyjska poprzez zestrzeliwanie celów z ich nieba pomogły w obronie Izraelowi. [Axios]
Po śmierci prezydenta Iranu w katastrofie śmigłowca, odbędą się wybory prezydenckie. Rada Strażników, organ, który musi zatwierdzić kandydatów przez wpisaniem ich na listy, dopuścił jedynie sześciu spośród 80 zgłoszonych kandydatów. Tylko jeden z nich może być zakwalifikowany do obozu reformatorskiego (liberalnego jak na Iran). Pozostali to konserwatywni i twardogłowi kandydaci. Rada Strażników odmówiła rejestracji również byłemu prezydentowi Iranu, populistycznemu i konserwatywnemu Mahmudowi Ahmadineżadowi. Rada Strażników jest de facto organem całkowicie kontrolowanym przez Najwyższego Przywódcę, ajatollaha Alego Chameneiego. [DW]
Bojownicy Huti poważnie uszkodzili masowiec Tutor za pomocą samobójczego drona nawodnego. Statek pod liberyjska bandera należy do greckiego armatora. Statek został sparaliżowany i potrzebuje działań ratowniczych. To pierwszy tego typu skuteczny atak ze strony Hutich od początku wojny w Strefie Gazy. W piątek 14.06 doszło do kolejnego ataku na statek polskiego operatora, w wyniku którego jeden marynarz został poważnie ranny. Zatakowana Verbena, która ma ukraińskiego właściciela i polskiego operatora, kotwiczyła ostatnio w Malezji i zmierzała do Włoch z ładunkiem drewna do celów budowlanych. [Konflikty], [PAP]
W Kuwejcie, w wyniku pożaru hotelu robotniczego, zginęło 49 pracowników z Indii, a ponad 50 kolejnych zostało rannych. Kondolencje i wyrazy wsparcia dla rodzin złożyli włodarze zarówno Indii jak i Kuwejtu. [The Guardian]
Iran uruchomił nowe zaawansowane wirówki i planuje zainstalować kolejne w nadchodzących tygodniach – oznajmił w piątek organ nadzoru atomowego ONZ. Stany Zjednoczone nazwały te posunięcia „eskalacją nuklearną”. O ile nic nie wskazuje na zamiar podnoszenia stopnia wzbogacenia uranu, o tyle jego zapasy pozwalają na potencjalną konstrukcję kilku głowic. [AP News]
Dzisiaj (tj. w piątek 14 czerwca) rozpoczyna się Hadżdż, czyli pielgrzymka do świątyni Al-Kaba w Mekce. Mimo panującego upału (temperatura będzie sięgać 44°C), do Mekki przybyło 1,5 miliona pielgrzymów. W tej grupie znajduje się 4,2 tysiąca Palestyńczyków z Zachodniego Brzegu Jordanu, a także na zaproszenie króla Salmana przyjechało około 1 tys. krewnych zabitych w Strefie Gazy, którzy znajdowali się poza Gazą w momencie wybuchu konfliktu i zamknięcia przejść granicznych [DW]
Azja
„W lutym ubiegłego roku straż wybrzeża Filipin zainicjowała swoją kampanię transparentności: otwartego informowania o wydarzeniach rozgrywających się na Morzu Południowochińskim. Pokazywanie, co chińskie formacje paramilitarne wyprawiają na spornych wodach, ma swoje zalety, ale także ograniczenia. Nie rozwiązuje również problemu skutecznego kontrowania podejmowanych przez Chiny działań w szarej strefie poniżej progu wojny.” [Konflikty]
Większość osób słyszała pojęcie Muay Thai, lub polski odpowiednik, boks tajski. Jednakże w Kambodży takie określenie spotkałoby się z wrogim spojrzeniem. Tam istnieje Kun Khmer. I Kambodżanie są z niego bardzo dumni, mimo iż nie słyszał o tym stylu prawie nikt poza nimi. Materiał Działu Zagranicznego na temat Kun Khmer w Kambodży można [przeczytać na stronie], lub posłuchać m.in na Spotify.
„Laureat pokojowego Nobla i pionier mikrofinansowania Muhammad Yunus powiedział, że lata walki z tym, co nazywa «brudnymi», politycznie motywowanymi atakami na jego pracę na rzecz złagodzenia ubóstwa w Bangladeszu, uczyniły jego życie «całkowicie nieszczęśliwym».” [The Guardian]
„Chiny aspirują do miana lidera globalnej transformacji energetycznej. Pekin, w przeciwieństwie na przykład do Unii Europejskiej, faktycznie skupia się na realizacji głównych priorytetów: wzmocnieniu bezpieczeństwa narodowego oraz uczynieniu z zielonego przemysłu nowego koła zamachowego gospodarki. Na dalszym miejscu w hierarchii celów znajduje się redukcja emisji zanieczyszczeń. Dlatego ChRL najwięcej na świecie inwestuje w źródła odnawialne, ale zarazem nie szczędzi środków na energetykę węglową i nuklearną.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„W dzisiejszym odcinku opowiemy o tym, jak działa internet w Chinach. Jak Chiny kontrolują sieć i media społecznościowe? Czym chiński internet różni się od tego w świecie zachodnim? Jak działa cenzura w Chinach i jak wpływa na życie użytkowników? Z jakich aplikacji korzystają Chińczycy? Jak dziś wyglądają Chiny? Ciekawostki, jakie przytaczamy przy okazji tego tematu pokazują to jak funkcjonuje chiński system. Jaka jest rola jaką ma TikTok, WeChat czy inne aplikacje? O tym wszystkim opowiada Paulina Uznańska, ekspertka OSW ds. Chin.”
W Kazachstanie, czyli na terenach gdzie najprawdopodobniej ponad 4 tysiące lat temu udomowiono konia, wprowadzono ponownie do ekosystemu dzikie konie. A jedynym dziko żyjącym gatunkiem konia (choć i to bywa kwestionowane) jest koń Przewalskiego – 13 osobników przewieziono z zoo w Pradze oraz Berlinie. [Smithsonian Magazine]
Afryka
Geopolityka i myśl polityczna Afryki. Jak postrzegać kontynent, jego państwa i jakie uproszczenia stosujemy do tego rosnącego w każdym aspekcie fragmentu globu? Opowiada o tym prof. Andrzej Polus z Uniwersytet Wrocławskiego.
W ten piątek (tj 14.06) upływa termin na wybranie prezydenta w RPA przez parlament. Po długich i trudnych negocjacjach, po wyborach gdzie Afrykański Kongres Narodowy (partia Nelsona Mandeli, rządząca krajem od upadku Apartheidu) stracił większość w parlamencie, wydaje się, że osiągnięto porozumienie. Największa partia opozycyjna, Sojusz Demokratyczny (partia liberalna, o największym poparciu wśród białych Afrykanerów i ludności kolorowej) potwierdziła poparcie dla kandydującego na drugą kadencję Cyrila Ramaphosy. [AP News]
Ponad 50 osób, w tym trzech obywateli USA i Belg, stanęło przed sądem w Demokratycznej Republice Konga w związku z czymś, co armia określiła jako próbę zamachu stanu – grozi im nawet kara śmierci. Do rzekomej próby zamachu stanu doszło 19 maja, kiedy uzbrojeni mężczyźni zaatakowali dom ministra gospodarki Vital Kamerhe we wczesnych godzinach porannych, a następnie udali się do pobliskiego Palais de la Nation, w którym mieści się biuro prezydenta Felixa Tshisekediego. Mieli zostać oni sfilmowani jak wymachiwali flagą Zairu – nazwą państwa środkowoafrykańskiego za rządów dyktatora Mobutu Sese Seko – i skandowali, że rząd Tshisekediego dobiegł końca. [The Guardian]
Wiceprezydent Malawi Saulos Chilima i dziewięć innych osób zginęło w katastrofie lotniczej. Wrak samolotu wojskowego przewożącego Chilimę i byłą pierwszą damę Shanil Dzimbiri na poniedziałkowy pogrzeb byłego ministra odnaleziono na zboczu wzgórza w lesie Chikangawa, na górzystym obszarze na północy kraju. Kontrolerzy ruchu lotniczego odradzali ze względu na złe warunki pogodowe lądowanie na lotnisku w północnym mieście Mzuzu i sugerowali zawrócenie do stolicy, Lilongwe. Następnie utracono kontakt, a samolot zniknął z radarów. Na pokładzie było siedmiu pasażerów i trzech członków załogi. [The Guardian]
Ameryka Łacińska
Nowo wybrana prezydentka Meksyku Claudia Sheinbaum w swoich pierwszych po wyborach wypowiedziach potwierdza chęć przeprowadzenia reformy konstytucyjnej oraz wymiaru sprawiedliwości. Zapewnia, że będą one poprzedzone szerokimi konsultacjami społecznymi. Rynki finansowe w obawie o sposób przeprowadzenia reform zareagowały lekkim osłabieniem peso. [Al-Dżazira]
„Chiquita Brands International musi zapłacić 38,3 miliona dolarów odszkodowania rodzinom ośmiu Kolumbijczyków zabitych w tym kraju przez grupę paramilitarną – ogłosiła w poniedziałek ława przysięgłych z Florydy. W 2007 roku amerykański sąd nakazał firmie Chiquita zapłacenie grzywny w wysokości 25 milionów dolarów w celu uregulowania zarzutów karnych związanych z prowadzeniem interesów z grupą paramilitarną Zjednoczone Siły Samoobrony Kolumbii (AUC). Chiquita przyznała się w tej sprawie do płacenia pieniędzy za ochronę w latach 2001–2004, co, jak twierdziła, robiła w celu ochrony pracowników.” [Reuters]
Nie mamy obecnie żadnych nadziei, że zbliżające się wybory w Wenezueli przybliżą ten kraj do demokracji ale serwis Americas Quarterly ciągle pisze artykuły, które chcą trochę nadziei w nas zaszczepić. [Americas Quarterly]
Senat Argentyny jedynie jednym głosem przewagi zatwierdził kluczowe ustawy dotyczące reformy państwa i podatków zaproponowane przez prezydenta Javiera Miliei. Jest to wstępne zwycięstwo libertariańskiego przywódcy w wysiłkach na rzecz wprowadzenia w życie obietnic radykalnych zmian. Proponowane zmiany mają wielu przeciwników, którzy protestowali przed kongresem – doszło tam do starć z policją. [AP News]
Strażacy walczą z pożarami w brazylijskim Pantanal, największym tropikalnym mokradle na świecie. Jest ono siedliskiem dla cennego ekosystemu, którego częścią są m.in. jaguary i mrówkojady olbrzymie. Lokalne media podają, że pożary w stanie Mato Grosso do Sul zniszczyły już blisko 32 000 hektarów. Eksperci klimatyczni twierdzą, że tegoroczny sezon pożarów rozpoczął się wcześniej i jest bardziej intensywny niż w latach poprzednich. Strażacy twierdzą, że ich wysiłki w gaszeniu płomieni były utrudnione przez silny wiatr, jaki panował w weekend. W regionie odnotowano również mniej opadów niż w poprzednich latach, co ułatwiło rozprzestrzenianie się pożarów. Według danych brazylijskiego Narodowego Instytutu Badań Kosmicznych (INPE) liczba pożarów od początku roku do 9 czerwca była o 935% wyższa niż w tym samym okresie ubiegłego roku. [BBC]
Narastająca przestępczość w Guayaquil, jednym z najniebezpieczniejszych miast Ekwadoru spowodowała nagromadzenie niezidentyfikowanych i nieodebranych ciał, których pojemność przekraczała pojemność głównej kostnicy miejskiej. Lokalna telewizja i media donosiły, że zgromadziło się około 200 ciał w ilości przekraczającej pojemność kostnicy Służby Medycyny Sądowej, a agregat chłodniczy używany do ich przechowywania uległ awarii, co spowodowało, że pobliscy mieszkańcy skarżyli się na nieprzyjemny zapach. Ekwadorskie media Ecuavisa i Teleamazonas opublikowały zdjęcia wykonane za pomocą drona, na których widać, jak pracownicy kostnicy wyjmują ciała z chłodzonego kontenera i spryskują wejście do kontenera produktem, który według nich miał zneutralizować wyciekające z niego płyny. [AP News]
Tydzień temu wspominaliśmy o tym, że rosyjska flota pojawi się w regionie Karaibów. Teraz Al-Dżazira ma przekrojowy artykuł, który opisuje dokładnie wszystko co wiemy o tych manewrach, motywach politycznych tych działań jak i możliwej amerykańskiej reakcji. [Al-Dżazira]
Ameryka Północna
„Nieznane federalne biuro wywiadowcze, które miało rację co do Wietnamu, Iraku i Ukrainy. (...) Dlaczego nikt o nim nie słyszał?” Serwis Vox ma ciekawy artykuł, który opisując mało znaną instytucję federalną pokazuje jak działa amerykański system polityczny. [Vox]
Niedawno skazano Trump a teraz skazano Bidena. Tylko, że nie tego o którym pewnie myślicie. Wyrok usłyszał Hunter Biden, syn prezydenta a dotyczy on kłamania na temat używania narkotyków w celu zakupu broni. Prezydenty Biden ogłosił, że nie ma zamiaru ułaskawiać syna. [Reuters]
„Donald Trump jest jak Iga Świątek – też przekracza kolejne granice i ustanawia nowe rekordy, choć w odmiennej dyscyplinie.” Pisaliśmy już o wyroku Donalda Trump ale jeśli wolicie o tym posłuchać lub jesteście fanami Podcastu amerykańskiego, to najnowszy odcinek ich audycji jest właśnie o tym.
„Dziś nadszedł dzień rozliczenia dla wyznawcy teorii spiskowych Alexa Jonesa, i długo oczekiwana kulminacja dla rodzin z Sandy Hook, które pozwały Jonesa za zniesławienie. Oczekuje się, że federalny sędzia upadłościowy w Teksasie zmusi Jonesa do likwidacji jego majątku osobistego, w tym własności jego firmy medialnej, Free Speech Systems, w celu wypłacenia rodzinom prawie 1,5 miliarda dolarów odszkodowania za rozpowszechnianie kłamstw, że strzelanina w szkole w 2012 roku nigdy się nie wydarzyła.” [NPR]
„Dostępność popularnej pigułki aborcyjnej pozostanie niezmieniona, orzekł w czwartek Sąd Najwyższy USA w jednogłośnej decyzji 9-0, dając duże zwycięstwo zwolennikom praw aborcyjnych, którzy obawiali się, że sąd, który obalił Roe vs Wade zaledwie dwa lata temu, będzie dalej ograniczał dostęp do tej procedury.” [The Guardian]
Wiecie co Trump zrobi jeśli wróci do Białego Domu? Jeśli śledzicie amerykańską politykę to możecie, to wiedzieć bo skrajnie prawicowe środowiska nie trzymają tego w tajemnicy. The Heritage Fundation przygotowała Project 2025, który dokładnie określa w jaki sposób jacy pracownicy amerykańskiej administracji mają zostać zwolnieni, jakie ustawy wprowadzone i jakich praw obywatele mają być pozbawieni. Oczywiście najbardziej dostanie się społeczności LGBTQ, kobietom i migrantom a obecnie prowadzona polityka klimatyczna zostanie cofnięta. Serwis Media Matters przygotował szczegółową analizę tego co wiemy o tym projekcie. [Media Matters]
Oceania
„W Polinezji zaczął się właśnie ruch na rzecz przyznania wielorybom osobowości prawnej. Czemu wcale nie jest to pomysł oderwany od rzeczywistości i co mają z nim wspólnego hiszpańskie świnie?” O migrujących wielorybach, ich postulowanym znaczeniu w kolonizacji wysp Pacyfiku przez ludzi, a także o tym, że osobowość prawną może mieć nawet góra opowiada niezawodny Dział Zagraniczny.
Ekonomia i gospodarka
Unia Europejska ogłosiła, że nałoży cła na samochody elektryczne sprowadzane z Chin. Uzasadnieniem tego ruchu jest przekonanie, że chińskie firmy są wspomagane przez tamtejszy rząd co daje im nieuczciwą przewagę nad europejskimi firmami. Jak zareagowały na to Chiny? Czy europejski sektor motoryzacyjny jest zadowolony? Ile chińskich samochodów elektrycznych sprowadza się Do Europy? Dowiecie się tego wszystkiego z artykułu serwisu [Reuters] lub [Politico].
Równiez Turcja wprowadza cła na chińskie samochody elektryczne. Ogłoszone kilka dni przed europejskimi stawkami, Tureckie cło importowe wynosić będzie 40%. [Reuters]
Na swojej niedawnej konferencji Apple (ustami Tima Cooka) ogłosił, że najnowszy system operacyjny dla iPhone'a będzie miał zintegrowane elementy sztucznej inteligencji. Reuters opisuje ten ruch skupiając się na tym, że najprawdopodobniej ten ruch ma na celu pobudzić sprzedaż iPhonów. The Verge poza kilkoma ogólnymi uwagami skupia się na tym jakie urządzenia firmy Apple będą mogły korzystać z tych nowych funkcji. Wired za to zwraca uwagę, że według Apple'a klienci nie chcą kupować chargotów AI tylko mieć dostęp do sztucznej inteligencji w narzędziach, z których już korzystają. [Reuters], [The Verge], [Wired]
„GUS pokazał, jak kształtowała się inflacja w województwach w I kwartale 2024 r. Przeciętne ceny towarów i usług konsumpcyjnych najszybciej wzrastały w województwie lubuskim. Najmniej wzrost cen odczuli mieszkańcy województw opolskiego i świętokrzyskiego. Jak przedstawiała się inflacja w poszczególnych województwach? Co drożało najmocniej?” [Obserwator Gospodarczy]
Nauka i technologia
Książka kolejnego denialisty klimatycznego ze stopniami naukowymi tj. dr. hab. Piotra Kowalczyka to opasłe tomisko liczące ponad 800 stron. Abyśmy nie musili się przedzierać samodzielnie przez nie samodzielnie, zrobił to za nas portal Nauka o Klimacie. W artykule znajdziemy informacje o tym jak pełna manipulacji, nadintepretacji i dawno obalonych mitów jest książka byłego już, powołanego w 2016 roku na zastępce dyrektora w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej. [Nauka o Klimacie]
Claudia Sheinbaum Pardo została pierwszą prezydentką Meksyku w historii, a w dodatku ma zaplecze naukowczyni związanej z fizyką i środowiskiem naturalnym. Jednak akademicka brać w Meksyku, patrząc na jej antynaukowego mentora nie jest skłonna do przedwczesnego entuzjazmu. Właściwie czy możemy powiedzieć jakimi prezydentami są naukowcy? Na to pytanie, poprzez kilka różnych biografii próbuje odpowiedzieć [Scienctific American].
Czy ludzie są jedynymi zwierzętami, które używają języka? To pytanie od dawna frapuje naukowców. W ostatnim czasie pojawiły się badania na temat komunikacji waleni ale teraz mamy dla Was tekst o tym, że słonie najprawdopodobniej komunikując się z sobą używają imion. Polecamy artykuł Naturę, który to ciekawie tłumaczy. [Nature]
„Termin autyzm, a teraz spektrum autyzmu, to termin parasol, pod którym kryje się bardzo wiele bardzo różnych zjawisk. Każda osoba w spektrum autyzmu funkcjonuje nieco inaczej. Cechy autystyczne są dymensjonalne, to znaczy, że w różnym stopniu nasilają się w konkretnych wymiarach funkcjonowania.” Spektrum autyzmu to hasło, które przez ostatnie lata stało sie zdecydowanie bardziej widoczne. O wszelakich aspektach spektrum, samego autyzmu, jego przyczynach, o hipotezach na ich temat, o funkcjonowaniu, o wrażliwości, o zmianie w postrzeganiu tego zagadnienia przez lata opowiada w rozmowie z Radiem Naukowym prof. Ewa Pisula z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.
„Elitarni badacze w Chinach twierdzą, że «nie mieli innego wyjścia», jak tylko dokonywać nadużyć. (...) Socjolog Zhang Xinqu i jego kolega Wang Peng, kryminolog, obaj z Uniwersytetu w Hongkongu, sugerują, że naukowcy czuli się zmuszeni, a nawet zachęcani, do angażowania się w niewłaściwe postępowanie w celu ochrony swoich miejsc pracy. Presja ta, jak konkludują, ostatecznie wynikała z chińskiego programu mającego na celu stworzenie uznanych na całym świecie uniwersytetów. Program ten skłonił niektóre chińskie instytucje do wyznaczenia ambitnych celów w zakresie publikacji.” [Nature]
„Konie mogły zostać udomowione dwukrotnie. Tylko jedna próba się powiodła. Analiza genetyczna wykazała, że udomowienie koni wynikało z potrzeby szybkości około 4200 lat temu.” [Science News]
Idee, kultura, społeczeństwo
A teraz coś zupełnie z innej beczki. Piramidy. Czy zbudowali je kosmici? Nie, co Wy, skąd ten głupi pomysł? A z innymi mitami dotyczącymi piramid rozprawi się Mateusz Araszkiewicz w całkiem lekkiej i przyjemnej formie.
Nie będziemy poświęcać zbyt wiele czasu rozpoczynającym się zawodom piłkarskim ale za to mamy dla Was artykuł o tym czy kobieca piłka nożnej. Zauważyliście, że np. o koszykówce czy siatkówce kobiet nie mówi się, że „nie jest prawdziwa” a piłkarki jednak regularnie to słyszą. [Krytyka Polityczna]
„Może zamiast mrzonek o zgodzie powinniśmy się zastanowić, jak sprawić, by konflikty rozgrywały się w ramach demokracji, bez groźby jej rozerwania jej na strzępy?” [Nowa Europa Wschodnia]
„Zapraszamy do słuchania nowego cyklu w Podkaście Tygodnika Powszechnego: to rozmowy o uczuciach, tych codziennych i niecodziennych, ekstatycznych i dojmujących, pojętych i niepojętych, zawsze – ludzkich. Z prof. Bogdanem de Barbaro rozmawia Katarzyna Kubisiowska. Prof. Bogdan de Barbaro jest psychiatrą i psychoterapeutą, zajmuje się terapią rodzin. W pierwszym odcinku nowego cyklu opowiada o wypaleniu zawodowym.”
„Karierowicz czy patriota? W tym odcinku o fascynującej postaci, Polaka-muzułmanina. Maciej Sulkiewicz. Oficer armii rosyjskiej tłumiący powstanie w Chinach, walczył z Japończykami, służył w Twierdzy Modlin, a na końcu zginął rozstrzelany przez bolszewików.” Maciej Sulkiewicz w międzyczasie stanął na czele rządu Krymskiej Republiki Ludowej, a następnie stanął na czele sztabu tworzącej się armii azerbejdżańskiej. Niesamowity życiorys – opowiadają o nim w słuchowisku Babel.Rzeczpospolita Multi-Kulti. Adam Balcer oraz Paweł Sulik.
Zastanawialiście się, dlaczego kuchnia europejska używa tak mało przypraw w porównaniu do np. Kuchni azjatyckiej? Czy tak zawsze było? Prawie 10 letni artykuł z serwisu NPR może rozbudzi Waszą ciekawość na temat historii gotowania. [NPR]
Szkoła bez smartfona? I to taka, w której uczniowie są od 7 do 19 (czyli aż 12h)? Jedna placówka w Wielkiej Brytanii przeprowadza ten swoisty eksperyment. Jakie są zalety i wady widzą uczniowie i rodzice? Jak jest zorganizowany czas poza lekcjami? Jakie trudności we wprowadzeniu tego planu miała szkoła? Opowiada o tym podcast od Guardiana.