Wydanie 191, 28.06.2024
To z wyborami we Francji, decyzją co do CPK i nieudanym przewrotem w Boliwii
Ciągle jest zbyt gorąco na pisanie wstępów ale niestety kołtuństwo PSL czy blogerzy pseudonaukowi pozywający prawdziwych naukowców nie dają nam spokoju także w upały. Zapraszamy do lektury Tygodnika.
Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
NIK idzie do prokuratury z przekopem Mierzei Wiślanej. Poważne zastrzeżenia po decyzji KRRiT o naziemnym multipleksie dla Fratrii i TV Republika. W Małopolsce PiS kłóci się sam z sobą.
„626,3 mln euro – to łączna kwota dotychczasowych potrąceń dokonanych przez Komisję Europejską w latach 2022-2023 w związku z niepłaceniem przez Polskę kar orzeczonych wyrokami sądów europejskich – wyliczyła NIK. Tylko funkcjonowanie Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, stworzonej i finalnie zlikwidowanej przez PiS, kosztowało Polskę 557,7 mln euro.” [Wirtualna Polska]
Rząd w końcu podjął decyzję dotyczącą CPK. Jak dokładnie ma wyglądać port lotniczy w Baranowie, a jak część kolejowa, opisuje szczegółowo TVN24. Czekamy na oceny ekspertów, jakie można będzie Wam zaprezentować. Na razie jesteśmy po prostu zadowoleni, że decyzja zapadła. [TVN24]
„Lewica i Razem zawieszają Paulinę Matysiak. Posłanka chce budować ruch społeczny z politykiem PiS” Przy całej sympatii dla idei „depolaryzacji” Nie chcemy znęcać się nad posłanką Matysiak, pozostawimy to zadanie Paulinie Sitnickiej z OKO.press oraz senatorce Annie Górskiej z Razem. [OKO.press]
Słyszeliście o tym, jak nowe władze chcą zniszczyć Muzeum 2 Wojny Światowej? Nawet Władysław Kosiniak Kamysz pisał, że nie ma na to jego zgody. Dobrze się więc składa, że nic takiego nie ma miejsca. Pani Estera Flieger w nitce na serwisie Twitter tłumaczy, o co chodzi w tej sprawie i dlaczego warto pamiętać jak wygląda historia tej instytucji oraz wystawy. Chociaż nie we wszystkim podzielamy zdanie Pani Flieger, to bardzo dobrze przybliża historię tej instytucji, co uważamy za bardzo wartościowe. [Wpis na Twitterze od odczytania za pośrednictwem The Reader App]
„Ważą się losy projektu ustawy o związkach partnerskich. Dyskusja nabrała brutalności, gdy spory wyciekły z zacisza gabinetów. Każda partia prowadzi własną walkę, niektóre kluby kłócą się nawet wewnątrz. O co tu chodzi?” OKO.press tłumaczy spory polityczne związane z projektem, a Ministra Kotula ogłosiła w piątek, że okrojony projekt trafia do konsultacji międzyresortowych. [OKO.press]
Co przeszkadza PSL w projekcie związków partnerskich? Najwyraźniej bezpieczeństwo dzieci, które się tam wychowują oraz to, że zapewnia on namiastkę godności osobom, które będą chciały zawrzeć taki związek. PSL mówi, że nie chce dopuścić do adopcji dzieci przez pary jednopłciowe ignorując fakt, że wiele dzieci już się w takich rodzinach wychowuje a brak możliwości przysposobienia przez drugiego rodzica tylko rodzi problemy, o czym pisze Noizz. [Noizz]
Łukasz Sakowski był kiedyś blogerem naukowym, ale od jakiegoś czasu skupia się na walce z „ideologią woke (czyta się łołk)” i osobami transpłciowymi. Najwyraźniej nie dotarła ta informacja do redakcji tygodnika Polityka, gdyż robił za niezależnego eksperta w rozmowie, która (dość przewidywalnie) przedstawiała pogląd, że transpłciowość to jakiś obecny wymysł. Serwis Tranzycja.pl przygotował artykuł, w którym wskazuje dokładnie, jak mgr Sakowski manipuluje powołując się na badania naukowe lub wprost kłamie. [Tranzycja.pl]
Jednym z argumentów Sakowskiego przeciwko „ideologii woke” jest to, że zamyka się usta naukowcom zmuszając ich do milczenia. Co ciekawe, nie przeszkadza mu to samemu pozywać prawdziwego naukowca, który go krytykuje. Dr hab. Wojciech Dragan opublikował zrzutkę, w której pisze:
Potrzebuję Twojej pomocy w pokryciu kosztów opieki prawnej w związku z wytoczonym mi przez blogera Łukasza Sakowskiego pozwem. Powód poczuł się urażony moimi publicznymi wypowiedziami będącymi krytyką jego warsztatu oraz sposobu przekazywania informacji na temat transpłciowości i osób transpłciowych. Sakowski żąda sądowego zakazu wypowiadania się na temat jego aktywności, publicznych przeprosin oraz wpłacenia 10 tysięcy złotych na jego rzecz.
Oczywiście nie zgadzam się z formułowanymi zarzutami i zamierzam tego dowodzić przed sądem. Opieka prawna jest jednak kosztowna – bardzo proszę o Twoją pomoc!
Serdecznie polecamy tę [zrzutkę] waszej uwadze.
Wojna w Ukrainie
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia [Ośrodek Studiów Wschodnich].
„Prezydent Wołodymyr Zełenski podpisał umowę o bezpieczeństwie z Unią Europejską 27 czerwca podczas szczytu przywódców UE w Brukseli.” [The Kyiv Independent]
„25 czerwca odbyło się pierwsze posiedzenie konferencji międzyrządowej na szczeblu ministerialnym (Intergovernmental Conference, IGC), na którym formalnie zainaugurowano rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z Ukrainą. Stało się to możliwie dzięki uzgodnieniu 21 czerwca przez Radę UE Ram negocjacyjnych z Ukrainą (i Mołdawią), określających główne wytyczne i zasady rozmów akcesyjnych z oboma państwami.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„25 czerwca br. Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) wydał nakazy aresztowania byłego ministra obrony, a obecnie sekretarza Rady Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej (FR), gen. Siergieja Szojgu, i szefa Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych, gen. Walerija Gierasimowa. Są to kolejne nakazy wobec kluczowych wojskowych odpowiedzialnych za prowadzenie przez Rosję działań wojennych na Ukrainie.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Francuska scena polityczna dostarcza w ostatnim czasie wiele emocji. Po zwycięstwie Zjednoczenia Narodowego w wyborach do Parlamentu Europejskiego prezydent Macron ogłosił rozwiązanie parlamentu – francuskie partie polityczne stanęły przed koniecznością rozpoczęcia natychmiastowej, kolejnej już kampanii wyborczej, tym razem walcząc o władzę w kraju. Czy potencjalna przegrana partii prezydenckiej może wpłynąć na stosunek Francji do wojny na Ukrainie? Czy istnieje niebezpieczeństwo zmiany podejścia Francji do pomagania Ukraińcom? O tym, jakie stanowiska wobec toczącej się na wschodzie Europy wojny mają francuskie partie polityczne, w rozmowie z Tomaszem Zającem, opowiada Amanda Dziubińska.”
„W ostatnich miesiącach opublikowano szereg politycznych lub eksperckich refleksji na temat rosyjsko-ukraińskich negocjacji na Białorusi i w Turcji w lutym–kwietniu 2022 roku. Chociaż zawierają one nowe szczegóły i interesujące perspektywy, większość z nich albo całkowicie ignoruje, albo nie zwraca uwagi na fatalne wyniki Moskwy w zakresie wdrażania porozumień w zakresie bezpieczeństwa z byłymi republikami radzieckimi. W niedawnej debacie na temat szans na pokojową historię alternatywną nie zostały uwzględnione wcześniejsze doświadczenia, założono implicite, że Kreml będzie przestrzegał każdego podpisanego porozumienia. Takie założenie jest sprzeczne z działaniami Rosji w podobnych sytuacjach.” [Nowa Europa Wschodnia]
Europa
Ursula von der Leyen znowu zostanie przewodniczącą Komisji Europejskiej a szefem Rady Europejskiej zostanie były premier Portugalii Antonio Costa. O umowach politycznych jakie doprowadziły od obsadzenia wysokich stanowisk w UE po ostatnich wyborach do Parlamentu Europejskiego pisze Euronews jak Politico. [Euronews], [Politico]
W niedzielę odbędzie się pierwsza tura niedawno ogłoszonych wyborów parlamentarnych we Francji. Jeśli nie wiecie kto jest kim, jak dokładnie działa francuski system wyborczy czy jak utrata władzy przez ugrupowanie prezydenta Macrona wpłynie na Francję to Atlantic Council jak i AP News mają artykuły, które pomogą zrozumieć tą skomplikowaną sytuację. [Atlantic Council], [AP News]
W przyszłym tygodniu w czwartek obędą się powszechne wybory w Wielkiej Brytanii. Amerykański think tank Council on Foreign Relations przygotował krótkie podsumowanie głównych graczy politycznych tych wyborów oraz tematów jakie są ważne dla wyborców. BBC ma podsumowanie sondaży a PISM podsumowanie całej kampanii wyborczej. [Council on Foreign Relations], [BBC], [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Dyskusja nad przyjętym w br. europejskim aktem o wolności mediów (EMFA) podzieliła unijne instytucje, państwa członkowskie i wydawców mediów. Kontrowersje wzbudziły m.in. sama potrzeba przyjęcia nowego prawa czy kwestia możliwości podsłuchiwania dziennikarzy przez władze i usuwania treści z platform internetowych. Choć EMFA zawiera gwarancje niezależności mediów, np. związane z przejrzystością ich finansowania, jego skuteczność osłabia pozostawienie szerokiego marginesu decyzyjnego państwom UE, m.in. w kwestiach koncentracji przedsiębiorstw medialnych.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Tryptyk Kaukaski – trzy reportaże od Działu Zagranicznego o trzech królach, tj. o trzech osobach z potężnymi zasobami za nimi stojącymi, którzy potrafią blefować, podbijać stawkę i ostro zagrywać. Mowa o wyrazisych postaciach z południowego Kaukazu, które bardzo mocno odcisnęły piętno na Gruzji, Armenii, a także na Górskim Karabachu. Wszyscy oni grają nie tylko przeciwko loklanym przeciwnikom, ale zawsze w tle jest Rosja, której długie macki są w regionie mocno widoczne. Autorki reportaży to Stasia Budzisz i Aneta Strzemżalska. Reportaże do przeczytania na stronie Działu Zagranicznego lub do odsłuchania m.in na [profilu Spotify serwisu].
„Król Pik – Gdy w 2012 roku wchodził do gruzińskiej polityki, Bidzina Iwaniszwili był człowiekiem zagadką. Nikt nie wiedział, jak wygląda, nikt nie słyszał jego głosu. Ale kiedy wreszcie zdobył władzę, razem z nim odzyskała ją przestępcza arystokracja.” [Król Pik]
„Król Trefl – W Armenii dużo musiało się zmienić, żeby wszystko zostało po staremu. Dawną oligarchię zastąpiła nowa, a kraj wiruje niczym w chocholim tańcu. Ale ulica patrzy – i znów czuć dym.” [Król Trefl]
„Król Karo – Ruben Wardanjan to oligarcha pełną gębą, ale z ludzką twarzą. Ormianie z Karabachu uwierzyli mu, że jest ich wybawcą. Miał wszystko, co trzeba – głównie pieniądze.” [Król Karo]
„23 czerwca w Dagestanie, rosyjskiej republice w regionie Kaukazu Północnego, doszło do serii skoordynowanych zamachów terrorystycznych. Napastnicy podpalili cerkiew i synagogę w Derbencie, zaatakowali cerkiew i posterunek policji drogowej w stołecznej Machaczkale oraz ostrzelali samochód policyjny we wsi Siergokała.” Zginęło 26 osób, a rannych zostało 46. Podczas operacji antyterrorystycznej zabito pięciu bojowników. Co wiemy i czego nie wiemy o kolejnym juz zamachu w Rosji? Możecie przeczytać o tym w analizie OSW jak i Tygodniku Powszechnym. [Ośrodek Studiów Wschodnich], [Tygodnik Powszechny]
„Które państwa Rosjanie postrzegają jako przyjazne, a które jako wrogie? Wyniki badań sondażowych przeprowadzonych w Rosji komentuje Katarzyna Chawryło.”
Bliski i Środkowy Wschód
„Palestyńskie media informują, że Izraelczycy rozpoczęli kolejną ofensywę w mieście Gaza. Skupia się ona w dzielnicy Szudżaijja, w której Cahal nie prowadził działań od kwietnia. Izraelskie służby informacyjne wzywają osoby przebywające w tej dzielnicy do ewakuacji do wyznaczonej strefy humanitarnej na południu enklawy.” W tym samym czasie napięcie na granicy z Libanem utrzymywane jest na bardzo wysokim poziomie. Ani Izrael, ani Hezbollah nie chcą wojny, jednak stosują taktykę eskalacji i liczą na wycofanie się drugiej strony, które jednak z powodów politycznych może nigdy nie nadejść. [Konflikty], [DW]
Reuters przygotował obszerny artykuł o służbie zdrowia w Strefie Gazy i jej niepowetowanych stratach poniesionych podczas obecnej wojny. Od października 2023 roku zginęło w Strefie 55 lekarzy specjalistów, których zastąpienie będzie dla powojennej Gazy bardzo trudne. [Reuters]
Izraelski sąd najwyższy ogłosił wyrok, zgodnie z którym ultraortodoksyjni żydzi podlegać będą obowiązkowej służbie wojskowej. Jest to przedmiotem wielu kontrowersji, protestów, a także wiele lat trwającego sporu politycznego. Ze względu na wyższy niż w ogóle społeczeństwa wskaźnik urodzeń, ta grupa staje się coraz większą częścią izraelskiego społeczeństwa (12%, szacunki mówią o wzroście do ponad 20% w przeciągu 25 najbliższych lat), które oczekuję równego wysiłku w służbie obrony ojczyzny również od swoich religijnych współobywateli. „Żołnierze Tory” jak zwykli sami o sobie mówić ortodoksi, protestują przeciwko decyzji sądu. [DW]
Na Zachodnim Brzegu Jordanu wyburzono kolejne domostwa należące do Palestyńczyków. Pretekstem jest budowanie bez pozwoleń, jednak te są niemal niemożliwe do uzyskania przez lokalnych arabów. Sytuację nagrali i nagłośnili izraelscy działacze walczący z bezprawiem własnego państwa. ONZ uznaje, że polityka wyburzeń nosi znamiona zbrodni wojennych. [The Guardian]
Dzisiaj, tj. 28 czerwca odbywają się wybory prezydenckie w Iranie. Startuje 6 kandydatów, z czego tylko jeden może być w Irańskich warunkach opcją bardziej liberalną od twardogłowych rywali. Masud Pezeszkian, bo o nim mowa, obecnie nieznacznie prowadzi w sondażach, które przed pierwszą turą dawały mu niecałe 25% poparcia. Czy przełoży się to na wynik ogłoszony przez komisję wyborczą i czy ma on szanse na dodatkowe głosy w drugiej turze? To się dopiero okaże. [DW]
Arabia Saudyjska przez ostatnie lata uruchomiła modernizacyjne projekty, które w swoich ekstremalnych regionach miały zawierać długie na 170 km miasto z budynkami pokrytymi lustrami czy też stoki narciarskie na pustyni. Te projekty zawsze miały być drogie i tylko niesamowite zasoby petrodolarów miały pozwolić na ich realizację. Jak jednak pokazuje początek realizacji części z tych wielkich inwestycji, nie stać na nie nawet Arabii Saudyjskiej, a wszystkie inicjatywy są odpowiednio skalowane w dół. [DW]
Dyktator Syrii, Baszar al-Asad powiedział po spotkaniu z rosyjskim wysłannikiem, Aleksandrem Ławrientiewem, że Syria jest otwarta na normalizację stosunków z Turcją. Póki co jednak, mimo wysiłków dyplomatycznych Moskwy, w 2023 roku nie udało się do tego doprowadzić. Syria utrzymuje warunek uznania terytorialnej niezależności swojego kraju przez Turcję, która w ostatnich latach przeprowadzała operacje na północy kraju, wymierzone głównie w siły kurdyjskie, a także grozi kolejną tego typu operacją. [The National]
Azja
„Dlaczego Chiny chcą być zielone? Pekin wykorzystuje cele klimatyczne by wywierać presję na USA i inne państwa zachodu. Skorzystać ma również gospodarka ChRL. Tłumaczy Maciej Kalwasiński, analityk OSW”
Tydzień temu wspominaliśmy o wizycie Putina zarówno w Korei Północnej jak i Wietnamie. Jeśli chcecie przeczytać analizy eksperckie, to PISM ma tekst o obydwu wizytach, a OSW tekst o wizycie w Wietnamie i podcast o wizycie w Korei Północnej. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Mieszkańcy Delhi, którzy na początku tego miesiąca doświadczyli jednej z najgorszych fal upałów w historii, stoją teraz w obliczu poważnego zalania wodą z powodu rekordowych opadów deszczu w ciągu zaledwie 24 godzin, przekraczających średnią dla miasta w całym czerwcu.” [Reuters]
„Globalne finansowanie w branży mięsa hodowanego w probówce spadło o 75% w ciągu ostatniego roku. Singapur dostrzega swoją szansę na zostanie światowym liderem, wspierając lokalne i międzynarodowe firmy.” [Rest of World]
Afryka
Dużo pisaliśmy o różnych przewrotach wojskowych, jakie ostatnimi laty miały miejsce w Afryce. Możecie mieć wrażenie, że z demokracją na tym kontynencie jest coraz gorzej, a przecież nie jest racjonalne, żeby to wyglądało tak jednorodnie na tak wielkim kontynencie. Więc jak to jest z demokracją i demokratyzacją Afryki? Odpowiedź na to pytanie znajdziecie w trzecim odcinku Programu Afrykańskiego.
Tak, jak pisaliśmy tydzień temu, mieszkańcy Kenii protestowali przeciwko nowym podatkom. Protestujący wdarli się do budynku parlamentu, a w starciach ze służbami porządkowymi miały zginąć 22 osoby. Prezydent Kenii William Ruto ogłosił w orędziu do narodu, że nie podpisze ustawy budżetowej z proponowaną podwyżką podatków i przyznał, że protestujący wygrali. [BBC]
„W dżihadystycznym półświatku dochodzi tego roku do poważnych przemian. Kierownictwo Da’isz zdecydowało się relokować najważniejszych członków do Afryki. Anonimowe źródła związane z amerykańskim wywiadem informują, że bojownicy wybrali Róg Afryki, ponieważ mają tam większą swobodę działania niż na Bliskim Wschodzie. Niestabilność Somalii i geograficzna bliskość Demokratycznej Republiki Konga sprawiają, że region stanie się prawdopodobnie nowym centrum aktywności ekstremistów.” [Konflikty]
„Podważenie postzimnowojennego ładu naruszyło wpływy dotychczasowych hegemonów. Przede wszystkim zakwestionowano koncepcję Françafrique — polityczno-ekonomicznej strefy byłych francuskich kolonii utrzymujących ścisłe kontakty z dawną metropolią. Przyczyn osłabienia pozycji Paryża jest wiele. Od nieprawidłowego rozpoznania zmieniających się nastrojów w społeczeństwach afrykańskich aż po doskonalone przez lata rosyjskie kampanie wpływu. O ile Moskwa i Pekin rozwijają swoje wpływy w Afryce, o tyle Francja zdaje się szukać sposobu na możliwie najbardziej bezproblemowe opuszczenie kontynentu.” [Konflikty]
Po latach starań aktywistów rząd Sierra Leone przegłosował ustawę, która kryminalizuje małżeństwa nieletnich. W kraju gdzie 30% dziewcząt było wydawane za mąż zanim skończyło 18 lat, jest to duży krok ku poprawie sytuacji dziewczyn i kobiet. [Women's Agenda]
„Sąd Najwyższy Namibii uchylił ustawę penalizującą seks homoseksualny, co jest zwycięstwem działaczy LGBTQ+ po wielu niepowodzeniach w walce o prawa człowieka w krajach afrykańskich w ostatnich latach.” [The Guardian]
Ameryka Łacińska
Gorący czas w Boliwii. Nie mówimy o pogodzie, ale o sytuacji politycznej, gdyż doszło tam do próby przewrotu wojskowego. Pierwszy artykuł AP News opisuje szczegółowo przebieg nieudanego puczu, a drugi opisuje zagmatwaną sytuację polityczną w Boliwii, która przyczyniła się do tego, że do niego doszło. [AP News #1], [AP News #2]
Tesla miała wybudować nową fabrykę w Meksyku, żeby móc produkować dość aut, by zaspokoić popyt. Czy fabryka powstała? Dlaczego firmie Elona Muska przestało się spieszyć z tym projektem? O tym właśnie jest artykuł Rest of World. [Rest of World]
„Ubiegły rok był najgorętszym w historii Ameryki Łacińskiej, a ofiarami globalnego ocieplenia stało się już ponad 41 mln mieszkańców tego regionu. Aktywiści klimatyczni i obrońcy przyrody rzadko są tu jednak słuchani, a za swoją działalność często płacą najwyższą cenę.” [Krytyka Polityczna]
Rozpoczęła się misja pokojowa kenijskiej policji na Haiti. Czy będą w stanie pomóc lokalnym siłom opanować sytuację w kraju? Trudno powiedzieć i z uwagą będziemy śledzili doniesienia z tego kraju. [The Guardian], [AP News]
„Juan Orlando Hernández, skompromitowany były prezydent Hondurasu, został skazany na 45 lat więzienia za umożliwienie handlarzom narkotyków wykorzystania jego wojska i krajowej policji do transportu ton kokainy do Stanów Zjednoczonych.” [The Guardian]
Ameryka Północna
Jeśli chodzi o ekumenizm, to nic nie łączy różnych grup religijnych tak bardzo jak wykorzystywanie seksualne nieletnich. NPR opisuje właśnie skandal, jaki dotknął jeden z największych „megakościołów” w Stanach Zjednoczonych. [NPR]
Możecie pamiętać, że konserwatywni sędziowie Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych byli oskarżani o przyjmowanie drogich prezentów w tajemnicy. Teraz, całkiem przypadkiem, wydali wyrok, który de facto legalizuje łapówkarstwo. Cóż za niesamowity zbieg okoliczności. [The Guardian]
„Jak wynika z opublikowanego w poniedziałek badania, w następstwie wprowadzenia zakazu aborcji w Teksasie, wskaźnik umieralności niemowląt w tym stanie wzrósł, a więcej dzieci zmarło z powodu wad wrodzonych.” Niestety nie jest to żadne przełomowe badanie i można się było spodziewać, że taki będzie efekt zakazu aborcji. [AP News]
Odbyła się pierwsza debata prezydencka pomiędzy Joe Bidenem i Donaldem Trumpem. Tylko ten drugi może być z niej zadowolony, gdyż w oczach większości widzów wypadł lepiej. Okazuje się, że gdy Trump kłamał za każdym razem, jak otwierał usta, a moderatorzy (zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami) nie próbowali prostować jego kłamstw, to podobało się to widzom bardziej niż przeziębiony Biden. PISM, The Guardian i NPR mają krótkie podsumowania debaty a CNN przedstawia wyniki sondażu przeprowadzonego na widzach po debacie. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [The Guardian], [NPR], [CNN]
Oceania
Założyciel WikiLeaks jest w końcu wolnym człowiekiem po tym, jak zawarł ugodę ze Stanami Zjednoczonymi. BBC opisuje, jak na początku jego problemów władze Australii nie chciały stanąć w jego obronie ale z czasem zaczęły lobbować w jego sprawie. Co do samej postaci Juliana Assange, to w redakcji mamy dość mieszane uczucia i nie uważamy, że jest takim bohaterem, za jakiego uchodzi w różnych kręgach. Mamy wrażenie, że jego działania nie były spowodowane chęcią walki z niesprawiedliwością na świecie, tylko ogromną niechęcią wobec Stanów Zjednoczonych. A to, że niewinni ludzie cierpieli w wyniku jego działań? Najwyraźniej uważał, że cel uświęca środki. Al-Dżazira już w 2012 roku opisywała, jak białoruscy opozycjoniści byli prześladowani w wyniku działań WikiLeaks, a The Globe and Mail ma ciekawy felieton napisany już po jego uwolnieniu, który przypomina inne aspekty jego działalności stawiające go w dość nieprzychylnym świetle. [BBC], [The Globe and Mail], [Al-Dżazira]
Podczas inauguracji programów społeczeństwa obywatelskiego oraz równości płci, wzmacniania pozycji kobiet, polityki pokoju i bezpieczeństwa prezydent autonomicznego regionu Bougainville podkreślił, że są one częścią przygotowań do niepodległości regionu. Po referendum z 2021 roku Bougainville ma zostać niepodległym państwem między 2025 a 2027 rokiem w zależności od postępu przygotowań. Bougainville jest obecnie częścią Papui-Nowej Gwinei. [Radio New Zealand]
Ekonomia i gospodarka
„Polskie społeczeństwo się starzeje, co wynika z faktu, że mamy jeden z najniższych współczynników dzietności na świecie. (...) Czy mamy więc do czynienia z katastrofą demograficzną, o czym tak często czytamy w mediach? To przesadne stwierdzenie. Jednak z pewnością stoją przed nami liczne wyzwania. Co więc oznacza starzejące się społeczeństwo?”
„Amerykańscy prokuratorzy zalecają wyższym urzędnikom Departamentu Sprawiedliwości postawienie Boeingowi zarzutów karnych po tym, jak okazało się, że producent samolotów naruszył ugodę związaną z dwoma śmiertelnymi wypadkami, poinformowały agencję Reuters dwie osoby zaznajomione ze sprawą.” [Reuters]
„Czy w Polsce brakuje pracowników? Rynek pracy potrzebuje imigrantów? Czy odbiorą pracę Polakom? Zahamują wzrost płac? A może pomogą szybciej rosnąć polskiej gospodarce? Potrafimy wykorzystać ich kompetencje? Oraz czy polityka migracyjna może zastąpić politykę rodzinną? Gościem podcastu GRAPE | Tłoczone z danych jest ekonomista i badacz migracji Paweł Kaczmarczyk. Zapraszają: Joanna Tyrowicz & Marcin Bojanowski.”
„Prokuratorzy UE rozpoczynają śledztwo w sprawie korupcji byłego szefa Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Śledczy dokonali nalotu na dom Wernera Hoyera w ramach dochodzenia w sprawie «nadużycia wpływów».” [Politico]
„W dzisiejszym odcinku Robert Tomaszewski opowiada o nowelizacji ustawy o działach administracji rządowej, która do ministerstwa przemysłu przenosi odpowiedzialność za kwestie dotyczące atomu, gazu, ropy i paliw. Zastanawia się też, jaka przyszłość czeka powiększony resort i jego szefową Marzenę Czarnecką. Rozmowę prowadzi Julia Cydejko.”
„Państwa BRICS+, mimo łączącego je negatywnego nastawienia do dominacji Zachodu w światowej polityce, nie mają potencjału, by stworzyć spójny gospodarczo blok. (...) Dalszy rozwój relacji handlowych między nimi jest możliwy, ale będzie wynikał z przyczyn politycznych, a nie gospodarczych. Problemem pozostanie też asymetria między gospodarką Chin i innych członków grupy.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Nauka i technologia
„Giganci technologiczni, tacy jak Meta i Microsoft, opisują swoje modele sztucznej inteligencji (AI) jako ”open source„, jednocześnie nie ujawniając ważnych informacji na temat technologii, na której się opierają, twierdzą naukowcy, którzy przeanalizowali wiele popularnych modeli chatbotów.” [Nature]
„Globalne i lokalne rekordy temperatury, o których często ostatnio słyszymy, prowokują pytania, czy z klimatem nie dzieje się coś niespodziewanego, i czy tempo globalnego ocieplenia nie wzrosło względem trendów obserwowanych w ostatnich kilku dekadach oraz dotychczasowych przewidywań naukowców. Jednocześnie, w krótkim odstępie czasu ukazało się kilka głośnych artykułów naukowych (np. Hansen i in., 2023) dotykających tego problemu z różnych stron i perspektyw. O przyspieszeniu globalnego ocieplenia mówił także Komitet Problemowy ds. Kryzysu Klimatycznego przy Prezydium PAN w opublikowanym niedawno komunikacie. Poniższy artykuł jest próbą uporządkowania dotychczasowej, toczącej się w środowisku naukowym dyskusji.” [Nauka o Klimacie]
„Interakcje społeczne nie dzieją się gdzieś w przestrzeni pomiędzy nami. One dzieją się w naszych mózgach. Mechanizmy neuropoznawcze leżące u podstaw percepcji i interpretacji wskazówek społecznych bada stosunkowo młoda dziedzina, która wyewoluowała w latach 90. jako poddyscyplina psychologii poznawczej. To neuronauka społeczna. W tym odcinku rozmawiam o niej z dr hab. Agnieszką Plutą z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, szefową pracowni The Mind Lab.”
„Wstrzykiwane leki na odchudzanie i cukrzycę Ozempic i Wegovy stały się powszechnie znane na całym świecie. Jednak wśród szumu wokół tych leków szybko pojawiły się doniesienia o poważnych skutkach ubocznych. Kobiety opisywały nieplanowane ciąże w mediach społecznościowych, przypisując swoje «ozempikowe dzieci» nowym lekom.” [Nature]
„Chińska sonda księżycowa powróciła na Ziemię z pierwszymi w historii próbkami z niezbadanej ciemnej strony Księżyca. Sonda Chang'e-6 wylądowała na pustyni w Mongolii Wewnętrznej we wtorek, po prawie dwumiesięcznej misji, która była obarczona wieloma zagrożeniami.” [BBC]
Idee, kultura, społeczeństwo
Jesteście fanami Działu Zagranicznego? Bo my w redakcji tak, chociaż pewnie już to wiecie. Maciej Okraszewski z okazji 5. rocznicy powstania tego serwisu postanowił nagrać 5-godzinny (sic!) film, w którym odpowiada na różne pytania związane z historią i działalnością serwisu. Jeśli chcecie się dowiedzieć, dlaczego nie ma odcinków o Palestynie, kiedy wyda książkę, czy jak przygotowuje się do odcinka, to odpowiedzi znajdziecie w materiale.
Na świecie ubywa sępów i to bardzo zła wiadomośc. Sępy nie tylko utylizują padlinę ale też, dzięki m.in. ich bardzo kwaśnym kwasom żołądkowym (pH w okolicy zera) zabijają też patogeny takie jak wirus wścieklizny czy bakterie dżumy. Gdy sępów brakuje, te patogeny są roznoszone przez inne zwierzęta żywiące się padliną. W Azji Południowej, gdzie spadek populacji sępów wynosi ponad 99%, powodem tego stanu jest lek weterynaryjny podawany m.in. krowom. Stosowania środka zakazano, ale wymieranie sępów jedynie spowolniono. Jak odkryto przyczynę wymierania, dlaczego zakazy nie są skuteczne, o szczególnej roli sępów w hinduistycznych Indiach, a także o tym jak radzą sobie sępy na pozostałych kontynentach – odpowiedź w materiale.