Wydanie 194, 19.07.2024
To z rocznicą zestrzelenia przez Rosję MH17, Ursulą von der Leyen oraz ważnym spotkaniu w Chinach
Nie wiemy czy umieracie czy zdychacie od tych upałów (na pewnego profesora od języka warto spuścić zasłonę milczenia) ale przypominamy o smarowaniu się kremem z filtrem i piciu dużej ilości płynów. Miłej lektury Tygodnika.
Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
„Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR) w porozumieniu z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz resortem edukacji podjęło decyzję o zakończeniu programu Multimedialna Edukacja Młodzieży (MeduM). Za czasów PiS projekt okrzyknięto nazwą «CzarnkoFlix», od nazwiska ówczesnego ministra edukacji Przemysława Czarnka.” [Wirtualne Media]
„Państwowa firma z Poznania sprzedawała części, które trafiały do irańskich dronów bojowych Shahed 136 – ustalił dziennikarz śledczy Radia ZET Mariusz Gierszewski. Takich dronów używają Rosjanie do przeprowadzania ataków na Ukrainę. Sprawę wykryła Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego.” [Radio Zet]
Jeśli nie żyjecie pod kamieniem to pewnie wiecie, że sąd nie zgodził się dla areszt dla posła Romanowskiego. Wszyscy piszą o kompromitacji prokuratury (z czym trudno polemizować) co pozwala zapomnieć o jak poważne przestępstwa jest oskarżony poseł Suwerennej Polski. Swoją drogą jest zabawne, że prawica, która najgłośniej krzyczy o suwerenności i protestowała przeciwko zagranicznym instytucjom „ingerującym” w to co się dzieje w Polsce pierwsza jest do zasłaniania się od odpowiedzialności zagranicznym immunitetem.
Pierwszy artykuł OKO.press opisuje co dokładnie znalazło się w wyroku sądu, który nie pozwolił na areszt posła. Drugi tekst poza krótkim opisem zatrzymania jak i potem wypuszczenia posła, przypomina też dokładnie o co jest on oskarżony. [OKO.press #1], [OKO.press #2]
„Rozliczenie PiS i zakończenie piekła kobiet – to dwie z najważniejszych obietnic partii Koalicji 15 października. W ostatnim tygodniu rządzący zaliczyli dwa duże potknięcia w obu obszarach.”
Z okazji wakacji i powszechnego zainteresowania narodu tematyką kolejową w różnych odcieniach donosimy o kontrakcie PKP Intercity na 300 wagonów z opcją na 150 kolejnych z firmą H. Cegielski – Fabryka Pojazdów Szynowych z Poznania o czym przeczytacie w pierwszym artykule. Jest to o tyle ważny kontrakt, że przez ostatnie lata PKP Intercity miało potężne niewykonania planów na zakupy i modernizacje taboru, których konsekwencji możemy czasami doświadczać gdy wybierzemy się w podróż koleją. [Rynek Kolejowy #1], [Rynek Kolejowy #2]
Wojna w Ukrainie
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia [Ośrodek Studiów Wschodnich].
„O godzinie 12:31 w dniu 17 lipca 2014 r. lot MH17 wystartował z lotniska Schiphol w Amsterdamie i miał dotrzeć na międzynarodowe lotnisko w Kuala Lumpur około 12 godzin później. Trzy godziny po rozpoczęciu lotu rosyjskie siły proxy użyły pocisku ziemia-powietrze Buk, aby zestrzelić Boeinga-777 nad ukraińskim obwodem donieckim, zabijając wszystkich 283 pasażerów i 15 członków załogi na pokładzie, w tym 196 obywateli Holandii.” Widząc obecnie toczącą się wojnę w Ukrainie trudno pojąć jak zachodni politycy mogli pozwolić żeby Rosji uszło płazem zabicie obywateli UE. [The Kyiv Independent]
Jak pisze Peter Dickinson
Ten tydzień był kolejnym kamieniem milowym w bitwie o Morze Czarne, ponieważ rosyjska marynarka wojenna wycofała swój ostatni pozostały okręt patrolowy z okupowanego Krymu. Wiadomość została ogłoszona przez rzecznika ukraińskiej marynarki wojennej Dmytro Pletenczuka, który zasygnalizował historyczny charakter rosyjskiego odwrotu słowami: „Zapamiętajcie ten dzień”.
Czyżby zachodni politycy obawiający się eskalacji ze strony Rosji nie mieli racji? Niesłychane. [The Atlantic Council]
„Jak informują ukraińskie media, Grecja zamierza przekazać siłom powietrznym Ukrainy trzydzieści dwa wycofane ze służby myśliwce F-16C/D Fighting Falcon. Dołączyłyby one do obiecanych już samolotów z Belgii, Danii, Holandii i Norwegii, które niebawem mają ruszyć do walki na ukraińskim niebie.” [Konflikty]
„Zakończył się szczyt NATO w Waszyngtonie. W tym odcinku podsumujemy jego ustalenia. Czy Ukraina przybliżyła się do członkostwa w NATO? Czy Sojusz umocnił się dzięki ustaleniom szczytu? Czego zabrakło w ogłoszonych decyzjach? Na te i inne pytania odpowiadają Robert Pszczel i Piotr Szymański, eksperci OSW.”
Czy można być profesorem otwarcie krytykującym rosyjski kolonializm i neokolonialne działania współczesnej Rosji a jednocześnie szpiegować na rzecz Rosji? Najwyraźniej można, czego dowodzi sprawa estońskiego profesora skazanego za szpiegostwo. The Kyiv Independent ma ciekawy reportaż o tej sprawie. [The Kyiv Independent]
„Blisko trzy czwarte ukraińskich pracodawców skarży się na niedobory pracowników. Ukraińskie ministerstwo infrastruktury szacuje, że w całym kraju brakuje ok. 30% kierowców autobusów. Kijowskie metro ma mniej kursów – również z powodu niedoboru rąk do pracy. Brakuje pracowników w branżach tradycyjnie postrzeganych za męskie. Ale coraz więcej kobiet decyduje się na przebranżowienie się – uczą się obsługiwać traktory, kierować ciężarówkami, szkolą się na górniczki.” [Atlas Swiata]
Europa
„W pierwszej turze głosowania stanowiska wiceprzewodniczących PE zdobyli jedynie kandydaci grup, które dogadały się w sprawie tworzenia koalicji. To znaczy, że koalicja ugrupowań proeuropejskich działa. Utrzymany został też kordon sanitarny wokół partii skrajnie prawicowych” [OKO.press]
Ursula von der Leyen będzie przewodniczącą Komisji Europejskiej przez kolejne pięć lat. Wygrała głosowanie na to stanowisko w Parlamencie Europejskim większą liczbą głosów niż poprzednim razem, co jest lekkim zaskoczeniem, gdyż wielu dziennikarzy brało pod uwagę fakt, iż z powodu tarć wśród partii koalicyjnych może mieć ona problem z wygraniem głosowania. OKO.press ma podsumowanie przemówienia von der Leyen z analizą priorytetów na kolejne pięć lat. Politico nie skupia się na głosowaniu, tylko na tym, co będzie dalej, czyli na wyborze członków Komisji Europejskiej. [OKO.press], [Politico]
We Francji ciągle nie ma nowego rządu. The Guardian donosi o apelu Macrona, żeby z przyszłego rządu wykluczyć zarówno skrajną prawicę jak i lewicę. France24 donosi za to o sporach wewnątrz lewicowego bloku. [The Guardian], [France24]
We Francji może nie być ciągle nowego rządu, ale jest już kierownictwo nowego parlamentu. Dzięki porozumieniu z centro-prawicowymi politykami na kierowniczą funkcję została znowu wybrana polityczka z ugrupowania Macrona. Więcej o tym, jednak niespodziewanym, rozwoju wydarzeń pisze Politico. [Politico]
W Wielkiej Brytanii exposé nowego rządu wygłasza urzędujący monarcha, co z naszego punktu widzenia może być trochę śmieszne. Co znalazło się w planie nowego lewicowego rzadu? Reuters ma krótki artykuł o tym, co obiecuje rząd laburzystów, a The Guardian ma bardziej wyczerpującą listę planów i obietnic. [Reuters], [The Guardian]
„Prawicowa koalicja rządowa przyjęła reformę zwiększającą autonomię włoskich regionów. Opozycja zarzuca Meloni, że dla zadowolenia koalicjantów poświęca biedne południe, któremu wskutek zmian grozi odcięcie od dodatkowych funduszy i popadnięcie w jeszcze większe zacofanie względem północnych Włoch. Czy nacjonaliści rozbiją jedność swojego kraju?” [Krytyka Polityczna]
„Czechy: prawicowy zwrot Andreja Babiša, polityka bez poglądów (...) W nowym rozdaniu czeska reprezentacja w Parlamencie Europejskim okazuje się jedną z najbardziej eurosceptycznych. Jedno jest pewne – nic dobrego dla Czech ani współpracy w regionie z tego nie wyniknie.” [Krytyka Polityczna]
„Intencją premiera Viktora Orbána jest wykorzystywanie możliwości prezydencji, by wzmocnić pozycję rządu wewnątrz kraju, forsować własną wizję rozwoju UE oraz występować wobec partnerów pozaunijnych rzekomo z pozycji całej Unii.” PISM ma analizę tego, czego można spodziewać się po prezydencji Węgier w UE. Za to OSW ma komentarz do rzekomej „misji pokojowej” Orbána, którą możecie kojarzyć z początku miesiąca. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Premier Viktor Orbán w czasie węgierskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej trolluje Unię i resztę państw członkowskich nie tylko za pomocą swojej wielowektorowej polityki zagranicznej. Węgry zaskarżyły Europejski Akt o Wolności Mediów do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej” [OKO.press]
Czy można zawstydzać polityka za wygląd? A czy można porównywać go do faszysty Mussoliniego? Okazuje się, że odpowiedź na to pytanie daje jedna sprawa sądowa, która właśnie zakończyła się we Włoszech. The Guardian opisuje szczegółowo wyrok jak i inne sprawy, w których dziennikarze krytykujący obecną premierkę Włoch Giorgię Meloni są przez nią ciągani po sądach. [The Guardian]
„TikTok pomógł promować skrajnie prawicową niemiecką partię polityczną wśród młodych wyborców przed zeszłomiesięcznymi wyborami do UE, nawet gdy szukali oni w aplikacji innych partii politycznych lub polityków, zgodnie z nowym raportem udostępnionym wyłącznie WIRED.” [Ars Technica]
Bliski i Środkowy Wschód
Skrajnie prawicowy minister izraelskiego rządu Itamar Ben-Gewir odwiedził wzgórze świątynne w Jerozolimie. Ruch ten jest uznawany za prowokacje względem muzułmanów, a przez to jako podkopywanie rozmów pokojowych. [The Guardian]
Izrael kontynuuje operację wojskową w Strefie Gazy. W ostatnich atakach zginąć miało co najmniej 60 osób. Ataki są według strony izraelskiej celowane precyzyjnie w członków Hamasu, a ofiary cywilne to efekty stosowania przez islamistów żywych tarcz ze współobywateli. Sytuacja humanitarna w Strefie Gazy nadal pozostaje fatalna. [AP News]
Po decyzji Sądu Najwyższego Izraela, wojsko ma od niedzieli wysyłać wezwania poborowe do ultraortodoksyjnych żydów. Sąd orzekł, że system zwolnień, który pozwala religijnym mężczyznom studiować w żydowskich szkołach religijnych, podczas gdy inni są zmuszani do służby wojskowej, jest dyskryminujący. Rząd Netanjahu opiera się na wsparciu partii ultraortodoksyjnych, które sprzeciwiają się zmianom systemowym. Przywódcy religijni nie powiedzieli, jakie kroki podejmą i czy realne jest opuszczenie koalicji, a w konsekwencji najpewniej upadek rządu i przedterminowe wybory. [AP News]
W Tel Awiw uderzył dron. W wyniku eksplozji zginęła jedna osoba, a 10 zostało rannych. Odpowiedzialność za atak przypisują sobie jemeńscy bojownicy Huti. Siły izraelskie utrzymują, że dron został zauważony przez systemy, nie został jednak strącony ze względu na „błąd ludzki”. [AP News]
CNN, powołując się na źródła w administracji Joe Bidena, informuje, że służby irańskie miały szykować zamach na Donalda Trumpa. Z tego powodu byłemu prezydentowi przydzielono dodatkowa ochronę, która jednak okazała się niewystarczająca do zapobieżenia ataku samotnego wilka, który oddał strzały w kierunku Trumpa i ranił go w ucho w Pensylwanii. Na ten moment nic nie wskazuje na to aby atakujący miał wspólników, a tym bardziej aby łączyć to z zagrożeniem irańskim. Motywem dla Irańczyków jest zabójstwo dowódcy sił Ghods, generała Ghasema Solejmaniego, dokonane przez siły amerykańskie podczas rządów Donalda Trumpa. Iran zaprzecza tym doniesieniom. [Konflikty], [DW]
Bojownicy Huti kontynuują ataki na statki handlowe u wybrzeży Jemenu. Mimo trafienia ostatnio dwóch jednostek, żadna z nich nie odniosła większych obrażeń. Co ciekawe, oba statki przewozić miały rosyjskie towary (olej roślinny oraz ropę). W tym samym czasie misje zachodnie dokonują kolejnych strąceń dronów zagrażających żegludze przeprowadzają uderzenia na stanowiska rebeliantów. [Konflikty]
„Jordania stanie się posiadaczem pierwszego biura łącznikowego Sojuszu Północnoatlantyckiego na Bliskim Wschodzie. Decyzję o otworzeniu biura w Ammanie – co ma ma według NATO stanowić naturalny etap rozwoju ponad trzydziestoletnich relacji między królestwem a sojuszem – ogłoszono 10 lipca podczas szczytu w Waszyngtonie.” [Konflikty], [DW]
W Omanie doszło do ataku terrorystycznego na meczet szyicki. W jego efekcie zginęło 6 osób, a blisko 30 zostało rannych. 4 zmarłych to obywatele Pakistanu. Do ataku przyznała się filia tzw. państwa islamskiego. [AP News]
Tzw. państwo islamskie wzmożyło swoją aktywność na świecie. Od Iraku i Syrii gdzie eksploruje słabości instytucji państwowych, przez kolejne regiony świata. ISIS zdaje się próbować wykorzystywać emocje społeczne w obliczu konfliktu izraelsko-palestyńskiego. [AP News]
Chęć normalizacji stosunków pomiędzy Syrią i Turcją ciągle jest sygnalizowana przez obie strony. Erdogan podczas szczytu NATO powiedział, że zaprosił prezydenta Syrii na spotkanie, które może odbyć się w Turcji bądź w państwie trzecim (media donoszą o Iraku, który otwarty jest na goszczenie takiego spotkania swoich dwóch sąsiadów). O ile dla obu państw oficjalne nawiązanie relacji dyplomatycznych może oznaczać ekonomiczne korzyści i o ile oba państwa mają w interesie osłabianie organizacji kurdyjskich w regionie, o tyle sprawa tureckiej obecności wojskowej w północnej Syrii pozostaje przedmiotem sporu. [AP News], [The Guardian]
Azja
„W Chinach rozpoczęło się bardzo ważne wydarzenie w cyklu życia polityczno-gospodarczego. III Plenum zajmie się polityką gospodarczą państwa. To na tego typu zjazdach podejmowano najważniejsze, kierunkowe decyzje dla chińskiej gospodarki. Czy tak będzie tym razem? Jaka jest strategia Chin? Czy Chiny stawią czoła swoim problemom? Jaki ma to związek z konfrontacją Chiny-USA? Na te i inne pytania odpowiadają Jakub Jakóbowski i Maciej Kalwasiński, eksperci OSW.”
„Przewodnicząca Stowarzyszenia Dziennikarzy w Hongkongu została zwolniona przez swojego pracodawcę, Wall Street Journal, kilka tygodni po tym, jak została mianowana szefową związku.” [The Guardian]
Z powodu pandemii koronawirusa ruch turystyczny do Chin spadł dramatycznie, nawet po otwarciu granic i zniesieniu obostrzeń sanitarnych. Teraz w celu ożywienia turystyki władze Chin zniosły wymóg posiadania wizy dla obywateli kilkunastu państw. [Reuters]
„Sąd Najwyższy Korei Południowej podtrzymał w czwartek orzeczenie, zgodnie z którym partner tej samej płci był uprawniony do świadczeń dla małżonków z państwowego ubezpieczenia zdrowotnego, co zostało okrzyknięte zwycięstwem na rzecz praw osób LGBTQ w kraju, który pozostaje w tyle za innymi w regionie.” [Reuters]
Studenci protestują przeciwko kwotowemu systemowi przyjęć do szkół wyższych w Bangladeszu, a starcia z policją i przeciwnikami stają się coraz bardziej brutalne. AP News opisuje to, co się właśnie dzieje, natomiast Al-Dżazira ma artykuł sprzed kilku dni, który tłumaczy, na czym właściwie polega ten system kwotowy i dlaczego stał się teraz przyczyną protestów. [AP News], [Al-Dżazira]
Afryka
„Prezydent Kenii odwołał prawie cały swój rząd, ostał się jeden minister i oczywiście on sam – William Ruto. Wszystko dlatego, że na ulicach Nairobi od tygodni trwają masowe protesty. Na pierwszy rzut oka to zwykły bunt przeciwko kolejnej podwyżce podatków.” Wojciech Jagielski i Krzysztof Story w godzinnej audycji pokazują, że protesty w Kenii to coś więcej, niż może się wydawać na pierwszy rzut oka.
W Rwandzie odbyły się wybory prezydenckie i urzędujący prezydent Paul Kagame według wstępnych doniesień uzyskał poparcie 99% głosujących. Czy jednak jest to prawdziwe poparcie prezydenta? Biorąc pod uwagę, że wykluczył wielu popularnych opozycjonistów z wyborów, to nie jest to uczciwe odzwierciedlenie poglądów obywateli, nawet zakładając, że ci kandydaci nie zagrozili by jego wygranej. Al-Dżazira opisuje wybory, a The Guardian udostępnia swoje łamy jednej z opozycjonistek wykluczonych przez rząd Rwandy z wyborów. [Al-Dżazira], [The Guardian]
„Główne partie opozycyjne w Tunezji oświadczyły w środę, że politycznie motywowane aresztowania i zakazy wypowiedzi tworzą warunki uniemożliwiające przeprowadzenie demokratycznych wyborów zaplanowanych na ten rok.” [AP News]
Ameryka Łacińska
„Brazylijska policja aresztowała w czwartek pięć osób w ramach trwającego dochodzenia w sprawie zarzutów, że krajowa agencja szpiegowska została wykorzystana w nieuprawniony sposób przez byłego prezydenta Jaira Bolsonaro podczas jego kadencji w latach 2019-2023.” [Al-Dżazira]
Jeśli chcecie zobaczyć zdjęcia członków plemienia, które żyje w dżungli bez kontaktu ze światem zewnętrznym, to możecie zobaczyć je w artykule serwisu Reuters, który opisuje niedawne obserwacje tych ludzi. [Reuters]
Niektórzy komentatorzy byli w stanie przymknąć oko na to, że prezydent Salwadoru walcząc z gangami zamyka w więzieniach dosłownie kogo popadnie (Al-Dżazira pisze o raporcie opisującym, jak nieletni byli torturowani w więzieniach w tym kraju), bo przecież robi to w szczytnym celu – zapewnienia bezpieczeństwa obywatelom. Ale gdy Nayib Bukele zapowiedział, że będzie stosował takie same bezwzględne taktyki, żeby walczyć z wysokimi cenami, to nagle okazało się, że jest to autorytaryzm nie do zaakceptowania. [AP News], [Al-Dżazira]
Kolejny tydzień przed wyborami w Wenezueli i w naszym cyklu „optymistyczny artykuł a potem pesymistyczny” jesteśmy przy artykule pesymistycznym. The Guardian donosi o aresztowaniu osoby odpowiedzialnej za bezpieczeństwo przywódczyni wenezuelskiej opozycji. [The Guardian]
„Dominikańscy aktywiści i aktywistki protestują przeciwko nowemu kodeksowi karnemu, który utrzymałby całkowity zakaz aborcji. (...) Oprócz utrzymania całkowitego zakazu aborcji, nowy kodeks karny zmniejszyłby również kary za przemoc seksualną w małżeństwie i wykluczył orientację seksualną z listy cech chronionych przed dyskryminacją, wpływając na społeczność LGBTQ+.” Piękne konserwatywne prawo, na pewno wielu polskich polityków chciałoby wprowadzić coś podobnego u nas. [AP News]
„Już co czwarty Argentyńczyk regularnie chodzi głodny, a spożycie wołowiny (ulubionego jedzenia w kraju) spadło do najniższego poziomu w historii. Dlaczego jeden z największych eksporterów żywności na świecie nie jest w stanie nakarmić swoich obywateli?”
Ameryka Północna
„Senator z New Jersey, Bob Menendez, został uznany winnym 16 zarzutów związanych ze zorganizowanym procederem, w ramach którego przyjmował łapówki, w tym sztabki złota i mercedesa, w zamian za pomoc zagranicznym rządom.” [BBC]
Ponad 10 lat temu Agencja do Walki z Narkotykami w Stanach Zjednoczonych zaczęła prowadzić śledztwo na temat tego czy meksykańskiemu politykowi wysokiego szczebla kartele nie fundują kampanii wyborczych. Śledztwo zostało jednak zakończone po około roku a polityk wygrał wybory prezydenckie – ponieważ chodzi o obecnego prezydenta Meksyku Andrés Manuel López Obradora. Czy śledztwo zostało zakończone z powodu niedostatecznych dowodów, czy z powodu nacisków politycznych? Serwis ProPublica uzyskał dostęp do nowych dokumentów, które rzucają nowe światło na tę sprawę chociaż nadal nie dają jasnej odpowiedzi na postawione wcześniej pytanie. [ProPublica]
„13 lipca, podczas wiecu wyborczego Donalda Trumpa w Butler w stanie Pensylwania, doszło do nieudanej próby zabójstwa byłego prezydenta. Został on lekko ranny. Śmierć poniósł jeden z uczestników wiecu, a dwóch innych zostało ciężko rannych.” Analiza PISM zwięźle opisuje sam zamach jak i potencjalne konsekwencje dla amerykańskiej polityki. Artykuł The Rolling Stone za to ukazuje pierwsze realne konsekwencje – republikańskich polityków oczekujących do dziennikarzy i demokratów żeby z powodu zamachu nie mówili o autorytarnych zapędach Donalda Trumpa. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [The Rolling Stone]
Właśnie skończył się konwencja partii republikańskiej, która trwała 4 dni i na której wiele się działo. Na pewno w przyszłym tygodniu będzie więcej dogłębnych analiz na temat tego co tam powiedziano (lub czego nie można było usłyszeć) i co to znaczy dla ewentualnej drugiej kadencji Trumpa. Teraz mamy dla was krótkie podsumowanie całej konwencji od serwisu NPR oraz artykuł CNN demaskujący kłamstwa i manipulacje jakie padły w przemówieniu Trumpa. [NPR], [CNN]
Jednym z wydarzeń konwencji republikanów było ogłoszenie kandydata na wiceprezydenta, który będzie kandydował z Trumpem. Wskazany został J.D. Vance, który jeszcze w 2016 roku nazywał Trumpa Hitlerem. W Krytyce Politycznej znajdziecie bardziej publicystyczną ocenę jego postaci a PISM ma zwięzłą analizę politycznych aspektów tej nominacji. [Krytyka Polityczna], [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Patrząc na to co zachodni dziennikarze potrafią pisać o Trumpie to czasami ręce opadają.
„Gospodarka jest jedną z kluczowych kwestii wpływających na wynik wyborów prezydenckich w USA. Choć jej stan za prezydentury Joe Bidena poprawia się po pandemii i ekonomicznych skutkach rosyjskiej agresji na Ukrainę, nie jest to odczuwalne przez społeczeństwo z uwagi na m.in. wysokie ceny produktów, koszty kredytów i najmu. Administracja Bidena pokazuje korzyści płynące dla całego społeczeństwa z przeprowadzonych reform, zebrane pod nazwą «bidenomiki». Republikanie przekonują jednak, że polityka ta doprowadziła do wzrostu inflacji, a w efekcie pogorszyła sytuację materialną Amerykanów. Nieudana próba przekonania społeczeństwa o poprawie sytuacji gospodarczej może utrudnić prezydentowi zwycięstwo w wyborach.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Oceania
„Japonia jest gospodarzem czwartkowego szczytu z udziałem przywódców z kilkunastu wyspiarskich krajów Pacyfiku, dążąc do pogłębienia współpracy i zwiększenia wsparcia dla opartego na zasadach wolnego i otwartego Indo-Pacyfiku w obliczu rosnących wpływów Chin w regionie.” [AP News]
Papua-Nowa Gwinea to wyspiarskie państwo, które niepodległość uzyskało w 1975 roku. Jak wyglądały jego początki, jak to państwo zorganizowano, jakie są w nim podziały i regionalne waśnie? Czy udała się unifikacja państwa i jakie stoją przed nim największe wyzwania? Opowiada o tym dr Jakub Majewski z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, który miał okazję mieszkać w tym odległym od nas państwie.
Ekonomia i gospodarka
W związku z tym, że obecnie Trump jest uważany przez wielu za pewnego zwycięzcę wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczony, to jego słowa mają duży wpływ na giełdę, co jest dość niefortunne biorąc pod uwagę, jak często gada bez sensu. Tym razem ofiarą jego słów są ceny akcji Nvidii i AMD. Dlaczego tak się stało, pisze serwis Fortune (artykuł do przeczytania poprzez serwis Yahoo Finance). [Finance Yahoo/ Fortune]
„Japoński rząd jest skłonny pozwolić na upadek większej liczbie słabo prosperujących przedsiębiorstw, powiedziało agencji Reuters trzech wysokich rangą urzędników rządowych, co według nich odzwierciedla pilną potrzebę zastąpienia sklerotycznych firm tymi, które są w stanie zapewnić wzrost.” [Reuters]
„W 2024 r. do grupy BRICS dołączyły cztery nowe państwa – Egipt, Etiopia, Iran i Zjednoczone Emiraty Arabskie. Wielkość gospodarek 9 członków BRICS+ w 2022 r. wyniosła ok 27,5 biliona dol., czyli ok. 27% światowego PKB. Czy ten format współpracy stanowi zagrożenie dla rozwiniętych państw Globalnej Północy? Czy ambitne plany rozwoju gospodarczego państw należących do BRICS będą w stanie zastąpić model gospodarczy zaproponowany przez państwa Zachodu? O tym, jakie możliwości współpracy gospodarczej mają państwa BRICS+ Sara Nowacka rozmawia z Piotrem Dzierżanowskim.”
Update oprogramowania używanego przez wiele korporacji opierających się na usługach firmy Microsoft doprowadziło do jednej z największych awarii komputerowych w ostatnich latach. Ups. [The Guardian]
„Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z Lewicy, ma jasny cel: ustalić maksymalną temperaturę miejsc pracy, i to szybko. – Ze względu na zmiany klimatu, które odczuwamy na własnej skórze, także w pracy, coraz więcej państw dochodzi do wniosku, że te kwestie należy uregulować w formie jednolitych przepisów – mówi.” TVN24 donosi o pomyśle ministry pracy, a The Guardian ma reportaż na ten sam temat. Opisuje szczegółowo przypadek Davida Azevedo, pracownika fizycznego, który zmarł w czasie fali upałów w 2022 roku. [TVN24], [The Guardian]
Nauka i technologia
„Pieski preriowe wymyśliły, jak budować dobrze wentylowane tunele a koty skręcają swoje ciała podczas upadku, aby wylądować w pozycji pionowej. Te wyczyny «fizyki», wrodzone wielu zwierzętom, są obecnie badane i celebrowane przez wyłaniającą się dziedzinę fizyki zachowań zwierząt.” [Knowable Magazine]
„Największe na świecie repozytorium rdzeni lodowych ma zostać zmodernizowane: jego system chłodzenia przechodzi z zakazanych płynów chłodzących, które mogą uszkodzić warstwę ozonową, na technologię bardziej przyjazną dla środowiska.” Wiemy, że to ma naukowy sens, ale przyznacie, że dedykowana lodówka do przechowywania lodu brzmi zabawnie. [Nature]
„Liczenie na to, że lasy przyczynią się do kompensacji skutków emisji z paliw kopalnych jest naiwnością. Unia Europejska wzywa do ochrony starych drzewostanów, ale to nie rozwiąże problemu.” Polecamy wywiad z prof. Jarosławem Sochą o tym dlaczego należy chronić lasy, jak to należy robić i jak to obecnie wygląda w Polsce. [Forum Akademickie]
Redakcja serwisu Nature opublikowała krótki felieton przekonujący do tego, żeby naukowcy częściej używali innych sposobów do badania leków niż badania na zwierzętach. Może to nie być intuicyjne, ale wcale nie chodzi jedynie o dobro zwierząt (chociaż to też jest ważne), lecz także o bardziej kompleksowe badanie tych leków za pomocą nowocześniejszych metod. [Nature]
„Badanie wykazało, że ilość cukru spożywanego przez dzieci z napojów orzeźwiających w Wielkiej Brytanii spadła o połowę w ciągu trzech lat po ogłoszeniu podatku cukrowego w 2016 roku.” No i super. [The Guardian]
Jeśli zastanawiacie się, czy właśnie wchodzący do kin film Twisters jest jakkolwiek oparty na prawdziwej nauce, to możecie o tym przeczytać w serwisie [Nature].
Czy branża farmaceutyczna wymyśliła w końcu „magiczną pigułkę na odchudzanie”? Czym jest semaglutyd i w jaki sposób pomaga w walce z nadwagą i otyłością? Niezastąpiony doktor Damian Parol (we współpracy z Laurą Krumpholz, „Nieanegdotycznie”) opowiada, co i jak.
Idee, kultura, społeczeństwo
„Juliusza Cezara pamiętamy z wielu osiągnięć. Był zwycięskim wodzem, wielkim zdobywcą, bezwzględnym politykiem, a nawet uznanym literatem. Jego imperium dawno jednak upadło, a on sam jeszcze wcześniej został zamordowany. Mimo to do dziś codziennie miliardy ludzi mają do czynienia z jego niedocenianym dziełem.” Ciekawe, czy zgadniecie, o czym jest artykuł serwisu Hrabia Tytus. [Hrabia Tytus]
„Czy agresja, gniew i złość to to samo? Jak sobie radzić z pasywną agresją i jak komunikować zranienia, zwłaszcza w związku? Z psychiatrą i psychoterapeutą Bogdanem de Barbaro rozmawia Katarzyna Kubisiowska.”
Czasami podsyłamy Wam coś, z czym sami mamy wątpliwości. Tomek Kopyra z blogu blog.kopyra.com na temat piwa zero. Ma pełną rację na temat procesu produkcyjnego tj. „tak, można uzyskać piwo bezalkoholowe”. Rozumiemy jego opinię, iż piwo bezalkoholowe jest bezpieczne dla m.in. dzieci, bo zawiera mniej alkoholu niż tradycyjnie robiony kefir (dla nas to trochę edgy). Czy piwo zero może odpalić alkoholików? Może, tak jak niemal wszystko – dlatego jest to nazywane uzależnieniem. Materiał polecamy, ale nie traktujmy wszystkiego jako prawdy objawionej. Czy sami pijemy piwo zero? Cheers!
Eksperyment Milgrama o posłuszeństwie autorytetowi był głośny i uznawany szeroko za nieetyczny. Jednak jego zmodyfikowana wersja jest przeprowadzana do dzisiaj w różnych wariacjach, gdzie testowane są kolejne tezy i zmienne. Z czego wynika nasze posłuszeństwo? Kto najczęściej sprzeciwia się autorytetom? Dlaczego wysoka empatia wcale nie idzie w parze z brakiem wykonywania sadystycznych rozkazów? O wielu nieoczywistych wnioskach z tych eksperymentów opowiada w Radiu Naukowym prof. Tomasz Grzyb z uniwersytetu SWPS.