Wydanie 260, 25.10.2025
Z kradzieżą w Luwrze, zniszczeniem części Białego Domu i konwencjami partyjnymi w Polsce
Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
„Prawo i Sprawiedliwość szykuje się do dużej konwencji, która ma pokazać kierunki, w jakich partia pójdzie w najbliższych wyborach. Czy partia Jarosława Kaczyńskiego ogłosi tam ”nowe 500 plus„? (...) A skoro jesteśmy już przy PO – w najbliższy weekend zostanie wyprowadzony sztandar partii, która – łącząc się z Nowoczesną i Inicjatywą Polską – stanie się już oficjalnie Koalicją Obywatelską. Skąd ten ruch? O tym wszystkim rozmawiamy w dzisiejszym odcinku.” [###]
Materiał wideo OKO.press, który jest wyżej został nagrany jeszcze przed weekendowymi konwencjami partyjnymi, które są już za nami. Onet ma w miarę zwięzłe podsumowanie obydwu konwencji a jeśli chcecie dowiedzieć się szczegółowo jak PiS chce w przyszłości prześladować niezależne sądy to zerknijcie do tekstu OKO.press. [Konwencja PiS], [Konwencja KO], [OKO.press]
„Gdy w Stroniu Śląskim pękła tama, fala zalała dwa miasta i zabiła czworo ludzi. Zawiodły wszystkie procedury kryzysowe i zarządzanie obiektem, ale prokuratura, która prowadzi śledztwo, nadal oficjalnie niczego nie ustaliła” Polecamy reportaż Krzysztof Story o tym jak ciągle nie jesteśmy przygotowani na kolejną powódź mimo, że od poprzedniej minęło już tyle czasu. [Frontstory]
„W lipcu i sierpniu z usług kolei skorzystało ponad 74,7 mln pasażerów, co oznacza wzrost o ponad 5,3 mln (o 7,7%) w porównaniu z rokiem poprzednim. Sierpień okazał się historycznie najlepszym miesiącem pod względem liczby podróżnych oraz wartości pracy przewozowej, natomiast lipiec był rekordowy pod względem pracy eksploatacyjnej – informuje Urząd Transportu Kolejowego. Pociągi stają się też z wakacji na wakacje coraz bardziej punktualne.” Ostatnie zdanie bardzo nas cieszy. [Rynek Kolejowy]
„Warszawa planuje odbudowę zniszczonego kompleksu sportowego Skra na Polu Mokotowskim – w tym budowę nowoczesnej hali dla siatkarzy i koszykarzy, mieszczącej ok. 6 tys. kibiców. Zatwierdzenie inwestycji przez Radę Warszawy doprowadziło do rozpadu koalicji na Ochocie – stowarzyszenie Miasto Jest Nasze przy wsparciu lokalnej Lewicy sprzeciwiło się budowie.” Dla Krytyki Politycznej Artur Troost komentuje lokalny egoizm aktywistów miejskich. [Krytyka Polityczna]
„Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wydaliło starającego się u nas o ochronę międzynarodową Tadżyka, mimo że polski sąd i Europejski Trybunał Praw Człowieka ostrzegały, że w kraju pochodzenia grozi mu niebezpieczeństwo. W tym samym czasie polskie konsulaty przyznawały tysiącom migrantów z Azji i Afryki, o których nie wiedziano prawie nic, wizy upoważniające ich nie tylko do wjazdu do Polski, ale do całej strefy Schengen.” O tym jak Polska nie ufa uchodźcom z Tadżykistanu. [Nowa Europa Wschodnia]
Wojna w Ukrainie
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich: Wojska rosyjskie w centrum Kupiańska. 1336. dzień wojny
„17 października br. prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski spotkał się w Białym Domu z prezydentem USA Donaldem Trumpem. Rozmowa nie doprowadziła do zmiany w stosunkach amerykańsko-ukraińskich, militarnego wzmocnienia Ukrainy ani przybliżenia zawieszenia broni w wojnie na Ukrainie. Jest to tymczasowy sukces Rosji, której udało się odsunąć w czasie wprowadzenie nowych restrykcji przez USA, przekonać do niewzmacniania militarnego Ukrainy oraz prawdopodobnie doprowadzić do kolejnego osobistego spotkania Putina i Trumpa.” Polecamy analizę od PISM wydarzeń, o których wspominaliśmy w poprzednim wydaniu. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„22 października Donald Trump zdecydował o nałożeniu sankcji na Rosnieftʹ i Łukoil – dwa największe koncerny naftowe w Rosji. Ograniczeniami objęto także ich spółki zależne, łącznie 34 podmioty. 23 października również Unia Europejska rozszerzyła restrykcje względem FR, przyjmując 19. pakiet sankcji, które dotyczą przede wszystkim sektorów energetycznego (...) i bankowego (...) oraz eksportu do tego państwa kolejnych dóbr podwójnego zastosowania (...).” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Poza krótką analizą OSW na temat tego jak sankcje Trumpa wpłyną na wojnę możecie też przeczytać analizę The Atlantic Council. [The Atlantic Council]
„Belgia blokuje propozycję wykorzystania miliardów euro zgromadzonych w Brukseli do sfinansowania pożyczki w wysokości 140 mld euro dla Ukrainy na cele wojenne.” [The Guardian], [Euronews]
„Otoczenie prezydenta Wołodymyra Zełenskiego kontynuuje działania na rzecz dyskredytacji i ograniczenia niezależności Narodowego Biura Antykorupcyjnego (NABU) i Specjalizowanej Prokuratury Antykorupcyjnej (SAP). Celem jest utrudnienie prowadzenia przez te instytucje postępowań przeciwko osobom powiązanym z głową państwa, Biurem Prezydenta (BP) lub rządem. ” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Sześciu Brytyjczyków działających na rzecz rosyjskiej grupy Wagnera zostało skazanych na karę więzienia za podpalenie londyńskiego magazynu, w którym przechowywano pomoc humanitarną dla Ukrainy.” [The Guardian]
Europa
„To, że Rosjanie prowadzą działania wywiadowcze na Morzu Bałtyckim i obserwują ruchy okrętów państw NATO, wiadomo od dawna. Robią to za pomocą zarówno jednostek pływających, jak i czujników rozmieszczonych na dnie morza. Teraz pojawiają się podejrzenia, że Moskwa poszła o krok dalej i wykorzystuje do tego wraki spoczywające na dnie Bałtyku, a dokładniej: wrak promu pasażerskiego MS Estonia, który zatonął w 1994 roku podczas sztormu. Wyniki międzynarodowego śledztwa sugerują, że Rosja ukryła we wraku urządzenia służące do zbierania danych wywiadowczych.” [Konflikty]
„Korupcja w Europie należy do rzadkości, niezależnie od tego, czy analizujemy opinie mieszkańców, firm czy ekspertów. Istnieje jednak kilka wyjątków. W krajach bałkańskich nienależących do UE, a zwłaszcza w państwach leżących we wschodniej części kontynentu (takich jak Rosja czy Ukraina), korupcja potrafi być poważnym problemem.” [Obserwator Gospodarczy]
„Poprzez plan RESourceEU Unia Europejska dąży do uniezależnienia się od Chin w zakresie dostaw surowców o kluczowym znaczeniu dla europejskiego przemysłu motoryzacyjnego, obronnego, technologii ekologicznych i cyfrowych.” [Euronews]
„Podczas niedzielnego włamania do Luwru skradziono historyczną francuską biżuterię. Złodzieje – przebrani w żółte kamizelki, przypominające strój robotników – podjechali ciężarówką od strony Sekwany i wchodząc po wysięgniku, wybili okno. Wtargnęli do Galerii Apolla, gdzie znajdują się korony, diademy, klejnoty i biżuteria z czasów I i II Cesarstwa Francuskiego oraz okresów przejściowych.” TVN24 ma krótkie podsumowanie opisu kradzieży a AP News ma tekst o tym co może stać się ze skradzionymi klejnotami. [TVN24], [AP News]
29 października odbędą się wybory parlamentarne w Holandii. Reuters ma krótką ściągawkę z najpotrzebniejszymi informacjami potrzebnymi do zrozumienie tych wyborów a The Conversation ma tekst, który zwraca uwagę na niesłychanie niepokojącą normalizację skrajnie prawicowych rasistowskich pomysłów, które teraz są emitowane w telewizji bez żadnych zastrzeżeń. [Reuters], [The Conversation]
Ropa nadal nie płynie do serbskich rafinerii, które należą do kontrolowanego przez Gazprom Nieft koncernu NIS. Jest to wynik amerykańskich sankcji na Gazprom, które po kilku miesiącach odraczania weszły w końcu w życie na początku października. Na obecnych zapasach rafinerie mogą pracować jeszcze kilka dni, a zgromadzone zapasy paliw i innych produktów ropopochodnych mają wystarczyć Serbom do końca roku. Serbski rząd mówi, że pracuje nad rozwiązaniem problemu, jednak nie widać na ten moment żadnego postępu. Władze serbskie mówią, że będą chciały uniknąć scenariusza nacjonalizacji spółki. [Reuters]
Jak Andrej Babiš wrócił do władzy w Czechach? Jak wyglądała jego kampania wyborcza i na co kładł największy nacisk? Jeśli Was to ciekawi, to artykuł VSqaure odpowie na Wasze pytania. [VSquare]
„Węgry pracują nad znalezieniem sposobu na obejście amerykańskich sankcji nałożonych na rosyjskie koncerny naftowe – poinformował w piątek premier Viktor Orban, nie podając jednak żadnych szczegółów i nie sugerując, że zamierza złamać ograniczenia.” Orbán jak zwykle z gównem. [Reuters]
Kojarzycie Visegrad24? Jest duża szansa, że linkowaliśmy kiedyś tekst OKO.press o tym prawicowym portalu a teraz serwis VSquare ma raport o tym jak obecnie wyglądają powiązania różnych twórców, jaką propagandę obecnie szerzą oraz co ma z tym wspólnego bogaty katolik na rowerze. [VSquare]
Jesteście ciekawi co tam na Kaukazie? Mamy dla was trzy materiały. Analizę oraz podcast od OSW jak i podcast Piotra Pogorzelskiego.
Azerbejdżan znosi blokadę tranzytu do Armenii: krok w stronę trwałego pokoju
Co się dzieje na Kaukazie Południowym? Co z pokojem Armenia-Azerbjedżan? Reakcja Turcji i Rosji [###]
Geopolityka Kaukazu w cieniu Rosji – zmieniające się sojusze i rosnące napięcia [###]
Bliski i Środkowy Wschód
„Rozejm w Gazie zdołał się utrzymać, chociaż nadal nie możemy mówić o całkowitym zatrzymaniu przemocy. Intensywna walka toczy się za to na arenie politycznej. Wizytę w Izraelu odbył wiceprezydent Stanów Zjednoczonych J.D. Vance, państwa muzułmańskie skrytykowały uchwałę Knesetu, a Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości żąda wpuszczenia pomocy humanitarnej.” [Konflikty]
W wyniku porozumienia o zawieszeniu broni i wymianie zakładników, Izrael zwrócił stronie palestyńskiej 195 ciał. Ciała znajdują się nierzadko w stanie zaawansowanego rozkładu, nie ma żadnych informacji identyfikacyjnych, a Izrael blokuje wjazd do Strefy Gazy materiałów umożliwiających przeprowadzanie testów DNA. Palestyńczycy stają przed trudnym zadaniem odnalezienia i rozpoznania swoich krewnych, którzy zmarli po zatrzymaniu przez Izrael. [AP News]
„22 października br. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS) wydał opinię doradczą analizującą zobowiązania Izraela wobec ONZ i jej agend. Wiele ustaleń wskazuje, że podczas wojny w Strefie Gazy doszło do licznych naruszeń, m.in. umów regulujących status agend ONZ oraz międzynarodowego prawa humanitarnego.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
W Syrii doszło do starć wojsk rządowych z bojówkami kierowanymi przez... Francuza. Miejsce wydarzeń to mocno powiązana z rebeliantami prowincja Idlib i obóz al-Fadran, zlokalizowany blisko tureckiej granicy. Kim jest Omar Diaby, ilu francuzów i frankofońskich bojowników znajduje się w Syrii i o co właściwie poszło? [AP News]
„Inicjatywa pokojowa pomiędzy Turcją a Kurdami z ma poważne konsekwencje dla Europy – od zarządzania migracją po stabilność regionalną. Jednak realizowana jest ona w warunkach autorytarnych, w których przywódcy opozycji są ścigani, a burmistrzowie zastępowani przez komisarzy, co budzi wątpliwości co do pogodzenia współpracy w zakresie bezpieczeństwa z normami demokratycznymi.” [European Policy Centre]
Jemeńscy bojownicy Huti aresztowali kolejne 2 pracowników ONZ. Tym razem sa to kobiety współpracujące z ONZ przy dystrybucji pomocy żywieniowej. [AP News]
329 miejsc w parlamencie, 7768 kandydatów z czego 2248 to kobiety, a 5520 mężczyźni – to liczby opisujące irackie wybory parlamentarne, które odbęda się już 11 listopada. Wybory te pokażą, czy obecnie rządzący otrzymają drugą turę, czy jednak wpływy szyickich proirańskich bojówek osłabły w wyniku irackich kryzysów, jak i burzliwej w ostatnich latach sytuacji w regionie. [AP News]
Azja
W Korei Południowej po zaledwie 4 miesiącach funkcjonowania wycofano ze szkół e-podręczniki oparte na „sztucznej inteligencji”. Rest of World przygląda się tej sprawie i stara się ocenić ile na tą decyzję wpłynęła zmiana władzy a ile negatywne opinie rodziców, nauczycieli i uczniów. [Rest of World]
„Blisko 700 obcokrajowców uciekło z Mjanmy i przedostało się do Tajlandii, poinformowała w czwartek tajska armia po przeprowadzeniu operacji wojskowej przeciwko wspieranemu przez Chiny KK Park, znanemu ośrodkowi cyberprzestępczości.” Tydzień temu mieliśmy dla Was artykuł Krytyki Politycznej o miastach cyberprzestępstwo w Azji a w tym jest takie doniesienie. [Reuters]
Japonia i Japończycy mają problem z obcokrajowcami. Niechęć wzrasta zarówno co do turystów, których jest coraz więcej, i którzy nie przestrzegają lokalnych norm kulturowych jak i względem migrantów, którzy zajmują niskopłatne stanowiska w obliczu niskiego przyrostu naturalnego. [###]
Po walkach granicznych między Pakistanem i Afganistanem, w wyniku których zginęły dziesiątki osób, a setki zostały rannych, przedstawiciele stron udają się do Turcji na rozmowy. Pakistan oskarża Afganistan o przymykanie oczu na grupy zbrojne, które przekraczają granicę w celu przeprowadzenia ataków. Oskarżenia te odrzucają rządzący Afganistanem Talibowie. Katar i Turcja wynegocjowały zawieszenie broni między stronami, które przerwało działania wojenne. Rozejm w dużej mierze utrzymał się, choć granica między krajami pozostaje zamknięta, z wyjątkiem dla afgańskich uchodźców opuszczających Pakistan. [AP News]
„Była premier Bangladeszu może stanąć przed plutonem egzekucyjnym. Komentarz dr Aleksandry Jaskólskiej z Uniwersytetu Warszawskiego.” Bardzo sensacyjny tytuł ale z podcastu dowiecie się, że z wykonaniem ewentualnego wyroku może być dość trudno. [###]
Afryka
„Lotnisko w Chartumie wznawia ruch cywilny. Lądowanie pierwszego samolotu pasażerskiego 22 października, po ponad dwóch latach od wybuchu wojny domowej w Sudanie, to ważny symbol stabilizacji na obszarach, z których wyparto bojówki tzw. Sił Szybkiego Wsparcia.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
O tym co Rosja wyprawia na kontynencie afrykańskim pisaliśmy już wielokrotnie. Tym razem polecamy Wam tekst think tanku Europejska Rada Spraw Zagranicznych (ECFR), który z perspektywy europejskiej patrzy na to jak powinno się przeciwdziałać rosyjskim wpływom. [Europejska Rada Spraw Zagranicznych]
„Przestępcy wydaleni z USA trafili już do co najmniej czterech państw afrykańskich: Sudanu Południowego, Eswatini, Rwandy i Ghany. Umowy, na podstawie których państwa te przyjmują obywateli państw trzecich (często azjatyckich), są zawierane z USA w niejasnych okolicznościach. Rozwiązania te mają bardziej pokazowy niż systemowy charakter i długoterminowo osłabią zaufanie państw afrykańskich do Stanów Zjednoczonych.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Ostatnia zmiana władzy na Madagaskarze jest opisywana jako zamach stanu, ale to osiągnięcie młodych ludziom. UE musi wspierać ludność Madagaskaru i służyć nowemu rządowi wyspy swoją wiedzą techniczną.” Drugi tekst think tanku ECFR dotyczący Afryki jaki polecamy w tym wydaniu. [Europejska Rada Spraw Zagranicznych]
Samia Hassan Suluhu, urzędująca prezydentka Tanzanii, wygrała właśnie wybory prezydenckie. Niestety nie było to święto demokracji, bo liderzy opozycji siedzieli w więzieniach. Gdy Suluhu przejęła władzę po śmierci poprzednika (zasiadała wtedy na stanowisku wiceprezydentki) wiązano z nią nadzieje i postrzegano ją jako potencjalną reformatorkę. Nadzieje te, póki co, nie zostały spełnione. [The Africa Report]
„Już drugi rok trwa gwałtowny nawrót malarii w rejonie Afryki Subsaharyjskiej. Mimo tego, że choroba jest obecna niemal na całym świecie, aż 95% przypadków i zgonów z jej powodu występuje na terenie Afryki. Główny wzrost zachorowań i zgonów w tym roku odnotowano już w Nigerii, Demokratycznej Republice Konga, Zimbabwe oraz Botswanie.” [Obserwator Gospodarczy]
Ameryka Łacińska
Prawie rok temu prezydent Salwadoru zniósł zakaz wydobywanie metali w kraju i Guardian opisuje jak ekolodzy i mieszkańcy obawiają się, że nowe projekty wydobywcze są w trakcie akceptacji ale bez wiedzy opinii publicznej. [The Guardian]
W związku ze światowym boomem na auta elektryczne kopalnie litu ostatnimi laty była bardzo dochodowe co przysłużyło się miastom w pobliżu których były umiejscowione – a właśnie bardzo dużo tych kopalni znajduje się w Ameryce Południowej. Jednak od 2022 roku ceny litu spadają i nie jest to bez wpływu na te kopalnie i miasta. [Rest of World]
Czy amerykańska administracja planuje złagodzić swoje stanowisko wobec Wenezueli? Nic na to nie wskazuje. Za to jest pewien spory znam możliwej eskalacji lotniskowiec USS Gerald R. Ford (CVN 78) został odwołany z Europy i przemieszcza się na Karaiby. Czy oznacza to możliwe uderzenia na cele w samej Wenezueli? Niestety niczego nie można wykluczyć. [Konflikty]
Kongres Meksyku przegłosował zmianę w prawie, która utrudni obywatelom pozwy mające ich zabezpieczyć przeciwko nieprawomocnym działaniom rządu. Z artykułu Americas Quarterly dowiecie się jak to dokładnie wygląda a autorzy przypomną, że nie jest to pierwsza tak mocna ingerencja w wymiar sprawiedliwości prezydencki i po prostu kontynuuje ona działania swojego poprzednika i mentora. [Americas Quarterly]
„19 października Boliwijczycy wzięli udział w drugiej turze wyborów prezydenckich, w których zwyciężył Rodrigo Paz, uzyskując wstępnie 54,6% głosów. Prawicowy były prezydent Jorge Quiroga, który według wstępnych wyników uzyskał 45,4% głosów, przyznał się do porażki i pogratulował swojemu przeciwnikowi, który obiecał gruntowną reformę gospodarczą.” Prawicowy kandydat pokonał innego prawicowego kandydata w wyścigu prezydenckim a AQ ma kilka krótkich reakcji od swoich analityków a AC krótką analizę. [Americas Quarterly], [Atlantic Council]
„Dwie dekady temu najmłodsze miasto Boliwii doprowadziło do politycznej rewolucji, która zrobiła z niego jedną z najważniejszych metropolii w kraju. Dlaczego więc dziś zrzuciło w przepaść tych samych ludzi, których wtedy wyniosło do władzy?” Jeśli jesteście ciekawi jak to się stało, że Boliwia, która była przez wiele lat utożsamiana z lewicową polityką wybrała na prezydenta osobę z partii konserwatywnej to najnowszy odcinek Działu Zagranicznego jest dla Was. [###]
„Prezydent Brazylii Luiz Inacio Lula da Silva ogłosił, że w przyszłym roku będzie ubiegał się o reelekcję, starając się o czwartą nieprzerwaną kadencję.” Dla przypomnienia, w tym roku kończy on 80 lat. [Al-Dżazira]
Ameryka Północna
Reklama kanadyjskiego stanu Ontario krytykująca nakładanie ceł i wykorzystująca przemówienie Ronalda Reagana doprowadziła do tego, że rozmowy o cłach z Kanadą zostały anulowane przez Trumpa. Byłoby śmieszne gdyby od niego nie zależało tyle w obecnym świecie. [The Guardian], [###]
Jeśli jesteście ciekawi to rząd federalny w Stanach Zjednoczonych ciągle jest zamknięty. Co to dokładnie znaczy tłumaczy [NPR].
Republikanie w USA to przynajmniej są przeciwnicy rasistów... co? Jak to „kocham Hitlera”?! Kolejny wyciek wiadomości, tym razem z Telegrama Republikańskich młodzieżówek. Rasizm, pochwała nazizmu, homofobia... ogólnie to, co widzicie na Twitterze (deadname świadomie), tylko że w rozmowach między młodymi politykami. A i jeszcze jedno. To nie były dzieci – to były osoby często po trzydziestce (18-40 lat), piastujące ważne stanowiska (niektórzy JUŻ w czasie przeszłym) w USA. [Polityka]
O sprawie republikanów chwalących Hitlera pisaliśmy w zeszłym tygodniu i w tym. Ale co z Demokratami? Otóż kandydat w prawyborach partii demokratycznej przed przyszłorocznymi wyborami w stanie Maine przeszedł drogę od oskarżania Partii Demokratycznej o niedostateczną walkę z faszyzmem do uzasadniania, że nie jest on sekretnym nazistą i po prostu przez 20 lat nie wiedział, że wielki tatuaż jaki ma na klatce piersiowej jest symbolem SS. Normalne, kto z nigdy nie zrobił sobie wielkiego nazistowskiego tatuażu i nie zauważył tego przez 20 lat. [CNN], [PBS]
Co ciekawe Republikanie muszą obecnie zmagać się z trzema skandalami związanymi z wyciekiem nazistowskich/rasistowskich wiadomości. O pierwszej pisaliśmy tydzień temu i wyżej a o pozostałych dwu możecie przeczytać w tekście [Reuters].
Wschodnie skrzydło Białego Domu odeszło do przeszłości. Na polecenie Donalda Trumpa zostało zrównane z ziemią chociaż nie miał on potrzebnych pozwoleń żeby tego dokonać. Ale ostatnimi czasy wygląda na to, że prawo obowiązuje go tylko jak ma on na to ochotę. Więcej o tej sprawie pisze [The Guardian].
Co jeszcze w Stanach się dzieje? FBI zatrzymało trenera i graczy NBA w ramach akcji przeciwko nielegalnymi przedsięwzięciami hazardowymi, w które miały być zamieszane także organizacje mafijne. [NPR]
„Departament Sprawiedliwości ogłosił w piątek, że będzie monitorował lokale wyborcze w sześciu hrabstwach w Kalifornii i New Jersey przed wyborami 4 listopada, a wyborcy przygotowują się do oddania głosów za niecałe dwa tygodnie.” [CNN]
„Niektórzy nowi rekruci ICE pojawili się na szkoleniu bez pełnej weryfikacji. Rekruci mieli przeszłość kryminalną, nie przeszli testów na obecność narkotyków lub nie spełniali wymagań fizycznych lub akademickich, co budzi obawy dotyczące pośpiechu agencji w zatrudnianiu funkcjonariuszy imigracyjnych, poinformowały źródła NBC News.” Dlaczego kadry organizacji, która zaczyna odgrywać rolę „tajnej policji” administracji Trumpa są takie słabe? Być może dlatego że autorytarne władze promują słabych kandydatów? [NBC News]
Oceania
W Australii znajdziemy wiele zwierząt, które nie były tam obecne przed przybyciem Europejczyków. Jednym z przywiezionych tam zwierząt, jest lis rudy. Niedawno opublikowane badanie prześledzało historię jego ekspansji. Lis potrzebował jedynie 70 lat aby skolonizować cały kontynent. Na ten moment jego populacje szacuje się na ponad 7 milionów osobników – jak widać całkiem dobrze zadomowił się w nowym świecie, niestety nie bez strat dla lokalnego ekosystemu. [ABC]
Ekonomia i gospodarka
Przy okazji boomu „sztucznej inteligencji” ostatnimi laty nastąpił też boom centrów danych, które są potrzebne rozwijającej się technologiom, które stoją za tym wszystkim. Dużo się mówi o zużywaniu przez te centra ogromnych zasobów wody czy energii ale jak to wygląda naprawdę. WIRED ma podkast, który jest poświęcony właśnie tłumaczeniu jak działają takie centra danych i czy to co o nich się mówi jest prawdą. [###]
„Komisja Europejska stwierdziła, że serwisy Instagram i Facebook naruszyły prawo UE, nie zapewniając użytkownikom prostych sposobów zgłaszania lub oznaczania treści niezgodnych z prawem, w tym materiałów przedstawiających wykorzystywanie seksualne dzieci i treści terrorystycznych.” Jesteśmy ciekawi ile potrwa zanim KE cokolwiek z tym zrobi. [The Guardian]
Na pewno zauważyliście jak w tym tygodniu wiele stron i serwisów internetowych zaliczyło przerwę w funkcjonowaniu z powodu awarii serwisów Amazona, które jak okazuje się, są krytyczne do ich funkcjonowania. Co się stało stara się wyjaśnić The Guardian. [The Guardian]
Czy można sobie kupić ułaskawienie od Donalda Trumpa? Mamy kolejny przykład, że tak, jak najbardziej. Tym razem ułaskawił on Changpenga Zhao, byłego szefa firmy Binance zajmującej się kryptowalutami. Co ciekawe jak pytali go dziennikarze o to ułaskawienie to nie miał pojęcia o co chodzi i kogo ułaskawił. [BBC]
Czy Polska potrzebuje elektrowni jądrowej. Wbrew politycznemu konsensusowi w tej sprawie, pytanie to nadal wydaje się zasadne, a odpowiedź na nie niejednoznaczna. Czy prognozy wzrostu zużycia prądu w kraju się spełnią? Do tej pory się nie sprawdzały, więc może i tym scenariusze przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną są przesadzone, a mocne parcie na atom nie przyniesie nam korzyści finansowych? [Wysokie Napięcie]
„Nestle to dziś największy koncern spożywczy świata, obecny niemal w każdym domu i na każdym kontynencie. Marka kojarzona z mlekiem, kawą i czekoladą budzi jednak od dziesięcioleci nie tylko podziw, lecz także oburzenie. Za jej sukcesem kryje się bowiem historia kontrowersji, nieetycznych kampanii marketingowych, nadużyć wobec zasobów naturalnych i oskarżeń o wyzysk pracowników. Losy Nestlé są podręcznikowym przykładem tego, jak granica między innowacją a moralnym kompromisem potrafi się w biznesie całkowicie zatrzeć.” [Obserwator Gospodarczy]
Polska celuje w bycie regionalnym hubem gazowym. Aby stało się to faktem nie wystarczy sama infrastruktura. Gazociągi, gazoporty, połączenia transgraniczne i magazyny energii to warunek konieczny, ale niewystarczający. Chodzi o handel gazem, ciągły obrót błękitnym paliwem w zależności od potrzeb (niczym na rynku energii). Jednak obecnie giełda gazu, czynna jest w godzinach 9:00 do 15:30. O negatywnych efektach tego stanu rzeczy na między innym sektor elektroenergetyki pisze [Wysokie Napięcie].
Nauka i technologia
Robert F Kennedy Jr, który odpowiada obecnie za zdrowie a administracji Donalda Trumpa chce żeby amerykanie jedli więcej tłuszczów nasyconych. Dlaczego ogłoszenie takich zaleceń byłoby szkodliwe i o co chodzi właściwie z tym rodzajem tłuszczu stara się wytłumaczyć The Guardian. [The Guardian]
„Nowe przeglądarki internetowe oparte na sztucznej inteligencji, takie jak ChatGPT Atlas firmy OpenAI i Comet firmy Perplexity, próbują wyprzeć Google Chrome z pozycji głównej przeglądarki internetowej dla miliardów użytkowników.” O niebezpieczeństwach jakie z sobą obecnie niesie połączenie dużych modeli językowych z przeglądarką pisze TechCrunch. Bądźcie ostrożni jeśli macie zamiar korzystać z tych produktów i pamiętajcie, że te „przeglądarki” na pewno będą chciały zbierać więcej waszych danych niż Chrome, który przecież jest uznawany za przeglądarkę, która najbardziej szpieguje swoich użytkowników. [TechCrunch]
„Gruźlica – najgroźniejsza choroba zakaźna na świecie – może pozostawać w stanie uśpienia w organizmie przez lata, zanim zdasz sobie sprawę, że ją masz. (...) Na całym świecie co roku u ponad 10 milionów osób diagnozuje się aktywną postać gruźlicy. I chociaż współczesna medycyna dysponuje wszystkimi narzędziami niezbędnymi do wyleczenia tej choroby, każdego roku ponad milion osób na całym świecie nadal umiera z jej powodu.” Polecamy rozmowę z Johnem Greenem autorem książki „Tuberkuloza. Śladami zabójczej infekcji”. [###]
Jakie filmy science-fiction fizycy lubią oglądać? W ramach przygotowania specjalnych wydań z okazji stulecia fizyki kwantowej serwis Nature rozmawiał z wieloma fizykami także o ich ulubionych filmach. [Nature]
Warto rzucić palenie. Jeśli mieliście wątpliwości czy zrobienie tego później w życiu jest tego warte to poza korzyściami związanymi z układem oddechowym rzucenia palenia (nawet po 40) zmniejsza szansę na demencję. [###]
„Podczas odwrotu z Moskwy w 1812 roku francuski cesarz Napoleon I stracił większość swojej armii z powodu głodu, chorób i mroźnej rosyjskiej zimy. Obecnie analiza DNA niektórych poległych żołnierzy ujawniła dwie nieoczekiwane choroby, które dotknęły oddziały.” [Nature]
Idee, kultura, społeczeństwo
Czy atak na moskiewski teatr na Dubrowce był sprawką rosyjskich służb, który miał na celu skompromitowanie władz czeczeńskich oraz usprawiedliwienie zbrodni w walce z czeczeńskim ruchem niepodległościowym? Odpowiedź nie brzmi nie. Polecamy słuchowisko. [###]
Zastanawiacie się kto może podpalać maszty telefonii komórkowej? Pewnie przyszło Wam do głowy, że ktoś kto wierzy w teorie spiskowe o niestworzonych działaniach technologii 5G. WIRED przygotował reportaż o takim młodym podpalaczu, który podpalił aż 22 maszty. Co nim dokładnie kierowało? No właśnie to jest ciekawe bo zestaw poglądów jakie przedstawiał był dość osobliwy. [WIRED]
„Jak wygląda droga, zanim pobiegną nią tysiące uczestników największych biegów w Polsce? Atestowanie trasy to proces, który decyduje o tym, czy wyniki zawodników będą uznawane w oficjalnych tabelach i rekordach. Za precyzyjne pomiary odpowiada Tadeusz Dziekoński, wybitny polski lekkoatleta i uznany na świecie specjalista, który od lat dba o najwyższe standardy biegów.” Sezon maratonowy (chyba) się skończył na ten rok więc jeśli traficie na jakieś biegi miejskie to będą one dla Was mniej uciążliwe wiec możecie ze spokojnym sercem obejrzeć sobie ten materiał. [###]
Autorem reportażu o powodzi jest Krzysztof Story a nie Tomasz.