Wydanie 76, 15.04.2022
To z viagrą w brazylijskim wojsku, straszną powodzią w RPA oraz niszczącym życie algortymem
Zając Wielkanocny przyniósł nam w tym roku katolicki zamordyzm. Zbigniew Ziobro próbuje przeforsować zaostrzenie kodeksu karnego w zakresie tzw. „obrazy uczuć religijnych”. To być może ostatni moment, żeby pośmieszkować sobie z faktu, że w Wielki Piątek nie można jeść mięsa, chyba że chcemy zjeść ogon bobra, to wtedy można.
Normalnie w tym miejscu piszemy o stronie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj. Jednak w obecnej sytuacji chyba ważniejsza jest pomoc poszkodowanym przez rosyjską inwazję. Polski rząd przygotował stronę zawierającą listę organizacji, którym można wpłacać pieniądze na pomoc Ukrainie.
Dla czytelników newslettera: To wydanie przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową - wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
Rząd chciał wprowadzić Zintegrowaną Platformę Analityczną, która miała ułatwić pracę na wszystkich danych o obywatelach jakie posiada państwo polskie. Krytyczną dyskusję o tym projekcie przeczytacie w serwisie CyberDefence24, który rozmawia z przedstawicielem Fundacji Panoptykon. To miał być koniec tego opisu, jednak Panoptykon doniósł o tym, że rząd wstrzymał na pewien czas pracę nad ZPA. Więcej o tym przeczytacie na stronie fundacji. [CyberDefence24], [Fundacja Panoptykon]
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę od kilku lat postuluje stworzenie Narodowej strategii na rzecz walki z przemocą wobec dzieci. Założenia są gotowe, kluczowy element – analiza śmiertelnych przypadków krzywdzenia dzieci – sprawdzony i skuteczny w innych krajach. Nasuwa się pytanie: no to w czym problem? [Krytyka Polityczna]
Pewnie ostatnimi czasy zerkaliście z niepokojem na mapę i zastanawialiście się „Co u diabła robią Rosjanie w Obwodzie Kaliningradzkim?”. Serwis Histmag przygotował specjalnie dla was artykuł o tym obszarze eksterytorialnym Federacji Rosyjskiej. Dowiecie się z niego, kiedy Królewiec zmienił się w Obwód Kaliningradzki i dlaczego. [Histmag]
Europa
Politycy zaczynają coraz częściej odwiedzać Kijów. Tydzień temu Ursula von der Leyen, potem Boris Johnson, a teraz Andrzej Duda razem z prezydentami krajów bałtyckich. Kanclerz Austrii postanowił pojechać nawet dalej i oprócz Kijowa odwiedził także Moskwę. Tymczasem wojna nadal trwa, a z filmu Ośrodka Studiów Wschodnich dowiecie się więcej o jej obecnym stadium.
„W Borodziance strażacy dopiero odkopują betonowe masowe groby, jakimi w tym niemal całkowicie zniszczonym mieście stały się zasypane przez gruzy piwnice. Ofiar bombardowań, ostrzałów, a potem okupacyjnych zbrodni będą pewnie setki, ale skali tej zbrodni nie poznamy jeszcze przez miesiące. Władze ostrzegają, że ofiar będzie więcej niż w Buczy i Irpieniu. Relacja Agnieszki Lichnerowicz.”
Czym jest ludobójstwo, a czym jest zbrodnia wojenna? Jak poprawnie ocenić zbrodnie rosyjskich żołnierzy podczas wojny w Ukrainie? Masakra w Buczy i innych ukraińskich miastach – jaki był cel rosyjskich działań? Polecamy wywiad oraz fragment podcastu – w obu źródłach rozmowa z Konstantym Gebertem na temat kwestii zbrodni popełnianych podczas wojny. Krytyka Polityczna ma wywiad zatytułowany „Bucza jako mord założycielski”. A w Raporcie o stanie świata Konstanty Gebert mówi o książce „Ostateczne rozwiązania. Ludobójcy i ich dzieło”. [Krytyka Polityczna]
Afera związana z podsłuchiwaniem za pomocą oprogramowania Pegasus zatacza coraz szersze kręgi. W Polsce podsłuchiwano polityka opozycji i prokuratorkę, na Węgrzech dziennikarzy opozycyjnych. Teraz Reuters donosi, że pracownicy Komisji Europejskiej też byli podsłuchiwani z pomocą tego oprogramowania. Jednym z podsłuchiwanych miał być Didier Reynders komisarz do spraw sprawiedliwości. [Reuters]
Emmanuel Macron wygrał pierwszą turę wyborów prezydenckich. Serwis Euronews przygotował 6 wniosków, jakie można z niej wyciągnąć. Prezydent Macron najwyraźniej też jakieś wnioski wyciągnął, ponieważ właśnie zapowiedział zmiany w swojej planowanej reformie emerytalnej, o czym przeczytacie w Politico. Marine Le Pen najwyraźniej stwierdziła, że opłaca się jej politycznie głosić teraz, że jak kiedy wygra to wyprowadzi Francję z kierownictwa NATO oraz będzie nalegała na zacieśnienie stosunków między Rosją a NATO. [Euronews], [Politico], [The Guardian]
Tymczasem ci kandydaci we Francuskich wyborach prezydenckich, którzy uzyskali mniej niż 5% głosów nie dostaną zwrotu kosztów poniesionych w kampanii wyborczej (w dużym uproszczeniu). Co ciekawe pierwszy raz od wielu lat tego progu nie przekroczyły kandydatki partii, które jeszcze nie tak dawno zdawały się dominować na francuskiej scenie politycznej. [Politico]
Węgierskie referendum uderzające w prawa osób LGBTQ nie uzyskało wymaganej liczby głosów, aby uzyskać ważność. Najwyraźniej władzy węgierskiej się to nie spodobało, ponieważ państwowa instytucja kontrolująca wybory nałożyła karę finansową na organizacje pozarządowe, które w czasie kampanii namawiały od oddania głosu nieważnego. [Euractiv]
Holendia zniszczyła życie tysiącom rodzin z powodu algorytmów mających wykrywać oszustwa związane z wyłudzaniem zasiłków. Politico opisuje całą sprawę zwracając szczególną uwagę na to, jak niejasne było działanie wykorzystywanych algorytmów oraz totalny brak nadzoru nad nimi. [Politico]
Dużo się dzieje w Wielkiej Brytanii, chociaż tym razem pominiemy telenowelę związaną z koronaimprezami premiera Johnsona. Skupimy się natomiast na rządowym pomyśle wysyłania migrantów, którzy nielegalnie przekroczyli granicę, do Rwandy, żeby tam czekali na decyzję związaną z ich wnioskiem o wpuszczenie do Wielkiej Brytanii. The Conversation przedstawia szczegółowo ten pomysł oraz wyjaśnia, dlaczego Rwanda bierze w tym udział. The New Statesman przekonuje nie tylko, że jest to decyzja niemoralna ale także bezsensowna z finansowego i gospodarczego punktu widzenia. Będzie to ogromny koszt dla państwa, które potrzebuje więcej osób zdolnych do pracy. [The Converstaion], [The New Statesman]
Bliski i Środkowy Wschód
Przez Izrael przetoczyła się w ostatnich tygodniach fala ataków terrorystycznych. Premier Izraela zapowiedział, że nie będzie tutaj zbiorowej odpowiedzialności i dostęp do meczetu Al-Aksa, na czas ramadanu pozostaje niezmieniony. [Al-Monitor]
Iran zamyka konsulaty w Afganistanie. Dzieje się to po gwałtownych protestach Afgańczyków, które wybuchły w odpowiedzi na nagranie, na którym widać Irańczyków źle traktujących afgańskich uchodźców. [Al-Monitor]
Iran, w osobie najwyższego przywódcy, wzywa Arabię Saudyjską do wykazania dobrej woli w sprawie konfliktu w Jemenie. W swoim przemówieniu dodał, że Arabia Saudyjska nie jest w stanie wygrać tego konfliktu. [Al-Monitor]
Azja
Indie deportują uchodźców Rohingja do Mjanmy/Birmy, skąd uciekli przed prześladowaniami. [Al-Dżazira]
W wyniku burzy tropikalnej Megi w Filipinach zmarło co najmniej 76 osób oraz setki tysięcy zostało zmuszonych do ucieczki z miejsca zamieszkania. Jest to pierwsza burza tropikalna, która uderzyła w Filipiny w tym roku. Zazwyczaj w ciągu roku archipelag jest nawiedzany przez około 20 takich burz. [CNN]
Kiedy w Indiach odbywały się wielkie protesty rolników, donosiliśmy o tym. Pisaliśmy także, że rząd ugiął się i cofnął prawo, które wywołało protesty. Co dalej? Jak teraz wygląda sytuacja rolników w Indiach? Czy ten wielki ruch wpłynie na działalność pozarządową w Indiach? Na te i inne pytania odpowie dłuższy tekst w [The Diplomat].
Słyszeliście, że w Mongolii protestowali młodzi ludzie? Protesty odbywały się co najmniej dwa dni pod rząd i zmusiły premiera do wyjścia do tłumu i udzielenia odpowiedzi na ich niezadowolenie związane m.in. z problemami gospodarczymi, z jakimi kraj się boryka. [The Diplomat]
Po utracie większości parlamentarnej premier PAkistanu Imran Khan utracił również stanowisko. Zastąpił go Shehbaz Sharif, lider dotyczasowej opozycyjnej Pakistańskiej Ligi Muzułmańskiej Nawaz. [BBC]
Afryka
Choć Francja wycofała się z Mali, nie oznacza to, że inne państwa europejskie nie są nim zainteresowane. MSZ Niemiec Annalena Baerbock odbyła właśnie roboczą wizytę w tym kraju. Naciskała na przeprowadzenie demokratycznych reform dążących do przeprowadzenia wyborów (przypominamy – w zeszłym roku nastąpił zamach wojskowy w Mali) oraz wyrażała niezadowolenie z coraz większej obecności rosyjskich najemników z grupy Wagnera w tym kraju. [DW]
W KwaZulu-Natal, nadmorskiej prowincji Republiki Południowej Afryki, wystąpiły ogromne powodzie i osuwiska ziemne, w których zginęło już ponad 300 osób. Spowodowane zostało to nagłymi opadami deszczu o sile do tej pory niespotykanej w regionie. Władze przewidują, że liczba zmarłych najprawdopodobniej jeszcze wzrośnie. [Al-Dżazira]
Kenia szykuje się do wyborów, które są planowane na czerwiec. Artykuł DW nakreśla krajobraz polityczny oraz zwraca uwagę na to, dlaczego kwestia bezpieczeństwa kandydatów startujących w tych wyborach jest kluczowa. [DW]
Algieria wyraziła zgodę na zwiększenie dostaw gazu do Włoch. Włosi nie zastąpią w ten sposób gazu z Rosji, ale dywersyfikacja źródeł jest dla nich ważna. Dla strony algierskiej ta zmiana umowy ma dużo większe znaczenie, zarówno polityczne jak i gospodarcze. [France 24]
Głównym składnikiem czekolady jest kakao, którego zdecydowanie największym producentem jest Wybrzeże Kości Słoniowej. Jednak warunki, w jakich jest pozyskiwane sprawiają, że gorzka czekolada to określenie opisujące nie tylko smak ale i skutki produkcji kakao w WKS. O ekologicznych i społecznych efektach produkcji kakao, a także o szansach na ich poprawę opowiada dr Błażej Popławski: członek Polskiego Towarzystwa Afrykanistycznego.
Ameryka Łacińska
W Chile susza trwa już 12 lat. Dlatego władze ogłosiły, że mogą wprowadzić racjonowanie wody w stolicy kraju Santiago. [Al-Dżazira]
W Meksyku odbyło się referendum za odwołaniem urzędującego prezydenta. Według niego było ono jego całkowitym zwycięstwem. Jednak czy przy bardzo niskiej frekwencji ma on się czym tak chwalić? AP News opisuje referendum i jego wynik oraz argumentuje dlaczego może ono być szkodliwe dla demokracji w Meksyku. [AP News]
Prezydent Brazylii, Jair Bolsonaro znalazł się pod ogniem krytyki w związku z zakupami dla brazylijskich sił zbrojnych. Nabyły one ponad 35 tysięcy tabletek viagry oraz przyznały się do zakupu trzech implantów prącia, wobec sześćdziesięciu, o których informowała brazylijska prasa. Według armii viagra została użyta do leczenia nadciśnienia płucnego. Afera jest szczególnie niewygodna dla Bolsonaro ze względu na jego wcześniejsze przechwałkowe uwagi na temat własnej męskości. [The Guardian]
Ameryka Północna
Administracja Joe Bidena chce wprowadzić regulacje dla ghost guns. Jest to broń palna składana własnoręcznie przez odbiorcę końcowego (może zarówno chodzić o składanie z zakupionych części albo nawet kupno wzorów do wydrukowania na swojej drukarce 3D). Nowe regulacje będą traktowały sprzedawców i producentów związanych z taką bronią jak sprzedawców i producentów tradycyjnej broni palnej co nakłada na nich obowiązki takie jak sprawdzenie kupującego. [Reuters]
Przerwanie łańcuchów dostaw. Zdanie to brzmi znajomo, ale jednak tym razem nie jest związane z pandemią koronawirusa. Dotyczy to amerykańskiego stanu Teksas, którego gubernator wprowadził bardziej szczegółowe inspekcje ciężarówek z towarami, co wydłuża przejazd przez granicę do kilkunastu godzin. Z tego powodu meksykańscy kierowcy ciężarówek kolejny dzień blokują mosty łączące Meksyk ze stanem Teksas. [The Guardian]
Amerykański południowy zachód dotyka susza, która według badaczy może być najgorszą w regionie od 1200 lat. Przyczyn trwającej ostatnie 22 lata suszy jest najpewniej kilka, ale znaczącą rolę przypisuje się katastrofie klimatycznej. Jak się okazuje, susza zagraża między innymi generacji energii elektrycznej z elektrowni wodnych położonych na wielkich rzekach tego regionu. Magazyn Wired przygląda się kilku największym jeziorom i rzekom w okolicy oraz zastanawia się, jakie rozwiązania mogą pomóc w rozwiązaniu tego palącego problemu. [Wired]
Zatrzymano sprawcę strzelaniny w stacji metra w Brooklynie. Zgłosił on swoje miejsce pobytu policji po tym, jak zobaczył swoje zdjęcia w telewizji. W strzelaninie zostało rannych 29 osób, z tego 10 osób z ranami postrzałowymi. [CNN]
Oceania
13-14 kwietnia w Palau miała miejsce siódma Our Ocean Conference. Po raz pierwszy odbyła się w małym, wyspiarskim państwie. Our Ocean Conference rozpoczęła swoje istnienie jako inicjatywa departamentu stanu USA mająca na celu zwiększenie świadomości na temat zagrożeń grożących oceanom. Być może to przypadek, ale równolegle do konferencji zawiązał się polityczny sojusz przeciw górnictwu morskiemu. The Pacific Parliamentarians' Alliance on Deep Sea Mining, w skrócie PPADSM, składa się z polityków z Vanuatu, Nowej Zelandii, Guam, Papui i Nowej Gwinei, Fiji, Wysp Salomona, Palau, Tuvalu, Polinezji Francuskiej i Autonomicznego Regionu Bougainville. [Radio New Zealand], [Our Ocean Conference]
Ekonomia i gospodarka
Dlaczego aplikacja serwisu streamingowego HBO Max działa (działała nadal?) tak źle? Pracownicy wysokiego szczebla przyznają, że nie była ona przygotowana do pełnienia takich funkcji jakie jej były potrzebne (powstała na bazie innych aplikacji HBO), ale firmie zależało na jak najszybszym uruchomieniu swojego serwisu streamingowego, zanim konkurenci zajmą wszystkie nisze na rynku. O szczegółowych aspektach tej decyzji oraz tym, jak wyglądały prace nad poprawą aplikacji, przeczytacie w serwisie [Protocol].
Apple od jakiegoś czasu przesuwał różne elementy produkcji swoich produkcji z Chin. Teraz w Indyjskiej fabryce zaczęto produkować iPhone 13, który będzie już 4 modelem iPhone'a produkowanym w Indiach. [Reuters]
NFT zrobiony ze screena pierwszego tweeta założyciela portalu Twitter, Jacka Dorseya został pierwotnie kupiony za $2,9 mln. Sina Estavi, który go kupił wystawił go na aukcji licząc na sprzedaż za $48mln. Bardzo mocno się przeliczył, najwyższa oferta jaką otrzymał to $280. [CoinDesk]
Nauka i Technologia
Nie tylko młodzież protestuje przeciwko katastrofie klimatycznej. Naukowcy związani z grupą Extinction Rebellion przykleili swoje dłonie do budynku brytyjskiego ministerstwa zajmującego się energią. Obwiniają oni rząd za niepodejmowanie dostatecznie zdecydowanych kroków mogących mieć większy wpływ na walkę z katastrofą klimatyczną. [The Guardian]
Serwis OpenStreetMap umożliwia tworzenie map ochotnikom z całego świata. W przypadku wcześniejszych konfliktów zbrojnych tego rodzaju mapy były przydatne w pracy organizacji humanitarnych chcących dostać się na miejsce z pomocą. Jednak w przypadku wojny w Ukrainie takie mapy mogły być źródłem danych wywiadowczych wykorzystywanych przez wojska rosyjskie. [Rest of World]
Dzielenie się wynikami badań naukowych jest kluczowe dla postępu. W obecnych czasach badań wykonuje się tak dużo, że jest szansa, iż znikną one z serwerów placówek naukowych zanim ktokolwiek będzie mógł je znaleźć i wykorzystać w swojej pracy. Serwis Nature przygotował artykuł o tym, jakie czynione są wysiłki, żeby uchronić badania naukowe przed zniknięciem oraz sprawić, żeby były lepiej dostępne dla innych. [Nature]
NASA w współpracy z firmą SlingLaunch pracuje nad procą mającą zapewnić alternatywny i trwały sposób umieszczanie małych satelit na orbicie. Proca ma umieszczać ładunki powyżej stratosfery, gdzie będzie uruchamiany ich napęd własny, który umieści satelitę na właściwej wysokości oraz pozycji. NASA będzie przeprowadzać pierwsze testy jeszcze w tym roku. [Nerdist]
Idee, Kultura, Społeczeństwo
„Gdzie szukać jidyszyzmów w polszczyźnie? I dlaczego w okolicy targowiska, rynsztoku i więzienia? Jakie żydowskie słowa pomylił Mickiewicz? Gdzie w języku polskim szukać śladów jidysz w internecie dzisiaj?” [Culture]
Pamiętacie, dlaczego Lech Kaczyński leciał do Smoleńska w 2010 roku? Chyba mało osób obecnie o tym pamięta. Podróż była związana z upamiętnieniem zbrodni katyńskiej. Dlatego chcemy przypomnieć wam o tym, co stało się w Katyniu oraz jak było to przez wiele lat ukrywane przez komunistyczne władze. [Wprost Historia]
19 kwietnia będzie kolejna rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim. Możecie kojarzyć, że żonkil jest obecnie symbolem związanym z tymi obchodami. Jeśli chcecie dowiedzieć się, skąd się wzięły te żonkile oraz czegoś więcej o samym powstaniu, to polecamy wywiad sprzed kilku lat z Ewą Budek z Muzeum Polin. [Polityka]
Drogi czytelniku, dziękujemy, że jesteś z nami. Uważasz, że więcej osób powinno przeczytać ten numer lub chcesz podziękować nam za tworzenie go?