Wydanie 80, 13.05.2022
To z Kyiv Pride w Warszawie, suszą w Chile i sukienką księznej Diany
Badania nad sytuacją osób LGBT w Unii Europejskiej pokazały, że w Polsce mają one najgorzej. Jest to tym smutniejsze, że właśnie teraz Ukraina toczy wojnę z Rosją także w obronie ich praw. Nienawiść do osób nieheteronormatywnych staje się papierkiem lakmusowym nowoczesnych dyktatur. Ale nie ma co się załamywać – czołgi wyznające tęczowe wartości zawsze wygrywają!
Normalnie w tym miejscu piszemy o stronie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj. Jednak w obecnej sytuacji chyba ważniejsza jest pomoc poszkodowanym przez rosyjską inwazję. Polski rząd przygotował stronę zawierającą listę organizacji, którym można wpłacać pieniądze na pomoc Ukrainie.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową - wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
„W całej UE żadne państwo nie traktuje gorzej osób LGBTI niż Polska – to wynik rankingu Ilga-Europe publikowanego w przededniu Międzynarodowego Dnia przeciwko Homo-, Bi-, Transfobii.” Dlaczego w rankingu zajmujemy tak skrajną pozycję, dowiecie się z artykułu [OKO.press].
Od ponad 20 lat odbywają się w różnej formie parady równości w Polsce. W tym roku Warszawska Parada będzie wyjątkowa, ponieważ będzie połączona z Kyiv Pride, który z powodu wojny nie odbędzie się w Ukrainie. Więcej o tym wspólnym marszu przeczytacie w Noizz. Za to jeśli ciekawi was stan prawny osób LGBTQ w Ukrainie oraz tego, jak zmienia się stosunek społeczny naszych sąsiadów do tej mniejszości, to polecamy zeszłoroczny artykuł Atlantic Council. [Noizz], [Atlantic Council]
Sejm ponownie wybrał Adama Glapińskiego na prezesa Narodowego Banku Polskiego. Hanna Cichy, analityczka Polityki Insight, przygotowała prognozę tego, jak może wyglądać kolejne sześć lat z Glapińskim na czele NBP. Będzie to prawdopodobnie powtórka tego, co znamy z ostatnich lat i nie wróży to najlepiej. [Polityka]
Europa
Atak Rosji na Ukrainę – stan po 78 dniach przedstawia Konflikty.pl [Konflikty.pl]
„9 maja w wielu miastach Rosji odbyły się defilady wojskowe i inne uroczystości z okazji 77. rocznicy zwycięstwa nad nazistowskimi Niemcami. Tradycyjnie centralne uroczystości miały miejsce w Moskwie, gdzie wystąpił prezydent Władimir Putin.” Maria Domańska podsumowuje przemówienie Putina dla Ośrodka Studiów Wschodnich. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Zapowiedziany nowy pakiet sankcji ciągle jest negocjowany. Z pokazu siły UE stał się pokazem wewnętrznej niezgody. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Słowacja jest jednym z najbardziej zaangażowanych państw w militarną pomoc Ukrainie (przekazując choćby zestawy przeciwlotnicze S-300). Równocześnie jest też państwem z tradycyjnie względnie prorosyjskim społeczeństwem jak na nasz region Europy, z siłami politycznymi w parlamencie opowiadającymi się od lat za normalizacją stosunków z Rosją. Jak inwazja Rosji na Ukrainę wpłynie na słowacką scenę polityczną? [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Wiedzieliście, że odbywała się Konferencja w sprawie przyszłości Europy? Pewnie nie. Dlatego też polecamy wam krótki podcast Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych na temat rekomendacji sformułowanych przez obywateli oraz tego realnych szans na ich wdrożenie.
W wyborach lokalnych w Wielkiej Brytanii rządzący konserwatyści ponieśli duże straty. Jednak najwięcej uwagi zwraca się na wyniki z Irlandii Północnej. Wygrała je partia Sinn Féin, która może być przez was kojarzona jako powiązana z IRA. Jednak z powodu umów brexitowych między UE a Wielką Brytanią oraz porozumieniami politycznymi, które zakończyły wieloletni konflikt w Irlandii Północnej, obecna sytuacja powyborcza jest bardzo skomplikowana. [BBC]
Kryzys polityczny związany z podsłuchiwaniem różnych (głównie katalońskich) polityków w Hiszpanii nadal trwa. Chociaż premier Sánchez zwolnił szefa wywiadu, to jednak nie uspokoiło to sytuacji. Politico stara się zwięźle opisać skomplikowaną historię, w której nawet premier Sánchez znalazł się na liście osób podsłuchiwanych. [Politico]
Dziennikarze zrzeszeni w konsorcjum Projektu Raportowania Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji (OCCRP) przeprowadzili śledztwo dotyczące związków Rosji z katalońskimi secesjonistami. W ramach niego zidentyfikowali rosyjskiego dyplomatę, doradcę rosyjskiego ministra spraw zagranicznych. Miał on zaproponować pomoc o wartości 500 mld dolarów w próbie uzyskania niepodległości przez Katalonię. W zamian region miał stać się rajem kryptowalut. [OCCRP]
W Chorwacji prawnie możliwe jest wykonanie aborcji do 10. tygodnia ciąży oraz po tym terminie, gdy płód jest ciężko uszkodzony lub ciąża pochodzi z czynu zabronionego. Jednak katolickie organizacje antyaborcyjne zdają się zyskiwać coraz szersze wpływy. W efekcie 39-letnia Chorwatka, u której płodu zdiagnozowano schorzenie powodujące śmierć dziecka wkrótce po narodzinach, spotkała się z odmową wykonania zabiegu aborcji w kilku szpitalach w Zagrzebiu. W sprawę zaangażował się minister zdrowia i ogłosił, że komisja medyczna uznała, iż spełnione są przesłanki zdrowotne i prawne do wykonania zabiegu. Sprawa wzbudza w Chorwacji gorącą dyskusję o prawie do aborcji. [The Guardian]
Bliski i Środkowy Wschód
Taliban wprowadził ponownie obowiązek zasłaniania twarzy przez Afganki. Choć Talibowie opisują swój dekret jako „poradę/wskazówkę”, to istnieje zagrożenie trzema dniami w więzieniu dla męskiego opiekuna kobiety, która do dekretu się nie stosuje. [Reuters]
Dziennikarka Al-Dżaziry Shireen Abu Aqla została zastrzelona podczas relacjonowania starć między izraelskim wojskiem a palestyńskimi bojówkami w Zachodnim Brzegu, w tym samym starciu inny pracownik stacji został ranny. Stacja telewizyjna uważa, że dziennikarka została zastrzelona przez Izraelczyków. To zdarzenie może tylko zaognić napiętą ostatnio sytuację w regionie, który nigdy nie słynął ze spokoju. [The New York Times]
15 maja w wymęczonym kolejnymi kryzysami Libanie odbędą się wybory parlamentarne. W artykule przedstawiona została krótka ściąga od The National News wyjaśniająca, o co w tych wyborach chodzi. Materiał Atlantic Council omawia szerszą, przygnębiającą sytuację w tym państwie. [The National News], [Atlantic Council]
Wysokie ceny ropy naftowej, które dodatkowo wywindowała inwazja Rosji na Ukrainę, zdają się być błogosławieństwem dla jej producentów. Jednak zdaje się, że w pewnej części państw regionu może to przysłonić przed rządzącymi fakt mówiący o tym, jak ważne w dłuższej perspektywie jest dywersyfikowanie gospodarki oraz źródeł wpływów budżetowych. [DW]
Prezydent Syrii Baszar Al-Asad złożył wizytę w Iranie. Spotkał się tam na oficjalnej części z najwyższym przywódcą Iranu oraz jego prezydentem. Sytuacja w Syrii jest względnie ustabilizowana pod względem militarnym, a na nowej rzeczywistości korzystają między innymi Irańczycy. Zwiększają oni swoje wpływy w kraju, udzielają rządowi Asada kredytów, a irańskie firmy wygrywają rządowe przetargi. [Reuters]
Azja
Kilkukrotnie zapowiadaliśmy zbliżające się wybory prezydenckie na Filipinach i wreszcie możemy podać ich wynik. Nowym prezydentem Filipin będzie Ferdinand Marcos Jr. syn obalonego w 1986 dyktatora Ferdinanda Marcosa. O niedawnych wyborach przeczytacie w artykule CNN. Jeśli ciekawi was historia dyktatur Marcosa, to o najbardziej skorumpowanym dyktatorze przeczytacie w podsumowaniu w Philippine Daily Inquirer. [CNN], [Philippine Daily Inquirer]
Premier Sri Lanki podał się do dymisji. Nie uspokoiło to jednak protestów, które stają się coraz bardziej brutalne. Jeśli nie pamiętacie, dlaczego sytuacja w tym kraju jest tak napięta, to The Guardian spieszy Wam z pomocą. [The Guardian]
Nowym szefem administracji Hongkongu został John Lee. Dostał 1416 głosów poparcia w komitecie, 8 osób zagłosowało za brakiem poparcia. Nie miał kontrkandydata. Lee jako były sekretarz ds. bezpieczeństwa jest odpowiedzialny za wprowadzenie w życie prawa, na podstawie którego aresztowano protestujących zwolenników demokracji, rozwiązano grupy społeczeństwa obywatelskiego oraz zamknięto niezależne media. [Reuters]
Xi Jinping zwiększa presję na utrzymanie polityki Zero Covid. Przywódca podkreślał, że polityka Chin jest efektywna oraz zgodna z nauką. Chiny są ostatnią dużą gospodarką używającą lockdownów, masowego testowania oraz ograniczania przemieszczenia się. Te środki w Szanghaju doprowadziły do masowego kryzysu związanego z brakami żywności i poważnymi skutkami gospodarczymi. Teraz miasto ma jeszcze bardziej zaostrzyć restrykcje w celu eliminacji wirusa do końca maja. [The Guardian], [Reuters]
Afryka
Agresja Rosji na Ukrainę spowodowała wprowadzenie sankcji na rosyjskie firmy wydobywcze metali ziem rzadkich. Zwiększyło to atrakcyjność projektów górniczych na kontynencie afrykańskim. Były one wcześniej odrzucane np. ze względu na zagrożenie ze strony uzbrojonych bojówek. [Reuters]
W Nigerii tłum ludzi zabił studentkę oskarżoną o bluźnierstwo na kampusie uniwersyteckim. [Al-Dżazira]
Jedenastu żołnierzy egipskich zginęło w ataku przeprowadzonym przez islamskich fundamentalistów powiązanych z państwem islamskim. Jest to jeden z najbardziej krwawych ataków, jaki miał miejsce w ostatnich latach w północnej części półwyspu Synaj. [Reuters]
Inflacja w Etiopii nie jest tak imponująca jak w Turcji, ale mimo to za kwiecień wyniosła ona 36,6%. [Reuters]
Ameryka Łacińska
Salwadorowi grozi niewypłacalność. Jednym z powodów tego stanu rzeczy jest uznanie bitcoina za legalną walutę oraz duże inwestycje państwowe w jej kupno, o czym już wcześniej pisaliśmy. Anglojęzyczny artykuł El País wytłumaczy wam ostatnie zawirowania na rynku kryptowalut oraz to, jak wpływają one na sytuację Salwadoru. [El País 🇬🇧]
7 maja były prezydent Brazylii Luiz Inacio Lula da Silva ogłosił oficjalnie start w wyborach prezydenckich. Zaapelował o wsparcie oraz zjednoczenie w walce o demokrację z autorytarnymi rządami obecnego prezydenta, Jaira Bolsonaro. [Reuters]
Za miesiąc ma się odbyć Szczyt Ameryk w Los Angeles, jednak niektórzy przywódcy z tego regionu zapowiadają, że jeśli Stany Zjednoczone nie zaproszą także Kuby, Wenezueli i Nikaragui, to oni także zbojkotują to spotkanie. Co te zapowiedzi mówią o nowym rozkładzie sił w tamtej części świata a co o podejściu do demokracji? [Americas Quarterly]
Chile zmaga się z trwająca 13 lat suszą. W konsekwencji stołeczna metropolia licząca ponad 6 milionów mieszkańców zapowiada możliwe ograniczenia w dostarczaniu wody. Jednak dlaczego miasto leżące u podnóża Andów cierpi na brak wody? Chile jest jednym z państw że sprywatyzowanym dostępem do wody. Czyją winą jest ten stan rzeczy? Jakie działania są planowane i na ile mogą być skuteczne? Na te i inne pytania odpowiada Mateusz Mazzini, reporter związany z „Gazetą Wyborczą” i tygodnikiem „Polityka”.
Ameryka Północna
Protesty przeciwko przewidywanemu zaostrzeniu federalnego prawa aborcyjnego w Stanach Zjednoczonych pojawiły się pod domami sędziów, którzy mają zagłosować za zaostrzeniem. Jak pisze USA Today, część opinii publicznej, głównie republikańscy politycy, jest tym oburzona. Podnoszone jest, że ruchy walczące o zakaz aborcji tak się nie zachowywały, co technicznie jest prawdą ale jednak jednocześnie manipulacją, o czym dowiecie się ze starszego artykułu CNN. Przeciwnicy aborcji skupiali się na atakach na kliniki aborcyjne oraz osobach, które tam pracują. W ich atakach terrorystycznych od samego 1990 roku zginęło 9 osób zajmujących się aborcją. Nikt też nie organizował masowych protestów pod domem sędziów sądu najwyższego, którzy zagłosowali za zasadami dostępu do aborcji, które teraz mogą zostać podważone – głównie wysyłano im groźby śmierci. [USA Today], [CNN]
W związku z ww. przewidywanym zaostrzeniem federalnego prawa aborcyjnego w Stanach Zjednoczonych Kanada i Meksyk przygotowują się na przyjęcie większej liczby osób potrzebujących tego zabiegu. [The Guardian]
Stany Zjednoczone mierzą się z niedoborami mleka początkowego dla niemowląt. Jest to na tyle poważne, że administracja Joe Bidena zaangażowała się w poprawę sytuacji wpływającej na życie wielu rodziców. AP News pisze o przyczynach tej sytuacji. [AP News]
Ed Koch był burmistrzem Nowego Jorku w latach 80. zeszłego wieku, chociaż ze względu na swoją działalność publiczną był znany również z innych przyczyn. Nigdy nie miał żony i plotki o jego skrywanej homoseksualności krążyły przez całe jego życie. Teraz The New York Times przygotowało reportaż, w którym na podstawie rozmów z jego bliskimi potwierdza się jego homoseksualna orientacja. Reportaż dużo mówi o tym, jak ukrywanie tego faktu wpłynęło na jego życie. [The New York Times]
Prawicowe wojny kulturowe w Stanach Zjednoczonych nie mają końca. Konserwatystom nie wystarczy usuwanie książek z bibliotek szkolnych. Teraz chcą także usunąć książki z katalogów bibliotecznych, żeby dzieci i młodzież nie wiedzieli nawet, czego zabrania im się czytać. [The Washington Post]
Oceania
Nowa Zelandia otworzy w pełni granice 31 lipca, ogłosiła premierka Jacinda Ardern. Nastąpi to więc prawie 2 miesiące wcześniej, niż wynikało z wcześniejszych zapowiedzi. [Al-Dżazira]
Władze Australii poinformowały, że przez tydzień śledziły chiński statek szpiegowski, który przemieszczał się wzdłuż jej zachodniego wybrzeża. Zostało to nazwane agresywnym zachowaniem, które tylko pogłębia napięcia między Chinami a Australią, o czym pisaliśmy we wcześniejszych wydaniach. [The Sydney Morning Herald]
Ekonomia i gospodarka
O tym, że wojna w Ukrainie wpłynie na eksport żywności z tego kraju wspominaliśmy już kilka razy, głównie w kontekście konkretnych rejonów, w których może zabraknąć pożywienia z tego powodu. Ośrodek Studiów Wschodnich przygotował bardziej kompleksową analizę na temat zmian, jakie zajdą w produkcji i eksporcie żywności z Ukrainy z powodu obecnie toczonej wojny. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Na Rosję nakładane są kolejne pakiety sankcji, kolejne państwa ograniczają import węglowodorów z Rosji, a rosyjski rubel ma się jednak całkiem nieźle. Czy wynika to z nieskuteczności sankcji? A może rosyjska gospodarka jest odporna na zewnętrzną presję? Odpowiedzi zdają się być bardziej zniuansowane. [Obserwator Finansowy]
Nauka i Technologia
Według Argentine Antarctic Institute (IAA) pingwinowi cesarskiemu grozi wyginięcie w ciągu kolejnych 30–40 lat. Przyczyną tych obaw jest oczywiście zmiana klimatu. Cykl rozrodczy największego gatunku pingwina jest ściśle powiązany z cyklem tworzenia i tajania pokrywy lodowej. Zmiany w nim mogą uniemożliwić dokończenie procesu reprodukcji. [Reuters]
Elon Musk ma różne pomysły dotyczące tego, co zrobić z Twitterem, kiedy już go kupi. Jednym z nich jest skończenie z anonimowością użytkowników, którzy musieliby podawać swoje prawdziwe dane osobowe. Jednak dla niektórych pozostanie anonimowymi w internecie to kwestia życia i śmierci. Dlaczego pomysł Muska nie służy tak naprawdę wolności słowa, a może doprowadzić do wielu tragedii, pisze serwis [Rest of World].
Elon Musk się myli (ostatnio mamy wrażenie, że chyba trzeba będzie stworzyć osobny dział o takim tytule). O co chodzi tym razem? Artykuł The Conversation pokazuje, że moderacja treści w serwisie Twitter wcale nie działa wbrew wolności słowa, ale z korzyścią dla niej. Oczywiście ocena serwisu nie do końca jest czarno-biała. Zachęcamy więc, żebyście sami zajrzeli do artykułu. [The Conversation]
Według wczesnego stadium wykonalności amoniak może zostać użyty jako paliwo lotnicze. Mieszanka amoniaku z wodorem spala się tak, jak obecnie używane paliwo lotnicze, ale bez emisji dwutlenku węgla. Wprowadzenie do użytku takiej mieszanki wymagałoby mniej zmian już istniejących modeli samolotów oraz infrastruktury niż alternatywne pomysły na zeroemisyjne podróże lotnicze. Oczywiście jest to na razie tylko wstępny pomysł, ale poprawia on szansę na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. [Popular Mechanics]
Brrrrrrrt! Minęło właśnie 50 lat od pierwszego lotu samolotu A-10 Thunderbolt II. Samoloty, które otrzymały od lotników pseudonim Warthog (guziec), nazywane czasami działkiem U-8/A Avenger ze skrzydłami, bronić miały Zachodu Europy przed radzieckimi zagonami pancernymi. I choć nigdy nie musiały tego robić w Europie, to sprawdziły się w innych konfliktach. Kilka rocznicowych materiałów proponuje niezawodny serwis [Konfilkty.pl].
Psychodeliki to dzisiaj nielegalne narkotyki. Czy może, na fali badań ich użyteczności w leczeniu nałogów, depresji czy PTSD, wrócą one do gabinetów terapeutycznych? O tym, czym właściwie są psychodeliki oraz o stanie badań nad ich zastosowaniami leczniczymi opowiadają dr. hab. Michał Bola oraz doktorant Paweł Orłowski z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN.
Idee, Kultura, Społeczeństwo
Opierając się na przekazach wszechobecnych w popkulturze można by pomyśleć, że w czasach średniowiecznych Anglosasi jedli mnóstwo mięsa na ucztach wydawanych przez królów czy innych wielmożów. Jednak ostatnio opublikowane badania podważają to popularne przeświadczenie o składzie ówczesnej diety, a także o tym, jak dzielono jedzenie w zależności od statusu społecznego. [CNN]
„Tylko pod krzyżem, tylko pod tym znakiem, Polska jest Polską, a Polak Polakiem.” Kojarzycie pewnie ten dwuwiersz, ale jesteśmy ciekawi, czy wiecie, kto jest jego autorem. Przez wiele lat autorstwo przypisywano Mickiewiczowi, ale czy to prawda? Na blogu Kompromitacje przeczytacie o tym, jak dwuwiersz stał się popularny w latach 90., komu przypisywano autorstwo oraz dowiecie się, kto jest prawdziwym autorem tych słów. [Kompromitacje]
Księżna Diana była uznawana za ikonę stylu. Jedną z jej najbardziej znanych kreacji jest „The Revenge Dress”. O historii tej kreacji oraz znaczeniu jej nazwy przeczytacie w Vogue Polska. [Vogue Polska]
Fot. Jayne Fincher/Getty Images
Drogi czytelniku, dziękujemy, że jesteś z nami. Uważasz, że więcej osób powinno przeczytać ten numer lub chcesz podziękować nam za tworzenie go?