Wydanie 81, 20.05.2022
To z ćwiczeniami NATO, koronawirusem w Korei Północnej i historią cyberpunka
18 maja obchodził urodziny Karol Wojtyła, znany wam także jako Jan Paweł II. Pewnie znacie jego osiągnięcia w ochronie dzieci przed drapieżcami seksualnymi. Jego zasługi dla zdrowia mieszkańców Afryki też powinny być wam już znane. Z tej okazji przypominamy piosenkę jaką Sinéad O’Connor zaśpiewała z dedykacją dla solenizanta.
Normalnie w tym miejscu piszemy o stronie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj. Jednak w obecnej sytuacji chyba ważniejsza jest pomoc poszkodowanym przez rosyjską inwazję. Polski rząd przygotował stronę zawierającą listę organizacji, którym można wpłacać pieniądze na pomoc Ukrainie.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową - wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
„Ordo Iuris zbiera informacje o aborcjach. Na cel bierze obywatelki Ukrainy, które uciekły przed wojną. O działaniach Ordo Iuris mówiła prof. Elżbieta Korolczuk – socjolożka z Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Soderntorns.”
W związku z kryzysem klimatycznym często mówi się o tym, że należy zrezygnować z prywatnych aut na rzecz transportu publicznego. Ale czy w Polsce jest to opcja dla wszystkich? Wykluczenie komunikacyjne mieszkańców wielu regionów (zwłaszcza mniejszych miejscowości) sprawia, że posiadanie auta nie jest dla nich wyborem a przymusem. [Krytyka Polityczna]
„Kapituła Nagrody im. Dariusza Fikusa uhonorowała w tym roku wszystkich przedstawicieli mediów relacjonujących wojnę w Ukrainie. Jednak na scenie podczas odbioru nagrody pojawili się wyłącznie dziennikarze, dla kobiet miejsca zabrakło. Niektóre dziennikarki relacjonujące wojnę nawet nie zostały poinformowane o gali.” [Wirtualne Media]
W Ukrainie wojna a tymczasem u nas odbywają się ćwiczenia wojsk NATO Defender Europe 2022. Więcej o ćwiczeniach oraz wyjątkowej sytuacji geopolitycznej jaka im towarzyszy przeczytacie w Polityce. Za to Polityka Insight ma dla was podcast w którym znajdziecie relację z ciekawego fragmentu tych ćwiczeń: przeprawy czołgów przez Wisłę. [Polityka]
Europa
Atak Rosji na Ukrainę – stan po 84 dniach przedstawia [Ośrodek Studiów Wschodnich].
Wygląda na to, że większość (jak nie wszyscy) żołnierze przebywający w kombinacie Azovstal w Mariupolu oddali się w ręce wojsk rosyjskich. Mimo wcześniejszych ustaleń między Rosją i Ukrainą dalszy los tych żołnierzy nie jest pewny. [Reuters]
„Kiedy skończy się wojna na Ukrainie? Czy Rosja może zaatakować inne państwa? Czy rozpad Rosji jest realny?” Piotr Żychowski z Ośrodka Studiów Wschodnich odpowiada na te i inne pytania związane z wojną w Ukrainie.
Ośrodek Studiów Wschodnich przygotował ciekawy materiał pod tytułem „Czy na Łotwie może powstać republika ludowa? Mniejszość rosyjska a ryzyko separatyzmu”. Gorąco polecamy.
Finlandia i Szwecja formalnie złożyły aplikacje o wstąpienie do NATO. Jednak Turcja coraz głośniej wspomina o zablokowaniu tych wniosków. Ośrodek Studiów Wschodnich tłumaczy o co chodzi Turcji i czy jest to jedynie taktyka negocjacyjna. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Rząd w Londynie chce wywalić do kosza protokół irlandzki będący integralną cześcią porozumień brexitowych. Unia Europejska jest z tego powodu bardzo niezadowolona. Jeśli nie pamiętacie czym jest protokół irlandzki to polecamy drugi artykuł od Guardiana, który stara się to przystępnie wytłumaczyć. [The Guardian #1], [The Guardian #2]
Prezydent Macron wybrał nowego premiera dla swojego rządu i tym razem będzie to premierka. Elisabeth Borne awansuje z ministry pracy do roli szefowej rządu a jej zadaniem będzie wprowadzenie kontrowersyjnej reformy emerytalnej prezydenta Macrona. [Politico]
Na Cyprze, w przyszłym roku, może dojść do wyborów Arcybiskupa. Z jednej strony jest to ważna postać, gdyż pierwszym prezydentem wyspy po uzyskaniu przez nie niepodległości był właśnie jej arcybiskup. Z drugiej strony, rola kościoła na przestrzeni dekad mocno spadła. Ale dlaczego i jak arcybiskupa się wybiera? O historii Cypru, relacjach jego władców z religią, konfliktach wśród hierarchów, a także o tym, na jakim kontynencie tak właściwie leży Cypr opowiada dr hab. Przemysław Kordos z Pracowni Studiów Helleńskich Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego.
Bliski i Środkowy Wschód
W Libanie odbyły się 15 maja wybory parlamentarne. Po latach gwałtownych kryzysów i protestów, wybory jednak nie przyniosły rewolucyjnych zmian. Większość co prawda stracił szyicki Hezbollah i jego sojusznicy, a niezależni kandydaci obiecujący reformy zdobyli 13 że 128 miejsc w parlamencie. Jednak silne nadal pozycje tradycyjnych partii wskazują, że o realne zmiany, które mogłyby pomóc Libanowi i Libańczykom, a mogą ograniczyć zyski politycznych rodzin, może być ciężko. [BBC]
W Afganistanie przed Talibami, stoją kolejne wyzwania z dziedziny bezpieczeństwa. Tym razem, niespokojnie jest na północy kraju, gdzie syn „Lwa Pandższiru” i jego oddziały zaczynają wiosenna ofensywę przeciwko talibanowi. O tym kim jest „lwiątko Pandższiru”, jak wyglądają początki ofensywy, a także co ma z tym wspólnego Pakistan. [Puls Lewantu]
Podczas pogrzebu dziennikarki Al-Dżaziry, która zginęła podczas raportowania starć izraelsko-palestyńskich na Zachodnim Brzegu Jordanu doszło do kolejnych incydentów. Izraelskie siły porządkowe wyrywały żałobnikom palestyńskie flagi, a niosący trumnę zmarłej Szirin Abu Akleh byli okładani policyjnymi pałkami. [The Guardian]
Z jemeńskiej stolicy, miasta Sana, do Stanów Zjednoczonych przyleciał pierwszy cywilny, komercyjny samolot od sześciu lat. Ten historyczny moment jest elementem porozumienia, w wyniku którego w Jemenie od początku kwietnia trwa rozejm. [Al-Monitor]
Irański Najwyższy Przywódca przestrzega przed niebezpieczeństwem niskiej dzietności w kraju i jego następstw. Wskaźnik ten wynosi obecnie 1,71. Po irańskiej rewolucji islamskiej z 1979 roku, po której nastąpił boom demograficzny, motywowany religijnie i nacjonalistycznie, wskaźnik dzietności wynosił w latach 80 tych ponad 6. [Al-Monitor]
Azja
W wydaniu 79. pisaliśmy że władze Indii zapewniały, że plotki o ograniczeniu eksportu zbóż są nieprawdziwe. W tym tygodniu jednak wprowadzono całkowity zakaz eksportu tych produktów. [Al-Dżazira]
W poprzednim wydaniu pisaliśmy o niedawnych wyborach prezydenckich na Filipinach ale może ciekawi was dawniejsza historia tego państwa. W końcu kolonialna przeszłość musiała mieć jakiś wpływ na to co obecnie dzieje się w tym kraju. [Hrabia Tytus]
Po 2 latach pandemii koronawirusa zawitał oficjalnie do Korei Północnej. Co ciekawe Kim Dzong Un jest niezadowolony z tego jak administracja jego państwa zareagowała na ten kryzys. [Reuters]
Sri Lanka ogłosiła po raz pierwszy w swojej historii niewypłacalność. [BBC]
Afryka
Zamach wojskowy w Sudanie w październiku ubiegłego roku spotkał się ze sprzeciwem społecznym. Jeden z uczestników protestów udaje się na nie ubrany w strój Spider-mana. Tak ubrany stawia czoła siłom bezpieczeństwa używającym gazu łzawiącego oraz ostrej amunicji wobec protestujących. The Guardian przygotował film dokumentalny na jego temat. [The Guardian]
W Somalii odbyły się, kilkukrotnie już przesuwane, wybory prezydenckie. O nowym prezydencie, sytuacji politycznej w kraju oraz sposobie wyboru głowy państwa przeczytacie w artykule [Al-Dżaziry].
Donald Trump pod koniec swojej prezydencji wycofał 500 amerykańskich żołnierzy stacjonujących w Somalii. Prezydent Joe Biden właśnie anulował decyzję poprzednika i wysłał 500 żołnierzy znowu do Somalii. O tym jak dokładnie amerykańskie siły w tym kraju są ważne w walce z islamskimi ekstremistami przeczytacie w [The Guardian].
Ameryka Łacińska
Chilijska konstytuanta zakończyła prace nad nową konstytucją, która ma zastąpić dokument napisany za czasów dyktatury generała Pinocheta. Nowa ustawa zasadnicza zawiera przepisy gwarantujące darmową wyższą edukację, parytety płciowe w rządzie oraz czyni państwo odpowiedzialnym za walkę z przyczynami oraz skutkami zmian klimatu. O przyjęciu nowej konstytucji zadecyduje referendum, które odbędzie się 4 września. [The Guardian]
USA zgodziło się złagodzić sankcje, jakie na Kubę nałożył Donald Trump. Chodzi dokładnie o ułatwienie przesyłanie pieniędzy dla rodzin przez kubańskich emigrantów oraz ułatwienie podróży na Kubę. [BBC]
Ameryka Północna
W wyniku strzelaniny w Buffalo zginęło 10 osób i ranił 3 inne. Sprawca zamachu dokonał samotnie, jak tzw. „samotny wilk”. Ale to pojęcie nie jest w pełni poprawne. Działał samotnie, ale opierając się na manifeście jaki opublikował sprawca nie czuł się osamotniony. Miał ludzi, którzy podzielali jego poglądy i dla których streamował przebieg zamachu terrorystycznego. Teoria spiskowa, w którą wierzy to „wielkia podmiana”, według której na miejsce białych Amerykanów są sprowadzani niebiali imigranci. Teorię tę powielał m.in bardzo popularny prezenter Tucker Carlson ze stacji Fox News. Możecie znać go z wywiadu, którego udzielił mu Andrzej Duda. Więcej na temat teorii „wielkiej podmiany” możecie przeczytać na łamach AP News. [The Atlantic], [AP News]
Tydzień temu pisaliśmy o brakach mleka początkowego w Stanach Zjednoczonych. Tak jak zapowiadaliśmy administracja prezydenta Bidena zabrała się za walkę z tym problemem. NBC pisze jakie ustawy przegłosowano i dlaczego republikańscy politycy chociaż gardłowali o tym, że prezydent nic w tej sprawie nie robi to jednak nie poparli gremialnie jego pomysłów. [NBC News]
Stany Zjednoczone zmagają się z problemem braku mieszkań i ich wysokich cen. Prezydent Joe Biden ogłosiła plany w walce z tym problemem. Kroki jakie zamierza podjąć rząd federalny obejmują m.in dofinansowania na transport publiczny dla samorządów, które będą promować zwiększenie gęstości zamieszkania. Oraz ułatwienia kupienia domów prefabrykowanych. [Full Stack Economy.]
Firma zajmująca się pośrednictwem w dostarczaniu jedzenia między restauracjami a klientami wpadła na pomysł żeby zapewnić darmowy lunch każdemu chętnemu nowojorczykowi. Skończyło się to frustracją klientów, restauratorów jak i wielu dostawców jedzenia. [The Guardian]
Oceania
21 maja Australijczycy idą do wyborów. Reuters donosi, że obecne sondaże wskazują, że zarówno zarówno obecnie rządząca partia jak i największa partia opozycyjna idą łeb w łeb i trudno wskazać zwycięzcę. BBC za to ma krótki poradnik dotyczący przebiegu wyborów jak i tego na kogo wyborcy mogą głosować. [Reuters], [BBC]
Ekonomia i gospodarka
Elon Musk pisze (na Twitterze oczywiście), że chciałby jednak mniej zapłacić za pakiet kontrolny akcji Twittera gdyż spora część użytkowników serwisu to boty. Jednak dokumenty z negocjacji pokazują, że wtedy wcale go o nie interesowało. Twitter jest nadal zdecydowany żeby zakończyć sprzedaż akcji po umówionej cenie ale nie wiadomo czy Elon Musk się jednak z transakcji nie wycofa. Byłoby to jednak dla niego dość kosztowne, o czym pisze [Reuters].
Kierownik działu zajmującego się uczeniem maszynowym odszedł z Apple i przeszedł do firmy Alphabet (czyli Google). Jednym z powodów jakie podają media jest plan producenta iPhonów do częściowego powrotu do biura. Gizmodo pisze o tym dlaczego jest to kłopotliwa sytuacja dla Apple’a zwłaszcza, że na papierze Google ma taką samą politykę pracy w biurze. [Gizmodo]
„Mimo wojny w Ukrainie i rosyjskiego embarga na gaz, polski rząd nie zamierza radykalnie zmieniać planów dotyczących budowy nowych elektrowni opalanych gazem. Oznacza to, że do 2030 r. moc krajowych bloków na gaz może wzrosnąć z obecnych 3,2 GW do ponad 8,2 GW, a udział o paliwa w produkcji prądu z 8,5 do 25 proc. O konsekwencjach decyzji polskiego rządu opowiadają Michał Hetmański i Bernard Swoczyna z Fundacji Instrat. Rozmowę prowadzi Robert Tomaszewski.”
Nauka i Technologia
Splinternet – to słowo, które może definiować internetowe sieci przyszłości. Zamiast globalnego systemu wymiany informacji, opinii, towarów, pieniędzy i usług, ekosystem informacji może zmienić się w archipelag niezależnych wysp, tylko czasem wchodzących z sobą w kontakt. [Tygodnik Powszechny]
Pierwsze rośliny wyrosły na glebie przywiezionej z Księżyca. [BBC]
W 2002 roku pierwszy raz od dłuższego czasu liczba zgonów z powodu gruźlicy wzrosła na świecie. Skupieni na pandemii koronawirusa przestaliśmy zwracać uwagę na niebezpieczeństwa związane z tą znaną nam już chorobą? [Nature]
Jeśli śledzicie media to mogliście zauważyć, że najnowsze doniesienia ze świata chorób nie dotyczą nowego wariantu koronawirusa tylko małpiej ospy. Dla tych, którzy wcześniej o tym nie słyszeli mamy artykuł BBC, który opisuje tę chorobę. Artykuł w serwisie Stat za to opisuje jakie wnioski można wyciągnąć z tego gdzie są obecnie wykrywane nowe przypadki tej choroby. [BBC], [Stat]
Idee, Kultura, Społeczeństwo
Jeśli poszukujecie ciekawych wykładów opisujących rolę informacji w otaczającym nas świecie, to polecamy zajrzeć na stronę trwającego Copernicus Festival 2022. Możecie odwiedzić Festiwal w Krakowie, lub obejrzeć online na platformach Facebook i Youtube. [Copernicus Festival 2022]
Czy znacie historię cyberpunku? Kiedy i w jakich okolicznościach powstał ten podgatunek science-fiction? Jakie są przykłady najbardziej znanych gier, książek i filmów z tego nurtu? Jaka przyszłość czeka cyberpunk gdy teraźniejszość dogania pierwsze przewidywania przyszłości jakie w wielu dziełach z tego nurtu zostały poczynione? Jeśli was to interesuje to polecamy długi, 3 częściowy dokument do obejrzenia w serwisie Youtube. Poniżej znajdziecie pierwszą część o początkach cyberpunku.
Drogi czytelniku, dziękujemy, że jesteś z nami. Uważasz, że więcej osób powinno przeczytać ten numer lub chcesz podziękować nam za tworzenie go?