Wydanie 88, 08.07.2022
To z sezonem strajkowym, polakiem zatrzymanym w Iranie oraz długo wyczekiwaną dymisją Borisa Johnsona
Rząd przegłosował, że jest rządem. A wy jak zabijacie czas w te wakacje?
Normalnie w tym miejscu piszemy o stronie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj. Jednak w obecnej sytuacji chyba ważniejsza jest pomoc poszkodowanym przez rosyjską inwazję. Polski rząd przygotował stronę zawierającą listę organizacji, którym można wpłacać pieniądze na pomoc Ukrainie.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową - wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
Z czym kojarzy Wam się 4 lipca? Bardzo możliwe, że ze świętem niepodległości Stanów Zjednoczonych – w końcu jesteśmy mocno przesiąknięci amerykańską popkulturą. Jednak inne, bliższe nam wydarzenie ma również tego dnia rocznicę. „W czwartek, 4 lipca 1946 r. tłum mieszkańców Kielc, przy udziale milicjantów i żołnierzy, dokonał masakry ocalałych z Holocaustu Żydów”. [Muzeum Historii Żydów Polskich Polin]
Wygląda na to, że wakacje to sezon strajkowy. Pierwsi strajkowali kierowcy komunikacji miejskiej w Bydgoszczy. Chociaż w czwartek doszli już oni do porozumienia z władzami miasta, to polecamy Wam artykuł Onetu opisujący najbardziej napięty moment negocjacji zaraz przed dojściem do tego porozumienia. Interia pisze natomiast o tym, jak kierowcy warszawskich autobusów zastanawiają się nad podobnym strajkiem. Za to TVN24 informuje, że egzaminy na prawo jazdy są masowo odwoływane w niektórych miastach z powodu nieoficjalnego strajku egzaminatorów. [Onet], [Interia], [TVN24]
Chcecie się dowiedzieć, jak wygląda ideologizacja i upolitycznienie szkoły? Mamy dla Was świetny artykuł na ten temat. Nie będzie to jednak o wyczynach Przemysława Czarnka i podręczniku do przedmiotu Historia i Teraźniejszość, który robi furorę w mediach. Będzie za to o tym, jak staliniści wprowadzali swoją propagandę do polskich szkół po 2. wojnie światowej. [Hrabia Tytus]
Jakiś czas temu pisaliśmy całkiem pozytywnie (ku naszemu zaskoczeniu) o projekcie polskiego systemu kaucyjnego. Niedawno posłanka Lewicy Daria Gosek-Popiołek zwróciła naszą uwagę na inny projekt Jacka Ozdoby z Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Jeśli interesują was szczegóły na temat kar za umyślne przestępstwa przeciwko środowisku, to PAP przeprowadził wywiad z wiceministrem Ozdobą. [Polska Agencja Prasowa]
Wojna w Ukrainie
Wiemy, że nie zapomnieliście o wojnie w Ukrainie, widzimy to po statystykach klikalności każdego newslettera, ponieważ praktycznie zawsze informacje z frontu są przez Was czytane. Nie możemy udawać, że wojna przestała być czymś, co jest dla nas najważniejsze. Dlatego w tym wydaniu postanowiliśmy przywrócić sekcję Wojna w Ukrainie i umieścić tam więcej różnorodnych artykułów, żeby nie skupiać się wyłącznie na ruchach wojsk.
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich.
„Rosyjskie władze przyjęły decyzje madryckiego szczytu NATO jak potwierdzenie, że polityka Sojuszu jest wroga wobec Rosji. Reakcja była stonowana, co jednak nie oznacza, że Rosja lekceważy decyzje podjęte przez sojuszników.” Anna Maria Dyner przygotowała, krótką analizę dla [Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych].
„Na szczycie w Madrycie NATO przyjęło nową koncepcję strategiczną, która definiuje Rosję jako najważniejsze bezpośrednie źródło zagrożenia i nie wyklucza ewentualności jej ataku na jedno z państw należących do organizacji.” Jeśli interesują Was szczegóły dotyczące ustaleń NATO w Madrycie, to mamy dla Was szczegółową analizę od [Ośrodka Studiów Wschodnich].
Rosjanie okradają Ukrainę. Ze zboża, leków, urządzeń rolniczych czy pralek. Kradną też dzieła sztuki i właśnie o tych kradzieżach jest podcast serwisu The Kyiv Independent. Okazuje się, że celem Rosjan może być nie tylko kradzież drogocennych dzieł sztuki ale też pozbawienie Ukrainy jej dziedzictwa kulturowego w ramach systematycznego niszczenia samego narodu ukraińskiego.
„Nie oddamy Rosjanom i Putinowi tego języka, bo oni nie umieją się nim posługiwać. Posługują się jakąś nowomową, nekrojęzykiem. Nie potrafią nawet powiedzieć słowa ”wojna„. Faszystowska dyktatura uniemożliwia rozwój kultury. Rosja, Federacja Rosyjska, cokolwiek z niej pozostanie, nie będzie miała monopolu ani na język, ani na kulturę rosyjską.” Kinga Dunin przeprowadziła wywiad z ukraińskim artystą Oleksijem Radynskim. [Krytyka Polityczna]
„Wojna mnie zmieniła. Wcześniej byłam liberałką, teraz stałam się nacjonalistyczną lesbijką. Zrozumiałam, że bez wolnej Ukrainy nie będę miała żadnych praw.” Pisaliśmy już kilkukrotnie o sytuacji osób LGBTQ w Ukrainie. O problemach, z jakimi zmagali się przed wojną oraz tym, jak wygląda ich sytuacja w czasie wojny. OKO.press przygotowało dłuższy reportaż o sytuacji kilku aktywistek, z którego dowiecie się nie tylko o ucieczce w pierwszych dniach wojny, ale też o tym, jak ich życie wyglądało wcześniej i jak widzą przyszłość walki o prawa osób LGBTQ w swoim kraju. [OKO.press]
Europa
Po raz pierwszy od 1991 Niemcy zanotowały miesięczny deficyt handlowy. Jest to niepokojący znak dla niemieckiej gospodarki i poprzez współpracę gospodarczą także dla Polski. [WNP]
W środę Boris Johnson twardo się upierał, że nie poda się do dymisji. Jednak w czwartek ogłosił, że rezygnuje z funkcji premiera Wielkiej Brytanii. Jeśli zastanawiacie się, co w końcu doprowadziło do jego rezygnacji, to polecamy podsumowanie od The Guardian. Jeśli natomiast ciekawi Was, kto będzie nowym premierem, to polecamy ściągawkę od BBC. [The Guardian], [BBC]
Parlament Europejski zagłosował za włączeniem atomu oraz gazu do unijnej taksonomii. Jakub Wiech na łamach Energetyka24 pokrótce objaśnia co to oznacza. [Energetyka24]
Holenderscy rolnicy protestują przeciw planom ograniczenia emisji gazów cieplarnianych z hodowli zwierząt. Protestujący zablokowali drogi, supermarkety oraz centra dystrybucji. Pojawiły się przypadki otwarcia ognia przez policję. [Politico]
Włochy ogłosiły stan zagrożenia w pięciu północnych regionach ze względu na najgorszą od 70 lat suszę. Ma ona zagrażać nawet do 30% upraw rolniczych z całego kraju. [BBC]
Łotwa przywraca obowiązkową służbę wojskową dla mężczyzn. Minister Obrony stwierdził, że obecny system obrony kraju osiągnął swoje granice a zachowanie Rosji się nie zmieni. [The Guardian]
Bliski i Środkowy Wschód
W środę irańskie media doniosły o zatrzymaniu za szpiegostwo grupy obcokrajowców. Wśród zatrzymanych miał znajdować się polski naukowiec. Nasz MSZ potwierdza fakt zatrzymania oraz dodaje, że zatrzymanie miało miejsce we wrześniu 2021 roku i podejmuje działania mające na celu sprowadzenie naukowca do domu. Według strony irańskiej zatrzymani pobierali próbki ziemi z terenu, gdzie odbywały się ćwiczenia rakietowe. Zatrzymania miał dokonać Korpus Strażników Rewolucji. [Onet]
Można powiedzieć, że w kwietniu w Iranie zaczął działać lokalny ruch #metoo, który starał się walczyć z nadużyciami w krajowym przemyśle filmowym. Od tego czasu aktywistki, które zajmował się nagłaśnianiem tej sprawy, są atakowane w Internecie przez tysiące botów. Uniemożliwia im to praktycznie jakiekolwiek działanie. [Rest of World]
1 lipca premierem Izraela został Jair Lapid. Będzie on premierem do końca kadencji, która kończy się na jesieni tego roku (w ostatnim numerze informowaliśmy o samorozwiązaniu Knesetu i nadchodzących kolejnych wyborach). Kim jednak jest Jair Lapid? Dziennikarz, pisarz, a także żołnierz, aktor, scenarzysta i twórca muzyki filmowej, prezenter telewizyjny i amatorski bokser, a także polityk, który w Polsce zasłynął z kontrowersyjnych wypowiedzi o polskich obozach śmierci.
Śledztwo przeprowadzone przez ONZ jak również badanie kuli, która zabiła dziennikarkę Al-Dżaziry Abu Akleh, wskazują, że została ona wystrzelona przez izraelskiego żołnierza. Izraelskie siły samoobrony utrzymują, że trafienie nie było celowe. [NPR]
Rozpoczął się hadżdż – coroczna pielgrzymka muzułmanów do Mekki. Mimo czterdziestostopniowych upałów i możliwości wjazdu tylko dla zaszczepionych władze Arabii Saudyjskiej spodziewają się miliona pielgrzymów. [DW]
Raport stworzony przez grupę brytyjskich prawników wskazuje, że Turcja powinna stanąć przed międzynarodowym trybunałem za bycie współwinnym ludobójstwa Jazydów przez tak zwane państwo islamskie. Raport krytykuje również Irak i Syrię za brak powstrzymania tych zajść, jednak to Turcja jest wskazywana jako kraj, który mógł najłatwiej zatrzymać/ograniczyć skalę zbrodni i tego nie zrobił. [The Guardian]
Azja
Były premier Japonii Shinzo Abe został postrzelony na wiecu politycznym. W momencie pisania tego opisu nie wiadomo dokładnie jaki jest stan polityka. Artykuł BBC przedstawia wszystkie informacja obecnie dostępne o tym wydarzeniu oraz opisuje sylwetkę niedoszłej ofiary. [BBC]
„Nowy prezydent Korei Płd. Yoon Suk-yeol zamierza oprzeć politykę zagraniczną na bliskich stosunkach z USA. Chce powielić twardą postawę wobec KRLD, którą prezentowały wcześniejsze konserwatywne rządy, stawiając przede wszystkim na odstraszanie. Prezydentura Yoona daje szansę na poprawę stosunków z Japonią.” Minęły trzy miesiące od wyborów prezydenckich w Korei Południowej, więc przedstawiamy pierwszą analizę polityki zagranicznej prowadzonej przez nowego prezydenta. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Kolejny tydzień, kolejny niepokojący artykuł o Indiach. Tym razem zapraszamy Was do przeczytania o tym, jak państwo pod wodzą Narendry Modiego tworzy nowe prawa, żeby zmusić międzynarodowe korporacje do dostosowania się do woli państwa. W tym wypadku chodzi o platformę Twitter, którą Indie zmusiły w końcu do usuwania treści nieprzychylnych dla rządu. [Rest of World]
W pierwszych dniach lipca doszło do krwawego stłumienia protestów w autonomicznym regionie Uzbekistanu – Karakałpacji. Do zamieszek doszło z powodu referendum, które miało ograniczać autonomiczność regionu stanowiącego około 1/3 powierzchni kraju, jednak bardzo słabo zaludnionego. Jakie jest tło wydarzeń i jak zareagowała władza, opowiada Krzysztof Strachota, kierownik działu Turcji, Kaukazu i Azji Centralnej Ośrodka Studiów Wschodnich.
Afryka
Przerwy w dostawach prądu nie są niczym nowym w RPA, jednak to, z czym ten kraj zmaga się obecnie, jest na tyle wyjątkowe, że nazwane zostało kryzysem elektrycznym. BBC opisuje w artykule, co dokładnie się dzieje i czym sytuacja ta się różni od typowych do tej pory przerw w dostawach prądu. [BBC]
Dżihad i islamiści w Afryce to obraz bardziej złożony, niż tylko kolejne filie tak zwanego państwa islamskiego, do których przyzwyczaiły nas w ostatnich latach doniesienia medialne. O zjawisku partyzantek fundamentalistycznych w Sahelu opowiada Wojciech Jagielski. A przyczynkiem do tej powieści jest porwanie i uwolnienie polskiego obywatela w Burkina Faso.
Oprócz tamy na Nilu powstaje inny duży projekt związany z tą rzeką. Południowy Sudan chce wybudować mający prawie czterysta kilometrów kanał dostarczający wodę z Białego Nilu do Egiptu. Krytycy ostrzegają, że ten projekt będzie miał poważne konsekwencje dla środowiska naturalnego. [Yale Enviroment]
W RPA mają miejsce uroczystości żałobne po tajemniczej śmierci 21 uczniów, którzy zmarli po imprezie z okazji zakończenia roku szkolnego. Trwa policyjne śledztwo w tej sprawie, jednak na ten moment przyczyny śmierci pozostają nieznane. [NPR]
Ameryka Łacińska
Zakończyły się prace nad nową konstytucją Chile, a we wrześniu odbędzie się referendum na temat jego przyjęcia. Poparcie dla nowej konstytucji malało w trakcie prac nad nią i obecnie nie jest pewne, czy zostanie przyjęta. Americas Quarterly opisuje, co znajduje się w nowym dokumencie zwracając szczególną uwagę na elementy mogące wywołać polaryzacje społeczną. [Americas Quarterly]
W Chile zaczynają się ferie zimowe, ale zanim na dobre się one rozpoczęły, uczniowie części szkół zorganizowali protesty. M.in. podpalono biura dyrektora jednej ze szkół w stolicy Chile, doszło również do starcia z policją oraz zniszczeń szkolnych autobusów. Powodem protestów jest droga i niskiej jakości edukacja. Według ekspertów sytuację pogorszyły pandemiczne lockdowny. [Reuters]
7 lipca 2021 roku, został zamordowany urzędujący prezydent Haiti Jovenel Moïse. Mimo schwytania części sprawców, kolumbijskich najemników, zleceniodawcy zabójstwa pozostają nieznani. Dlaczego ktoś mógł chcieć go zabić? Maciej Okraszewski opowiada nam o pełnej przemocy historii Haiti oraz o możliwych przyczynach zabójstwa, które pochodzą sprzed czasu, gdy Moïse objął władzę.
Chociaż religię vodu kojarzymy głównie z tego, jak jest przedstawiona w hollywoodzkich produkcjach, to jest to zwykła, pełnoprawna religia pochodząca z Afryki, która jest popularna między innymi na Haiti. Ale jaki jest jej prawdziwy obraz? W co właściwie wierzą jej wyznawcy? Czy można być katolikiem wyznającym vodu? I co tak w ogóle w vodu robi Czarna Madonna z Częstochowy? Odpowiada prof. Józef Kwaterko z Instytutu Romanistyki na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Jak już wcześniej informowaliśmy, Gustavo Pedro został wybrany prezydentem Kolumbii. Ten były partyzant jest pierwszym w 212-letniej historia kraju przedstawicielem lewicy, który staje na czele państwa. O nastrojach ulicy i ostrożnych przewidywaniach prosto z Kolumbii opowiada dla Tygodnika Powszechnego Doma Matejko. [Tygodnik Powszechny]
Ameryka Północna
Pandemia COVID-19 wprowadziła do prezentacji amerykańskich korporacji takie hasła jak onshoring, reshoring oraz nearshoring. Hasła te oznaczają w skrócie budowę fabryk w USA, a teraz okazuje się, że nie są wyłącznie hasłami. Budowa nowych fabryk wzrosła o 116% względem poprzedniego roku. [Bloomberg]
Komisja Kongresu ds. ataku na Kapitol 6 stycznia 2021 gościła na naszych łamach już kilkukrotnie. Jednak żeby w pełni zrozumieć to, jak działa oraz co do tej pory osiągnęła, potrzebne jest przekrojowe podejście. Właśnie coś takiego znajdziecie w najnowszym odcinku Podkastu amerykańskiego, w którym prowadzący starają się odpowiedzieć na wiele pytań w tym jedno z ważniejszych: „czy jest jakakolwiek szansa, by Trump wreszcie odpowiedział za swoje czyny?” [embed]
Chociaż w Stanach Zjednoczonych zmieniło się prawo dotyczące aborcji, dotknie ono również osoby, które wcale w ciąży się nie znajdują. Okazuje się, że dostęp do leków używanych w leczeniu niektórych chorób autoimmunologicznych został ograniczony ze względu na możliwe działanie poronne. [The BMJ]
Oceania
W Papui Nowej Gwinei Gwinei trwają wybory parlamentarne, a syn urzędującego premiera został zatrzymany z walizką pieniędzy. Walizka zawierała równowartość około 2 milionów złotych, a syn premiera odcina się od jej przewożenia, związku walizki z wyborami, a także podaje, że te pieniądze należą do przedsiębiorcy budowlanego, który miał je użyć na cele płatności za wykonane prace. Ze względu na ukształtowanie kraju i stan infrastruktury wybory na Papui trwają aż trzy tygodnie. Atmosfera wokół nich jest napięta – od maja w związku z wyborami zginęło 30 osób. [The Guardian]
Ekonomia i gospodarka
„Dziś w podcaście OSW rozmawiamy z Jakubem Jakóbowskim, czy państwa zachodnie, skupione w G7, mogą znaleźć realną alternatywę dla chińskiej inicjatywy Pasa i Szlaku. Zapraszamy do słuchania!” Tydzień temu pisaliśmy o ostatnim szczycie G7, ale i w tym tygodniu coś ciekawego się znalazło.
W wydaniu 74. pisaliśmy o tym, jak Tesla otwierała swoją nową fabrykę w Niemczech, a już musimy donieść o niespodziewanej przerwie w działalności. Firma zapewnia, że wszystko idzie dobrze, ale artykuł serwisu Fortune wskazuje na wiele problemów, z jakimi obecnie boryka się firma. [Fortune]
Nauka i Technologia
„Ta historia zaczyna się dość makabrycznie. W 2022 roku nowojorski policjant Thorn odkrywa, że popularna odżywka białkowa Soylent jest produkowana z ludzi poddanych eutanazji. Głód wywołany kryzysem klimatycznym zmusza ludzkość do poszukiwania alternatywnych źródeł pożywienia i jedna z firm wykorzystuje do tego ludzkie ciała. Na szczęście jest to tylko fabuła katastroficznego filmu SF z 1973 roku, a nie rzeczywistość. Niemniej idea odżywki Soylent zostaje w świadomości i dokładnie 40 lat po premierze filmu Rob Rhinehart tworzy domowymi sposobami własny Soylent – tym razem, wszystko na to wskazuje, bez ludzkich zwłok.” [Damian Parol]
Fińscy naukowcy uruchomili pierwszą na świecie w pełni funkcjonalną baterię piaskową. Nagrzany do 500 °C piasek ma gromadzić energię z okresów, kiedy jest ona tania i w nadwyżce. Zmagazynowane ciepło następnie może zostać użyte do ogrzewania zabudowy. [BBC]
Okres wakacyjny to czas, gdy prognozy pogody zdają się najczęściej nas interesować. I frustrować, gdy się nie sprawdzą. Jak właściwie działają i w jakim kierunku podąża ich rozwój? O wyzwaniach stojących przed meteorologami i ich współpracownikami oraz o tym, jak oceniać jakość prognozy pogody, opowiadają pracownicy warszawskiego ICM meteo.
Przyznawana co 4 lata Nagroda Fieldsa (nazywana matematycznym Noblem) w tym roku powędrowała do 4 osób. Jedną z nagrodzonych jest ukraińska matematyczka Maryna Wiazowska, o której pracach więcej przeczytacie w Nature. Quanta Magazine za to skupia się na postaci June Huh, który jest jednym z pozostałych 3 młodych laureatów – nagroda przyznawana jest dla osób do 40. roku życia. [Nature], [Quanta Magazine]
Idee, Kultura, Społeczeństwo
6 lipca była rocznica urodzin Fridy Kahlo. Jeśli jedyne, co o niej wiecie to to, że miała bujne brwi, to polecamy wam artykuł w serwisie DailyArt Magazine. Opisuje on nie tylko sztukę tej znanej artystki, ale także stara się wytłumaczyć, dlaczego polityka była obecna w jej dziełach do samego końca jej życia. [DailyArt Magazine]
Z przykrością informujemy, że zmarł Jerzy Bokłażec. Chociaż zajmował się muzyką i dziennikarstwem, to nam był przede wszystkim znany ze swojego kanału w serwisie Youtube, który był poświęcony przede wszystkim promowaniem ateizmu oraz publicystyką krytykującą Kościół katolicki. Poniżej prezentujemy pierwszy film z kilku-odcinkowego cyklu o Janie Pawle II i pedofili.
„Dlaczego niektórzy zbieracze-łowcy zaczęli uprawiać ziemię? Dlaczego te nowe praktyki tak bardzo się rozpowszechniły i dlaczego ich przejmowanie odbywało się w tempie, które z punktu widzenia ewolucji można określić jako stosunkowo szybkie?” Zainteresowanych odpowiednią zachęcamy do fragmentu książki Vaclava Smila „Energia i cywilizacja. Tak tworzy się historia„ prezentowanego przez [HistMag]
Drogi czytelniku, dziękujemy, że jesteś z nami. Uważasz, że więcej osób powinno przeczytać ten numer lub chcesz podziękować nam za tworzenie go?
Your latest changes have been saved.