Wydanie 91, 29.07.2022
To gorącym Bałtykiem, czystymi rasowo Węgrami oraz powolną depopulacją Chin
W związku z szalejącą inflacją dobry rząd postanowił wspomóc najbardziej potrzebującą tego grupę społeczną – posłów. Jednak po publicznym oburzeniu przekonaniu się, że za tym pomysłem stoi Donald Tusk, dzielny Jarosław Kaczyński zlikwidował ten niecny pomysł. Mamy nadzieję, że w kolejnym tygodniu będziecie czujni i odważni jak nasz wielki przywódca.
Kiedyś w tym miejscu pisaliśmy o stronie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj. Jednak w obecnej sytuacji chyba ważniejsza jest pomoc poszkodowanym przez rosyjską inwazję. Polski rząd przygotował stronę zawierającą listę organizacji, którym można wpłacać pieniądze na pomoc Ukrainie. Jeśli chcecie pomóc Ukrainie walczyć z najeźdźcą to możecie wziąć udział w zbiórce na polskie bezzałogowce - amunicję krążącą dla ukraińskiego wojska.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową - wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
Andrzej Stankiewicz pisze, że „po raz pierwszy odkąd w 2019 r. przed wyborami europejskimi PiS na pełną skalę użyło politycznej artylerii przeciwko LGBT, straszenie gejami, lesbijkami i mężczyznami, którzy po 17.30 chcą być kobietami, nie działa. Ludzi bardziej interesują ceny węgla i chleba niż światopoglądowe igrzyska.” To jest tak absurdalne, że poziom szczucia na osoby LGBTQ jest ściśle związany z ceną kiełbasy podwawelskiej. [Onet]
„Fundacja w Liechtensteinie, do której trafiły miliony euro ze sprzedaży kolekcji Czartoryskich, do dziś nie wydała nawet eurocenta na wsparcie polskiej kultury. Adam Czartoryski obraca tym kapitałem na giełdzie.” Marek Rabij pisze dla Tygodnika Powszechnego co stało się z pieniędzmi za Damę z gronostajem i ile warte są obietnice rodów szlacheckich. [Tygodnik Powszechny]
„W ramach rekompensat za antykościelną politykę PRL, kościół katolicki na Ziemiach Odzyskanych dostał o 50 tys. hektarów ziemi więcej, niż stracił. I wciąż dostaje kolejne. »To już nie jest rekompensata. To dawanie prezentów« – uważa Agnieszka Filak ze Stowarzyszenia SOISH.” [OKO.press]
Wojna w Ukrainie
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich i Konflikty.pl.
Tydzień temu informowaliśmy o tym jak Ukraina i Rosja mają podpisać umowy o eksporcie zboża z obszaru Morza Czarnego. Dzień po podpisaniu tych porozumień Rosjanie zbombardowali port w Odessie i na początku temu zaprzeczali. Jeśli też zastanawiacie się jak to jest z tym porozumieniem i czego można się teraz spodziewać to polecamy Wam analizę [Ośrodka Studiów Wschodnich].
Na długo przed inwazją Rosji na Ukrainę, Kreml budował siatkę tajnych agentów, którzy mieli ułatwić działania wojska. Śledztwo Reutersa pokazuje, że Ukraina została zinfiltrowana o wiele głębiej, niż do tej pory sądzono. [Reuters]
Mimo tego, że wojna w Ukrainie trwa tak długo to dezinformacja rosyjska ciągle działa prężnie. Serwis Fakenews.pl przedstawia raport „Rosyjska dezinformacja w Europie Wschodniej – od 27 czerwca do 4 lipca 2022 roku.”, który został przygotowany przez kilkanaście organizacji zrzeszonych w ramach Open Information Partnership. [Fakenews.pl]
„Od połowy kwietnia br. w obwodach południowej Ukrainy dochodzi do aktów dywersji i sabotażu przeciwko siłom okupacyjnym, ataków na lokalnych kolaborantów oraz akcji informacyjno-psychologicznych. (…) Obecnie skala i zakres tych działań są niewystarczające, by mogły przyczynić się do zmiany sytuacji operacyjnej na froncie południowo-wschodnim. Wzmocnienie ruchu oporu i zintensyfikowanie jego działań może jednak odegrać istotną rolę w ramach potencjalnej ukraińskiej kontrofensywy.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Ukraińska para prezydencka wystąpiła w sesji zdjęciowej magazynu modowego Vogue. Spotkało się to oburzeniem niektórych komentatorów, którzy chyba uważają, że powinni oni siedzieć ciągle w okopach, a nie walczyć o utrzymanie uwagi całego świata na tym konflikcie. Mikołaj Lizut rozmawia z fotoreporterem Maksymilianem Rigamonti zarówno o tej okładce, jak i o pracy reportera wojennego.
Europa
Co Europa jest winna Czeczenom? Czy jest coś winna? Na łamach Politico Harold Chambers przypomina o tym, ile wycierpiał ten naród z ręki Rosji oraz jak mało dla uciekających z tego rejonu ludzi zrobiła Unia Europejska, która nawet teraz jest skłonna wydawać uchodźców z tego kraju autorytarnym władzom w Moskwie. Przypominamy że w wydaniu 72. zamieściliśmy podcast Wojciecha Jagielskiego o wojnach czeczeńskich. [Politico]
Państwa unijne uzgodniły dobrowolne redukcje zużycia gazu w najbliższym sezonie jesienno-zimowym o 15%. Państwa o szczególnej sytuacji gazowej utrzymały wyłączenia z mechanizmu. Uchwalono również mechanizm, który mówi, że w przypadku poważniejszych perturbacji ograniczenia staną się obowiązkowe. [Gazeta Prawna]
„Macedonia Północna najpierw musiała zmienić swoją oficjalną nazwę, by zaspokoić żądania Greków. Teraz nowe roszczenia wobec tego bałkańskiego państwa zgłaszają Bułgarzy. Czy Macedonia Północna dołączy w końcu do Unii Europejskiej? Opowiada o tym Marta Szpala, analityczka OSW zajmująca się Bałkanami.” Polecamy podcast dogłębnie poruszający temat, o którym wspomnieliśmy tydzień temu.
Viktor Orban wygłosił przemówienie, po którym jego wieloletnia doradczyni, Zsuzsa Hegedüs, zrezygnowała i nazwała je „godnym Goebbelsa”. Wystąpienie, w którym Orban mówił o czystości rasy miało miejsce w rumuńskim Băile Tuşnad (na Węgrzech znanym jako Tusnádfürdő), zamieszkanym przez ludność seklerską. W artykule od Politico przeczytacie o reakcjach węgierskich i międzynarodowych na tę przemowę, a w podcaście Po Prostu Wschód dr Dominik Héjj, politolog, redaktor naczelny portalu kropka.hu daje szerszy kontekst przemówieniu oraz tłumaczy, dlaczego miejscem akcji tej przemowy była właśnie Rumunia oraz opowiada o obecnej polityce Węgier wobec inwazji Rosji na Ukrainę. [Politico]
Jak kształtuje się obecnie polityka zagraniczna Serbii? Kraj, który z jednej strony otwiera się na zachód, ale z drugiej stara się zachowywać równie dobre relacje z Chinami i Rosją. Jak Serbia reaguje na Rosyjską inwazję na Ukrainę? O tym wszystkim przeglądowo opowiada analityk Ośrodka Studiów Wschodnich, Bogdan Zawadewicz.
Bliski i Środkowy Wschód
„Według sondaży kandydat tureckiej opozycji ma szanse na pokonanie prezydenta Erdoğana w przyszłorocznych wyborach prezydenckich. Choć partie opozycyjne nie mają jednolitej wizji polityki zagranicznej, co uwidoczniają rozbieżności np. w podejściu do UE czy wojny na Ukrainie, pozostają zgodne co do konieczności poprawy relacji Turcji z Zachodem.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
9 miesięcy po wyborach parlamentarnych i po wyjściu z irackiego parlamentu wszystkich członków bloku sadrystów (chociaż sam As-Sadr nie zasiadał w parlamencie) nominację na premiera Iraku otrzymał Mohammed Al-Sudani, człowiek byłego premiera, Al-Malikiego. W reakcji na to, popierający Sadra Irakijczycy wtargnęli do irackiego parlamentu, aby zablokować tę nominację. Co ciekawe, parlament znajduje się w mocno strzeżonej Zielonej Strefie. Protestujący tłum sprowadził pod ogrodzenie strefy dźwig, rozebrał jego fragment i przy bezczynności ochrony strefy wszedł do parlamentu. O tym kim są wymienione postacie, a także kto obecnie w Iraku dzierży władzę realną i tytularną próbują rozjaśnić następujące teksty: [The Guardian], [Puls Lewantu @ Facebook]
Jak potwierdził izraelski minister obrony, Beni Ganc, rosyjska obrona powietrzna otworzyła ogień w kierunku operujących w syryjskiej strefie powietrznej izraelskich samolotów. Najprawdopodobniej jednak nie chciała ich trafić. Dlaczego Rosjanie otworzyli ogień i co to oznacza dla sytuacji w Syrii oraz jak podchodzi do tego Izrael? Pierwsi chcą pokazać, że nie są bezczynni i wspierają Assada, a Izrael głosi, że nigdy nie lekceważy zagrożeń. Po więcej szczegółów zapraszamy do artykułu serwisu [Konflikty.pl].
Od wielu miesięcy informujemy o postępach, bądź ich braku, w powrocie do porozumienia jądrowego z Iranem. Niestety, ale coraz więcej zdaje się wskazywać, że osiągnięcie porozumienia będzie niemożliwe. [Wall Street Journal]
Niewypowiedziana wojna między Izraelem, a Iranem ciągle trwa. Oba państwa starają się sobie wzajemnie zaszkodzić, a Iran niezmiennie głosi śmierć Izraelowi. W najnowszej odsłonie tego konfliktu, jak głosi tytuł artykułu, który polecamy „Teheran likwiduje siatkę Mosadu, Izrael – irańskich naukowców”. [Konflikty.pl]
Chociaż region zmaga się z narastającą liczbą burz piaskowych i suchych okresów to niebezpieczne pozostają także intensywne okresy burzowe. W wyniku ostatnich powodzi błyskawicznych w Iranie zginęły co najmniej 22 osoby. Synoptycy ostrzegają, że podobne zjawiska mogą ponownie wystąpić w najbliższym czasie. [Al-Monitor]
W Iranie, gdzie rosną problemy ekonomiczne, zaostrzane jest stosowanie prawa nakazujące zakrywanie włosów przez kobiety. Policja obyczajowa podejmuje kolejne interwencje wobec kobiet, które noszą hijab nieprawidłowo. Mimo kontrowersji w samym Iranie, zaostrzenie kursu poparł również najwyższy duchowy przywódca państwa. [Al-Monitor]
Azja
Junta wojskowa w Mjanmie (dawniej Birma) dokonała mordów sądowych na 4 opozycjonistach. Spotkało się to z krytyką większości demokratycznego świata, a część zbrojnego ruchu oporu w kraju w odwecie dokonuje zamachów na policjantów i żołnierzy. [Al-Dżazira]
Indie znowu wzięły kolejne chińskie firmy na celownik. Po aplikacjach przeznaczonych na smartfony np. TikTok, który jest niedostępny w Indiach od 2020 roku, przyszedł czas na większych graczy. Władze zainteresowały się teraz firmami zajmującymi się produkcją smartfonów i elektroniki. Co jest powodem śledztw i kar, jakie indyjska rządowa agencja prowadzi przeciwko firmom takim, jak Xiaomi czy Oppo? Czy wyrzucenie ich z indyjskiego rynku jest realnym pomysłem? [Rest of World]
Indie wybrały na nową prezydentkę Droupadi Murmu. Będzie ona pierwszą głową państwa wywodzącą się ze społeczności plemiennych. Prezydentkę (która pełni funkcje ceremonialne) w wyborach pośrednich wybrali wspólnie prawodawcy ze szczebla federalnego oraz stanowego. [BBC]
Rząd Chińskiej Republiki Ludowej przyznał, że populacja Chin zacznie się zmniejszać już przed 2025 rokiem. Zeszłoroczna zmiana przepisów zezwalająca na posiadanie do trójki dzieci nie okazała się „gamechangerem”. Młode Chinki nie chcą mieć dzieci wskazując na niewystarczające bezpieczeństwo socjalne i brak równości płci. [Reuters]
Dzień po zaprzysiężeniu nowego prezydenta Sri Lanki siły bezpieczeństwa dokonały nalotu na obóz protestujących. Dziewięć osób zostało aresztowanych i później wypuszczonych za kaucją przez sąd w Kolombo. Co najmniej 50 protestujących zostało rannych w wyniku działań sił bezpieczeństwa. [Reuters]
Afryka
Emmanuel Macron odbył wizytę w Kamerunie, Beninie oraz Gwinei Bissau. Komentatorzy odczytują, że chce w ten sposób odbudować wpływy na kontynencie jakie Francja utraciła m.in po wycofaniu sił wojskowych z Mali. Co dokładnie chce uzyskać prezydent Macron i jakimi środkami, możecie przeczytać w anglojęzycznym artykule serwisu [Le Monde].
Minister spraw zagranicznych Rosji Siergiej Ławrow też odbył wizytę w kilku afrykańskich państwach. Zbieżność z wizytą prezydenta Macrona trudno uznać za przypadkową. DW ma wyczerpujący artykuł nie tylko o tym co Ławrow chciał osiągnąć tymi wizytami ale także opisujący obecne wpływy Rosji na kontynencie afrykańskim. [DW]
„W poniedziałek Tunezyjczycy poparli nową konstytucję, która daje prezydentowi niemal nieograniczoną władzę. To koniec demokracji parlamentarnej, którą kraj wywalczył jako jedyny z biorących udział w Arabskiej Wiośnie. Mimo to, protesty są nieliczne, a do urn pofatygował się tylko co trzeci uprawniony. Skąd ta apatia? O aktualnej sytuacji w Tunezji opowiada Dalia Mikulska: pracowniczka humanitarna i reporterka specjalizująca się w krajach Afryki Północnej oraz Bliskiego Wschodu”. A w formie tekstowej wyniki i konsekwencje referendum przedstawia [The Guardian].
W Demokratycznej Republice Konga w trakcie protestu przeciw Organizacji Narodów Zjednoczonych zginęło 10 osób, z czego 3 to personel ONZ. Lokalne media twierdzą, że siły ONZ otworzyły ogień do protestujących, czemu zaprzecza p.o. szefa misji pokojowej, Khassim Diagne. Według niego za protestujących przebrali się „kryminaliści”, którzy otworzyli ogień w kierunku bazy ONZ. [BBC]
Ameryka Łacińska
Pedro Castillo jest prezydentem Peru okrągły rok i jedyne co mu się przez ten czas udało to pobicie rekordu w próbach odwołania go z urzędu w tak krótkim czasie. Al-Dżazira przygotowała artykuł o politycznych niesnaskach, które uniemożliwiają mu wprowadzenie wielu zapowiadanych reform oraz licznych oskarżeniach o korupcję i niekompetencje. [Al-Dżazira]
Znowu większość znaczących państw tego regionu ma lewicowych prezydentów. Czym obecna „różowa fala” różni się od tej z roku 2000? Americas Quarterly ma dla was porównanie, które właściwie skupia się na wskazywaniu jak bardzo różni się tamta sytuacja polityczna od dzisiejszej. [Americas Quarterly]
Ameryka Północna
Trwa wizyta papieża Franciszka w Kanadzie. Społeczność rdzennych mieszkańców Kanady spodziewała się przeprosin za wieloletnie prześladowania, jakich doświadczała ze strony Kościoła katolickiego oraz wypłaty 30 mln dolarów kanadyjskich odszkodowania, do czego Kościół zobowiązał się jakiś czas temu. Papież jednak nie przeprosił za grzechy Kościoła, a jedynie za niegodziwości popełniane przez pojedynczych chrześcijan (w Polsce popularna jest fraza: „święty Kościół grzesznych ludzi”). A więc systemowe prześladowania rdzennych mieszkańców Kanady okazują się być, przynajmniej wedle papieża, prywatną inicjatywą jakichś bliżej nieokreślonych „chrześcijan”, a Kościół rzecz jasna ma czyste ręce. Zapewne dlatego wciąż nie wywiązuje się on od zapłaty wspomnianych 30 mln dolarów. Wizyta Franciszka kosztowała Kanadyjczyków do tej pory 35 mln dolarów kanadyjskich. [Onet]
Jak Chiny szpiegują Stany Zjednoczone? Jak wykorzystują do tego firmy telekomunikacyjne takie jak Huawei? CNN przygotował reportaż na temat tajnego raportu opisującego sekretne działania chińskiego rządu. Jednym z ciekawszych elementów tego reportażu jest jednak to, że działania zaradcze – głównie usunięcie potencjalnie szkodliwego sprzętu telekomunikacyjnego wyprodukowanego w Chinach – pozostały głównie w sferze zaleceń. [CNN]
Ku zaskoczeniu wszystkich Demokraci przedstawili w amerykańskim Senacie projekt ustawy, która by dotyczyła polityki podatkowej, energetycznej jak i zdrowotnej. Jedną z twarzy tego projektu jest senator Manchin, który wcześniej był odpowiedzialny za wstrzymanie kilku znaczących projektów ustaw. Co dokładnie znajduje się w „The Inflation Reduction Act of 2022” i czy pomoże to przełamać marazm polityczny, który trapi ostatnio partię demokratyczną? [Politico]
Oceania
Francja w 2021 roku wypłaciła ponad 16 mln dolarów odszkodowania ofiarom francuskich testów broni nuklearnej. Testy w Polinezji Francuskiej były przeprowadzane od 1966 do 1996 roku. Odszkodowania są wypłacane na podstawie przepisów uchwalonych w 2010, wcześniej Francja twierdziła, że testy były bezpieczne i nie powodowały konsekwencji dla ludzkiego zdrowia. [Radio New Zealand]
Ekonomia i gospodarka
Przez sejm procedowana jest nowelizacja przepisów odległościowych regulujących możliwość budowania farm wiatrowych, znanych obiegowo pod nazwą 10h. Nowe regulacje, sygnalizowane przez włodarzy już od kilku lat, mają liberalizować możliwość budowy wiatraków. Czy zatem w najbliższych latach czeka nas wiatrakowy boom, bo firmy już przecież stoją w blokach startowych? Niestety nie. A jednym z najwęższych gardeł całego procesu okazują się sieci elektroenergetyczne, które nie są w stanie obsługiwać transformującego się sektora energetycznego. [Wysokie Napięcie]
Jak skuteczne są i kto głównie płaci „podatki od grzechów” czyli te związane z alkoholem i tytoniem? Czy są one regresywne względem dochodów? I czy ziemniaki spowodowały zmniejszenie ilości wojen w Europie? A także jak szczepionki na COVID wpłynęły na zdrowie psychiczne Amerykanów? Na krótki przegląd badań ekonomicznych zaprasza [Obserwator Finansowy].
Nauka i Technologia
„– W historii znanej i zapisanej przez ostatnie tysiąc lat, na Bałtyku ubył nam dosłownie jeden gatunek. To jesiotr. Natomiast w ciągu ostatnich stu lat przybyło nam około 130 gatunków – opowiada prof. Jan Marcin Węsławski, dyrektor Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk. Nie oznacza to jednak, że powinniśmy się cieszyć, bo coraz cieplejsze Morze Bałtyckie przyniesie nam też wiele wyzwań.” [Nauka o klimacie]
Zdjęcie: Mateusz Włodarczyk (licencja CC BY-SA 4.0). Jak to się stało, że ludzie przystosowali się do picia zwierzęcego mleka? Najnowsze badania wskazują kilka możliwych sposobów, jak doszło do tego, że ludzie zaczęli tolerować laktozę. [Scientific American]
Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła globalny stan zagrożenia spowodowany małpią ospą. Naukowcy mają nadzieję, że ta deklaracja w formie najwyższego stopnia alarmu będzie wystarczająca, by rządy zaczęły działać. Od początku maja, kiedy wykryto pierwsze przypadki poza Afryką zanotowano ponad 16500 przypadków zakażeń. [Nature]
Gdy wścieklizna przejdzie w formę objawową to dla chorego nie ma ratunku (poza kilkoma odnotowanymi przypadkami wyzdrowienia). W najnowszym odcinku Kurtzgesagt autorzy wyjaśniają mechanizm działania wirusa, to dlaczego jest on tak skuteczny i dlaczego przyjęcie szczepionki już po ugryzieniu przez zainfekowane zwierzę (a przed wystąpieniem objawów) jest skuteczną formą walki z wirusem.
Świat obiegły doniesienia o tym, że jedyna skuteczna terapia lecząca Alzheimera jest oparta na badaniach, w których wykorzystano sfabrykowane dane. Serwis Science przedstawia reportaż opisujący zarówno wcześniejsze wątpliwości względem tej terapii jak i działania naukowców, które doprowadziły do tego, że świat się zastanawia nad tym czy nie zmarnowano wiele lat oraz milionów dolarów na badania nad terapią, która nie działa. [Science]
Idee, Kultura, Społeczeństwo
Co mają do powiedzenia o energetyce atomowej bloger popularnonaukowy zajmujący się głównie biologią oraz aktywistka feministyczna zajmująca się ciałopozytywnością? Najwyraźniej bardzo chciał się o tym przekonać portal Energetyka24 ponieważ udostępnił im miejsce na swoich łamach. Przypadkowo obydwoje aktywistów jest krytykowanych za swoje liczne transfobiczne wypowiedzi, a wywiad o atomie wykorzystują, żeby przypiąć łatkę antynaukowości środowiskom, które ich za to krytykują. Co siedzi w głowie redaktorom z serwisu Energetyka24, tego nie wiemy. Ale slwstr pisze o niebezpieczeństwie, gdy ktoś udaje, że „chodzi mu tylko o fakty i naukę”, a tak naprawdę pisze o swoich osobistych przekonaniach. [Slwstr @ Substack]
Ludy zbieracko-łowieckie pracowały krócej niż te osiadłe na roli, nie były zależni od plonów, miały szerszy arsenał środków pozwalającym im przetrwać. Dlaczego zatem staliśmy się rolnikami? Na to trudne pytanie, a także na wiele innych związanych z tym, jak poznajemy życie i zwyczaje ludzi z tak głębokiej prehistorii odpowiada prof. Iwona Sobkowiak-Tabaka z Wydziału Archeologii UAM.
28 lipca 2022 miał miejsce Dzień Długu Ekologicznego. Jest to dzień, w którym ludzkość zużyła w danym roku zasoby, na których odtworzenie Ziemia potrzebuje całego roku. Niestety, z roku na rok ten dzień przypada coraz wcześniej. [NGO.pl]
Przy dzisiejszym poziomie polaryzacji mediów tęsknimy za czasami w których kultura dziennikarska była na wyższym poziomie. Dzisiaj Histmag zaprasza na tekst o pojedynkach dziennikarskich w II RP, gdzie poziom napięcia między obozami politycznymi był nie mniejszy niż dzisiaj. Wspomniane pojedynki były rozstrzygane nie tylko na słowa, ale też na szable czy nawet pistolety. Czy kultura dziennikarzy była wyższa? Mamy pewne wątpliwości. [Histmag]
Drogi czytelniku, dziękujemy, że jesteś z nami. Uważasz, że więcej osób powinno przeczytać ten numer lub chcesz podziękować nam za tworzenie go?