Wydanie 71, 11.03.2022
To z nieobowiązywaniem praw człowieka w Polsce, strefą zakazu lotów nad Ukrainą oraz wyborami w Korei Południowej
Dzień dobry. Rząd tak dobrze sobie radzi z napływem uchodźców z Ukrainy, że organizacje pozarządowe i samorządy domagają się zaangażowania UE, a wolontariuszka krytykująca organizację (a właściwie brak organizacji) obozu recepcyjnego na warszawskim Torwarze dostała tam zakaz wstępu od wojewody.
Normalnie w tym miejscu piszemy o stronie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj. Jednak w obecnej sytuacji chyba ważniejsza jest pomoc poszkodowanym przez rosyjską inwazję. Polski rząd przygotował stronę zawierającą listę organizacji, którym można wpłacać pieniądze na pomoc Ukrainie.
Przypominamy, że wstępy poszczególnych działów w wersji webowej również zawierają linki do źródeł.
Dla czytelników newslettera: To wydania przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową - wystarczy kliknięcie w numer wydania w mailu.
Polska
Od wczoraj w Polsce nie obowiązują prawa człowieka. Pseudo-Trybunał Konstytucyjny Julii Przyłębskiej tak stwierdził. Dokładnie to uznał, że fragment Europejskiej Konwencji Praw Człowieka dotyczący prawa do niezależnego sądu nie jest zgodny z naszą konstytucją. O co tak naprawdę chodzi? To kolejny odprysk sporu o neo-KRS oraz upolitycznionych sędziów, których ten powołuje. Prof. Ewa Łętowska komentuje ten pseudo-wyrok dla serwisu [Onet].
„Warmińska Caritas dostała rządowy ośrodek na cele charytatywne, a wynajmuje go turystom i skarbówce, która przechowywała tam zarekwirowane automaty do gier – ujawniło OKO.press. Państwowa agencja ma obowiązek zażądać zwrotu nieruchomości, ale od dwóch lat »analizuje sprawę«.” [OKO.press]
Wojna w Ukrainie
Wojna trwa już dwa tygodnie i można powiedzieć, że trochę się już do niej przyzwyczailiśmy w mediach. Nie musicie sprawdzać każdego doniesienia na twitterze żeby wiedzieć, co się dzieje. Tak jak pisaliśmy tydzień temu, wystarczy obejrzeć podsumowanie, jakie każdego dnia przygotowuje m.in Ośrodek Studiów Wschodnich.
Naddniestrze. Mogliście usłyszeć tę nazwę w kontekście dalszych planów Rosyjskiego wojska w Ukrainie. Czym dokładnie jest ten fragment Mołdawii, dowiecie się z podcastu Ośrodka Studiów Wschodnich. Kamil Całus opowie tam też o tym, jak to malutkie państwo radzi sobie z ogromnym napływem ukraińskich uchodźców.
Jeśli interesuje Was, dlaczego Węgry są tak bardzo po stronie Rosji (w węgierskich mediach bez zażenowania kolportuje się propagandę agresora), to polecamy artykuł serwisu Direkt36. Jest to dość zwięzłe podsumowanie tego. jak rządy Orbana od lat pozwalały bez przeszkód funkcjonować rosyjskim szpiegom lub wikłały się w kontakty biznesowe z rosyjskimi instytucjami. [Direkt36]
Władze Ukrainy wciąż wnioskują o wprowadzenie przez NATO strefy zakazu lotów nad ich państwem. Zachodnie państwa nie chcą się jednak na to zgodzić. Dlaczego? Te dwa uzupełniające się artykuły wyjaśnią, z czym dokładnie wiąże się wprowadzenie takiej strefy i dlaczego jest to dużo poważniejsza decyzja, niż się wielu komentującym wydaje. [Konflikty.pl], [War on the Rocks]
Europa
Austriacki rząd rezygnuje z obowiązku szczepień na koronawirusa. [Politico]
Komisja Europejska przedstawiła plan „REPowerEU”, który zakłada m.in ograniczenie dostaw gazu z Rosji do UE o 2/3 do końca 2022. Całkowita derusyfikacja dostaw paliw kopalnych miałaby według planu nastąpić „dobrze przed 2030”. [Euroactiv]
Po rozpoczęciu wojny w Ukrainie wydawało się możliwe, że niemiecki rząd może opóźnić wygaszenia elektrowni atomowych. Jednak tego nie zrobi, elektrownie te będą zamykane zgodnie z planem. Zastanawiacie się, jak planują sobie radzić, gdy Europa będzie rezygnować z rosyjskiego gazu? Wznowią działanie elektrowni na węgiel. Jeśli chcecie się dowiedzieć wiecej o przedziwnych decyzjach dotyczących niemieckiej energetyki, to polecamy tekst OKO.press. [Euractiv], [OKO.press]
Trwa właśnie (10-11.03) nieoficjalny szczyt UE w Wersalu, na którym trwają rozmowy na temat napaści Putina i jej skutków oraz przyszłości relacji Ukrainy z UE. Prezydent Litwy w nocy doniósł, że państwa UE wyraziły zgodę na rozpoczęcie procesu integracyjnego z Ukrainą. Artykuł Politico przypomina, że także Gruzja i Mołdawia oficjalnie wyraziły chęć akcesji do UE. [DW], [Politico]
We Francji oficjalnie rozpoczęła się kampania prezydencka przed 1 turą wyborów, które będą miały miejsce 10 kwietnia. Oprócz ubiegającego się o reelekcję prezydenta Emmanuela Macrona o stanowiska prezydenta stara się jeszcze 11 kandydatów. Pięcioro wywodzi się ze środowisk prawicowych, a szóstka z partii zielono-lewicowych. [France24]
Źródło: EuropeElects W Dreźnie rozpoczyna się jeden z najgłośniejszych procesów ostatnich lat. Na ławie oskarżonych zasiada 3 mężczyzn o takim samym nazwisku. Oskarżeni są o napad na skarbiec Grünes Gewölbe (pol. Zielone Sklepienie), założony przez Króla Stanisława Augusta Mocnego i rabunek cennych kamieni szlachetnych. Czym jest przestępczość klanowa, skąd się wzięła, z czego jest znana i jaki właściwie ma zasięg – opowiada dr Agata Kałabunowska z Instytutu Zachodniego w Poznaniu.
Bliski i Środkowy Wschód
250 tysięcy euro to nagroda dla najpiękniejszego wielbłąda w mającym miejsce w Katarze konkursie tych zwierząt. Mając na uwadze zeszłoroczny skandal z Arabii Saudyjskiej gdzie wykryto u wielu zawodników upiększanie między innymi botoksem, w tym roku dużo uwagi poświęcono ochronie antydopingowej. Zespół wyspecjalizowanych weterynarzy czuwał nad sprawiedliwą konkurencją. [News Time]
Przez ostatnie tygodnie informowaliśmy, że rozmowy o umowie jądrowej z Iranem zmierzają w dobrym kierunku. Jednak na ostatniej prostej rozmowy podkopuje Rosja, wysuwając nowe żądania. Umowa z Iranem mogłaby pozwolić temu państwu na powrót do eksportu ropy, a tym samym uspokoić rynek i obniżyć ceny tego surowca. W obecnej sytuacji nie jest to coś, co uszczęśliwiłoby Rosję. [Reuters]
Izraelski Kneset przyjął prawo mówiące, że małżeństwo z izraelskim obywatelem nie daje mieszkańcom Strefy Gazy oraz Zachodniego Brzegu Jordanu prawa do osiedlania się w Izraelu. [Reuters]
Kolejna konsekwencją ekonomicznej zapaści w Libanie jest masowe porzucanie szkół przez dzieci. Ponad 700 tysięcy dzieci jest w grupie ryzyka i może nigdy nie powrócić do edukacji ze względu na biedę. Część z nich zostanie wysłana do pracy lub wydana za mąż. Inwazja Rosji na Ukrainę i wzrosty cen żywności (Liban importował zboża między innymi z Ukrainy) mogą jeszcze pogorszyć sytuację. [Al-Monitor]
Izrael ujawnia, że ich F-35 przechwycił i zestrzelił w zeszłym roku irańskiego drona. Iran ma nimi operować z terytorium własnego oraz jego sojuszników w regionie. Rozwój dronów i sposób ich operowania każą sądzić, że Iran będzie próbował rozwijać tę gałąź lotnictwa. [Al-Monitor]
Czy zwrot UE na odejście od rosyjskiego gazu jest szansą dla wzmocnienia pozycji Turcji? Kraj ten w lokalizacji dogodnej, aby poprowadzić przez swoje terytorium gazociągi z Azerbejdżanu, Izraela czy też innych państw regionu. Czy to wizja mająca uzasadnienie? [Al-Monitor]
Razem z upadkiem rządu w Kabulu w zeszłym roku, zawalił się świat wielu ludzi. Zawaliły się również nadzieje wielu dziewczynek, które nie mogą obecnie kontynuować edukacji. Stefanie Glinski opisuje historie kilkorga z nich. [The Guardian]
Azja
Zbliżające się wybory prezydenckie w Filipinach zaczynają wyglądać jak koszmar systemu ochrony zdrowia. W Hongkongu koronawirus zaczyna zbierać tragiczne żniwo.
W Korei Południowej odbyły się wybory, o których pisaliśmy ostatnio w wydaniu 60. Wygrał je minimalną przewagą głosów kandydat partii konserwatywnej Yoon Suk-yeol, o którym więcej przeczytacie w artykule The Guardian. Drugi artykuł opowie o tym, jak obydwaj kandydaci starali się grać na finiszu kampani wyborczej wojną w Ukrainie. [The Guardian], [The Diplomat]
W Indiach partia premiera Narendry Modiego wygrała wybory lokalne w 4 ważnych stanach, w tym największym indyjskim stanie Uttar Pradesh (mieszka tam 180 milionów osób z prawami wyborczymi). The Guardian przybliży wam sylwetkę polityka, który będzie rządził w tym stanie oraz zarzuty o podżeganie do przemocy wobec muzułmanów, jakie są przeciwko niemu podnoszone. [The Guardian]
Czytając newsy o zagranicznych studentach w obleganych ukraińskich miastach mogliście się zastanawiać, skąd się ich tam tyle wzięło. Poza oczywistą odpowiedzią „to duży kraj z dużą liczbą szkół wyższych” są także inne. The Diplomat tłumaczy, dlaczego studenci z Indii przyjeżdżają studiować na ukraińskich uczelniach. [The Diplomat]
„Kilkanaście lat na Ukrainie, świetnie działające biznesy. Tadżykowie, Kazachowie, Uzbecy czy Kirgizi wyjechali ze swoich krajów by ułożyć sobie życie. Wojna zrujnowała wszystko, co osiągnęli. Teraz są uchodźcami, a wielu Kazachów uważa, że jeśli Ukraina przegra, kolejnym państwem, na które napadnie Rosja, będzie Kazachstan.” Ludwika Włodek pisze, jak na wojnę w Ukrainie reagują mieszkańcy państw z Azji Centralnej. [Nowa Europa Wschodnia]
Afryka
Zagrożony wyginięciem nietoperz został pierwszy raz od 40 został znaleziony w Rwandzie. Radwa Helmi jest pierwszą kobietą zasiadającą w Sądzie Najwyższym w Egipcie.
Po procesie dekolonizacji Afryki kontynent doświadczył rządów wielu dyktatorów. Ich brutalność czy ekscentryczność były porażające. Prym w tej grupie wydaje się wieść Francisco Macías Nguema – władca Gwinei Równikowej. Kim był i jak doszło do tego, że cały kraj pod jego władaniem zaczęto nazywać Dachau Afryki. [Konflikty.pl]
Największa Afrykańska agencja medyczna zajmująca się przeciwdziałaniem chorobom zakaźnym podpisała umowę przedwstępną z firmą Pfizer na dostarczenie leku na koronawirusa – Paxlovid. Jest to kolejna informacja z ostatnich dni związana z dostarczaniem środków medycznych potrzebnych do walki z pandemią koronawirusa na kontynencie afrykańskim. [Al-Dżazira]
Wojna w Ukrainie wpłynie na cały świat. Z artykułów CNN i The Guardian dowiecie się, jak bardzo zależne od ukraińskiego zboża są afrykańskie państwa. [CNN], [The Guardian]
Ameryka Łacińska
Kolumbia zliberalizowała swoje prawo aborcyjne (pisaliśmy o tym w wydaniu 69.), a Gwatemala je zaostrza. Przerwanie ciąży będzie teraz karane 25 latami więzienia. Jakby tego było mało, to przegłosowane prawo zawiera zapisy, które zabraniają uczenia w szkole o „ideologii gender”. Brzmi znajomo. [Reuters]
Stany Zjednoczone otworzyły ponownie kanały komunikacji z Wenezuelą. To ważna wiadomość, najpewniej powiązana z aktualnymi sankcjami nałożonymi na Rosję. Co łączy te sprawy, dowiecie się z artykułu Al-Dżaziry lub z komentarzy politologów w serwisie Americas Quarterly. [Al-Dżazira], [Americas Quarterly]
Jak państwa Ameryki Łacińskiej zareagowały na atak Rosji na Ukrainę? The Global Americans przygotowało na ten temat dwa artykuły. Pierwszy i jednocześnie krótszy skupia się na reakcji państw poprzez pryzmat więzów politycznych czy interesów gospodarczych. Drugi, dłuższy, opisuje filozofię, którą kieruje się wiele państw tego regionu w polityce zagranicznej oraz to, jak ostatnie działania Rosji się z nią kłócą. [The Global Americans], [The Global Americans]
Ameryka Północna
Stan Idaho planuje wprowadzić prawo, które karało by rodziców dzieci trans za dbanie o ich zdrowie w aspekcie transpłciowości. Przewidywana kara to dożywocie (sic!). To kolejny stan, który wprowadził lub planuje wprowadzić prawo wycelowane w społeczność LGBTQ. Artykuł w New Hampshire Bulletin stara się odpowiedzieć na pytanie, dlaczego zwłaszcza dzieci trans stały się celem ataku konserwatystów, chociaż poparcie dla praw osób LGBTQ w Stanach Zjednoczonych wyraża ponad 60% obywateli. [New Hampshire Bulletin]
Przez amerykański kongres przeszła ustawa reformująca United States Postal Service (USPS). Przez ostatnie 14 lat USPS przynosiła straty. Teraz poczta ma być dostarczana przez 6 dni w tygodniu z wyjątkiem świąt oraz sytuacji wyjątkowych. Zlikwidowano również wymóg, by agencja opłacała z góry opłaty zdrowotne pracowników na 75 lat. Ustawa uzyskała szerokie, ponadpartyjne poparcie. [NPR]
Oceania
Tydzień temu donosiliśmy o ulewnych deszczach w Australii. Rząd był zmuszony ogłosić stan wyjątkowy na terenach, gdzie deszcze spowodowały ogromne powodzie oraz wysłać wojsko do pomocy przy przywróceniu porządku w miejscach zniszczonych przez żywioł. [Reuters]
Ekonomia i gospodarka
Stany Zjednoczone przeprowadzą analizę rządowego podejścia do kryptowalut w celu ograniczenia ryzyk dla gospodarki, które mogą z nich wyniknąć. Elektroniczny dolar to druga rzecz, nad którą mają być prowadzone prace. [The Washington Post]
Pisaliśmy już wcześniej, że prawodawstwo Stanów Zjednoczonych może mieć wpływ na globalne działania gigantów nowych technologii. Kolejnym takim prawem jest właśnie procedowany w Senacie Open App Markets Act, który ma na celu ukrócenie praktyk monopolistycznych w sklepach z aplikacjami. [The Verge]
„Od momentu rozpoczęcia agresji rosyjskich onucy na Ukrainę naszą wschodnią granicę przekroczyło ponad milion uchodźców. (…) Aby odpowiednio ugościć Ukraińców i Ukrainki oraz stworzyć im możliwie niedyskryminacyjne środowisko potrzebne są ogromne zasoby finansowe i instytucjonalne: miejsca w żłobkach, przedszkolach, sprawny dostęp do służby zdrowia, zabezpieczenie płacy minimalnej, zapewnienie dostępnych kursów językowych dla potencjalnie setek tysięcy ludzi.” Z podcastu Ekonomia i cała reszta dowiecie się czego potrzbujemy żeby poradzić sobie z narastającym kryzysem uchodźczym.
Nauka i Technologia
O tym, że wojna ma wpływ na naukowców pisaliśmy w ostatnich wydaniach kilka razy. Jednak nie spodziewaliśmy się, że z powodu inwazji Rosji na Ukrainę ukraińscy naukowcy utkną w bazie naukowej na Antarktydzie. [Wired]
Czy to, kto uprawia naukę ma wpływ na kierunki jej rozwoju i obszary badań? Oczywiście. Może to mieć wpływ choćby na bezpieczeństwo podróżnych czy diagnostykę i leczenie chorób krążenia. O tym, co zyskujemy dzięki obecności kobiet w nauce i jakie konsekwencje ich wieloletniego braku ciągle odkrywamy, opowiada dr Alicja Puścian, neurobiolożka zachowania z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN i organizacji Women in Science at Nencki.
Mogliście usłyszeć o tym, że różne państwa zaczynają luzować obostrzenia pandemiczne. Jednak nie wszyscy naukowcy są przekonani, że należy to robić tak wcześnie. [Nature]
Słyszeliście kiedyś o problemie kwadratury koła? Chociaż udowodniono, że antycznej wersji tego problemu nie można rozwiązać, to z poniższego artykułu dowiecie się o postępach w rozwiązaniu wersji, jaką wymyślił Alfred Tarski. [Quanta Magazin]
W poniedziałek mogliście przeczytać w internecie, że Rosja odłącza się od światowego internetu. Nie jest to prawda. Rosja planuje jedynie przenieść strony, które mogą paść atakiem hakerskim na serwery DNS znajdujące się w Rosji. Więcej o RuNecie możecie przeczytać w artykule The Atlantic Council. [CyberDefence24], [The Atlantic Council]
Idee, Kultura, Społeczeństwo
Pewnie znacie to kultowe logo amerykańskie agencji kosmicznej NASA. Jeśli ciekawi Was historia tego logo, to polecamy filmik, który opisuje, któtkotrwałą rewolucję związana z tym, jak wyglądała oprawa graficzna amerykańskich agencji federalnych.
Wojna nie jest romantyczna, uchodźcy często nie będą sobie radzić. „Musimy być przygotowani, że ktoś nie okazuje nam wdzięczności, ktoś będzie narzekać, ktoś wreszcie nie znajdzie siły, by wziąć się w garść” pisze Irmina Wolniak, edukatorka zajmująca się zdrowiem psychicznym. [Noizz]
Niejednokrotnie w ostatnich latach, a szczególnie w ostatnich tygodniach mogliśmy usłyszeć o tym, że rozszerzanie NATO sprowokowało Rosję. Takie opinie padały również ust zachodnich komentatorów. Stąd też to zjawisko otrzymało nazwę „Westsplaining” – „Wyjaśnianie przez zachód”. Jest to ewidentne pomijanie wyrażanych przez dekady głosu i woli narodów Europy Środkowo-Wschodniej. [The New Republic]
Drogi czytelniku, dziękujemy, że jesteś z nami. Uważasz, że więcej osób powinno przeczytać ten numer lub chcesz podziękować nam za tworzenie go?