Wydanie 79, 06.05.2022
To z mobbingiem na krakowskiej uczelni, szczekaniem NATO oraz rocznicą japońskiej konstytucji
Długi weekend majowy minął, mamy nadzieję że spędziliście go miło. Teraz pogoda nie wszędzie dopisuje, więc macie świetną okazję, żeby zagłębić się w lekturze nowego wydania Tygodnika.
Uruchomiliśmy Patronite naszego projektu! Będziemy bardzo wdzięczni za każdą złotówkę i obiecujemy, że nie wydamy niczego na głupoty! Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.
Normalnie w tym miejscu piszemy o stronie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj. Jednak w obecnej sytuacji chyba ważniejsza jest pomoc poszkodowanym przez rosyjską inwazję. Polski rząd przygotował stronę zawierającą listę organizacji, którym można wpłacać pieniądze na pomoc Ukrainie.
Dla czytelników newslettera: To wydanie przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową - wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
„Mobbing, agresja fizyczna, szantaż, powoływanie się na wpływy – takie oskarżenia padają pod adresem Jana Fróga, szefa »Solidarności« na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. »Ten człowiek zachowuje się jak psychopata osaczający swoją ofiarę« – poinformowała jedna z pracowniczek uczelni.” Jeśli myślicie, że znacie granice zepsucia ludzi powiązanych z PiSem, to polecamy wam ten reportaż żebyście się mogli przekonać, że się mylicie. [Onet]
Jeśli myśleliście, że antyukraińska propaganda w Polsce to głównie posty posłów i sympatyków Konfederacji, to niestety się mylicie. OKO.press przygotowało reportaż opisujący powiązania i działanie różnorakich stron internetowych rozsiewających rosyjską propagandę. [OKO.press]
„Jest rok 1925. Nad zmęczoną pracą i zrozpaczoną po stracie dziecka młodą kobietą pochyla się jej babka. »Nie płacz – mówi. – Każda kobieta to jest niewolnica«. Wiele się zmieniło od tamtych czasów.” Polecamy fascynujący artykuł oparty na tekstach nadesłanych na konkurs „Wspomnienia kobiet wiejskich”. [Tygodnik Powszechny]
Organizacja Reporterzy bez Granic wypuściła kolejny ranking wolności mediów i Polska spadła w nim na miejsce 66., które jest najgorszym w naszej historii. Serwis Wirtualnemedia przedstawia powody, jakie autorzy listy mieli za obniżeniem pozycji Polski oraz ogólne wnioski na temat wolności prasy jakie można wysnuć z tegorocznej listy. [Wirtualnemedia]
Europa
Atak Rosji na Ukrainę – stan po 70 dniach przedstawia [Ośrodek Studiów Wschodnich].
Siergiej Ławrow 1 maja stwierdził, że żydowskie pochodzenie prezydenta Ukrainy nie świadczy o tym, że nie może być nazistą – w końcu Hitler też miał żydowskie pochodzenie. Izrael zareagował bardzo zdecydowanie wobec takiej wypowiedzi – przeczytacie więcej o tym w krótkiej analizie Ośrodka Studiów Wschodnich. 5 maja prezydent Putin miał przeprosić za te słowa. [Ośrodek Studiów Wschodnich], [Reuters]
Siergiej Ławrow znowu jątrzy, tym razem mówiąc o „szczekaniu pod drzwiami Rosji przez NATO” jako powodzie obecnych działań Rosji. A nie, przepraszamy, to słowa przywódcy Kościoła katolickiego, który tak zabłysnął w niedawnym wywiadzie. Może nie wszyscy pamiętają ale to nie pierwszy raz kiedy Jorge Bergoglio współpracuje z morderczym reżimem. Właśnie dlatego przypominamy starszy wywiad z Krytyki Politycznej. [Krytyka Polityczna]
Ursula von der Leyen przedstawiła propozycję szóstego pakietu sankcyjnego wymierzonego w Rosję, którego elementem jest całkowity zakaz importu rosyjskiej ropy oraz produktów ropopochodnych. Słowacja czy Węgry, ze względu na brak obecnie istniejących możliwości technicznych, będą mogły kontynuować import do końca 2023 roku. Aby sankcje weszły w życie, muszą zostać zatwierdzone przez wszystkie państwa UE. [Dziennik Gazeta Prawna]
Niemiecki koncern RWE, działając w imieniu rządu federalnego, poinformował o wydzierżawieniu dwóch pływających terminali LNG, które mają łącznie umożliwiać import 10-14 mld metrów sześciennych gazu ziemnego do Niemiec. Mają one być gotowe do pracy już najbliższej zimy. Kolejne dwie jednostki ma operować koncern Uniper. [RWE]
W związku ze zbliżającymi się wyborami parlamentarnymi we Francji konsolidują się różne ruchy polityczne. Obecnie partie lewicowe zdecydowały się stworzyć jeden duży blok wyborczy licząc, że w ten sposób pozbawią partię prezydenta Macrona samodzielnej większości. OKO.press opisuje proces negocjacji między tymi partiami oraz skomplikowany francuski system wyborczy. Politico przekonuje, że to właśnie ten blok lewicowy będzie bardziej antyeuropejski niż prawicowy. [OKO.press], [Politico]
Była Francja i Słowenia, więc teraz czas na Wielką Brytanię. O czym mówimy? O wyborach! Chociaż po drugiej stronie kanału La Manche odbędą się jedynie wybory lokalne to mogą mieć znaczenie dla ogólnokrajowej polityki. Więcej o tym dowiecie się z artykuły na stronie [The Converstation].
Rumunia zapowiada, że po uruchomieniu wydobycia gazu ziemnego z dna Morza Czarnego stanie się eksporterem tego surowca, jako priorytetowy kierunek wskazując Mołdawię. Nie stanie się to jednak przed 2026 rokiem. Rumunia ma dzięki czarnomorskim złożom zwiększyć regionalne bezpieczeństwo energetyczne, eksportując gaz docelowo również do pozostałych państw regionu. [Balkan Insight]
Rozmowy mające na celu normalizację stosunków między Armenią i Turcją po trzeciej rundzie zdają się stać w miejscu. Celem rozmów, jest między innymi otwarcie długiej granicy lądowej, co ma pomóc gospodarczo obu państwom, jednak ze względu na rozmiar, zyskać więcej ma Armenia. Rozmowy prowadzone są od stycznia, przedstawiciele obu stron wydają komunikaty o woli do dalszych rozmów, Ormianie protestują przeciw prowadzeniu rozmów z Turcją, a ta ostatnia, według źródeł, ma opóźniać rozmowy, aby polepszyć pozycję Azerbejdżanu w procesie pokojowym prowadzonym z Armenią. Gdzie zaprowadzą nas te rozmowy? Czas pokaże. [Al-Monitor]
Mimo wojny w roku 2008, gruzińskie społeczeństwo nie było tak antyrosyjskie jak byśmy sobie to wyobrażali. Jednak inwazja Rosji na Ukrainę zdaje się przechylać te nastroje na niekorzyść Rosjan, którzy obecnie tłumnie przybywają do Gruzji, chcąc uciekać z ojczyzny przed sankcjami. O tym, jak zmieniła się Gruzja i jej miasta po rosyjskiej inwazji na Ukrainę, opowiada Stasia Budzisz: reporterka i autorka książki „Pokazucha. Na gruzińskich zasadach”.
Bliski i Środkowy Wschód
W ciągu ostatnich tygodni przez Afganistan przelewa się nowa fala brutalnych zamachów. Ich ofiarami padają głównie Hazarowie. Stanowią oni ponad 10% społeczeństwa Afganistanu i zdają się reprezentować wszystko, czego pozbyć z Afganistanu chcą religijni radykałowie spod znaku tzw. państwa islamskiego oraz talibanu. [Nowa Europa Wschodnia]
Od 1 kwietnia do 1 maja muzułmanie świętowali Ramadan. Zwyczajowo w ciągu tego miesiąca od świtu do zmierzchu nie powinno się spożywać żadnego pokarmu i pić żadnych napojów, także wody. Wiele krajów muzułmańskich ma prawa penalizujące złamanie tych zakazów. Jednak coraz więcej osób świadomie je łamie, w niektórych państwach przestają być one egzekwowane, a w innych pojawiają się furtki w prawie pozwalające te zakazy omijać. Dlaczego? [The Economist]
Dla muzułmanów, poszczących czy też nie, koniec Ramadanu to radosne święto, końca postu. Jednak w Libanie (ale niestety nie tylko) przerwanie postu jest możliwe tylko dzięki międzynarodowej pomocy humanitarnej, a do wielu i ta może nie dotrzeć. Liban przez ostatnie dwa lata zmierzył się z czterema kryzysami – kryzys finansowy, który wybuchł w 2019 i nadal się ciągnie, pandemia, wybuch w porcie w Bejrucie i w końcu napaść Rosji na Ukrainę, która winduje ceny żywności w tym zrujnowanym kraju. Obecnie, po zakończeniu Ramadanu, sporo rodzin pościć będzie nadal. [DW]
O inflacji w Turcji informowaliśmy już w Tygodniku kilkukrotnie. Zastanawiacie się może, jak sytuacja wygląda teraz? Obecnie wskaźnik inflacji dla konsumentów dobija do 70%, a komentatorzy wskazują, że możliwe jest osiągnięcie wyniku nawet 100% na jesień tego roku. [Al-Monitor]
Fala ataków w Izraelu nadal trwa. W izraelskim mieście zginęły trzy osoby, a władze ogłosiły akcję poszukiwania sprawców. Od 22 marca w atakach zginęło 15 osób. [Al-Monitor]
Azja
„Globalny system sojuszy amerykańskich zadziałał skutecznie i doszło nie tylko do konsolidacji NATO, lecz także do nawiązania współpracy pacyficznych sojuszników USA – jak Japonia i Australia – z partnerami europejskimi. Dostarczyły one również pomoc Ukrainie, co musi budzić obawy w Pekinie, że w wypadku konfliktu na Indo-Pacyfiku będą mogły liczyć na wsparcie członków NATO.” O obecnej, trudnej sytuacji międzynarodowej Chin pisze Michał Bogusz z [Ośrodka Studiów Wschodnich].
3 maja to święto nie tylko polskiej konstytucji ale także japońskiej. Tak jak polska, powstała ona w wyjątkowych okolicznościach, niedługo po przegranej przez Japonię II Wojnie Światowej. Jak z dzisiejszej perspektywy można ocenić ten dokument? [The Diplomat]
Rosyjska inwazja na Ukrainę pokazuje, że rosyjski sprzęt w rękach rosyjskich żołnierzy nie jest tak skuteczny, jak przedstawiają to broszury rosyjskiej zbrojeniówki. W połączeniu z kolejnymi sankcjami, które już od 2014 roku blokują dostęp do komponentów zachodniej produkcji, w Indiach, tradycyjnym odbiorcy rosyjskiego sprzętu, pojawił się spory znak zapytania nad dalszą współpracą w tej dziedzinie. Indie przez ostatnie lata wycofały się z kilku projektów z Rosjanami, najczęściej na rzecz stawiania na własną produkcję, a w niektórych przypadkach na dostawy z Zachodu. Czy słabość rosyjskich sił zbrojnych ujawniana w Ukrainie, pogrzebie rosyjską zbrojeniówkę? [Konflikty.pl]
Światowa Organizacja Zdrowia donosi, że w Indiach było prawie 15 milionów nadmiarowych zgonów spowodowanych pandemią koronawirusa. Jest to praktycznie trzykrotnie więcej niż raportował rząd Indii. [Reuters]
Indie i Pakistan nawiedza kolejna w ostatnich latach fala upałów. Ma to drastyczne skutki dla tego regionu zamieszkanego przez 1,5 mld ludzi. Spadają plony, pogarsza się dostęp do wody pitnej, a warunki pogodowe sięgają granic ludzkiej wytrzymałości. Skutki nasilających się zjawisko pogodowych w regionie mogą mieć apokaliptyczne rozmiary. [The Guardian]
Pisaliśmy o tym, jak wojna w Ukrainie wpłynęła negatywnie na sytuację żywnościową w wielu państwach. Indie zdawały się zyskiwać na tym konflikcie z powodu rosnącego eksportu zbóż, o czym pisał kilka dni temu Reuters. Jednak z powodu fali upałów jakie ostatnio przetaczają się przez ten kraj pojawiły się pogłoski o tym, że Indie ograniczą eksport zbóż. Władze oficjalnie temu zaprzeczyły, o czym przeczytacie w The Hindu. [Reuters], [The Hindu]
Afryka
John Steenhuisen, przywódca głównej opozycyjnej partii w Republice Południowej Afryki, odwiedził Kijów. Wyraził sprzeciw wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę podkreślając, że jej skutki będą odczuwane także przez afrykańskie państwa. W ten sposób odcina się od prezydenta RPA, który obwiniał NATO za wybuch wojny. [Al-Dżazira]
O rosyjskich najemnikach z tzw. Grupy Wagnera pisaliśmy już kilkukrotnie (chociażby w wydaniu 49. czy 76.). Działają oni na kontynencie afrykańskim od wielu lat. Organizacja Human Rights Watch właśnie wypuściła raport, w którym oskarża właśnie rosjan o mordowanie i torturowanie ludności cywilnej w Republice Środkowoafrykańskiej co najmniej od roku 2019. [AP News]
W wydaniu 63. wspominaliśmy o tym, że Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej nałoży sankcje na Mali z powodu przewrotu wojskowego, jaki tam nastąpił. Jednak to nie jedyny przewrót wojskowy, jaki miał ostatnio miejsce w tamtym regionie i komentatorzy niezbyt pochlebnie oceniają reakcje tej organizacji, która chciałaby mieć większe regionalne znaczenie. [DW]
Ameryka Łacińska
The New Yorker przedstawia reportaż o tym, jak osoby walczące z korupcją w Gwatemali zostały zmuszone do emigracji do Stanów Zjednoczonych. [The New Yorker]
Jeśli lubicie jeść wołowinę, to możecie się czuć winni wylesianiu lasów Amazonii. Amerykanie mogą jednak czuć się bardziej winni, ponieważ to do nich trafia wieksza część tego mięsa z hodowli, które są przyczyną wycinki wspomnianych lasów. Więcej o tym, jak miłość do wołowiny przyczynia się do śmierci tej wielkiej puszczy przeczytacie w The Washington Post. [The Washington Post]
Luiz Inacio Lula da Silva, główny rywal Jaira Bolsonaro w mającyh się odbyć w Brazylii jesienią tego roku wyborach prezydenckich, powiedział, że Zełenski jest tak samo winny inwazji Rosji na Ukrainę jak Putin. Zdaniem Luli, Zełenski widząc sprzeciw Rosji w sprawie zbliżenia z NATO powinien był ustąpić. Lula w tym konflikcie widzi również winę USA, ponieważ jego zdaniem Biden powinien był polecieć do Moskwy i porozmawiać z Putinem, aby uniknąć wojny. [The Guardian]
Ameryka Północna
Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych najprawdopodobniej pozbawi obywateli Stanów Zjednoczonych federalnego prawa do aborcji. Możemy to przewidywać, ponieważ wyciekła (co samo w sobie jest niezwykłe) wstępna wersja wyroku przygotowywana przez ten sąd. Eksperci prawni przewidują, że argumentacja użyta w tym szkicu może posłużyć do cofnięcia wyroku o legalności ślubów osób tej samej płci czy nawet ślubów międzyrasowych. [Politico]
Amerykański przemysł zbrojeniowy znajduje się pod spora presją. Dostawy uzbrojenia na Ukrainę, a także zwiększone zapotrzebowanie od europejskich sojuszników, przekracza obecne możliwości amerykańskiej zbrojeniówki. Do kłopotów ostatniej dekady takich zmniejszających się wydatków zbrojeniowe NATO doszły problemy spowodowane przez pandemię. Czy Ameryka uzbroi swoich sojuszników? [The Economist]
Oceania
Nowa Zelandia zbliża się politycznie do Stanów Zjednoczonych i jednocześnie dystansuje od Chin. [The Diplomat]
Australijscy politycy mają prawo wetowania grantów naukowych. Serwis Nature przedstawia tekst przekonywujący, dlaczego jest to zły pomysł. [Nature]
Ekonomia i gospodarka
„W dzisiejszym odcinku rozmawiamy o tym, jak wojna na Ukrainie i poprzedzająca pandemia zmieniły światową gospodarkę. Jak do tego dostosowują się Niemcy? Jak chcą żeby wyglądał świat po wojnie rosyjsko-ukraińskiej? Czy niemiecka potęga gospodarcza jest zagrożona?”
Komisja Europejska zaczęła wstępne działanie sprawdzające czy Apple, które w swoich telefonach ogranicza dostęp innym aplikacjom do modułu NFC (wykorzystywanego np. do płatności zbliżeniowych) nie łamie europejskich zasad konkurencyjności. [Euractiv]
Czarne chmury nie przestają się gromadzić nad sektorem motoryzacji. Po zakłóceniach związanych z pandemią i kryzysem na rynku chipów teraz dochodzi do tego inwazja Rosji na Ukrainę oraz sankcje globalnego Zachodu na Rosję. Konsekwencje dla rynku motoryzacyjnym sięgać będą daleko poza te dwa państwa. Niestety, ale na tańsze samochody, póki co, się nie zanosi. [Obserwator Finansowy]
Nauka i Technologia
W związku z nadciągającym zakazem aborcji w wielu częściach Stanów Zjednoczonych warto zastanowić się, jaką rolę może pełnić technologia we wspomaganiu egzekucji takiego prawa. W jaki sposób własny smartfon może stać się największym wrogiem osoby, która dokonała aborcji, opisuje serwis [The Washington Post].
Wyniki nowego badania sugerują, że rasa psa nie determinuje charakteru psa, w tym jego poziomu agresji. [Scientific American]
Pamiętacie o transplantacji serca świni do człowieka jaka miała miejsce w styczniu? Pacjent zmarł 2 miesiące po zabiegu i teraz specjaliści od transplantacji przekonują, że powodem mogło być to, że serce było zarażone wirusem. [MIT Technology Review]
AMEBY ZJEDZĄ WASZE MÓZGI. No prawie. Tak naprawdę to... zobaczcie sami. Co to za drobnoustroje, czemu atakują ludzi oraz czy stanowią dla nas zagrożenie. O amebach Naegleria fowleri opowie nam Kurzgesagt.
Amerykanie pracują nad szóstą generacją samolotów bojowych, która w latach 30. zastąpić ma F-22. Razem z wykuwaniem się kształtu programu, który obejmować ma nie tylko załogową platformę, ale między innymi towarzyszących jej bezzałogowych lojalnych skrzydłowych, zaczynają pojawiać się pytania o koszty. Według pierwszych szacunków NGAD (Next Generation Air Dominance) w wersji załogowej będzie co najmniej dwukrotnie droższy od F-35A. [Konflikty.pl]
OGLE (The Optical Gravitational Lensing Experiment – Eksperyment Soczewkowania Grawitacyjnego) obchodzi obecnie 30. urodziny i trwa nadal. Ten pionierski projekt jest dziełem naukowców z Uniwersytetu Warszawskiego i jak nazwa wskazuje został rozpoczęty jako badanie skupione na poszukiwaniu obserwacji mikrosoczewkowania grawitacyjnego. O tym, czym właściwie jest projekt, co udało się dzięki niemu odkryć, jak zmienił się w czasie, na czym polega jego unikalność, a także jakie są związane z nim plany na przyszłość, opowiada w Radiu Naukowym prof. Andrzej Udalski z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego i szef projektu OGLE.
Idee, Kultura, Społeczeństwo
Obecna walka o zakazanie aborcji w Stanach Zjednoczonych wydaje się napędzana przez różne ruchy religijne. Jednak kiedy wyrok w sprawie Roe vs Wade zapadał w 1973 roku, to część wspólnot religijnych się z niego cieszyła, a sama aborcja nie była wcale tematem, który różne ruchy religijne niosły na sztandarach. [The Guardian]
Dużo można ostatnio przeczytać o imperializmie współczesnej Rosji. Zarówno w kontekście wojny w Ukrainie jak i ślepoty niektórych zachodnich intelektualistów na te rosyjskie działania. Ale jak można bardziej ogólnie zdefiniować rosyjski imperializm? Dwójka naukowców związana z siecią naukową PONARS Eurasia postanowiła podejść do tej kwestii w sposób bardziej akademicki. Z tekstu dowiemy się, w jaki sposób przejawia się obecnie rosyjski imperializm i co byłoby by potrzebne, żeby zaczęły w Rosji zachodzić procesy dekolonizacji. [PONARS Eurasia]
Kto szkodzi klimatowi bardziej: jeżdżący SUVem czy ktoś palący w piecu węglem słabej jakości? I dlaczego tylko jedno spotyka się ze społecznym napiętnowaniem? O tym, ile mamy czasu na zmienienie wyznaczników prestiżu, dzisiaj często wysoko-emisyjnych, opowiada prof. Szymon Malinowski w rozmowie z Grzegorzem Sroczyńskim. [Gazeta.pl]
Drogi czytelniku, dziękujemy, że jesteś z nami. Uważasz, że więcej osób powinno przeczytać ten numer lub chcesz podziękować nam za tworzenie go?