Pomocnik Neuropejski: Podcasty

Red. Kotek zbiera siły na słuchanie podcastów

Wakacje to najlepszy czas na słuchanie podcastów. Długie rozmowy są idealnym towarzyszem każdej podróży, ale równie dobrze umilą odpoczynek w domu. Dlatego zapraszamy do zapoznania się naszym zróżnicowanym wyborem podcastów. Nie jest to katalog, tylko zestaw audycji, których regularnie słuchają członkowie redakcji, więc nie obrażajcie się, jeśli pominęliśmy Wasze ulubione słuchowisko. Możecie o nim wspomnieć w komentarzu. Większość linków – ze względu na popularność tej platformy w Polsce – prowadzi do Spotify, ale prawie zawsze znajdziecie je także w innych aplikacjach, takich jak: SoundCloud, Youtube, czy dedykowanej stronie autorów.

Polecamy wam też nasze wcześniejsze wydania specjalne: Niezbędnik Neuropejski, Kanon Neuropejski i Pomocnik Neuropejski: Zmierzch katolicyzmu - kryzys czy koniec?

Tematyka ogólna

• Tok FM Select
  Audycje Tok FM stanowią prawdopodobnie największą bazę oryginalnie wytworzonych podcastów po polsku. Zanim w ostatnich latach nastąpiła eksplozja podaży na rynku, stanowiły bezkonkurencyjny zbiór rozmów z ekspertami z różnych dziedzin. Obecnie najpopularniejsi dziennikarze stacji często mają już własne podcasty, ale wciąż zapisy audycji Janiszewskiego, Sroczyńskiego, Stawiszyńskiego, Głowackiej i innych są warte uwagi. Podcasty Tok FM są płatne i dostępne w dedykowanej aplikacji, ale stacja od czasu do czasu udostępnia pojedyncze audycje pod marką „Tok FM Select”.
  

• Economist Radio
  Prenumerata The Economist sporo kosztuje, ale ich podcasty – w tym cotygodniowy wybór trzech artykułów z numeru czytanych przez lektora – są bezpłatne. W środku m. in. codzienny podcast „The Intelligence”, „Checks and Balance” o amerykańskiej polityce, limitowane „The Jab” o szczepieniach przeciw koronawirusowi i wiele innych. „Economist Radio” jest podcastem zbiorczym; poszczególne audycje można też subskrybować osobno.

• 8:10
  Gazeta Wyborcza zaczęła wydawać swój codzienny podcast później niż wiodące zachodnie liberalno-lewicowe media, bo pod koniec 2019 roku. Jednak od tego czasu bez większych przerw dostarcza rozmowy na temat bieżącej sytuacji polityki, społeczeństwa, otoczenia międzynarodowego, kultury, a nawet futurologii. Nie wszystkie rozmowy są porywające, ale z racji częstotliwości wydawania każdy ma szansę znaleźć w tych materiałach coś dla siebie.

• Podcastów prowadzonych przez różne szacowne światowe redakcje prasowe czy radiowe jest bez liku. Nie ma sensu ich tutaj wszystkich wymieniać (choć dla paru zrobiliśmy wyjątki). Niemniej czy to BBC czy The Guardian albo – po drugiej stronie Atlantyku – NYT , NPR albo Vox, wielkie światowe media praktycznie bez wyjątku prowadzą jeden lub kilka podcastów. Pokrywają one zwykle bieżące wydarzenia, ale też często poruszają tematy naukowe, kulturalne czy społeczne. Waszej uwadze polecamy na przykład projekt „The Long Read” Guardiana, czyli dłuższe, pogłębione teksty na różne tematy dostępne równolegle w formie podcastu i artykułu.
  

Historia, filozofia, społeczeństwo

Ten dział to istna kobyła. W Tygodniku Neuropa raczej tego nie widać, ale nasza redakcja jest bardzo zainteresowana tymi tematami. Macie tu przekrój zaczynający się od audycji historycznych, przez filozoficzne, aż po lajfstajl.

• In Our Time (BBC)
  Od ponad dwudziestu lat Lord Melvyn Bragg co tydzień zaprasza akademików z czołowych brytyjskich uniwersytetów, aby porozmawiać z nimi na tematy tak odległe od siebie, jak rewolucja „kopernikańska” Immanuela Kanta w filozofii, sonety Szekspira, wymieranie dewońskie czy narodziny metodyzmu. Program jest prowadzony z niebywałą, jak na ciężar tematyki, swadą. Redakcja od lat trwa w uznaniu dla postaci Lorda Bragga, który mimo dojrzałego wieku jest nieodmiennie doskonale przygotowany, moderuje dyskusję w sposób dynamiczny i zawsze niezawodnie wyczuwa właściwy moment, by zdyscyplinować swoich gości.
  

• Philosophize This!
  Stephen West od ośmiu lat zapoznaje swoich słuchaczy z historią filozofii. Nie przypomina to jednak w ogóle wersji audio podręcznika Tatarkiewicza. Narracja prowadzona jest w sposób bardzo atrakcyjny i przystępny, co oczywiście pociąga za sobą pewne uproszczenia, ale bez wielkiej szkody merytorycznej. Nie brakuje najważniejszych klasyków, a autor – w przeciwieństwie do twórców innych podobnych projektów – dowartościowuje również dwudziestowieczne prądy myślowe, którym poświęcona jest niemal połowa z dotychczas nagranych ponad 150 odcinków.

• Profesor Matczak
  Prof. Marcin Matczak, filozof prawa z Uniwersytetu Warszawskiego, znany jest głównie ze swojej publicystyki w obronie rządów prawa, udziału (wraz z synem) w #hot16challenge i udostępnionych wykładów uniwersyteckich. Od pewnego czasu jego podcast zmienił nieco formułę i stał się platformą do przybliżania różnych klasycznych książek i idei, które profesora ukształtowały i są – według niego – ważne dla zrozumienia społeczeństwa. Wybierana tematyka jest dość popularna, w redakcji nawet czasem żartujemy, że rodzi się na naszych oczach polski liberalny Peterson, ale może właśnie czegoś takiego nam potrzeba, aby centrowe idee trafiły pod strzechy?
  

• Skądinąd
  Podcast znanego z Tok FM absolwenta i popularyzatora filozofii, Tomasza Stawiszyńskiego, porusza bardzo szeroką gamę tematów, od filozofii i nauk społecznych, przez fizykę i biologię, po... astrologię. To ostatnie być może was (podobnie jak nas, gdy to słowo zobaczyliśmy) przeraziło, ale uspokajamy, że pogadanki Stawiszyńskiego nie wykraczają poza obszar racjonalności.
  

• Ze stoickim spokojem
  Stoicyzm jest świecką, starożytną, nieegoistyczną filozofią życiową, która w ostatnich dekadach wróciła do łask - najpierw u zawodowych filozofów, a następnie wśród laików poszukujących swej drogi życiowej. Podcast dr. Tomasza Mazura to jednak nie tylko namysł nad tą szkołą filozoficzną, ale też okazja do poznania poglądów innych myślicieli. Urozmaiceniem są okazjonalnie zapraszani goście, którzy radzą jak żyć.

• Sztuka Powszechnie Nieznana (Tygodnik Powszechny)
  Magdalena Łanusza w krótkich, około 15-minutowych odcinkach, opowiada o sztuce średniowiecznej. Poruszane tematy pozwalają spojrzeć na średniowiecze z niecodziennej perspektywy i zdać sobie sprawę, że historia nie musi być wcale nudnym tematem. Jest to jeden z podcastów produkowanych przez Tygodnik Powszechny i chociaż innych szczegółowo nie opiszemy, to gorąco zachęcamy do zapoznania się z nimi.
  

• You're Dead to Me (BBC)
  Jeśli słuchając Sztuki Powszechnie Nieznanej, żałowaliście, że odcinki nie są dłuższe i bardziej zabawne, to ten podcast wyprodukowany przez BBC jest właśnie dla was. W każdym odcinku jest dwójka gości: komik oraz historyk, którzy razem z prowadzącym dyskutują mniej lub bardziej poważnie na różne historyczne tematy. Tak samo jak Sztuka Powszechnie Nieznana, także ten podcast pokazuje, że historia nie jest nudna, a historyczne postacie to ludzie tacy jak my.
  

• Panoptykon 4.0
  Prowadzony przez Fundację Panoptykon (głównie jej prezeskę – Katarzynę Szymielewicz) podcast dotyczy zjawisk na styku nowych technologii, społeczeństwa i prawa. Audycji niestety nie ma na popularnych platformach podcastowych - do wyboru pozostają: strona internetowa, aplikacja Tok FM i Youtube. Szkoda, bo rozmowy tam prowadzone łączą sporą wrażliwość na prawa człowieka z twardym stąpaniem po ziemi i są bardzo dalekie od skrajności typowych dla internetowych dyskusji na te wielce złożone i wieloaspektowe tematy.
  

• Adam Bodnar Podcast
  Pod koniec swojego urzędowania na stanowisku RPO dr hab. Adam Bodnar zapoczątkował podcast „Nie tylko o prawach człowieka”. Rozmawia w nim z aktywistami społecznymi i ekspertami, dając wgląd w świat polskich NGO, które prawdopodobnie prędzej czy później znajdą się na celowniku rozpychającej się władzy.
  

• Imponderabilia
  Choć rozmowy Karola Paciorka są w dużej mierze „lajfstajlowe”, wśród jego gości można znaleźć sporo interesujących postaci i wysłuchać pogłębionych dyskusji. Rozmowy z Tomaszem Terlikowskim, Jakubem Żulczykiem, Robertem Makłowiczem i wieloma innymi gośćmi pozwalają inaczej spojrzeć na rzeczywistość. Paciorek, dla którego pierwotnym medium jest kanał Youtube, był także jedyną osobą, która przeprowadziła wywiady ze wszystkimi kandydatami na urząd prezydenta Polski w 2020 roku.
  

• Pismo. Magazyn opinii
  Na łamach naszego Tygodnika polecaliśmy już podcast z serii „Jak naprawić przyszłość” tworzony przez Barbarę Sowę z „Pisma. Magazynu Opinii”. Autorka w swojej comiesięcznej audycji skupia się na problemach, przed którymi dzisiaj stoimy. Począwszy od katastrofy klimatycznej po psychiatrię i wraz ze swoimi gośćmi szuka odpowiedzi na pytanie, jak będzie wyglądała Polska w 2050 roku. Oprócz tego cyklu „Pismo. Magazyn Opinii” tworzy podcasty poświęconej tematyce kulturalnej.
  

Nauka, ekonomia i gospodarka

Tematyka z tego działu jest raczej domeną artykułów prasowych i kanałów Youtube, ale istnieje też kilka ciekawych i niezbyt znanych projektów w formie audio.

• Radio Naukowe
  Znana z rozmów z akademikami w Tok FM Karolina Głowacka od pewnego czasu prowadzi własny podcast popularnonaukowy, gdzie zaprasza naukowców z rozmaitych dziedzin, którzy przybliżają swoje zainteresowania szerokiej publice. Kto napisał listy św. Pawła? Co nam jeszcze powie LHC? Dlaczego czasem tracimy kontrolę nad swoimi emocjami? Odpowiedzi w kolejnych odcinkach.

• Seria "New Books in..."
  Podcasty z serii „New Books in...” to zbiór wywiadów z autorami książek (głównie akademickich) poświęconych naukom i dyscyplinom wszelakim – od ekonomii, przez religioznawstwo i historię, na matematyce kończąc. Interesuje cię dana dziedzina wiedzy albo nie jesteś pewien, czy książka, o której słyszałeś, jest dla Ciebie? Możesz posłuchać wywiadu z autorem, w którym opowiada on o sobie, swojej pracy i dziele i sprawdzić, czy znajdziesz tam coś dla siebie. Warto posłuchać, nawet jeśli nie masz zamiaru czytać, bo autorzy często streszczają wyniki swoich dociekań. Lista dziedzin z dedykowanymi podcastami jest przepastna, dlatego warto sprawdzić, czy twój konik jest tutaj ujęty.
  

• Skeptoid
  Skeptoid od 15 lat rozwiewa wątpliwości stojące za popularnymi oszustwami, medycyną alternatywną czy teoriami spiskowymi. Nie ma tu miejsca na szeroko pojęty chłopski rozum, wszystkie odcinki są poparte szeroką gamą źródeł, a nieliczne błędy wytknięte przez słuchaczy są omawiane w cyklicznych odcinkach poświęconych poprawkom. Transkrypcje i źródła do wszystkich (niemal 800) odcinków są dostępne na skeptoid.com.
  

• PI Klimat i Energia
  Eksperci Polityki Insight i ich goście co tydzień rozmawiają o najważniejszych wydarzeniach na rynku energii w Polsce i naszym otoczeniu międzynarodowym. Z racji coraz większej świadomości kryzysu klimatycznego i ambitnych w skali świata planów UE, dotyczących redukcji CO2 w najbliższej dekadzie, jest to rynek niezwykle interesujący nie tylko dla specjalistów. Warto mieć w tych tematach pewną wiedzę, aby nie ulegać tak łatwo lobbingowi koncernów i manipulacjom polityków.

• The Trade Guys
  Audycja produkcji amerykańskiego think-tanku The Center for Strategic and International Studies (CSIS). Usłyszymy w nim o trendach, cłach, traktatach czy wojnach w światowym handlu. Rozmówcy, którzy działają głównie w dziedzinie handlu międzynarodowego, starają się opowiadać o wszystkim co dla handlu istotne. I to w przystępny sposób.
  

• Ekonomia i cała reszta
  Kamil Fejfer i Łukasz Komuda od pewnego czasu próbują przybliżać wiedzę ekonomiczną w możliwie strawnej formie. Mocną stroną odcinków jest autorski research. Autorzy zbierają i porządkują dane i badania, próbując umieścić polską sytuację w szerszym kontekście. Autorzy – oryginalnie wychodząc z pozycji lewicowych – starają się weryfikować swoje intuicje w oparciu o twarde statystyki i badania, co rodzi niekiedy zaskakujące dla nich samych rezultaty (patrz: odcinek o „dramie” Kapela-Stanowski).
  

Polska

W tym dziale znajdziecie podcasty o polskiej polityce (w formie podsumowań), historii (z perspektywy naszej nieco wypartej wieloetnicznej historii) i społeczeństwie (z uwzględnieniem twardej wiedzy socjologicznej).

• Babel. Rzeczpospolita Multi-Kulti
  Adam Balcer i Paweł Sulik w swoim podcaście opowiadają o zapomnianej części polskiej historii – kontaktach i tradycjach wyniesionych ze Wschodu. Podcast jest lekki w odsłuchu, ale uporządkowany. Dryfuje bardziej w stronę rozmowy dwóch znajomych, aniżeli akademickiego wykładu. W środku znajdziecie mnóstwo ciekawostek i mało znanych dla przeciętnego zjadacza chleba informacji. Biorąc pod uwagę, jak zaskakująco powszechne były np. kontakty ze światem muzułmańskim, znajdziecie tam bardzo dużo nowej wiedzy. Ponadto usłyszycie np. o mieszaniu i ścieraniu się kultur w Rzeczypospolitej Obojga Narodów i otrzymacie odpowiedź na pytanie, dlaczego rodzimowierstwo litewskie było silniejsze od katolicyzmu przyniesionego przez misjonarzy i jaki to ma wpływ na obecne zróżnicowanie religijne na Litwie.

• Międzymiastowo
  Większość Polaków mieszka w mniejszych bądź większych miastach. Dlatego trudno mówić o Polsce, nie mówiąc o miastach i problemach dotykających ich mieszkańców. W audycji Klubu Jagiellońskiego

  ¹
  znajdziecie ciekawe rozmowy na tematy smogu, chaosu przestrzennego oraz transportu zbiorowego.
  

• Forum IBRiS
  Podcast Instytutu Badań Rynkowych i Społecznych IBRiS szczyci się, że jest pierwszym polskim medium opartym wyłącznie na badaniach opinii. Odcinki podcastu to rozmowy z teoretykami i praktykami badań społecznych będące próbą pogłębionego zrozumienia trendów w polskim społeczeństwie, takich jak niechęć do szczepień, podziały polityczne, stosunek do szarej strefy.
  

• Nasłuch (Polityka Insight)
  Wojciech Szacki, szef działu politycznego „Polityki Insight”, wraz z dyrektorem tego projektu co tydzień pochylają się nad polską sceną polityczną. Informacje przedstawiane są spokojnie, rzeczowo i merytorycznie i dają głęboki wgląd w procesy na polskiej scenie politycznej.
  

• Stan po Burzy
  Podcast Andrzeja Stankiewicza i Agnieszki Burzyńskiej jest najpopularniejszym polskim słuchowiskiem politycznym. Dziennikarze, posiłkując się swoim długoletnim doświadczeniem i zgromadzonym kapitałem informatorów wśród polityków, ukazują mechanizmy władzy w kontekście bieżących wydarzeń. Forma prowadzenia audycji ma w redakcji swoich fanów i antyfanów, ale zdecydowanie polecamy przyswajanie politycznej bieżączki w tego typu skondensowanej formie.
  

Świat

Jeśli jesteście stałymi czytelnikami Tygodnika Neuropa, to pewnie część poniższych jest wam znana. O niektórych z nich jednak pewnie nie słyszeliście, a pozwalają lepiej zrozumieć tło polityki międzynarodowej i zmian społecznych na świecie.

• Dział Zagraniczny
  Bardzo lubimy ten podcast. Maciej Okraszewski przykłada dużą wagę do tematów, które zdaniem mainstreamowych mediów „polskiego czytelnika nie interesują”. Ciekawy dobór gości oraz świetny warsztat dziennikarski sprawiają, że jest to jeden z najlepszych polskich podcastów o polityce zagranicznej. Proponujemy wam tutaj odcinek nie o sprawach z odległych krain, tylko o tym jak powstają takie newsy. Dowiecie się, dlaczego dziennikarstwo zagraniczne opiera się głównie na freelancerach i jak zmieniło się ono w ostatnich latach.

• Podcast Ośrodka Studiów Wschodnich
  Ośrodek Studiów Wschodnich to chwalebny (i niestety coraz rzadszy) przykład instytucji rządowej, która nie doświadczyła personalnego trzęsienia ziemi za rządów PiS. Etatowi pracownicy OSW od lat analizują i opisują sytuację na europejskim szeroko pojętym Wschodzie, do którego zaliczają także Niemcy i Izrael. Podcasty dzielą się na kilka kategorii. Oprócz bieżących podsumowań sytuacji międzynarodowej znajdziecie też dłuższe odcinki. Dają one bardzo dobry wgląd w najświeższą historię i sytuację społeczno-polityczną krajów, o których często wiemy niewiele, chociaż znajdują się w naszym bliższym lub dalszym sąsiedztwie.
  

• Raport o stanie świata
  Dariusz Rosiak przez kilkanaście lat prowadził audycje o wydarzeniach międzynarodowych w Polskim Radiu. Po zwolnieniu z „Trójki” uruchomił niezależny podcast. Pewnie nie trzeba go szczególnie przedstawiać, bo sukces projektu na platformie Patronite (łącznie już ponad milion złotych wpłat) był szeroko komentowany w sferze publicznej. Rosiak i jego współpracownicy przedstawiają nie tylko solidny cosobotni przegląd wydarzeń na świecie, ale także krótsze wydanie w środku tygodnia i cykliczne programy o książkach.
  

• Raport Berliński
  Adam Traczyk, ekspert ds. międzynarodowych, prowadzi podcast na temat sytuacji politycznej w Niemczech przed wrześniowymi wyborami do Bundestagu. Oprócz raportu z Berlina na temat bieżących wydarzeń w Niemczech w audycji omawiana jest też niemiecka scena polityczna oraz relacje polsko-niemieckie. Ciekawy podcast dla osób zainteresowanych sytuacją u naszego najważniejszego sąsiada.
  

• Podkast amerykański
  Polacy widzą w USA kraj przyjazny i choć jesteśmy, podobnie jak reszta świata, przesiąknięci amerykańską popkulturą, nasza rzeczywista wiedza o USA jest bardzo powierzchowna, a często wręcz wykoślawiona. Łukasz Pawłowski z Kultury Liberalnej i amerykanista, Piotr Tarczyński, od kilku miesięcy przybliżają słuchaczom ten olbrzymi i złożony kraj – od historii po politykę. Amerykańskie spory kulturowe, często prędzej niż później, przenikają do Polski, warto więc wiedzieć, w jakich kontekstach się zrodziły.

• Worldy
  Podcast o polityce zagranicznej, który porusza różnorakie tematy. Od tego co przeprosiny Johna Ceny dla chińskich fanów mówią o stosunkach amerykańsko-chińskich po analizę polityczną indyjskiego podejścia do walki z pandemią. Jest to podcast przedstawiający amerykański punkt widzenia, co może być odświeżające (gdyż ukazuje inną perspektywę niż europejska), ale okazjonalnie może wpadać w amerykocentryzm.
  

• Politico EU Confidential
  Chcecie wiedzieć jak robi się politykę w Brukseli? Ten podcast Politico jest dokładnie o tym. Dyskusje z dziennikarzami i unijnymi urzędnikami pomogą wam zrozumieć, jak i dlaczego polityki europejskie kształtują się w taki, a nie inny sposób. I chociaż analizy Wspólnej Polityki Rolnej czy unijnej polityki energetycznej mogą wydawać się nudne, to zaręczamy, że autorzy snują swoje opowieści ze swadą i lekkością.

1. Tygodnik Neuropa jest prasówką, w której przy wyborze konkretnych artykułów kierujemy się wyłącznie ich merytoryczną jakością. W niektórych przypadkach nie możemy wszakże abstrahować od miejsca ich publikacji. Jednym z takich przypadków jest Klub Jagielloński - prawicowy think tank, którego były prezes został czynnym politykiem Zjednoczonej Prawicy. Zalecamy ostrożność przy czerpaniu innych informacji z tego źródła.