Wydanie 48, 01.10.2021
To z filozofią Lema, Światowym Dniem Bezpiecznej Aborcji i brakami prądu w Chinach
„Praca poety polega na tym że nie wolno mu się zatrzymać więc czyta dalej że zostali zmuszeni do przejścia pieszo do granicy a następnie do przekroczenia granicy polsko-białoruskiej pod groźbą użycia broni i to jest ten metal przyłożony; musi myśleć o tym jak się przeciąga zwłoki i gdzie się je chwyta pod ramiona czy za kostki (…)”
fragment wiersza Jacka Dehnela
Polska
Wiecie kim jest Kasia Babis? A kojarzycie może Kiciputka i jej komiksy? Jeśli jeszcze się nie domyśliliście - to ta sama osoba. Kasia Babis, rysowniczka i autorka komiksów, postanowiła zostać youtuberką jakiś czas temu. Mogliście widzieć któryś z jej filmów o polskiej fantastyce. Dwutygodnik przeprowadził z nią wywiad, z którego dowiemy się m.in skąd wziął się pomysł pokazania siebie na platformie Youtube. [Dwutygodnik]
Żródło: KasiaBabis.com Z okazji Światowego Dnia Bezpiecznej Aborcji, obchodzonego 28 września, Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny przygotowała 5 krótkich filmów. Są one oparte na prawdziwych historiach kobiet, którym organizacja pomogła. Twarzy oraz głosu kobietom użyczyły polskie aktorki.
Wybory w Niemczech
Wybory się odbyły i chociaż nie znamy ani ostatecznych wyników, ani tego, jaka koalicja będzie rządzić, to dobiega koniec tego działu. Wstępne wyniki możecie zobaczyć na grafice poniżej. [DW]
Źródło:bundeswahlleiter.de Nie wiemy jaka ostatecznie będzie koalicja rządząca, ale możemy spekulować jakie koalicje mogą powstać. Politico przygotowało podsumowanie wszystkich możliwych opcji. Po przeczytaniu tego artykułu określenia typu Jamajka, światła drogowe, Myszka Miki czy Kenia nie będą wyglądały tak dziwnie w dyskusjach o polityce niemieckiej. [Politico]
Chociaż najwięcej głosów zdobyło SPD, a na drugim miejscu jest CDU, to od partii na 3 i 4 miejscu będzie zależał kształt koalicji rządzącej. Szef liberalnej FDP zaprosił partię Zieloni na spotkanie zanim FDP zaczną rozmawiać z SPD i CDU o potencjalnych koalicjach. Jedną z ważniejszych kwestii w obecnej niemieckiej polityce jest kwestia klimatu oraz katastrofy klimatycznej. Chociaż FDP i Zieloni uznają, że jest to kluczowa sprawa, to jednak bardzo się różnią w podejściu jak według nich państwo niemieckie powinno działać w ramach polityki klimatycznej. [Politico]
Poza wyborami do Bundestagu w ostatnią niedzielę odbyły się wybory do władz landowych w dwóch landach: Meklemburgi-Pomorzu Przednim i Berlinie. W obydwu z nich wygrała lewicowa SPD. Dodatkowo, w mieście Berlin przedstawicielka tej partii Franziska Giffey została wybrana pierwszą kobietą burmistrzem miasta Berlin. [DW]
W Berlinie poza wyborami landowymi i federalnymi odbywało się lokalne referendum. Mieszkańcy decydowali nad tym czy miasto ma wywłaszczyć firmy posiadające ponad 3 tys „jednostek mieszkalnych”. Wiąże się to z kryzysem mieszkaniowym jaki obecnie panuje w Berlinie. Poprzednia próba walki z nim nie była udana. Nie dość że niemiecki trybunał konstytucyjny uznał zamrożenie czynszów za niekonstytucyjne, to jeszcze nie miało ono pozytywnego wpływu na lokalny rynek mieszkaniowy (więcej o tym pisaliśmy w wydaniu 24. oraz zachęcamy do przeczytania artykułu Bloomberg). Referendum też może nie przynieść rozwiązania tego problemu. Jest ono niewiążące i nie wiadomo czy znajdzie się wola polityczna do wprowadzenia takiego prawa. Komentatorzy spodziewają się, że byłoby ono podważane w sądzie. [DW], [Bloomberg]
Europa
Papież Franciszek przeprosił za „bolesne błędy” jakie Kościół Katolicki popełnił w Meksyku, czym rozgniewał hiszpańską konserwatywną polityczkę. Francja i Grecja podpisały umowę partnerską, wartą ponad 5 bilionów euro, dotyczącą obronności. Viktor Orbán spotyka się w Budapeszcie z prawicowym showmanem telewizyjnym, o którym pisaliśmy więcej w poprzednim wydaniu, Erikiem Zemmourem. Rosja zastanawia się nad wprowadzeniem podatku węglowego w odpowiedzi na propozycje taryf węglowych wysuniętych przez KE w ramach pakietu Fit for 55.
Do tej pory kobiety z San Marino chcące dokonać aborcji musiały udać się do Włoch i zapłacić za zabieg 1500 Euro. W samej małej enklawie groziło im za to do 3 lat więzienia. To się zmieni, ponieważ w referendum obywatele przegłosowali zniesienie zakazu aborcji. Artykuł CNN opisuje jak dokładnie wygląda sytuacja po referendum. Za to wcześniejszy artykuł The Guardian skupia się na ostrej debacie publicznej jaka przebiegała przed referendum. [CNN], [The Guardian]
Dlaczego w Portugalii program szczepień jest taki skuteczny? Czy to zasługa potężnego admirała? Artykuł Associated Press przedstawia sylwetkę Henrique Gouveia e Melo, który na czele wojska organizował szczepienia. Dowiecie się dlaczego obecnie cieszy się ogromną popularnością oraz jakie są inne przyczyny tego, że w Portugali obecnie 84% obywateli jest w pełni wyszczepionych. [Associated Press News]
EUvsDiSiNFO przygotowało krótki przewodnik po sztuczkach używanych przez propagandzistów Kremla. Można je podzielić na siedem kategorii: zaprzeczenie, aczemunizm, satyra, łgarstwo, oskarżenia, niuanse, atak. W skrócie ZASŁONA. Część tych sztuczek możecie znać z polskich mediów. [EUvsDiSiNFO]
Na stacjach benzynowych w Wielkiej Brytanii brakuje paliwa. Przyczyną jest niedobór kierowców ciężarówek, powodowany m.in przez Brexit. By ratować sytuację, premier Johnson wezwał wojsko oraz zdecydował o wystawieniu dodatkowych wiz dla pracowników niskowykwalifikowanych (za takich uchodzą w UK kierowcy). Problemem rządu jest jednak mało entuzjastyczna odpowiedź obywateli UE, którym się po prostu nie opłaca jechać do pracy do Wielkiej Brytani, żeby zostać z niej wyrzuconym w Wigilię Bożego Narodzenia.
Szwajcarzy w referendum zdecydowali o wprowadzeniu pełnej równości małżeńskiej dla wszystkich oraz umożliwieniu dostępu parom lesbijek do banków nasienia. Oprócz referendum na temat praw LGBT odbyło się referendum na temat podniesienia opodatkowania zysków z kapitału i zmniejszenie podatków dochodowych dla najmniej zarabiających. Ta propozycja została odrzucona. [France 24]
Wbrew wstępnym wynikom wyborczym islandzki parlament nie będzie miał kobiecej większości. Większość w Althingu nadal będą stanowili mężczyźni z 33 z 63 mandatów, jednak blisko 48% mandatów należących do kobiet to nadal najlepszy wynik w Europie. Obecny rząd premierki Katrin Jakobsdottir z Ruchu Zieloni-Lewica utrzymał większość parlamentarną. [AP News]
Bliski i Środkowy Wschód
Dubaj zaczyna opóźnione o rok expo. Arabia Saudyjska ogranicza deficyt budżetowy, a na dzień przed zaplanowanymi na 10 października wyborami Irak zamknie granice i lotniska oraz ogranicza podróże między prowincjami.
Paweł Pieniążek pisze o talibach z amerykańskiego więzienia w afgańskim Bagram. Z jednej strony nie lądowali tam zazwyczaj ludzie, którzy byli niewinni, ale czytając ten artykuł trudno zaprzeczyć, że bardzo często byli poddawani nieludzkim torturom. Z artykułu w Tygodniku Powszechnym dowiemy się jak wyglądało tam życie za jurysdykcji Amerykanów i jak wygląda teraz. Nie jest to łatwa lektura, ale polecamy. [Tygodnik Powszechny]
Do historycznej wizyty doszło w stolicy Bahrajnu, Manamie. Spotkali się tam izraelski minister spraw zagranicznych Jair Lapid oraz król Bahrajnu Hamad ibn Isa Al Chalifa. Pełna kurtuazji i miłych słów o wielkim potencjale współpracy wizyta została zwieńczona inauguracją izraelskiej ambasady w Bahrajnie. [Al-Monitor]
Po spotkaniu z Putinem, Erdoğan mówi o dalszej możliwej współpracy z rosyjskim przemysłem zbrojeniowym. Było to pierwsze od początku pandemii spotkanie między przywódcami Rosji i Turcji i zostało poświęcone głównie sprawie sytuacji w Syrii. Obie strony wyraziły wolę współpracy i ograniczenia wpływów grup ekstremistycznych. Erdoğan wskazał, że Turcja może być zainteresowana współpracą z rosyjskim przemysłem zbrojeniowym m.in. w obszarze samolotów bojowych oraz okrętów podwodnych. Taka współpraca zdecydowanie nie byłaby dobrze odebrana przez sojuszników z NATO, a szczególnie Stany Zjednoczone, które w takiej sytuacji miałyby rozszerzyć sankcje na Turcję. [Reuters]
Jordania w pełni otworzyła przejście graniczne z Syrią. Państwa widzą w tym możliwość zintensyfikowania handlu i ożywienia gospodarczego w obliczu kryzysu gospodarczego trapiącego oba kraje. Po 10 latach wojny w Syrii i utrzymaniu się klanu Assadów przy władzy, rusza reintegracja państwa ze struktury świata arabskiego i normalizacja stosunków z kolejnymi jego członkami. [Reuters]
Najwyższy Przywódca Iranu zakazuje importu artykułów gospodarstwa domowego produkcji LG oraz Samsunga. Ali Chamenei jest zwolennikiem krajowej produkcji takich urządzeń i uważa, że w trudnych ekonomicznie czasach należy zakazać importu tych produkowanych w Korei artykułów. Czy motywacja rzeczywiście jest ekonomiczna i kolejne ruchy sięgną np. chińskich producentów? Nie wydaje się to prawdopodobne. Najpewniej wszystko jest polityczne, tak jak wprowadzony wcześniej zakaz importu szczepionek produkowanych na zachodzie. Zakaz szczepionkowy został ostatnio złagodzony dopiero w momencie narastającej kolejnej fali zakażeń. [Al-Monitor]
Azja
Sezon monsunowy w Tajlandii wywołał powodzie na jednej trzeciej terytorium państwa. We współpracy z amerykańskim startupem Ripple Bhutan zamierza stworzyć cyfrową wersję własnej waluty, ngultruma. W Japonii trwa kampania społeczna, której zwolennicy postulują zmianę prawa aborcyjnego - obecne przepisy wymagają od zamężnych kobiet zdobycia pozwolenia męża w celu poddania się zabiegowi aborcji.
Wysoki Sąd Administracyjny w Tajwanie zadecydował, że nie jest konieczne przedstawienie dowodu operacji przed zmianą płci prawnej. Do zmiany potrzebna jest również ocena psychiatryczna i to w oparciu o ocenę powódki. Sąd orzekł, że uzyskanie tożsamości zgodnej z płcią (gender) jest prawem do prywatności jednostki. [SupChina]
Rząd w Chinach ogłosił, że zamierza ograniczyć liczbę przeprowadzanych aborcji ze względów niemedycznych. Jest to kolejne działanie rządu w Pekinie, które ma skutkować zwiększeniem wskaźnika urodzeń. Grupy zajmujące się prawami człowieka widzą tę zapowiedź jako przedłużenie polityki jednego dziecka i traktowanie kobiet jako narzędzia. [The Guardian]
W nawet 20 prowincjach Chin odnotowano niedobory prądu. Artykuł w SupChina wskazuje na trzy powody tej sytuacji. Rosnące ceny węgla sprawiają, że produkcja energii elektrycznej jest nieopłacalna i część dostawców odmawia jej produkcji w takich warunkach. Drugim powodem jest podwójna kontrola energii, jej konsumpcji oraz intensywności. Trzecim powodem jest zmniejszenie dostaw energii z innych źródłem, np. wiatraków na północnym wschodzie kraju. [SupChina]
Fumio Kishida, były minister spraw zagranicznych, został przewodniczącym rządzącej Japonią Partii Liberalno-Demokratycznej i na najbliższym posiedzeniu parlamentu zostanie zatwierdzony jako nowy premier. [The Guardian]
Afryka
Pracownicy WHO zostali oskarżeni o przemoc seksualną w czasie walki z epidemią Eboli w Kongu. Szef junty wojskowej trzymającej obecnie władzę w Gwinei przedstawił dokument określający proces oddania władzy w cywilne ręce. W tanzańskim Zanzibarze ma powstać drugi najwyższy budynek w Afryce.
O obecnym kryzysie politycznym w Tunezji pisaliśmy w wydaniu 39. Minęło kilka miesięcy, a sytuacja nie zdaje się poprawiać. Prezydent wprowadził ostatnio kolejne zmiany, określane przez opozycję jako kolejne kroki w stronę dyktatury, ale powszechnego oporu społecznego nadal nie widać, o czym przeczytacie w Al-Monitor. W The Guardian za to dowiecie się kim jest Najla Bouden, pierwsza kobieta mianowana na stanowisko premierki w Tunezji. [The Guardian], [Al-Monitor]
We wschodnim regionie Demokratycznej Republiki Konga kobiety giną z powodu oskarżeń o czary. Organizacja pozarządowa Association of Women in the Media podaje, że w okresie od czerwca do września zarejestrowali ponad 300 oskarżeń o czary. 5 kobiet zostało spalonych z tego powodu. Według specjalistów wypowiadających się dla The Guardian wzrost liczby takich przypadków może być związany z tym, że państwo nie wypełnia swoich zadań – policja i system sprawiedliwości nie działają tak jak powinny. [The Guardian]
W poprzednim wydaniu pisaliśmy o fast fashion, które ląduje na afrykańskich wysypiskach śmieci. Teraz mamy dla was tekst o tym jak do Afryki trafiają miliony samochodów używanych. Chociaż nie trafiają od razu na wysypiska to i tak są problemem. [Outriders]
Ameryka Łacińska
Brazylijska sieć szpitali jest oskarżana o podawanie pacjentom nie przetestowanych leków na covid oraz fałszowanie statystyk. Sąd w USA wyraził zgodę na ekstradycję byłego prezydenta Peru w związku z aferą Odebrecht. W Ekwadorze wybuchły protesty w więzieniu, zginęło ponad 100 więźniów.
Jak ostatnio sprawdzaliśmy co się dzieje w Haiti w wydaniu 46. to premier Ariel Henry zdymisjonował prokuratora badającego morderstwo prezydenta kilka godzin po tym jak ten ogłosił, że będzie chciał wnieść oskarżenie przeciwko Henry'emu. Obecnie nadal jest niespokojnie ponieważ premier zdymisjonował wszystkich członków ciała odpowiadającego za przeprowadzanie wyborów i referendów co spowoduje kolejne przesunięcie planowanego referendum konstytucyjnego jak i wybory parlamentarne i prezydenckie. W serwisie AP News przeczytacie podsumowanie sytuacji jak i wywiad z Arielem Henry, który zapewnia, że zależy mu na jak najszybszym przeprowadzeniu wyborów. [Associated Press News]
Meksykański prokurator generalny domaga się aresztu dla 31 naukowców. Zarzuty brzmią poważnie: zorganizowana przestępczość, pranie pieniędzy i defraudacja państwowych pieniędzy. Sąd już dwukrotnie odmówił prokuraturze a środowisko naukowe jest oburzone. Zarzuty opierają się o prawo, które zabrania członkom rad doradczych przyjmowania grantów ze środków państwowych. Środowisko naukowe zwraca uwagę, na to, że oskarżeni naukowcy otrzymali granty państwowe zanim to prawo zostało wprowadzone. Niektórzy wręcz twierdzą, że jest to sposób rządzącego prezydenta na zamknięcie ust naukowcom, którzy krytykują zarówno jego metody walki z pandemią jak i jego decyzje gospodarcze. [The Guardian]
Prezydent Meksyku López Obrador przedstawia ciekawą koncepcję feminizmu: otóż istnieje on tylko jeśli są politycy, którzy czują się przez niego atakowani. Może nie powiedział dokładnie tego, ale jego wypowiedź, że w Meksyku nie było feministek do roku 2019 kiedy pojawiły się one w celu atakowania jego i jego rządu, jest może nawet bardziej absurdalna. [The Guardian]
Jak wiecie z sekcji Polska, 28 września obchodziliśmy Światowy Dzień Bezpiecznej Aborcji. W wielu krajach ameryki południowej odbyły się z tej okazji protesty. Chociaż na kontynencie dokonują się zmiany (o czym pisaliśmy wielokrotnie, np. w wydaniu 45. czy 9.) to nadal wiele państw tamtego regionu ogranicza prawa reprodukcyjne kobiet. [Al-Dżazira]
Ameryka Północna
Dwóch Kanadyjczyków przetrzymywanych przez Chińską Republikę Ludowę zostało uwolnionych z więzienia i bezpiecznie wrócili do ojczyzny. Ich powrót na wolność po 1020 dniach odbył się po zawarciu ugody pomiędzy Meng Wanzhou, dyrektorką w Huawei, a amerykańską prokuraturą. Wymiana objęła również powrót amerykańskiego rodzeństwa z Chin, na których wcześniej został nałożony zakaz wyjazdu z ChRL. [The Conversation], [The New York Times]
Przedstawiciele Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej spotkali się na pierwszym z cyklu spotkań poświęconych handlowi i nowym technologiom. Artykuł DW sprzed spotkania opisuje pejzaż polityczno technologiczny, który doprowadził do tego niego: m.in niedobór czipów czy nieuczciwe praktyki Chin. Politico przedstawia to co zostało ustalone na samym spotkaniu oraz jak ono przebiegało. [DW], [Politico]
Kongresowi Stanów Zjednoczonych udało się w ostatniej chwili uniknąć zamknięcia rządu federalnego. Udało im się to tylko na chwilę i nadal wisi to nad rządem Joe Bidena. W ostatnich kilku latach mogliście słyszeć o tym jak coś takiego się zdarzało, jeśli jednak nie interesujecie się polityką wewnętrzną stanów zjednoczonych to pewnie nie wiecie dokładnie czym to jest spowodowane oraz z czym się tak naprawdę wiąże. Z pomocą przychodzi artykuł The Washington Post. [The Washington Post]
Obejmujący stanowisko burmistrza w 2008 Gregor Robertson zapowiedział, że Vancouver będzie „Najbardziej Zielonym miastem na świecie” w 2020 roku. Jednak ostatni raport oceniający wypełnianie tego celu wykazał, że udało się to zrobić w jedynie sześciu z dwudziestu celów ilościowych. Artykuł w Grist stara się odpowiedzieć co poszło nie tak i jakie wyzwania stoją przed miastami w związku transformacją energetyczną. [Grist]
Jeśli już jesteśmy przy Vancouver to polecamy artykuł na temat osiedla mieszkalnego wybudowanego przez plemię Squamish. Posiadają oni działki wokół miasta, które są wykluczone z lokalnych planów zagospodarowania przestrzennego. Wybudują oni 6000 mieszkań, w gęstości znanej z osiedli w Hong Kongu ze znacznie mniejszą liczbą miejsc parkingowych niż przewidują to lokalne przepisy. Większość mieszkań będzie wynajmowana po cenach rynkowych i będzie źródłem dochodu dla plemienia. Pozostałe są przeznaczone dla Squamishów po obniżonych cenach. [Daily Hive]
Oceania
Kilkukrotnie pisaliśmy o napiętych stosunkach między Australią i Chinami. Politico spogląda w przeszłość i stara się odpowiedzieć na pytanie „co poszło nie tak?”. Dekadę temu Australia otwierała się na chińską gospodarkę i planowała naukę mandaryńskiego w szkołach. Obecnie trwa wojna celna między tymi państwami, którą można połączyć z niedoborem prądu w Chinach, o których piszemy w dziale Azja. [Politico]
Ekonomia i gospodarka
W wydaniu 41. pisaliśmy o rosnących cenach gazu. Od tego czasu sytuacja się nie ustabilizowała, a ceny ciągle rosną. Droższy gaz to nie tylko wyższe ceny energii, ale też innych produktów używających go w procesach przemysłowych jak nawozy, ceramika, szkło oraz cement. Nadchodząca na północnej półkuli zima zapowiada zwiększenie zapotrzebowania na ten surowiec, a wraz z tym światową rywalizację o skończone jego zasoby. [Bloomberg]
Być może kojarzycie coroczne raporty Banku Światowego pod tytułem „Doing Business”. W raporcie tworzono ranking państw według tego jak łatwo jest w nich prowadzić firmę. Po 18 latach Bank Światowy postanowił zrezygnować z publikacji tego raportu. Powodem były wykryte nieprawidłowości. [Business Insider]
Co jakiś czas poruszamy temat przyszłości pracy biurowej i wpływu pandemii na nią. Nie będzie zaskoczeniem, że oczy świata w tym temacie są zwrócone na Dolinę Krzemową. Apple – przy wielkim oporze części pracowników – nie odstępuje od planu, by pracownicy niebawem musieli zjawiać się w biurze co najmniej 3 razy w tygodniu. Argumentuje to niezbędnością spotkań na żywo dla innowacyjności. O ile tak potężna korporacja dysponująca prestiżem i pieniędzmi może sobie pozwolić na konflikt z załogą, o tyle mniejsi gracze w sektorze nowych technologii mogą w zamian wykorzystać możliwość pracy zdalnej jako atut przy zdobywaniu dla siebie talentów. [Vox]
Tak wygląda sytuacja w gospodarczym centrum. Jak zmieni się praca w Polsce? Odpowiedzi próbuje udzielić dr Karol Muszyński w rozmowie z Grzegorzem Sroczyńskim. Jego prognozy nie są różowe – przewiduje, że znana z aplikacji typu Uber i Glovo „platformizacja” dotknie wielu pracowników miej innowacyjnej części klasy średniej. I owszem, będą mogli pracować z domu, ale za cenę utraty stabilności i cenowej walki z konkurencją z krajów biedniejszych o zlecenia. [Gazeta.pl]
Nauka i Technologia
Naukowcy z uniwersytetu Stanforda opracowali nową metodę podawania szczepionek. Tworzone przy pomocy druku 3D plastry mają zapewnić nawet dziesięciokrotnie większą odporność od szczepionek podawanych w sposób tradycyjny. Innymi korzyściami ma być możliwość samodzielnego podawania oraz większa elastyczność przy wymierzaniu dawki. [Universal-Sci]
The Economist wystartował z nowym, cotygodniowym podcastem poświęconym tematowi kryzysu klimatycznego. Teoretycznie jeszcze nie jest za późno, by zatrzymać ocieplenie poniżej +1.5 C. Jak zbliżyć się do tego scenariusza? Odpowiedzi w kolejnych odcinkach.
Idee, Kultura, Społeczeństwo
Sto lat temu, we wrześniu 1921, urodził się najsłynniejszy polski pisarz science fiction – Stanisław Lem. Z tej okazji niezmordowany prof. Gregory Sadler przygotował wykład o wątkach filozoficznych w twórczości Lema, ze szczególnym uwzględnieniem książki „Solaris”. Jest to już 56. odcinek w serii tropiącej tematy filozoficzne w science fiction i fantasy. PS: Oczywiście twórczość Lema była też analizowana w charakterze tekstów filozoficznych również na polskim poletku, np. w książce „Materia i wartości. Neolukrecjanizm Stanisława Lema” prof. Okołowskiego z Uniwersytetu Warszawskiego.
25 września była rocznica urodzin Marka Rothko. Jest to malarz, którego obrazy kosztują nawet 86 milionów dolarów, i które mogą wywołać reakcję u widzów nieobeznanych ze sztuką „Sam mógłbym coś takiego namalować!”. Kanał Art Assignment przedstawia krótki filmik, w którym stara się przekonać o wartości jaka kryje się obrazach tego malarza.
Czy aborcja jest czynem niemoralnym? Jak odeprzeć argument przeciwników wolnego wyboru, że jest to zabicie niewinnej istoty ludzkiej? Odpowiedzi próbują udzielić goście Łukasza Wybrańczyka: słynny australijski utylitarystyczny etyk Peter Singer i jego polska współpracowniczka, Katarzyna de Lazari-Radek.